אידישע ווערטער און זייער ריכטיגער אויסלייג (ספעלינג)

[פעיק ניוז]

אינטערסאנט אדער אינטערעסאנט?

אינטערעסאנט.

[חוט של חסד]

אינטערסאנט אדער אינטערעסאנט?

אינטערעסאנט.

יעצט באמערקט אז די "אינטערעסאנט" אויסגאבע שרייבט אויך אזוי. יישר כח.

[farshlufen]

*

[הלבלר בקולמסו]

יונגערמאן/אינגערמאן?
יונגל/אינגל?

אזויווי/אזוי ווי?

יונגערמאן
אינגל
אזוי ווי/אזויווי (ביידע זענען גוט)

הסבר: אין כלל-אידיש ווען מ'וויל שרייבן א חיריק י' וועט מען שרייבן יִי (יִיד, יִידיש, יִינגל). ביי אונז איז נישט דא אזוינס, נאר צוויי י' זענען אלעמאל א צירי. אנשטאט וועט מען שרייבן אי (איד, אידיש, אינגל). אבער ווען ס'קומט א מלאפום אויפ'ן י' וועט מען עס יא שרייבן געהעריג, יו (יונג, יוסטיץ, יוני).

דעריבער יונגערמאן, וואס איז יונגער+מאן, איז מיט יו, אבער אינגל, וואס איז א דימינוטיוו פון יונג, טוישט זיך צו א חיריק, און דעריבער ווערט עס אי. אין א קאמפאראטיוו ווערט אויך דער מלאפום א חיריק ("ראובן איז אינגער פון שמעון").

וואף! קיינמאל געכאפט די כוונה.

ייש"כ פארן צואווייזן.

[ארגאן]

יונגערמאן/אינגערמאן?
יונגל/אינגל?

אזויווי/אזוי ווי?

יונגערמאן
אינגל
אזוי ווי/אזויווי (ביידע זענען גוט)

הסבר: אין כלל-אידיש ווען מ'וויל שרייבן א חיריק י' וועט מען שרייבן יִי (יִיד, יִידיש, יִינגל). ביי אונז איז נישט דא אזוינס, נאר צוויי י' זענען אלעמאל א צירי. אנשטאט וועט מען שרייבן אי (איד, אידיש, אינגל). אבער ווען ס'קומט א מלאפום אויפ'ן י' וועט מען עס יא שרייבן געהעריג, יו (יונג, יוסטיץ, יוני).

דעריבער יונגערמאן, וואס איז יונגער+מאן, איז מיט יו, אבער אינגל, וואס איז א דימינוטיוו פון יונג, טוישט זיך צו א חיריק, און דעריבער ווערט עס אי. אין א קאמפאראטיוו ווערט אויך דער מלאפום א חיריק ("ראובן איז אינגער פון שמעון").

וואף! קיינמאל געכאפט די כוונה.

ייש"כ פארן צואווייזן.

מיר דאכט אז דער "אי" וואס הייבט זיך אן ווערטער ווי "אידיש" און "אינגל" האט געשטאמט אריגינעל פון אמאליגן ליטוואקישן אידיש, אין וועלכן מען פלעגט טאקע ארויסרעדן די דאזיגע ווערטער אן קיין י': ingl, idish, וכו'

[נשמה’לע]

און ווען מען שרייבט א טעקסט מעסעדש למשל? און ווען מען טייפט אפ א דרשה פון רבי'ן שליט"א?

די ווארט עגזעסטירט און האט א ספעלינג

ריכטיג:
”מעסעדזש”
”עקזיסטירט”

[Rak Tov]

און ווען מען שרייבט א טעקסט מעסעדש למשל? און ווען מען טייפט אפ א דרשה פון רבי'ן שליט"א?

די ווארט עגזעסטירט און האט א ספעלינג

ריכטיג:
”מעסעדזש”
”עקזיסטירט”

שכח פארן אנמערקן

(הגם איך ווייס די ריכטיגע ספעלינג וועל איך אבער נישט מקפיד זיין ביי אזאנע ווערטער וואס זענען עכט ענגליש)

[גרשון]

ספּעקטאַקל -- spectacle.

איך האב לעצטנס געזען דאס ווארט מערערע מאל אומריכטיג אויסגעלייגט. דער באדייט פון א ספעקטאקל איז א גאר אינטערעסאנטע אדער אומשטייגערליכע סצענע. דער מקור איז פונעם לאטיינישן ספּעקטאָקולום, א פובליק שוי.

[דרייטצעך]

ספּעקטאַקל -- spectacle.

איך האב לעצטנס געזען דאס ווארט מערערע מאל אומריכטיג אויסגעלייגט. דער באדייט פון א ספעקטאקל איז א גאר אינטערעסאנטע אדער אומשטייגערליכע סצענע. דער מקור איז פונעם לאטיינישן ספּעקטאָקולום, א פובליק שוי.

האסט מיר געמאכט ארויסנעמען א. ראטה'ס ביכל... כ'בין געווען זיכער מען שרייבט עס "ספעקטאל", אבער יא, אז מען איז גערעכט איז מען גערעכט...

[קאריץ]

ביי א קליינער הפסק מאכט מען א קאמע, ביי א גרעסערער הפסק א פינטל, און ביי א גאר גרויסער הפסק טוישט מען פאראגראף. אזוי אויך ביים סוף פון יעדע פאראגראף מאכט מען א פינטל.

דאכט זיך מיר אז עס איז א געפיל וואס איינער וואס שרייבט אסאך כאפט אליינס אויף.

אז שרייבסט פון דעם 'געפיל', וועל איך צולייגן א האלבע צענט, אז שרייבנדיג לענגערע ארטיקלען, האב איך דווקא ליב צו איבערהאקן און מאכן א נייע פאראגראף, ביי א נישט-צו-גרויסע הפסק. פארקערט, אינמיטן אן אינטערסאנטע זאך, וועל איך דווקא קלאפן אן 'ענטער' ערגעץ ווי דער ליינער קען זיך נישט אפשטעלן.

ס'איז א ניטש צו מאכן דעם ליינער קאנעקטעד צום ארטיקל...

[גרשון]

הגם איך ווייס די ריכטיגע ספעלינג וועל איך אבער נישט מקפיד זיין ביי אזאנע ווערטער וואס זענען עכט ענגליש

עקזיסטירן איז עכט אידיש. מעסעדזש איז שוין געהעריג א חלק פון דער שפראך.

[א ברעקעלע שכל]

ספּעקטאַקל -- spectacle.

איך האב לעצטנס געזען דאס ווארט מערערע מאל אומריכטיג אויסגעלייגט. דער באדייט פון א ספעקטאקל איז א גאר אינטערעסאנטע אדער אומשטייגערליכע סצענע. דער מקור איז פונעם לאטיינישן ספּעקטאָקולום, א פובליק שוי.

האסט מיר געמאכט ארויסנעמען א. ראטה'ס ביכל... כ'בין געווען זיכער מען שרייבט עס "ספעקטאל", אבער יא, אז מען איז גערעכט איז מען גערעכט...

ווייסטו אפשר אוואו מען קען שאפן דעם ביכל?

[דרייטצעך]

ספּעקטאַקל -- spectacle.

איך האב לעצטנס געזען דאס ווארט מערערע מאל אומריכטיג אויסגעלייגט. דער באדייט פון א ספעקטאקל איז א גאר אינטערעסאנטע אדער אומשטייגערליכע סצענע. דער מקור איז פונעם לאטיינישן ספּעקטאָקולום, א פובליק שוי.

האסט מיר געמאכט ארויסנעמען א. ראטה'ס ביכל... כ'בין געווען זיכער מען שרייבט עס "ספעקטאל", אבער יא, אז מען איז גערעכט איז מען גערעכט...

ווייסטו אפשר אוואו מען קען שאפן דעם ביכל?

רוב ספרים געשעפטן האבן עס - בפרט די גרעסערע.

[היסטאריש]

פון דא

דער עולם מישט אויך אויס צווישן ענליך און ענדליך.
ענליך (אן א ד') איז דומה, similar,
ענדליך (מיט א ד') איז finally

מהיכן דנתנו? עס איז דומה= עס ענדלט. אויב אזוי פארוואס דארף ארויספאלן דער דל"ת ביי ענדליך?

זע דא אין אשכול פון 'ענליך/ענדליך', און אויך דא פון קרעמער און נאך…

[בועז]

פון דא

דער עולם מישט אויך אויס צווישן ענליך און ענדליך.
ענליך (אן א ד') איז דומה, similar,
ענדליך (מיט א ד') איז finally

מהיכן דנתנו? עס איז דומה= עס ענדלט. אויב אזוי פארוואס דארף ארויספאלן דער דל"ת ביי ענדליך?

זע דא אין אשכול פון 'ענליך/ענדליך', און אויך דא פון קרעמער און נאך…

ייש"כ. שטארק מסתבר.

[World Champion]

געוואונען/געווינען?

געוואונען איז עבר און געווינען איז עתיד.

טעות. די ריכטיגע ווארט איז געווינען סיי פאר עבר און סיי פאר עתיד, דאס האט זיך אריינגעכאפט פון ענגליש.

[היסטאריש]

געוואונען/געווינען?

געוואונען איז עבר און געווינען איז עתיד.

טעות. די ריכטיגע ווארט איז געווינען סיי פאר עבר און סיי פאר עתיד, דאס האט זיך אריינגעכאפט פון ענגליש.

ממש א שאד זיך צו טענה'ן, לכאורה די ווארט אויף וואס מען האט זיך די מערסטע געקריגט דא. מאך א קליינע סורטש אויף 'געוואונען' אין שפראך פארום…

[יחליצך]

געוואונען/געווינען?

געוואונען איז עבר און געווינען איז עתיד.

טעות. די ריכטיגע ווארט איז געווינען סיי פאר עבר און סיי פאר עתיד, דאס האט זיך אריינגעכאפט פון ענגליש.

ממש א שאד זיך צו טענה'ן, לכאורה די ווארט אויף וואס מען האט זיך די מערסטע געקריגט דא. מאך א קליינע סורטש אויף 'געוואונען' אין שפראך פארום…

גאנץ א שעפערישע/קריעיטיוו שפעקולאציע...

אבער ס'דא א כלל פון טוישן פון א י' צו א ו' אין לשון עבר פון ווערטער וואס ענדיגן זיך מיט א ענדע ן': גייט טרינקען - האט געטרונקען. וויל זינגען - האט געזונגען. גייט צינדן - האט געצונדן. קומטס שפרינגען - אוי זענט עטץ געשפרונגען.
און יא, אויך: איך גיי געווינען - איך האב געוואונען.

איך קלער א שטיקל ראי'. פארוואס זאגן אונז: שיסן - געשאסן. מ'קען זיך ח"ו דערטרינקען - ער האט זיך ל"ע דערטראנקען (באמת: דערטרונקען)

(משא"כ ווען ס'ענדיט זיך מיט א ט': געניצט/געניצט, געדריקט/געדריקט, האט נישט צוטון מיט דעם כלל)

[דרייטצעך]

זונטאג וישב 2:00

מיטן ענדיגונג פונעם דעדליין זענען מיר צופרידן צו מעלדן אז די טייערע אייוועלט שרייבערס האבן אונז נישט אנטוישט און עס קומען ארטיקלען פונעם העכסטן קאליבער, אזאנס וואס איז נאכנישט געוועהן, די לעצטיגע דעטאלן ווערן אויסגעארבעט, אין די סדר פונעם פארמעסט וועט ארויסגעלייגט ווערן די שנעלסטע וואס שייך.

(זעט אויס אז די פארמעסט מעלדונגען ווערן נישט מוגה... ריכטיגע גראמאטישע אויסלייג:
מיטן אנקום פונעם דעדליין זענען מיר צופרידן צו מעלדן אז די טייערע אייוועלט שרייבערס האבן אונז נישט אנטוישט, עס קומען ארטיקלען פונעם העכסטן קאליבער, אזוינס וואס עס איז נאכנישט געווען.
די לעצטע דעטאלן ווערן אצינד אויסגעארבעט און די סדר פונעם פארמעסט וועט ווערן ארויסגעלייגט די שנעלסטע וואס שייך.)

זעט אויס אז דרייטצעך איז אונטער שפאנונג פונעם פארמעסט… ריכטיגע אויסלייג:
(מיט'ן אנקום פונעם דעדליין זענען מיר צופרידן צו מעלדן אז די טייערע אייוועלט שרייבער האבן אונז נישט אנטוישט, און עס קומען ארטיקלען פונעם העכסטן קאליבער, אזוינס וואס עס איז נאכנישט געווען.
די לעצטע דעטאלן ווערן אצינד אויסגעארבעט און די סדר פונעם פארמעסט וועט ווערן ארויסגעלייגט די שנעלסטע וואס שייך.)

נאופס.

די שטרעכלעך גייען מער און מער ארויס פון באנוץ, ע"פ רוב שרייבט מען שוין היינט אן דעם. נאך א קאמע, קומט נישט קיין "און" עס איז אדער אדער.

ויש חולקים על שניהם, ומקומו לדון בזה באשכולות שמיוחד לזה…

די שטרעכלעך ווייס איך אז געוויסע פרובירן עס נאך שטארק אנצוהאלטן, אבער ווער קריגט זיך אויף די "און" כלל?

[דער הימלישע איד]

וואו אדער ווי?

[סומכוס]

וואו אדער ווי?

where = וואו
like = ווי

זענען די מומחים שיחיו מסכים?

[היסטאריש]

(זעט אויס אז די פארמעסט מעלדונגען ווערן נישט מוגה... ריכטיגע גראמאטישע אויסלייג:
מיטן אנקום פונעם דעדליין זענען מיר צופרידן צו מעלדן אז די טייערע אייוועלט שרייבערס האבן אונז נישט אנטוישט, עס קומען ארטיקלען פונעם העכסטן קאליבער, אזוינס וואס עס איז נאכנישט געווען.
די לעצטע דעטאלן ווערן אצינד אויסגעארבעט און די סדר פונעם פארמעסט וועט ווערן ארויסגעלייגט די שנעלסטע וואס שייך.)

זעט אויס אז דרייטצעך איז אונטער שפאנונג פונעם פארמעסט… ריכטיגע אויסלייג:
(מיט'ן אנקום פונעם דעדליין זענען מיר צופרידן צו מעלדן אז די טייערע אייוועלט שרייבער האבן אונז נישט אנטוישט, און עס קומען ארטיקלען פונעם העכסטן קאליבער, אזוינס וואס עס איז נאכנישט געווען.
די לעצטע דעטאלן ווערן אצינד אויסגעארבעט און די סדר פונעם פארמעסט וועט ווערן ארויסגעלייגט די שנעלסטע וואס שייך.)

נאופס.

די שטרעכלעך גייען מער און מער ארויס פון באנוץ, ע"פ רוב שרייבט מען שוין היינט אן דעם. נאך א קאמע, קומט נישט קיין "און" עס איז אדער אדער.

ויש חולקים על שניהם, ומקומו לדון בזה באשכולות שמיוחד לזה…

די שטרעכלעך ווייס איך אז געוויסע פרובירן עס נאך שטארק אנצוהאלטן, אבער ווער קריגט זיך אויף די "און" כלל?

גראדע רוב שרייבן נישט אזוי, אבער דא וואס יא, כ'געדענק נישט אויף די מינוט.

איך וואלט גראדע נישט געלייגט דעם שטרעכל אבער יא געשריבן 'און', אבער ס'איז אביסל צו לאנג, האב איך יא געלאזט דעם שטרעכל.
(און עכט האב איך פשוט געוואלט ס'זאל זיין כאטש צוויי זאכן אנדערש… )

[Rak Tov]

וואו אדער ווי?

where = וואו
like = ווי

זענען די מומחים שיחיו מסכים?

ריכטיג

[היסטאריש]

וואו אדער ווי?

where = וואו
like = ווי

זענען די מומחים שיחיו מסכים?

ריכטיג

זע אויך אין דעם אשכול פון 'ווי/וואו'.

[יחליצך]

די שטרעכלעך גייען מער און מער ארויס פון באנוץ, ע"פ רוב שרייבט מען שוין היינט אן דעם. נאך א קאמע, קומט נישט קיין "און" עס איז אדער אדער.

ויש חולקים על שניהם, ומקומו לדון בזה באשכולות שמיוחד לזה…

די שטרעכלעך ווייס איך אז געוויסע פרובירן עס נאך שטארק אנצוהאלטן, אבער ווער קריגט זיך אויף די "און" כלל?

ער באציט זיך ווארשיינליך אויף דיין א.ג. "אונטערשריפט": נישט קיין דעמאקראט, נישט קיין ריפובליקען, און ניטאמאל קיין אינדיפעדענט