אויב אזוי, אז דו האלסט נישט ביים אננעמען דעם פשט אין 'לדעתן ובצביונן נבראו', קען איך שוין אנענעמען דעם תפארת ישראל'ס מהלך, אז דאס אלעס איז בכלל די תתקע"ד דורות, אדער אין דעם וואס חז"ל זאגן היה בונה עולמות ומחריבן די זעלבע שרייבט אויך באריכות דער אויבנדערמאנטער ספר'ל 'דגל מחנה יהודה' דער מונקאטשער רב איז זייער בייז אויף דעם תפא"י
די "מיספרעזענטאציע" איז דאס פארשטעלן דעם בורא חלילה ווי א פאפער (רמאי). דאס אהערשטעלן די וועלט אויף אן אופן וואס עס זאל זיך דאכטן ווי עס איז גאר אלט, אין דער צייט וואס עס איז גאר יונג.
כבוד ידידי הרב אידישיסט, איר ציעט אביסעלע איבער דאס שטריקל, לא זכיתי להבין אויף וואס ארויף איר קלערט אז אויב לערנט מען תקנן בצביונן ובקומתן מיינט אין איר פולע גרויסקייט האט דאס חלילה מיט.... דער בו"ע פירט זיין וועלטל לפי רצונו, פארוואס איז קיין פראגע קיינמאל, ודו"ק כי מאוד קצרתי.
כ'ווואלט ציגעלייגט צי דיינע ווערעטר די ווערטער פון רש"י הקדוש אין פרשת בשלח לפני בעל צפן - הוא נשאר מכל אלהי מצרים, כדי להטעותן, שיאמרו קשה יראתן. ועליו פירש איוב (איוב יב כג) משגיא לגוים ויאבדם:
ע"ז ח' ע"א ת"ר יום שנברא בו אדם הראשון כיון ששקעה עליו חמה אמר אוי לי שבשביל שסרחתי עולם חשוך בעדי ויחזור עולם לתוהו ובוהו וזו היא מיתה שנקנסה עלי מן השמים היה יושב [בתענית] ובוכה כל הלילה וחוה בוכה כנגדו כיון שעלה עמוד השחר אמר מנהגו של עולם הוא עמד והקריב שור שקרניו קודמין לפרסותיו שנאמר ותיטב לה' משור פר מקרין מפריס ואמר רב יהודה אמר שמואל שור שהקריב אדם הראשון קרן אחת היתה [לו] במצחו שנאמר ותיטב לה' משור פר מקרין מפריס מקרין תרתי משמע.
רשי הק': שקרנותיו קודמות לפרסותיו. דאמר מר כל מעשה בראשית בקומתן נבראו שור עם קרניו מגודלין וכיון שיצא ראשו תחלה נמצאו קרנותיו קודמות לפרסותיו::
ר"ה י"א ע"א: ואידך נמי הא כתיב עץ פרי ההוא כדר' יהושע בן לוי דא"ר יהושע בן לוי כל מעשה בראשית לקומתן נבראו לדעתן נבראו לצביונן נבראו שנא' ויכלו השמים והארץ וכל צבאם אל תקרי צבאם אלא צביונם.
רש"י הק': בקומתן נבראו. והיינו עץ פרי ראוי היה לטעון פרי מיד: לדעתם. שאלם אם חפצין להבראות ואמרו הן: בצביונם. בטעם אחד ואחד ובדפוס כל אחד:
תוס': לקומתן לדעתם לצביונם. צביונם לשון יופי כמו לעטרת צבי (ישעיה כח) דדרך בהמה חיה ועוף כשגדלים [גדלים] בנוי בכח בדעת ובקומה וכל זה היה במעשה בראשית בתחלת יצירתם וכולהו נפקי מדכתיב צבאם.
דאע"ג דכבר למד הרבה פעמים כל התורה והמצות, מ"מ כשיגיע המועד חייב לשאול ולדרוש בהלכות כל מועד ומועד בזמנו [ב"ח]
ר"ה דף י״א ע״א: ואידך נמי הכתיב על עץ פרי ההוא כדר״י בן לוי דאמר וכו׳ כל מעשה בראשית בקומתן נבראו לדעתן נבראו לצביונן נבראו שנאמר ויכולו השמים והארץ וכל צבאם אל תקרי צבאם אלא צביונם וכו'. בשם צבא נכלל כל הנבראים השייכים לשמים ולארץ. והנה"בפסוק עץ פרי עושה פרי נכלל ב׳ פרושים, שהפרי עושה פרי כיוצא בו ר״ל שפרי העץ עצמו הוא הזרע כמו האגוזים והשקדים, ב) עץ פרי, עץ נושא פרי ר״ל שנברא תיכף עם הפירות וכן אדם השלם לא ילד כי שם צבא מורה שכל מתנה הבריאה הולך במהלך השלמות כ״א תחת משטרו המוכן ומוגמר לכך וזה שאמר אל תקרי צבאם ר״ל לא תוכל לקרוא צבאם לדברים שאינם נגמרים, והם עוד בבחינת גולמי כלי עץ אלא א״כ צביונם ר״ל נגמרים וזה נקרא צבא. ומאמרם זה מכה זרוע אף קדקוד של המינים שמביאים ראיה מן העצים על קדמותם מן עדות התורה ובאמת אין ראייתם כלום כי בקומתן ובצביונם נבראו כאלו הם זקנים יותר. ונבראו העצים יותר משנים שנים מכל מין כי נצרכים לקיום העולם כנודע.
דאע"ג דכבר למד הרבה פעמים כל התורה והמצות, מ"מ כשיגיע המועד חייב לשאול ולדרוש בהלכות כל מועד ומועד בזמנו [ב"ח]
אגב, דע ענין אז השי"ת האט באשאפען די וועלט סטעפ ביי סטעפ שטייט אויך אין ספה"ק. אזוי ווי דער רמב"ן (פ' בראשית) זאגט, אז דער ערשטער טאג האט השי"ת באשאפען די כוחות פין יעדע זאך ("כח היולי, והוא כנקודה קטנה שאין בה ממש") ד.מ. די ערשטע DNA פין יעדע בריאה. אין נאכדעם אין די אנדערע טעג האט השי"ת דאס ארויסגעברענגט מכח אל הפועל, אזוי ווי עס שטייט אין די פסוקים.ן
לויט ווי זאכליך האט שיין מסביר געוועהן אינעם אשכול בנוגע ספעיס און העכערע רוימען קומט אויס אז גרעוויטי ענדיקט זיך נישט קיינמאל! אויב אזוי איז מיר גאר שווער צו פארשטיין די פשט אין די מגדל פון דור הפלגה וואס ר"ר יונתן איז מסביר
farshlufen האט געשריבן:והנה דברי המלבים בחידושיו על הש"ס:
ר"ה דף י״א ע״א: ואידך נמי הכתיב על עץ פרי ההוא כדר״י בן לוי דאמר וכו׳ כל מעשה בראשית בקומתן נבראו לדעתן נבראו לצביונן נבראו שנאמר ויכולו השמים והארץ וכל צבאם אל תקרי צבאם אלא צביונם וכו'. בשם צבא נכלל כל הנבראים השייכים לשמים ולארץ. והנה"בפסוק עץ פרי עושה פרי נכלל ב׳ פרושים, שהפרי עושה פרי כיוצא בו ר״ל שפרי העץ עצמו הוא הזרע כמו האגוזים והשקדים, ב) עץ פרי, עץ נושא פרי ר״ל שנברא תיכף עם הפירות וכן אדם השלם לא ילד כי שם צבא מורה שכל מתנה הבריאה הולך במהלך השלמות כ״א תחת משטרו המוכן ומוגמר לכך וזה שאמר אל תקרי צבאם ר״ל לא תוכל לקרוא צבאם לדברים שאינם נגמרים, והם עוד בבחינת גולמי כלי עץ אלא א״כ צביונם ר״ל נגמרים וזה נקרא צבא. ומאמרם זה מכה זרוע אף קדקוד של המינים שמביאים ראיה מן העצים על קדמותם מן עדות התורה ובאמת אין ראייתם כלום כי בקומתן ובצביונם נבראו כאלו הם זקנים יותר. ונבראו העצים יותר משנים שנים מכל מין כי נצרכים לקיום העולם כנודע.
קארל האט געשריבן:הרב פארשלאפן, איר האט נישט גוט געלייענט מיינע ווערטער. אזוי ווי ברוקלין האט געשריבן פארדינט מען פון דעם "בקומתן וצביונן" בלויז א קורצע תקופה, ווייט נישט די טויזנטער אדער מיליאנען יארן אויף וועלכע די וויסנשאפטלער האבן חשבונות פאר אונזער מסורה'דיגער בריאת העולם. און נאכאמאל וואס כ'האב געשריבן:
אמת, עס איז נישט אזוי שווער אנצונעמען אז אדם און אלע בעלי חיים, ווי אויך געוואוקסן זענען באשאפן געווארן בקומתם וצביונם, כאילו זיי וואלטן שוין געווען פיל עלטער. ווען מען וויל אבער נוצן דעם תירוץ ווייטער, צו ענטפערן אויף די פילע ראיות וואס עס זענען דא אויף א וועלט וואס איז עלטער פון 6,000 יאר ווערט עס שוין גאר מאדנע און אומאקצעפטירבאר
אז איר קענט נישט אפטייטשן די ווערטער פונעם הייליגן מלבי"ם מיינט נאכנישט אז ס'איז נישט פארענטפערט דיינע קשיות. די מלבי"ם שרייבט קלאר כאלו הם זקנים יותר, זאגסטו אז ס'נאר געווען מיט איין יאהר עלטער, פון וואו נעמסטו אזעלכע זאכן??? קאן גאר זיין, ס'באשאפן געווארן, אויף א אופן ס'זאל דיך אויסזעהן, אזוי ווי אפאר הונדער יאהר - צו גאר אפאר טויזענט יאהר - אלט.
סאיז גאנץ קלאר אז צו זאגן אויף סיי וועלכע וועג אז די וועלט איז בעצם מער פון 6000 יאר אלט, איז בניגוד צו וואס איז אנגענומען ביי כלל ישראל,סזענען פארהאנן אסאך ווייניגער וואס גלייבן אין דעם ווי די וואס גלויבן אז די מיוריקס איז די חלזון און אפילו אסאך ווייניגער וואס די וואס גלייבן אז לובאוויטשער רבי איז משיח.., קען זיין אז דו וועסט מיך אזוי אויפווייזן פון חז"ל, אבער גראדערהייט איז עס נישט אזוי. מקען נישט נוצן וויסנשאפט ווען מלערנט די תורה, די תורה איז די אמת'דיגע וויסנשאפט, און דאס גאנצע וויסנשאפט איז נאר וואס "דו" "מיינסט" אז דו ווייסט,און שפעטער שטעלט זיך ארויס אז דו האסט געגרייזט, סאיז נאכנישט געווען די דור וואס האט עס נישט געטון מיט די דור פון פאר זיי, סאיז א חזקה. און אפלערנען די פסוקי התורה "געבויט" לויט די היינטיגע ידועות איז פשוט פראסטע פילאזאפיע פון וואס אלע גדולים וצדיקי הדורות האבן אונז געהייסן אוועקשטיין.
farshlufen האט געשריבן:והנה דברי המלבים בחידושיו על הש"ס:
ר"ה דף י״א ע״א: ואידך נמי הכתיב על עץ פרי ההוא כדר״י בן לוי דאמר וכו׳ כל מעשה בראשית בקומתן נבראו לדעתן נבראו לצביונן נבראו שנאמר ויכולו השמים והארץ וכל צבאם אל תקרי צבאם אלא צביונם וכו'. בשם צבא נכלל כל הנבראים השייכים לשמים ולארץ. והנה"בפסוק עץ פרי עושה פרי נכלל ב׳ פרושים, שהפרי עושה פרי כיוצא בו ר״ל שפרי העץ עצמו הוא הזרע כמו האגוזים והשקדים, ב) עץ פרי, עץ נושא פרי ר״ל שנברא תיכף עם הפירות וכן אדם השלם לא ילד כי שם צבא מורה שכל מתנה הבריאה הולך במהלך השלמות כ״א תחת משטרו המוכן ומוגמר לכך וזה שאמר אל תקרי צבאם ר״ל לא תוכל לקרוא צבאם לדברים שאינם נגמרים, והם עוד בבחינת גולמי כלי עץ אלא א״כ צביונם ר״ל נגמרים וזה נקרא צבא. ומאמרם זה מכה זרוע אף קדקוד של המינים שמביאים ראיה מן העצים על קדמותם מן עדות התורה ובאמת אין ראייתם כלום כי בקומתן ובצביונם נבראו כאלו הם זקנים יותר. ונבראו העצים יותר משנים שנים מכל מין כי נצרכים לקיום העולם כנודע.
קארל האט געשריבן:הרב פארשלאפן, איר האט נישט גוט געלייענט מיינע ווערטער. אזוי ווי ברוקלין האט געשריבן פארדינט מען פון דעם "בקומתן וצביונן" בלויז א קורצע תקופה, ווייט נישט די טויזנטער אדער מיליאנען יארן אויף וועלכע די וויסנשאפטלער האבן חשבונות פאר אונזער מסורה'דיגער בריאת העולם. און נאכאמאל וואס כ'האב געשריבן:
אמת, עס איז נישט אזוי שווער אנצונעמען אז אדם און אלע בעלי חיים, ווי אויך געוואוקסן זענען באשאפן געווארן בקומתם וצביונם, כאילו זיי וואלטן שוין געווען פיל עלטער. ווען מען וויל אבער נוצן דעם תירוץ ווייטער, צו ענטפערן אויף די פילע ראיות וואס עס זענען דא אויף א וועלט וואס איז עלטער פון 6,000 יאר ווערט עס שוין גאר מאדנע און אומאקצעפטירבאר
אז איר קענט נישט אפטייטשן די ווערטער פונעם הייליגן מלבי"ם מיינט נאכנישט אז ס'איז נישט פארענטפערט דיינע קשיות. די מלבי"ם שרייבט קלאר כאלו הם זקנים יותר, זאגסטו אז ס'נאר געווען מיט איין יאהר עלטער, פון וואו נעמסטו אזעלכע זאכן??? קאן גאר זיין, ס'באשאפן געווארן, אויף א אופן ס'זאל דיך אויסזעהן, אזוי ווי אפאר הונדער יאהר - צו גאר אפאר טויזענט יאהר - אלט.
אין די ערשטע שטיקל פונעם הייליגן מאור עינים שטייט א מורה'דיגן בחינה, אז כח הפועל בנפעל, און לפ"ז קומט אויס אז די וועלט מוז זיין א מציאות פון אין סוף(און אזוי זאגט די רבי ז"ל טאקע בפירוש אין די תורות), און אויב אזוי קען גארנישט זיין אז די וועלט זאל נישט פארמאגן אין זיך די נטועות פון בלי ראשית ובלי תכלית, אבער באשאפן געווארן איז עס פאר זעקס טויזנט יאר צוריק.