תמונות ביה"ח דעברעצין, אונגארן - Debrecen

[יוראפ]

ערהאלטן פון א חבר מיינער, מיט רשות ארויפצולייגן דא, תשוחח"ל
----
אין יאר ת"ר האבן די אידן באקומען רשות זיך צו באזעצן אין דעברעצין, די ערשטע קהלה איז געגרינדעט געווארן אין יאר תר"ד, אין יאר תר"ח האבן זיך געציילט ווייניגער ווי הונדערט אידן אין דעברעצין, אין יאר תר"נ האבן שוין געוואוינט קרוב צו צען טויזנט אידן אין דעברעצין.
אין יאר תר"ל האבן א פערטל פון די מיטגלידער פון די קהלה זיך אפגעטיילט אלץ א נעעלאגישע קהלה, די גרויסע קהלה איז אבער געבליבן שטאטוסקווא, שפעטער אין יאר תרמ"ו האבן זיך די נעעלאגן צוריקגעקערט צו די שטאטוסקווא קהלה. דעמאלס האבן זיך אפגעטיילט ניין און צוואנציג מיטגלידער פון די קהלה און געגרינדעט די ערשטע ארטאדאקסישע קהלה אין דעברעצין. דאס האט זייער וויי געטון פאר דעם אלטן רב הגאון ר' יונה בערנפעלד זצ"ל, צווישן די וואס האבן זיך אפגעטיילט און שפעטער געווארן ראש הקהל ביי די ארטאדאקסן איז געווען זיין זון ר' שמואל בערנפעלד. וואס איז געווען צוואנציג יאר ראש הקהל תרע"ח - תרצ"ח. דער בית החיים און די מקוה האבן זיי נאך גענוצט צוזאמען, שפעטער האבן זיי שוין געהאט א אייגענע מקוה.

חסידישע אידן אין דעברעצין איז דעמאלס כמעט נישט געווען בנמצא, דאס האט זיך אבער געטוישט ווען אין יאר תרנ"ד איז הגאון הקדוש ר' יהוסף הלוי ראטנבערג דעמאלסדיגער רב אין ניר מאדע, געקומען וואוינען אין דעברעצין, נאך דעם וואס ער האט געליטן גרויסע רדיפות אין מאדע. זיינע חסידים און אנהענגער [ר' יעקב הערמאן, ר' הערש לעווינגער, ר' משה אלטמאן, הרה"ח המפורסם ר' נחמי' שווארץ, אחים אייזנבערג] האבן געעפנט א בית המדרש, מיט'ן נאמען "קהל ספרדים" און מאסן חסידים האבן אנגעהויבן צו שטראמען אויף שבתים און ימים טובים קיין דעברעצין.

אין יענע צייט האט זיך אויך געעפנט א סיגעטער שטיבל אין דעברעצין. א צייט שפעטער אין יאר תרס"ב ווען די אראטאדאקסישע קהלה האט אויפגענומען ר' שלמה צבי שטראססער זצ"ל פאר זייער רב, האט ער געארבעט צוזאמען צו ברענגען ביידע שטיבלעך פאר איין מנין, דאס האט אנגעהאלטן ביז דעם יאר תר"צ ווען די סיגעטער חסידים האבן געגרינדעט זייער אייגענעם ביהמ"ד מיט'ן נאמען עצי חיים.

[יוראפ]

28
מרת מלכה ב"ר אלקנה בערגער - אדר"ח אדר ב' עת"ר

אשת הרה"ח ר' שמואל הלוי קרויס ז"ל פאטער פון הרה"ח ר' אלקנה קרויס הי"ד שו"ב אין באנהעדיעש
וואס איז געווען דער פאטער פון הרה"ח ר' אשר ענזיל קרויס ז"ל פון קרית טאהש, און פון הרה"ח ר' זיידא ישראל חיים קרויס ז"ל

[קיקיון]

בענין מיללער'ס שאלה צ עס איז געווען א חסידישער קהל
לפי מה ששמעתי מא"א זענען געווען לכה"פ
3 נאדבורנער בנש"ק מיט שטיבלעך,
הרה"צ ר נפתלי גראסס בערעבעשט_קערעסטיר זצ"ל
קאסיאן (ווי ר' משולם פייש פרענקעל זצ"ל איז געווען)
און א קלויז וואס איז געווען אן אפיציעלער קהל"ס בה"מ
אבער פון א קהל פאר זיך געדענק איך ניט

יוראפ
גיב א פרעג פון דיין מגיד וועגען קאסיאן
מיינס א פעטער ז"ל איז געווען א קאסיאנער חסיד און עס ליגט
מיר אין זכרון אז עס איז געווען א שטארקע חבורה

[יוראפ]

השיב:

כ'האב דאך געשריבן אז דער ערשטער שטיבל איז געווען חסידים פון דעם הייליגן קאסאניער רב, איך האב נאר נישט געשריבן קאסאן, ווייל דאס איז נאך געווען פאר ער איז געווען רב אין קאסאן, פון דעברעצין איז ער געגאנגען קיין קאסאן, אבער קהל ספרדים איז געווען קאסאן, די אלע נעמען זענען געווען די הייסע קאסאניע חסידים

[קיקיון]

תנוח דעתך ודעת ידידך שהנחתם את דעתי
אז איך חלום ניט

[נחמן נתן]

173
ר' אהרן מנחם ב"ר ישראל משה גראס - שמ"ע תשי"ג
חוטר מ'גדלי' קדוש מבאקאני ז"ל

לכאו' איז דאס דער פאטער פון ר' נפתלי (תָּלִי) גראס ע"ה און די מרת יהודית אויסטערליץ ע"ה וואס איז די וואך נפטר געווארן.

[רבי משה]

צו באמערקן, 'דעברעצין' איז א שטאט וואס האט ממשיך געווען מיט אידישקייט במשך די אלע יאהרן פון נאכן קריג. מ'קען דעריבער זעהן מצבות אויך פון די שפעטערע יאהרן.

פון איבער גאנץ אונגארן איז כהיום הזה דא בלויז 3 שטעט וואו עס איז דא א מנין שחרית מנחה מעריב דבר יום ביומו, און דעברעצין איז איינער פון זיי.

איך בין געוועהן אין דעברעצין יע״א מיט א פאר יאר צוריק, דארט איז טאקע געווען א שיינע מנין אונגערישע פליטים.
האט מיר איינער פון די עלטערע יודן אריינגעזאגט אין די אויערן ״כאטש דאווענסטו ביחידות״
מיט ווינדער געב איך א פרעג וואס מיינסטו צו זאגן? זאגט ער, די אונגערישע נערנים באקומען באצאהלט פארן דאווענען... נישט אמאהל שומרי שבת נעבעך... אבי צו זאגן ״אין דעברעצין איז דא א שיינע מנין, מיט א בעל קורא״
והמבין יבין

[יוראפ]

ווער האט אן אינטערסע דערין?

[נחמן נתן]

איך ווייס נישט צו דאס האט שייכות צו אייער פראגע, אבער ליובאוויטש גליטשט זיך אריין אהין. פארהאן א שליח מיוחד אין דעברעצין הת' שמואל פייגין שי', וואס בבוא היום וועלן די בניני הקהלה אריבערגעפירט ווערן תחת רשות חבד"י.

[dovidal]

76
רבי בנימין זאב ב"ר אליעזר צבי קרויס אבדק"ק - כ"ו שבט תרפ"א

יש לי ספר עם חתימתו כאב"ד דעברעצין
גם תמונה שלו

[שטייגען]

צו באמערקן, 'דעברעצין' איז א שטאט וואס האט ממשיך געווען מיט אידישקייט במשך די אלע יאהרן פון נאכן קריג. מ'קען דעריבער זעהן מצבות אויך פון די שפעטערע יאהרן.

פון איבער גאנץ אונגארן איז כהיום הזה דא בלויז 3 שטעט וואו עס איז דא א מנין שחרית מנחה מעריב דבר יום ביומו, און דעברעצין איז איינער פון זיי.

איך בין געוועהן אין דעברעצין יע״א מיט א פאר יאר צוריק, דארט איז טאקע געווען א שיינע מנין אונגערישע פליטים.
האט מיר איינער פון די עלטערע יודן אריינגעזאגט אין די אויערן ״כאטש דאווענסטו ביחידות״
מיט ווינדער געב איך א פרעג וואס מיינסטו צו זאגן? זאגט ער, די אונגערישע נערנים באקומען באצאהלט פארן דאווענען... נישט אמאהל שומרי שבת נעבעך... אבי צו זאגן ״אין דעברעצין איז דא א שיינע מנין, מיט א בעל קורא״
והמבין יבין

נישט אמת.

[רבי משה]

וואס איז נישט אמת.
כבין נישט געוועהן אין דעברעצין? נישט געוועהן קיין מנין? דער עלטערע יוד האט מיר עס נישט געזאגט?
אהה, סך הכל האט די יוד געזאגט נישט אמת. נו, אויף דעים נעם איך טאקע נישט קיין אחריות.....

[שטייגען]

איך האב מיך פאר 2 יאר צוריק געטראפן מיט אפאר עלטערע דעברצינע אידן לצורך א מצוה
האבן זיי מיר דערציילט אז מדאווענט יעדען טאג מיט מנין
עכט היימשע נעמען שטערן, גליק, נעבך א רחמנות אז זייערע עלטערן האבן נישט ארויסגעוואנדערט נאך די מלחמה.

[קיקיון]

דעם ש"ק האט מיר חתני נ"י דערציילט אז אפאר חדשים צוריק ווען ער און די געשוויסטער מיט אביהם זענען געווען אויף א נסיעה צו
קבי אבות און מקומות הקדושים האבען זיי זיך אפגעשטעלט אין דעבערעצין
ווי אביו האט זיי געוויזען די שול און דעם בנין דערנעבען ווי זיינע עלטערין האבען געוואינט
פונקט דעמאלט איז אנגעקומען און שול הויף א טראנספארט פון כשר פלייש
זיי האבען דארט געדאווענט מנחה מיט א מנין

[טבריונער]

געווען א שטיק צייט צוריק און דע ביה"ח געזען דע מציבה אזו ליגן לייג איך עס דא ארויף ווער עס קען דע משפחה אויס עס איז דא זאל זיי ביטע מודיע זיין

[קיקיון]

איר זון הרהגה"צ חזקיהו פייבל ראזענבערג אויך דומ"צ דעברעצין האט געוואינט אין ב"פ און געהאט א בית המדרש אגודת אזוב
מער ווייס איך נישט
פריוו פרעגען הרה"ג ר שלמה צבי שטערען אבד"ק דעברעצין שליט"א

[מארגען שטערן]

לפני כמה שנים הייתי שם, מצאתי מצבת זקנתי מרת שרה בת הגאון ר' חיים צבי מנהיימער.
מצאתי זאת על פי הדרכתו של ר' זושא קינסטלעכער ז"ל.
המצבה מחוקה לגמרי, ניתן לראות את שמה ושם אביה.
יש מי שיכול לפענח ולחדש מצבה כזו שם ?
כך גם איך ניתן לדעת למה נקברה שם, בעלה קבור ליד חותנו הגדול באנוגוואר וליד אמה ?
ושמה היה שרל ע"ש אשת החת"ס ולא שרה ?
יש מי שיורנו דעה בדור הזה ????

‏‏לכידה.PNG (747.34 KiB) געזען 1434 מאל

[להודות ולהלל]

געווען א שטיק צייט צוריק און דע ביה"ח געזען דע מציבה אזו ליגן לייג איך עס דא ארויף ווער עס קען דע משפחה אויס עס איז דא זאל זיי ביטע מודיע זיין

א טאכטער פון הגאון ר' ישעיה בייערן משארוש פאטאק (דער מחותן פון הגאון רבי יוסף יוזפא רוזנברג אב"ד פישפיק-לאדאן - בעל סדרת ספרי 'יד יוסף' 'רביד הזהב')
און דער ווייב פון הרב זאב ראזענבערג מו”צ דעבריצין.
הרב בייער פון ירושלים איז אן אייניקל זיינע.

[פיישל]

https://il.bidspirit.com/ui/lotPage/tor ... 9D?lang=he

ספרים צרור החיים, חתם סופר, שהי' בבהמ"ד קלויז דעברעצין תש"ב -

חתימות לומדי הבית המדרש -

חיים שלמה שווארץ,

פנחס אסטרייכער,

יצחק הכהן קאהן,

יעקב פרידמאן,

דוד מאשקאוויטש

[טשולענט בונדלעך]

איך זוך די מציבה פון הרה"ג ר' אברהם בערגפעלד אבד דעברעצין

[מארגען שטערן]

איך זוך די מציבה פון הרה"ג ר' אברהם בערגפעלד אבד דעברעצין

פעם חיפשתי מציבה שם, ור' זושא קינסטלעכער ז"ל מצא לי בפנקס בית החיים את המיקום המדוייק של המצבה, וכך מצאתי.
היכן יש גישה לפנקס זה ? שם תמצאנו !

[נחוניא]

155
ר' יצחק שמעון ב"ר ישראל דוד - ער"ח שבט תרצ"ז

אסטרייכער

[הארזים]

https://il.bidspirit.com/ui/lotPage/tor ... 9D?lang=he

ספרים צרור החיים, חתם סופר, שהי' בבהמ"ד קלויז דעברעצין תש"ב -

חתימות לומדי הבית המדרש -

חיים שלמה שווארץ,

פנחס אסטרייכער,

יצחק הכהן קאהן,

יעקב פרידמאן,

דוד מאשקאוויטש

ווער איז דער יצחק הכהן קאהן?