ר' בער אפפענהיימער מפרעשבורג בעמח"ס מי באר

[ללמוד וללמד]

הגאון ר' מרדכי טאסק פלעגט כסדר מאכן סיומי ש"ס ברבים.
דארט ביי יענער סגל חבורה איז אויך געזעצן א ת"ח א מחבר ספרים וואס איז אבער געוועהן פארכאפט אביסל מיט מינות און השכלה. (ס'איז מקובל אז דאס איז געוועהן דער מחבר ספר מי באר.

איבער שבת, איז מיר אויסגעקומען אזוי צו בלעטערן איבער דעם גדול. האב איך געטראפן מער פונקטליך וואס איך האב געשריבען פון זכרון פאריגעס וואך.
א) אין אבני בית היוצר ברענגט ער אז הגאון ר' מרדכי טאסק איז געקומען פון איטאליע
ב) איבער דעם סיום הש"ס - ריכטיגער געזאגט, אויסער ראש בי"ד האט ער געדינט אלץ ראש אין חברת ש"ס ווי ער האט פארגעלערנט ש"ס על הסדר. און ביים סיום הש"ס וואס איז פארגעקומען אין שבט שנת תרצ"ג, דאן האט דאס פאסירט.
ג) אין אבני בית היוצר און אין זכרון למשה ווי ער ברענגט די זעלבע עובדא טאקע ביי די בריעף פון הגה"צ מווערבא זצ"ל שטייט נישט די נאמען פון דעם ת"ח, אבער אין אלף כתב שטייט שוין יא בפירוש אז דאס איז געווען דער מחבר פון "מי באר" הנ"ל.

[אוהב חכמה]

בענין המי באר אולי יש לעשות אשכול מיוחד.
ידוע מה שהמליץ מרן החת"ס "מי באר לא נשתה".

[מיללער]

בענין המי באר אולי יש לעשות אשכול מיוחד.
ידוע מה שהמליץ מרן החת"ס "מי באר לא נשתה".

אדרבא, קריינא דאיגרתא וכו' כי אותך ראינו אוהב חכמה לא ישבע חכמה בינה ודעת, החכמה תחי' בעליה, תהי' נחל נובע מקור חכמה.

ר' בער אפפענהיימער היה בנן של גדולים ונכון להתחיל מראש צורים, ואעתיק את דבריו בהקדמתו לספרו 'מי באר' בה מביא הקטע שאביו ציוה לו ולאחיו בעת אשר לקחם לעיר פיורדא ללמוד בהישיבה הרמה דשם (קליקטס אויפן בילד צו פארגרעסערן):

[אוהב חכמה]

בענין המי באר אולי יש לעשות אשכול מיוחד.
ידוע מה שהמליץ מרן החת"ס "מי באר לא נשתה".

אדרבא, קריינא דאיגרתא וכו' כי אותך ראינו אוהב חכמה לא ישבע חכמה בינה ודעת, החכמה תחי' בעליה, תהי' נחל נובע מקור חכמה.

יישר כח רבינו מיללער. כ'בין גראדע זייער נתפעל פונעם אופן וויאזוי איר עפנט אשכולות, כ'דארף זיך נאך צולערנען.
אולי אז כ'וועל האבן הרווחת זמן (נישט אזוי שנעל). כ'וועל זיך פרייען אויב איינער וועט מיר אויסכאפן.

[מיללער]

הרב האוהב, תודה על דבריך, אבל אם קטן אתה בעיניך וכו'

להמשך, אין זיין ספר 'מי באר' זעהט מען זיין חריפות און בקיאות בש"ס ופוסקים, ער שרייבט זיך מיט די גרעסטע גאוני וגדולי הדור ווי; דער חתם סופר, קצות החושן, מהר"ם בנעט, בני הנו"ב ר' שמואל ור' יעקבקא סג"ל לאנדא, אחיו ר' חיים אפענהיים (אחיו קרא לעצמו בשם אפפענהיים ולא אפפענהיימער כמוהו) ובנו ר' בער אב"ד דרעזניץ, ר' דוד דייטש אב"ד עיר חדש, ר' ברוך ייטלס מפראג בעל טעם המלך, ר' ארי' לייב הפלאצקער גאון, מהר"ם מינץ מאויבן ישן, הברוך טעם וחתנו ר' מאיר יחיאל קאמינער, ר' אפרים זלמן מרגלית מבראד הבית אפרים, ר' אליעזר פלעקלס מפראג בעל תשובה מאהבה, ר' אלעזר לאנדא מבראד בעל יד המלך, ר' משה טויבש אב"ד סניעטין, ר' בנימין זאב רפ"פ מפאפא בעל חליפות שמלות בנימין, בעל ישועות יעקב מלבוב, אויך האט ער דארט אפאר תשובות צו א שוואגער בשם ר' ארי' לייב ראדינען אב"ד גאלאנטא, ברויך מען וויסען מער פרטים וויאזוי יענער איז געווען א שוואגער, אויך דערמאנט ער זיין איידעם ר' אברהם הירשלער פון וויען.
.

וישמע חכם ויוסיף לקח

[ללמוד וללמד]

איז אויב אזוי איז אל תמנע טוב מבעליו, איך האב נייע אינפארמאציע וואס קיינער האט נישט (אזוי מיין איך) אז רבי יוסף הערש ווייס זצ"ל איז געווען א תלמיד פון דער שערי תורה. דער שריפט וואס איך האב פון אים איז אויף א ספר ווי ער איז מעיד אז דער ספר געפינט זיך יעצט און טאפאלטשאן ביי זיין רבי, רבי בנימין וואלף (דער שערי תורה). אויך איז אינטרעסאנט אז דער שריפט איז אויף א ספר וואס מען דערציילט אז דער חתם סופר האט זיך אויס געדרוקט מיט זלזול אויף דער מחבר און אויף דער נאמען פונעם ספר. פון דא זעהט מען אז מען דארף זייער אכטונג געבען פון מעשיות וואס זענען
character assassination
צו זיי זענען טאקע אויס געהאלטען, און אויב עס האט א גוטען מקור אז דער חתם סופר האט אזוי געזאגט.

עס איז דא א גוטע מקור אויף די מעשה. טאמער רעדט איהר פון די "מי באר" הגר"י ווייס מווערבוי האט עס פארציילט. און אפי' טאמער מ'רעדט נישט פון דעם. האב איך געזעהן בעיני ראיתי די חתימה פון הגה"ק ר' הלל קאלאמייער אויף דעם ספר, חאטש ער איז געוועהן תלמידו המובהק פון מרן החת"ס און חאטש ער איז געוועהן דער גרויסער קנאי. נאר מ'קומט ווייטער צו צום אלטן אז ס'איז זייער שווערן צו שאצן און פארשטיין מיט אונזער היינטיגע הבנה זאכן וואס האבן פאסירט אין די דעמאסדיגע אטמאספערע.
עס איז דאך אויך באקאנט און די מעשה איז אויך מקובל ווי דער הייליגער חת"ס האט געטראפן אין יערגן ביים מהר"ם שי"ק "נאר" א חומש מיטן ביאור וואס ער האט געהייסן דאן מבער זיין. די מעשה האט געקענט געשעהן, און דאך בלייבט נאך די הארבקייט אויפן ביאור און די אויסדרוק מפה קדשו פון מרן החת"ס אויף יענעם מחבר, אין פולן קראפט.

[SPUSMN]

יא, איך האב טאקע געמיינט דער ספר מי באר "מי באר לא נשתה" גייט די מעשה. צו ברענגט הגר"י ווייס אויך דער אנדערע חלק וואס דער חתם סופר האט געהאט מיטען מחבר? איז ערשטענס זעהט מען אז סיי רבי הלל קאלאמייער זצ"ל און סיי דער שערי תורה זצ"ל האבען געהאט דעם ספר, איז וואס זאגט דאס אונז? אויך, אויב איר קוקט אריין און דער ספר זעהט מען אז רבי ברוך טעם זצ"ל און דאכט זיך מיר דער נודע ביהודה זצ"ל שרייבען צו אים זייער בדרך כבוד און ער שרייבט זיך א סאך מיט זיי גרויס לומדות. דער כלל איז ווען וואס מען האט עפעס חיובי בכתב און שלילי בעל פה, איז דער בעל פה א ספק צו דער איש מפי איש פון הערינג און פון פיש האט עס טאקע געהערט פון א פארלעסליכע מקור. איך ווייס פון נאך א מעשה וואס מען דערציילט בשם א גרויסען גדול בישראל, און דער סאטמארער רב זצ"ל האט געזאגט פאר מיינס א קרוב פונקט דאס פארקערטע, וואס דאס ווייזט אז וואס מען דערציילט פון יענעם גדול פארען קריג איז נישט געווען אמת, נאר מענטשען האבען דאס אויף געטראכט ביז עס איז אנגעקומען צו ערליכע אידען וואס האבען עס מקבל געווען און זאגען עס איבער.

[ללמוד וללמד]

די חלק האויסדרוק "מי באר לא נשתה" שטייט טאקע נישט, אבער עי' פה בזכרון למשה ווי הגר"י פארציילט דאס בשם הגאון ר' דוד יעקב פרישמאן תלמיד החת"ס אז דאס איז געשעהן י"ב שבט תקפ"ח בעת סיום הש"ס פון ר' מרדכי טאסק ראב"ד פרעסבורג.
דא שטייט עס אן א נאמען אבער אין אלף כתב שטייט די נאמען. נו! איז עס שוין בכתב?
ועי' במקום אחר שפלפלו החברים בשבוע זו על אודות סיפורים שיש עליהן קבלה בפה אם מחמת זה נפרך. ואכמ"ל.

[ללמוד וללמד]

מ'דארף פארשטיין איין זאך.
אין יענע תקופה זענען געוועהן אסאך יודען ת"ח וועלכע זענען געזעצן און געלערנט און געפירט א פארהעלטניסמעסיג ערליכע שטוב פון דעסטוועגן איז געוועהן א מציאות פון "מינות נזרקה בו". דער קאך פון די הייליגע חת"ס אויף די דעה'לע וואס האט זיך אריינגעכאפט אין מח פון דער יוד האט נישט גע'אסרט זיינע חידושים פאר די לומדים וואס האבן דאס געוואלט זעהן. אבער פארט איז יענער געוועהן פארכאפט.
עס איז זייער גרונג צו ברענגן משלים פון היינטיגע צייטן איבער דעם, אבער מיר קענען נישט מרחיב זיין וועגן פארשטענדליכע סיבות. אבער נעם א קרייז וואס לפי זייער השקפה גרעניצט זיך די דעה פון דעם אנדערן קרייז מיט כפירה און דעות כוזבות. צו דעם נעמט נישט די ערשטע קרייז די ספרים פון מחברים וועלכע זענען "פארכאפט"?

[SPUSMN]

ביזט זיכער אז דער חתם סופר האט געמיינט דער מחבר פון ספר מי באר? עס האט דען געפעלט און פרעשבורג תלמידי חכמים וואס זענען שוין געווען אנגעשטעקט? פון ווי וויסען מיר אז ער האט געמיינט אים? הער זיך איין, אם קבלה הוא נקבל, איך מוז אבער קודם מאכען הונדערט פרוצענט פאר איך מאך
character assasination
עס איז נישט ווי סתם א מעשה, וואס אויב מען הערט עס פון אן ערליכע איד, נישט א ליגענער, קען מען עס גלייבען, ולא דמי צו וואס עס שטייט און יענער אשכול. ח"ו, איך וועל קיינמאל נישט קוועשענען סתם אזוי מעשיות צדיקים, אבער ווען מען רעדט פון זאגען אויף איינעם אז ער איז געווען געכאפט און מינות מוז מען זייער אובאכט געבען צו עס האט טאקע א פארלעסליכע מקור.

איך האב שוין אמאל דא דערציילט אז דער הייליגער חיד"א שרייבט אז זיין זוהן האט אים געזאגט אז דער מהר"ל מפראג ליגט און קראקא. און עס לאט זיך אויס אז דער חיד"א האט טאקע אזוי געהערט פון זיין זוהן, אבער זיין זוהן האט געמאכט א טעות, ער האט געהערט דער הויכער רבי ליב, און געמיינט אז דאס איז דער מהר"ל מפראג, א
honest mistake
דעריבער, דער וואס מאכט אוועק דער חיד"א איז אפגעפרעגט, אבער נישט דער וואס גייט נאך פון ווי דער חיד"א האט דאס געהערט און יענער האט געמאכט א טעות. ודו"ק כי קצרתי.

[ללמוד וללמד]

ביזט זיכער אז דער חתם סופר האט געמיינט דער מחבר פון ספר מי באר? עס האט דען געפעלט און פרעשבורג תלמידי חכמים וואס זענען שוין געווען אנגעשטעקט? פון ווי וויסען מיר אז ער האט געמיינט אים? הער זיך איין, אם קבלה הוא נקבל, איך מוז אבער קודם מאכען הונדערט פרוצענט פאר איך מאך
character assasination

דא שטייט עס אן א נאמען אבער אין אלף כתב שטייט די נאמען. נו! איז עס שוין בכתב?

נעם אפיר דעם אלף כתב (טאמער האט איהר ב' כרכים איז עס דאכט זיך חלק א') וואס איז מכתי"ק פון הגאון מווערבוי זצוק"ל וועט איהר טרעפן דעם נאמען. ואינו תח"י כעת.

[SPUSMN]

הרב האוהב, תודה על דבריך, אבל אם קטן אתה בעיניך וכו'

להמשך, אין זיין ספר 'מי באר' זעהט מען זיין חריפות און בקיאות בש"ס ופוסקים, ער שרייבט זיך מיט די גרעסטע גאוני וגדולי הדור ווי; דער חתם סופר, קצות החושן, מהר"ם בנעט, בני הנו"ב ר' שמואל ור' יעקבקא סג"ל לאנדא, אחיו ר' חיים אפענהיים (אחיו קרא לעצמו בשם אפפענהיים ולא אפפענהיימער כמוהו) ובנו ר' בער אב"ד דרעזניץ, ר' דוד דייטש אב"ד עיר חדש, ר' ברוך ייטלס מפראג בעל טעם המלך, ר' ארי' לייב הפלאצקער גאון, מהר"ם מינץ מאויבן ישן, הברוך טעם וחתנו ר' מאיר יחיאל קאמינער, ר' אפרים זלמן מרגלית מבראד הבית אפרים, ר' אליעזר פלעקלס מפראג בעל תשובה מאהבה, ר' אלעזר לאנדא מבראד בעל יד המלך, ר' משה טויבש אב"ד סניעטין, ר' בנימין זאב רפ"פ מפאפא בעל חליפות שמלות בנימין, בעל ישועות יעקב מלבוב, אויך האט ער דארט אפאר תשובות צו א שוואגער בשם ר' ארי' לייב ראדינען אב"ד גאלאנטא, ברויך מען וויסען מער פרטים וויאזוי יענער איז געווען א שוואגער, אויך דערמאנט ער זיין איידעם ר' אברהם הירשלער פון וויען.
.

וישמע חכם ויוסיף לקח

איך מיין אז איך האב א חתימה פון דעם רבי אברהם הירשלער, ער איז ערגעץ געווען א רב ('אטש' אפשר) און איז געווען עפעס מיט רבי משה נחום הירשלער פון וויען. ער ווערט ווארשיינליך געברענגט און דער ספר אויף משפחת רוזנבוים און רבי עמרם חסידא זצ"ל.

[ללמוד וללמד]

כ'האב נישט דער ספר פון ר' עמרם חסידא ביי מיר אבער כפי זכרוני איז הרב "אליעזר דוד" הירשלער געוועהן א "זוהן" פון הג"ר משה נחום ראזנבוים (געטוישט זיין משפחה נאמען) און ער האט געוואוינט אין "אטש". הגם איך האב נישט געטראפן קיין מקור, אבער עס איז גאנץ פארשטענדליך אז דער ר' משה נחום איז געוועהן ר' אליעזר דוד'ס א זוהן, צוליב דער נאמען "משה נחום" וואס ער טראגט.
ווידער ר' אברהם הירשלער געדענק איך נישט. אפשר איז ער געוועהן א זון פון ר' משה נחום הירשלער פון וויען.

[SPUSMN]

איך האב יא דאס ספר, און וועל עס בל"נ נאך קוקען און דער היים.

[ללמוד וללמד]

איך האב יא דאס ספר

און וועל עס בל"נ נאך קוקען און דער היים

הלא דברים סתראי נינהו?
דאס קען איך אויך אי"ה. איך האב סיי די עטרת עקיבא און סיי די חידושי ר' עמרם חסידא. ווי אויך מיין איך איז אויסגערעכנט די יחוס אין תולדות ערוגת הבושם וואס איך האב אויך --- אינדערהיים

[SPUSMN]

ניין, איך רעד נישט פון די ספרים נאר פון א קונטרס וואס רעכענט אויס אלע אייניקלעך פון דער ערשטער רבי משה נחום (רבי עמרם חסידא'ס טאטע). עס הייסט עפעס משפחת רוזענבוים.

[ללמוד וללמד]

איז דאס פון קונצליכער? טאמער יא איז דאס שוין איבערגעדרוקט אין עטרת עקיבא.

[SPUSMN]

ניין, פון א רוזנעבוים פון מאנסי. איך מיין אז בערמאן'ס און בארא פארק האט נאך דער פון.

[שישא]

ביזט זיכער אז דער חתם סופר האט געמיינט דער מחבר פון ספר מי באר? עס האט דען געפעלט און פרעשבורג תלמידי חכמים וואס זענען שוין געווען אנגעשטעקט? פון ווי וויסען מיר אז ער האט געמיינט אים?

בס' סופר המלך, על רבי פישל סופר מפרשבורג, שי"ל אשתקד בארה"ב, ראיתי מדובר אודות היחס בין הח"ס לר' בער הנ"ל, ומביא עוד מראי מקומות בענין.

[ללמוד וללמד]

שוין, נאט אייך דער שטיקל אלף כתב וואס איז מעצם כתב ידו פון הגר"י ווייס גאב"ד ווערבוי וואס האט דאס געהערט פון דער אויבנדערמאנטער תלמיד מרן החת"ס און ער שרייבט "כל אלו הדברים סיפר לי הרב הצדיק הנ"ל שני שבועות לפני פטירתו תחילת חודש טבת שנת תרנ"ב"

[ללמוד וללמד]

און דא האט איהר א בילד פון הרה"ג ר' משה נחום הירשלער בן הרב אליעזר דוד פון וויען. איך האב נאכגעקוקט און דער ר' אברהם הירשלער איז טאקע געוועהן א זוהן פון דערם ר' משה נחום.

בדרך אגב, ס'העט שוין געמעגט זיין אן אשכול אויף הג"ר משה נחום ראזנבוים ויוצאי חלציו הג"ר עמרם חסידא, הירשלער, הגאון אבא חייא הירש, אחוץ משפחת גרינוואלד וואס האט שוין אן אשכול פאר זיך. אזוי ווי כ'האב דאס נישט געטראפן וויל איך דא פארצייכנען למזכרת, אז אין פרדס משה (איך בין נישט באקאנט איבער די קראנטקייט) ברענגט ער א זוהן פון ר' משה נחום הירשלער וואס האט געהייסן ר' אליעזר דוד נאכן זיידן וואס איז געוועהן אן איידעם ביי אן אייניקל פון חת"ס (דורך ערנפעלד דוכט זיך). די נאמען האב איך נישט געטראפן אין קונטסליכער'ס ספר ווי ער ברענגט די משפחת הירשלער.

[SPUSMN]

די יארען שטימען נישט. ר' אברהם בן ר' משה נחום הירשלער פון וויען האט נישט געקענט זיין אן איידעם פונעם מי באר וואס איז געבוירען געווארען אוון שנת תק"כ. ווען איך האב גשריבען (אז כ'האב א חתימה) האב איך געמיינט א ברודער פון ר' משה נחום וואס איז געווען ר' אברהם אשי הירשלער (סארוואשי) וואס איז נפטר געווארען און שנת תרמ"ג און פרעשבורג. אבער ער איז מסתמא אויך נישט געווען אן איידעם ביים מי באר, ווייל 1) די יארען שטימען אויך נישט, 2) זיין נאמען איז אברהם אשי נישט אברהם אליין, 3) זיין ווייב ווערט אנגעגעבן (און לתולדות משפחת רוזנבוים הירש עמוד 39) אלץ געלא בת יטל און דער יטל שטימט נישט מיט הינדלה וואס דער מי באר גיט, און 4) דער לתולדות משפחת רוזנבוים זאגט אז לא השאירו זש"ק, אבער דער מי באר ווינטשט זיין טאכטער הינדלה און איידעם ר' אברהם צו האבען נחת פון זייערע קינדער. איז בלייבט יעצט ווייטער דער שאלה, ווער איז דער ר' אברהם הירשלער דער איידעם פון ר' דוב בער אפפעמהיימער? כ'וואלט משער געווען אז ער איז געבוירען געווארען און די תק-נון'ס

[ללמוד וללמד]

אויך דערמאנט ער זיין איידעם ר' אברהם הירשלער פון וויען.
.

וישמע חכם ויוסיף לקח

איך מיין אז איך האב א חתימה פון דעם רבי אברהם הירשלער, ער איז ערגעץ געווען א רב ('אטש' אפשר) און איז געווען עפעס מיט רבי משה נחום הירשלער פון וויען. ער ווערט ווארשיינליך געברענגט און דער ספר אויף משפחת רוזנבוים און רבי עמרם חסידא זצ"ל.

איך האב געבויעט אז ס'איז דער אברהם הירשלער ווייל מען האט געהאט געשריבן אז ער איז פון וויען. יעצט אריינקוקנדיג אין ס' מי באר זעה איך אז ער דערמאנט נישט פון ווי ער קומט און איהר זאגט דאך אז מיט די יארן שטומט עס נישט, במילא נעם איך אן אז דאס איז נישט איהם.

בדרך אגב, דער נאמען "אברהם אשי" איז אן אומגעווענטליכע נאמען. און ער האט נישט איבערגעלאזט קיינע קינדער. איך געדענק אז דער ר' יצחק דאנאטה פון די ליקאר סטאר (געוועהן א פרעשבורגער) האט מען אויפגערופן בן ר' "אברהם אשי". בין איך נייגעריג צו די משפחות האבן עפעס קרבות.

[SPUSMN]

מען קען פרעגען זיינע קינדער. ער איז געווען פון ווערבוי.

[SPUSMN]

קודם דארף איך פארעכטען מיין טעות אז נישט רבי יוסף צבי ווייס זצ"ל אבד"ק ערלוי האט געשריבען אויך דעם ספר מי באר נאר א צווייטער. עס שטייט אויפען דעקל: "הק' פנחס אליעזר סג"ל Lowy
נאכדעם שטייט: "קבלתי במתנה מאחי התו' (התורני) המופלא ומופלג מהור"ר יוסף שמואל סג"ל נ"י, אני הכותב הק' פנחס אליעזר סג"ל מאו"ד (מאונסדארף) Lowy".

דער רבי יוסף שמואל איז רבי אהרן יוסף שמואל סג"ל זצ"ל אבד"ק טרענטשין א זוהן פונעם גאון הגאונים רבי יחזקאל סג"ל אבד"ק אונסדארף וטרענטשין זצ"ל א חבר פונעם הייליגען חתם סופר. ווען דער חתם סופר האט געלערענעט ביי רבי נתן אדלער זצ"ל און באסקאוויץ האט דענמאלץ רבי יחזקאל געלערענט ביים מחצית השקל זצ"ל וואס איז געווען רב פון באסקאוויץ און די צוויי בחורים דער חתם סופר מיט רבי יחזקאל סג"ל האבען געלערענט יעדען טאג א פאר שעה בחברותא. דער חתם סופר האט געזאגט אויף רבי יחזקאל אז אויב דער בית המקדש וואלט געבויעט געווארען בימיו וואלט רבי יחזקאל געווען ראש סנהדרין! ווען רבי יחזקאל איז אמאל געקומען קיין פרעשבורג איז דער חתם סופר מיט זיין גאנצע ישיבה אים ארויס מקבל פנים צו זיין, און דער חתם סופר האט אים געבעטען אז ער זאל אים בענטשען אבער מתוך ענותנותו האט ער האט ממאן געווען ביז דער חתם סופר האט אים אנגעכאפט ביידע הענט און ארויף געלייגט אויף זיין קאפ ביז רבי יחזקאל האט אים גע'ענדיגט בענטשען. נאכדעם האט דער חתם סופר אריין גערופען אלע זיינע קינדער און איידימער און געבעטען אז רבי יחזקאל זאל זיי אויך אלע בענטשען און אזוי האט ער געטוהן. רוב פון רבי יחזקאל'ס חדושים זענען פארברענט געווארען און א שריפה און אונסדארף, געבליבען איז נאר איין גאונישע ספר, "תורת יחזקאל" נאר איין מאל געדרוקט און פאקש תרנ"ט (הכל תלוי במזל אפילו ספר תורה שבהיכל). ווער עס זוכט א זכות וועט האבען א געוואלדיגע זכות אויב ער וועט עס איבער דרוקען.

רבי יחזקאל'ס זוהן רבי אהרן יוסף שמואל זצ"ל וואס מען זאגט אויך אים אז ער איז געווען ממש ווי זיין טאטע (כ'מיין אז דער חתם סופר שרייבט עפעס אזוי צו אים) איז געווען א תלמיד פונעם שמן רוקח און געווארען אן איידעם ביי זיין רבי'ס זוהן דער שערי תורה. רבי אהרן יוסף שמואל זצ"ל האט ממלא מקום געווען זיין גרויסען טאטען על פי המלצת החתם סופר, און איז געווען דער שווער פון צוויי גרויסע תלמידי חתם סופר, רבי כלב פייבל שלעזיגער זצ"ל אבד"ק טאפאלטשאן און רבי פסח זינגער זצ"ל אבד"ק פ"ק וואס ווען ער איז נפטר געווארען ערב פסח האט דער כתב סופר זצ"ל געזאגט אויך אים אז ער איז געווען א קרבן פסח.

אלענפאלס ווער עס ווייסט עפעס ווער זיין ברודער רבי פנחס אליעזר סג"ל איז געווען, זאל אונז ביטע דערציילען.