די שטילקייט הערשט אין בית מדרש, יעדער פארטראכט יעדער פארכאפט. געווענליך הערט זיך עטליכע שטימעס וואס זאגן בנעימות דעם שיר השירים, אבער דאסמאל הערט זיך קוים א קול דממה דקה, די נעזער אראפ און די אויגן פארנעפלט, דא דארט הערט מען איינעם זיך צוקרעצן, אבער די מנוחה וואס שבת ברענגט מיט איז עפעס נישט געעריג ווי יעדן וואך.
יונתי בחגוי הסלע בסתר המדרגה, הערט זיך א קרעכץ, נאכפאלגנדיג מיט א קול באגלייט מיט א טיפן טרויער דודי ירד לגנו לערוגות הבשם לרעות בגנים וללקט שושנים. א מין ערב שבת וואס מ׳קען נישט איבערגעבן פאר וועם ס׳האלט דאס נישט מיט.
אין א ווינקעלע זיץ איך מיר, דער מח איז פארכאפט אין א שווערן קאמף צווישן למה ה׳ און על מה עשה ה׳. שווערע מינוטן וואס מ׳ציפט זיך צו מ׳איז נישט אין א טיפן שלאף, און לאנגע שעות וואס מ׳ווינטשט זיך אז דאס זאל זיין א פארגאנגענעם חלום.
שבת וי-נפש, שפירט זיך ריכטיג מיט א וי אבדה נפש, און ליידער בלשון רבים. רבים האב איך געזאגט? רבים דרבים של רבים ליידער. ווען איך האב געהערט די נאמבער 2 האב איך מיר נאך געשטארקט מיט אלעס איז באשערט, ווען ס׳איז ארויף צו 5 האב איך מיר נאך געמורמלט כל מה דעביד רחמנט לטב עביד, אבער ווען מיטאמאל איז די נומערן געגאנגען צו זיבן, אכט און ניין-צען, און צוויי מינוט נאכדעם צו צענערס וואס ציילן זיך איינס נאכן צווייטן, האב איך אויפגעגעבן דעם קאמף צו פארשטיין אדער וועלן באגרייפן וואס דא קומט פאר, דער מח איז פארכאפט געוועארן ביים אינסטיקנט פון על כרחך אתה חי און פארקנאקט די געפילן אין די קעמערליך אז זיי זאלן זיך נישט ארויס לאזן, ווען יא וועלן זיי גיין אאוט אויף קאנטראל.
דער הודו האט זיך עפעס געזאגט מיט א נייע משמעות, דאסמאל אויך ווער ס׳איז נישט דארט געווען האט געפילט ווי די טראגדיע איז א פערזענליכע און אויב איז ער צווישן די גליקליכע לעבעדיגע דארף אפגעבן א הודו. ס׳טרערט זיך ביי ויצעקו אל ה׳ בצר להם, ישבי חשך וצלמות אסירי עני וברזל און כשלו ואין עוזר זאגט זיך מיט עפעס א אנדער פשט, ליידער גאר שרעקעדיג.
און דער סיום וכל עולה קפצה פיה מי חכם וישמר אלה ויתבוננו... שווער שווער האט זיך געזאגט דעם ׳חסדי ה׳.
נאך מנחה קלאפט מיר דער גבאי אויפן רוקן ׳קבלת שבת׳, איך קוק אים אן ווי איינער וואס איז אראפ געפאלן פון א צווייטן פלאנעט, ווער האט יעצט כח און מח צוצוגיין יעצט זיך חזנ׳ן ביים עמוד. ער זאגט מיר אבער ׳איך בין שוין ארום דעם גאנצן בית מדרש קיינער וויל נישט צוגיין, מ׳ענדיגט שוין דעם קדיש זיי דער שליח ציבור און גיי צו״
ואמרו אמן...
׳איך האב נישט קיין כח זוך א צווייטן׳, די בית מדרש ווערט אבער שטיל און יעדער קוקט אויפן גבאי׳ן, און פון דארט צו מיר, וואס בין איך שילדיג אז ביי ואמרו אמן האט ער מיר געכאפט? נו שוין מיט א רויטן פנים טרעף איך מיר דעם וועג צום עמוד, דער טלית ארויף און לכו נרננה לה׳ נריע לצור ישענו.
איך ווייס איך גלייב אבער דאסמאל זאגט זיך גארנישט ארויס מיט א געפיל, נישט נרננה און נישט נקדמה פניו בתודה, ס׳דריקט ס׳שטעכט ס׳איז נאך אינימטן די בהלה. די הארץ רייסט ביים אשר נשבעתי באפי אם יבאון אל מנוחתי, אוי אוי איז דאס יעצט פאסיג אז איך פארשטיי נישט ווי אזוי קומט דאס אריין יעדן וואך אינמיטן לכו נרננה. אזוי גייט מען צום לפני ה׳ כי בא כי בא לשפט הארץ ישפט תבל בצדק ועמים באמונתו, נאר דאס האלט מיר אן אז כאטש ס׳איז כי בא גלייב איך אז אלעס איז באמונותו ובצדק.
מ׳האלט שוין נאכן לכה דודי מהאט זיך שוין געדרייט דעם בואי בשלום און מ׳זאגט שוין מזמור שיר ליום השבת. דער עולם ענדיגט צו ׳צורי ולא עולתה בו׳ ריכטיג אריינגעפאסט צום מצב, און יעצט איז מיין טשענס צו מצדיק זיין, איך הייב אן צדיק כתמר יייייפרח כאאאארז בלבנון ישגה, עווווד ינובון בשיבה דשנים ורעננים יהיו, להגיד כי ישר ה׳......
בין איך אבער דא סטאק געבליבן.
נווואדע, ווען ס׳איז מזמור שיר לים השבת, אין א זמן וואס ס׳איז טוב להודות לה׳, ווען ס׳זמר׳ט זיך לשמך עליון, בעת ס׳מגיד׳ט זיך בבוקר חסדך, און ס׳איז עוד ינובון בשיבה דשנים ורעניים, נו אוודאי שטורעמט זיך ארויס א כי ישר ה׳, און זיכער קען מען זאגן פאר יעדן אז צורי ולא עולתה בו. יעצט אבער איז די איינציגעסטע שייכות פון דעם מזמור מיטן צורי ולא עולתה בו נאר די ואמונתך בלילות, ווי רש״י שרייבט ובעוד צרת הגלות להאמין בך שתשמור הבטחתך כל זה נאה וטוב.
אויב עפעס קען איך נאר זאגן דעם מזמור צוריק צו וועגס, אנהייבן מיט ה׳ מלך גאות לבש און צוריק גיין צום ולא עוולתה בו און ענדיגן מיט א תפלה אז מ׳זאל שוין אנקומען צום מזמור שיר ליום השבת...
שטיי איך דארט ביים עמוד, דער ציבור ווארט דער חזן זאל אויספירן דעם שטיקל, איינער היסט פון אומבאקוועמקייט א צווייטער ווערט רויט פאר מיר און א דרייסטער אינגערמאן קלאפט מיטן פינגער און שישקעט ווי כאילו דאס גייט מיר אויפוועקן און ארויסשלעפן אז מיין מח זאל צוריק גיין אין קאנטראל. מיינע אויגן קוקן צום וואנט אריין דארט קעגן איבער ווי די צוויי לעכט דערציילן נשמה מעשיות, און געבט נאר צו צום פארנעפלטן קלארקייט און פארווייטאגקייט.
איך וואלט ווען נאך יעצט געשטאנען דארט, ווען נישט די קריסטאל לייכטער האלטער האבן מיר אפגעשפיגלט וואס טוט זיך אונטער מיר. אבער ניין נישט ווייל איך האב דארט געזעהן א גאנצן ציבור שטייט אומבאקוועם און פילט שלעכט פארן חזן וואס טרעפט נישט זיין קול, עפעס אנדערש האט מיר דארט געכאפט.
דער לייכטער איז קריסטאל קלאר און שפיגלט אפ מיט א עולם הפוך וואס טוט זיך אין בעק פון איהם, מיטאמאל באמערק איך א ציבור אידן שטייט אויף די קעפ און פירט זיך ווי כאילו עולם כמנהגו נוהג, עליונים למטה ותחתונים למעלה, שטריימלעך וואס באזיצן אויף זייער קעפ שבת׳דיגע שיך, א מין מאדנע מחזה דאס, און קיינער דארט כאפט נישט עפעס איז ראנג מיט זיי, נו מילא דער פארלאפענע פורים איז מען דאך געווען פאר׳ששק׳עט אבער אין א ל״ג בעומר?!
מיטאמאל האט מיר דאס אריינגעבליצט, צומאל זעהט מען קלאר מיט די אויגן אז ס׳איז עפעס נישט אין סדר, דער עולתה בו איז צום אנהייב און דער מזמור שיר איז צום סוף, ס׳שטומט דאך נישט מיטן ידיעה אז ערשט קומט דער מזמור שיר ליום השבת און נאר דעמאלטס איז להגיד אז צורי ולא עולתה בו, אבער אויב האט מען א געניטע אויג זעהט מען אז דאס אז דו זעהסט דאס פארקערט איז נאר ווייל דו קוסט נישט גוט, און דו זעהסט נישט ריכטיג, דארט שטייט יעדער בקומה ווי א נארמאלער מענטש דער חומריות פונעם קריסטאל איז דער וואס פאדרייט דיר די יוצרות און רעדט דיר איין אז זאכן זענען נישט אין סדר.
פון אונטן נו׳קעט מען און שישקעט, אבער משום מה ער איך נישט קיין שיישקערייען, עפעס אנדערזש לאזט זיך דארט צן הערן״
די וועלט פיר איך, און איך ווייס ווי אזוי צו פירן, געפעלטיר נישט? דריי דיר איבער!
להגיד כי ישר ה׳ צורי ולא עולתה בו!
און אז שוין אויפן וועג צוריק פאר איך שוין צוריק צו וועגס און טרעף איך זיך צוריק ביי לכה דודי, און דאסמאל בעט זיך א תפלה ׳קומי צאי מתוך ההפכה׳, ווייל רב לך יותר מדאי איז שבת בעמק הבכה, דריי אונז איבער און לאמיר שוין זינגען דעם מזמור שיר ליום השבת אויפן סדר.
קומי צאי מתוך ההפכה!