לכתחילה אריבער - אפענער בריוו צו הרב אליעזר קרויס ני"ו – און צו דעם יונגערמאן וואס כ'האב געזען ביי א חתונה

אפהאנדלונגען און דיסקוסיעס בענינים העומדים על הפרק

די אחראים: יאנאש,אחראי,געלעגער

עם לבבנו
שר מאה
תגובות: 108
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג יוני 21, 2018 11:21 pm

לכתחילה אריבער - אפענער בריוו צו הרב אליעזר קרויס ני"ו – און צו דעם יונגערמאן וואס כ'האב געזען ביי א חתונה

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך עם לבבנו »

(באקומען אין אימעל, און באקומען רשות ארויפצולייגן.

נ.ב. איר קענט מיר שיקן אישיס זייער גערן, אבער אויב ווילט איר עס זאל אנקומען צו אים דארפט איר אים דירעקט קאנטאקטן, איך בין נאר דער פאסט טרעגער.)

--

כ'האב שוין עטליכע מאל געוואלט אנהייבן שרייבן די בריוו, שוין עטליכע מאל אפגעלייגט, אבער יעצט האב איך באשלאסן אז איך מוז עס שוין שרייבן, צוליב א ספעציעלע סיבה וואס איך וועל שפעטער שרייבן.

איך בין ווי אסאך אנדערע א פלייסיגע אויסהערער צו די "הרב אליעזר קרויס שמועסן" אויף קול מבשר. און איך מוז אייך זאגן אז איך האב הנאה פון אסאך פונקטן וואס ווערן דארט אויסגעשמועסט, מסכים געווען מיט טייל פון זיי, נישט מסכים געווען מיט אנדערע טיילן פון זיי, געווען אפילו אויפגעברויזט אויף טייל פון זיי, אבער דאס איז דאך שוין אזוי" צוויי אידן פיר מיינונגען".

אבער איין זאך וואס ווערט דארט דערמאנט מערערע מאל איבער און איבער, וואס איז נישט גענוג אז איך בין נישט מסכים דערמיט, עס איז עפעס וואס שטערט מיר, איך האלט עס איז שטארק נישט אויסגעהאלטן, און איך שפיר אז איך דארף דאס אדרעסירן.

אומדירעקט, ווערט די נקודה אויך אריינגעדרייט אין נאך א צווייטע נקודה וואס ווערט דערמאנט אין די שמועסן, ווי איך וועל פרובירן ארויסברענגען.

די נקודה פון וואס איך רעד איז, דאס וואס איז אסאך מאל דערמאנט געווארן אין די שמועסן - דירעקט און אומדירעקט – "די עלטערן האבן נישט וואס איינצוטיילן" – "אויב ווילן זיי דו זאלסט וואוינען נעבן זיי זאלן זיי באצאלן", און עס איז מיט גאנץ שארפע לשונות ארויסגעברענגט געווארן די "שרעקליכע עוולה" פון דעם וואס "עלטערן טיילן איין די קינדער וואס צו טאן".

און עס איז נאך געגאנגען נאך ווייטער, ביי די שיעור וואו מען האט געקענט אריינרופן, וואס דארט האט מען שוין גערעדט תורה'דיג מיט מקורות, איבער די הלכה אז כיבוד אב איז "משל אב". אז דאס געלט וואס כיבוד אב קאסט קומט פון טאטן.

איך האלט אז די סטעיטמענטס - און אפילו די סענטימענט פון די סטעיטמענטס - איז זייער ראנג, זייער שעדליך, און טאר נישט געזאגט ווערן, איבערהויפט ברבים, און כ"ש וכ"ש אלס א "בלענק סטעיטמענט".

איך וועל פארשטיין געבן מיינע ווערטער פון עטליכע ענגעלס.

פונקט נומער איינס:

די גאנצע געדאנק אז וויבאלד "איך מוז נישט" איז דאן "דארף איך נישט" ווען עס קומט צו א טאטע-מאמע איז נאריש און היפאקריטיש.

לאמיר אייך פרעגן א פשוט'ע פראגע.

די גאנצע "איך מוז נישט" סטעיטמענט, זענט איר מסכים צו נעמען די סטעיטמענט ביזן ענדע? אויב איר ווילט אראפשטעלן אז "איך מוז נישט דאס טאן לויט די הלכה" און אויב אזוי "דארף איך עס נישט טאן" און עס איז "גוט אזוי", ביסטו מסכים דאס זאל גיין אויף די צווייטע וועג אויך?

דאס וואס דיין טאטע-מאמע האבן געטאן פאר דיר, איז דאס אלס "וואס זיי מוזן"?

וויאזוי וואלסטו גענומען ווען דו ביסט א חתן, דו האלטסט אינמיטן איינקויפן שטאפיר, און דיין טאטע זאגט דיר, "הער אויס, איך האב נישט קיין געלט.... איך קען דיר נישט עפארדן צו קויפן צוויי שטריימלעך, איך קען נאר איינס, און די איינס נאר די וואס מען קויפט ביי די סעיל ערב פסח"!

איך קען דיר נישט קויפן מער ווי זעקס פאר וועש, מער ווי איין בעקיטשע, איין פאר שוך, איין פאר בעד געוואנט, פורניטשור זיכער נישט, דירה געלט צאל איך דיר נישט גארנישט, אויך נישט די ערשטע מאנאט וכו' וכו'. אז דו ווילסט די אלע זאכן.... קענסטו זיך בארגן... אדער גיין נאך געלט!

אדער לאמיר גיין מער עקסטרעם.

דו ווערסט אכצן יאר אלט, דו ווערסט א חתן, און דיין טאטע איז דיר מודיע אז ער האט נישט קיין געלט, און ער קען נישט באצאלן פאר גארנישט!

לאמיר דיר פרעגן... "ער מוז"?? ער מוז נישט! דו ביסט א גדול, און ער איז בכלל נישט מחויב דיר אויסצוהאלטן, דיר חתונה מאכן וכו'.

אויב ווילסטו גיין "טרוקן" וואס "מען מוז"... ער מוז נישט! לאמיר עס נעמען ווי א "טו וועי סטריט"! דו מוזט נישט בלייבן וואוינען נעבן אים... און ער מוז דיר בכלל נישט אויסהאלטן פון ווען דו ווערסט א גדול. ער מוז דיר נישט געבן עסן... ער מוז דיר נישט האלטן אין שטוב אומזינסט... באצלן די ביל פאר די לעקטער, פאר די גראסערי, ער מוז נישט באצאלן פאר א ישיבה... ער מוז נישט!

ביסטו מסכים צו גיין "לויט די ביכער"?? דו טוסט נאר וואס "דו מוזט" און איך וועל נאר טאן וואס "איך מוז"?

אההה... דארט וועסטו פארשטיין.... אבער ביסט דאך א טאטע.... און א טאטע.... א טאטע... א טאטע וואס?? אההה... א טאטע מוז טאקע נישט געבן... אבער .... ער גיט!

אהה, און פארוואס פארקערט נישט?

ווען א טאטע זאל אזוינס טאן, וואלט די גאנצע שטאט געשמועסט ווי "ראנג ער איז"... דער בחור וואלט געהאט אלע רעכטן צו טאן וואס ער וויל.... "אמער די טאטע האט אים אויסגעפייניגט"....

אבער פארוואס? ער מוז דאך נישט?

וואס טוט זיך אויב דיין טאטע האט באשלאסן אוועקצוגעבן דאס גאנצע ירושה פארן אנדערן ברודער און נישט פאר דיר.... ער האט אלע רעכטן! – אויסער די פי שניהם – וואלסטו דארט אויך געזאגט "ער מעג"!? אדער וואלסט נישט געווען צופרידן?

נעעע... ביי די ירושה וועסטו דא זיין מיט ביידע הענט.... זיך הרג'נן מיט די געשוויסטער.... קומען אפנעמען "וואס קומט דיר".... פון "דיין טאטן"....

אלזא, איך האב געכאפט אן עקסטרעמע משל, אבער עס איז גאנץ קלאר די געדאנק אז נישט אלס קען מען מעסטן זאכן פונקטליך לויט ווי "מען מוז" אדער "מען מוז נישט".

פונקט ווי דאס ווארט גייט אז עס איז דא א "פיפטע ש"ע" איבער וויאזוי זיך צו פירן, עס איז דא א פיפטע ש"ע אויף אלעמען.

עקסטער וואס טראכטן אזוי איז נישט נאר נאריש און היפאקריטיש, עס איז שלעכט און כפו טובה'דיג!

טראכט גוט צוריק אין דיין לעבן, פון ווען דו ביסט געבוירן, ביז ווען דו ביסט דארט וואו דו ביסט יעצט, וויפיל "מער ווי זיי האבן געמוזט" האבן דיר דיינע עלטערן געגעבן? וויפיל נעכט זענען זיי אויף געווען, וויפיל האבן זיי זיך אנגעשטרענגט, וויפיל האבן זיי געוויינט, וויפיל צער און עגמת נפש האבן זיי געהאט די אלע יארן, האבן זיי דאס אלעס "געמוזט"?

איך ווייס נישט און איך וואונדער זיך פון וואו עס קומט אזא סארט וועג פון טראכטן?

אפשר קומט עס פון ילדות, אומערפארונג, אומפארשטאנד וואס לעבן מיינט. נישט אז איך בין שוין אזוי אלט... נאר קיין "פרישע יונגערמאן" בין איך שוין נישט, איך בין שוין א "געהעריגע יונגערמאן".... טא קען זיין די היציגע "משה האט א מעסערל"... און "די וועלט איז דא מיר צו דינען, און.... וועט מיר דינען"... (ביז מען זעהט איין אז דאס איז ניטאמאל גוט פאר א פאנטאזיע... ) די זאכן וואס יעדע פרישע אויסגעביגלטע יונגערמאן טראכט אין קאפ... דאס בין איך שוין אריבער.

אדער קען זיין אז דאס קומט פון דעם וואס מען האט נאכנישט קיין ערוואקסענע קינדער. מען כאפט נאכנישט וואס מיינט א רילעשענשיפ צווישן עלטערן און זייער קינד. מען מיינט נאך אז שמייכלען ווען זיי מאכן א חכמה'לע, און אויסרימען ווען זיי ענטפערן שיין די שאלות פון חומש, אדער אפילו ווען זיי קענען די משנה אדער די שטיקל גמ', אז "דאס" איז די "מיין" פון "א טאטע מאמע מיט א קינד".

אויב איז דאס די פראבלעם דאן לאמיר דיר מודיע זיין אז "נישט דאס" איז וואס "טאטע-מאמע-קינד" רילעשענשיפ איז אלל אבאויט! ווארט נאך אביסעלע, וועסטו אי"ה האבן גרויסע קינדער וועסטו פארשטיין.

און ניין, איך קען דיר נישט געבן צו פארשטיין וואס דאס מיינט, פונקט ווי פאר א בלינדן ר"ל קען מען נישט פארשטיין געבן קיין קאלירן. וועסט דאס מוזן אליינס געוואויר ווערן ווען דו וועסט אי"ה דארט אנקומען.

דאן וועסטו פארשטיין, אז "עגמת נפש" מיינט נישט ווען די קליינער האט איינגעמאכט.... און ווען ער האט אויסגעגאסן די זופ, און נחת מיינט נישט ווען ער האט געמאכט א חכמה'לע, עס איז דא א טיפע פארבינדונג צווישן עלטערן און זייערע קינדער, און ווען דו וועסט עס פארשטיין און שפירן, וועסטו פארשטיין ווי ראנג עס איז צו טראכטן און נאך זאגן... "דו האסט נישט אריינצורעדן".... איך קען מאכן מיינע אייגענע באשלוסן... און אויב ווילסטו קענסטו באצאלן!

דו וועסט זיך שעמען פאר דיר אליינס, און ווערן רויט נאר צוריקטראכטנדיג וויאזוי דו האסט געקענט זיין אזוי קינדיש און אומפארשטענדליך, אז אזא סטעיטמענט און מהלך המחשבה זאל קענען לויפן אין דיין מח.

פונקט נומער צוויי:

אויב ביסטו ביי די מיינונג, אז דו קענסט טאן די זאכן לגבי דיין טאטע, ווייל "דו מוזט נישט"... ביסטו מסכים אז.... דיין קינד זאל אויך טאן די זעלבע מיט דיר?
און איך רעדט נישט פון טאן די זעלבע מיט'ן גיין וואוינען וואו עס איז אים בעסער אפגעזען וואס די עלטערן זאגן, ווייל דאס וועסטו דאך שרייען "זיכער בין איך מסכים"!

און ווי ארויסגעברענגט... איך בין גארנישט אזוי זיכער אז דאס וואס דיין ילדות'דיגע קאפ טראכט, פאר דו האסט נאך אפילו טועם געווען די "טאטע-מאמע-קינד" שייכות, און וואס דאס מיינט, אבער לאמיר זאגן אז כאטש ווי דו קוקסט עס יעצט אן, האלטסטו אז דו וואלסט זיכער נישט געהאט קיים פראבלעם דערמיט.

איך רעד אבער נישט פון דעם.... איך רעד פון דעם וואס אויב גייסטו שטרענג מיט די הלכה.... מיט "וואס מען מוז" צו ווייסטו אז פון ווען דיין קינד איז א גדול מוז ער דיר כמעט גארנישט פרעגן וואס צו טאן?

וואלסטו געוואלט אז ווען דו זאגסט פאר דיין קינד "איך וויל דו זאלסט גיין אין פלוני ישיבה" זאל ער דיר ענטפערן – מיט'ן גרעסטן רעספעקט פארשטייט זיך.... – "איך וויל גיין ערגעץ אנדערש" און "דו קענסט מיר נישט איינטיילן"! וואלסטו דאס געוואלט?

ער מעג! און דו טארסט אים נישט צוריק האלטן! די הלכה גיט אים די רעכט!

אזוי אויך, ער מעג זיך אנטאן די לבוש וואס ער וויל! ער מעג גיין וואו ער וויל! און ער מעג טאן אלעס וויאזוי ער וויל, ער איז א גדול!

וואלסטו דאס געוואלט?

זיכער נישט. חלילה וחס. איך וואלט דאס נישט געווינטשן פאר מיין גרויסע שונא.

טא, פארוואס ווען עס קומט צו דיין טאטע ווילסטו יא טאן נאר פונקטליך "וואס דו מוזט"? און דו ווילסט נישט הערן וואס ער האט צו זאגן?
איז דאס נישט היפאקריטיע? איז דאס נישט געקוקט בלינד?

דאס ברענגט אונז צו פונקט נומער דריי:

די פאקט איז, און דאס קענסטו פרעגן ביי סיי וועמען, אמאליגע צייטן זיכער – און ווארשיינליך אויך היינט ביי די ערנסטע ערליכע רבנים און דיינם – אז מען איז זיי געקומען פרעגן א פראגע, א דיסיזשען אין לעבן וואס צו מאכן, איבער מופן, איבער מאכן אן אפעראציע, איבער קויפן א הויז, איבער טוישן ארבעטס פלאץ וכו' וכו', האבן זיי אלס געפרעגט די ערשטע זאך "און וואס זאגט דיין טאטע"? "האסטו געפרעגט, זיך דורכגערעדט מיט דיין טאטע"?

דאס איז געווען די השקפה פון די מנהיגים און רבנים! נישט דוקא ווייל "מען מוז", נאר ווייל זיי האבן פארשטאנען אז "אזוי קומט עס". מען איז משועבד צו די מיינונג פון די עלטערן, נישט נאר ווייל עס איז כיבוד אב, נאר ווייל אזוי איז די "נארמאל".

און פארוואס טאקע? זייער פשוט!

נישט ווייל "מען מוז", און נישט ווייל "זיי האבן די "רעכט"... נאר ווייל וויפיל דו מיינסט אז דו פארשטייסט, דו רעדטסטעך אייך אז דו ווייסט, וויפיל דו מיינסט אז דו קענסט מאכן א באשלוס, ביסטו סוף כל סוף א יונגע מענטש, מיט יונגע היציגע בלוט, אן קיין ברייטע אויסקוק אויפ'ן לעבן.

עס פלאטערט פאר דיר די אויסקוק פון גליק, און דו ביסט דערפאר פאר'שיכור'ט.

מען קען זיין זייער קלוג, געלערנט, פארשטענדליך וכו' וכו', גארנישט פון די אלע זאכן, קומט נישט אפילו נאענט צו "פראקטישע עקספיריענס אין לעבן"!
לאמיר דאס בעסער זאגן מיט א ביישפיל.

אונז אלע פארשטייען אז איינער וואס לערנט תורה, אסאך תורה, באקומט ער א "דעת תורה". און די דעת תורה איז נישט נאר אין תורה אליינס, נאר אין אלעמען. די מושכל ראשון פון א גדול בתורה אויך אויף וועלטליכע זאכן איז די ריכטיגע גראדע טראכט.

ווען מען קומט פרעגן א תלמוד חכם א פראגע אין די ביזנעס, נישט דוקא ווייל ער פארשטייט צו די ביזנעס, נאר ווייל ווען דו וועסט אים אראפלייגן די צוויי צדדים אין א פראגע, ווען ער דיר געבן די "גראדע" ענטפער, ער וועט באמערקן זאכן וואס דו האסט נישט באמערקט, פארוואס? ווייל ער טראכט גראד! ווייל די תורה האט אים אויסגעלערנט צו טראכטן, צו קוקן, צו פארשטיין.

להבדיל ווען עס קומט צו "לעבנס באשלוסן" איז די בעסטע לערער "ערפארונג"! נאר אזוי גייט עס שוין... ווען מען האט שוין די ערפארונג, איז מען שוין צו אלט צו מאכן די באשלוס... מען האלט שוין יענע צייט נאכן באשלוס.

די וועלט זאגט "ווען דיינע קינדער וועלן איינזען אז דו ביסט געווען גערעכט, וועלן זיי שוין האבן אייגענע וואס וועלן האלטן אז זיי זענען נישט גערעכט"!

איז די עצה, גיין פרעגן איינער וואס איז עלטער! איינער וואס איז שוין דורך די זאך, און פארדעם פרעגט מען א טאטע מאמע, און טאקע אויך א ערליכע איד א תלמוד חכם.

און דאס ברענגט אונז צו פונקט נומער פיר:

טראכט אריין, ווער איז בעסער צו פרעגן אזא פראגע ווי פון די מענטשן וואס האבן דיר דאס מערסטע ליב, די מענטשן וואס קענען באמת קוקן אויף דיין גוטס.

און וויסן זאלסטו, און עס זאל דיר אריינגיין אין קאפ זייער זייער טיף!

געדענק, אפילו דו האסט א זייער נאענטער גוטער פריינד, און אפילו דו האסט די בעסטע שלום בית, זאלסטו דאך וויסן, אז די גרעסטע ליבשאפט וואס א מענטש קען האבן איינער פארן צווייטן, קומט נישט אפילו נאענט צו די ליבשאפט פון עלטערן צו זייער קינד!

נישט נאר איז עס די "גרעסטע ליבשאפט" בכמות, אדער אפילו באיכות, עס איז בכלל א "צווייטע סארט ליבשאפט"! עס איז בכלל נישט די סארט ליבשאפט פון א גוטע פריינד, די ליבשאפט בין איש לאשתו – אפילו ווען עס איז גאר שטארק – עס איז אינגאנצן א צווייטע סארט בריאה.

מען קען מאכן א עקסטער לאנגע שמועס נאר צו פארשטיין געבן די איינע פונקט, אבער דא איז נישט די פלאץ. אין איין ווארט נאר די געדאנק, און אויב וועט מען כאפן איז גוט.

אלע אנדערע ליבשאפטן וואס א מענטש האט איז אין די ענדע א ליבע צו זיך זעלבסט, און די איינציגסטע ליבשאפט וואס איז באמת צו עפעס אנדערש איז די ליבשאפט צו קינדער.

עס איז דא די באוואוסטע ווארט פון ר' אביגדור מילער זצ"ל און דאס אייניגע קען מען הערן אויך פון - פונאנדערגעשיידט צו לאנגע געזונטע יארן - דער גרויסער פסיכאלאג הרב אברהם יהושע טווערסקי זז"ג.

ווען איינער זאגט ער עסט פיש "ווייל ער האט ליב פיש" איז דאס ליגנט! ער עסט פיש "ווייל ער האט זיך ליב"! ווען ער האט ליב די פיש לאזט ער די פיש אין וואסער!

איך בין שוין אריינגעקראכן אין די זאך צו לאנג, אבער די נקודה איז איין זאך. עס איז דא ליבשאפט צו אנדערע וואס איז באמת ליבשאפט צו זיך אליינס, און אין דעם קאטעגאריע גייט אריין אלע סארטן ליבשאפטן אויסער ליבשאפט צו קינדער, און צו הקב"ה ווען מען דערגרייכט די מדריגה.

עס איז נישטא קיינער אויסער דיינע עלטערן וואס פרייען זיך אזוי עכט און אויף דעם אויפ'ן פאר דיינער א שמחה, און עס איז נישטא קיינער אויסער דיינע עלטערן וואס – מען זאל נישט וויסן – וויינען אזוי אויף דיין צער חלילה און אויף דעם אויפ'ן!

עס איז נישטא! זאלסט דאס אין דיין לעבן קיינמאל נישט פארגעסן.

ווען חזן יאסל'ע ראזענבלאט ע"ה זינגט "א אידישע מאמע עס גיבט קיים בעסערס אויף די וועלט" איז דאס נישט בלויז א שיינע פיוט! "אין וואסער אין פייער, וואלט זי געלאפן פאר איר קינד" איז נישט נאר א הארציגע געפילישע זאך...

אלענפאלס צוריק צו אונזער שמועס, וועמען בעסער צו פרעגן א פראגע איבער א לעבנס באשלוס ווי די טאטע מאמע, די צוויי מענטשן וואס זענען די וואס - ווי ארויסגעברענגט - האבן דיר דאס מערסטע ליב, און האב צו דיר די אייגנארטיגע סארט ליבשאפט?

און לאמיר זאגן אז די עלטערן ווילן נישט דו זאלסט אוועקגיין וואוינען ווייל זיי ווילן האבן די קינדער "ארום זיך". איז וואס? זיי וועלן נישט בלייבן אליינס אויף דער עלטער, וואס קומט זיי פארדעם?

קומט זיך זיי נישט אזויפיל? האבן זיי דיר נישט אויפגעצויגן, חתונה געמאכט, אוועק געגעבן זיך דאס לייב און לעבן, פאר'חובות'ט – מערסטענס מענטשן – זיך געזאגט, געוויינט מיט דיר, געלאכט מיט דיר, קומט זיך זיי דאס, א אויף דער עלטער זאל מען זיי ווארפן איבער'ן דראנג?

פאר די 18-20 יאר וואס דיין מאמע האט יעדע פרייטאג צונאכטס געווינט ביי די שבת ליכט, דאס איז ביי דיר גארנישט? ווען זי האט זיך געזארגט פאר דיר, ווען איר הארץ האט געצאפלט ווען דו ביסט אמאל געקומען אביסל שפעטער ווי נארמאל, דאס בארירט דיר נישט?

וויאזוי קוקסטו אויף די אידן וואס די קינדער האבן זיי "אריינגעווארפן אין האום" פשוט ווייל "עס איז געווען צו שווער"? (איך רעד נישט אין א פאל וואס מען האט נישט קיין ברירה).

עס איז שווער? עס קאסט געלט? אמת!

אבער דיר ערציען מיינסטו איז געווען גרינג?? דיר ערציען מיינסטו איז געווען אומזינסט?? האבן זיי אמאל געמאכט דעם חשבון... "דאס קינד קאסט שוין צופיל...... ער איז שוין צו א גרויסע עול.... לאמיר פטור ווערן פון אים...." האבן זיי אזוי געטראכט?

ניין! ווייל אזוי קומט עס! א טאטע מאמע טיען דאס פאר א קינד.

פארוואס ווען זיי ווילן עפעס און עס איז דיר שווער, עס קאסט געלט, ביסטו אזוי "קאלט" מיט'ן באשלוס.... "איך מוז נישט"!

און לאמיר עס נעמען נאך א טריט ווייטער צו פונקט נומער פינף:

ווען דיינע עלטערן ווילן נישט דו זאלסט גיין וואוינען ערגעץ אנדערש, אפשר האבן זיי א גוטע סיבה? אפשר זאגן זיי דיר נישט די סיבה ווייל זיי טראכטן דו וועסט עס נישט פארשטיין. אפשר קענען זיי עס נישט אפילו געהעריג ארויסברענגען נאר זייער לעבנס ערפארונג, זיינע געפיל און אמת'ע טיפע ליבשאפט דיקטירט זיי אז זיי זאלן דאס האלטן, אז עס איז ריכטיג אז דו זאלסט זיך נישט אוועקציען.

און אפשר... האבן זיי דיר געזאגט די סיבה... נאר דו פארשטייסט אנדערש!

אמער דו ביסט דאך שוין.... "ערוואקסן"! ביסט שוין געשטאנען אונטער די חופה און געזאגט הרי את! דו לייגסט שוין אפילן ר"ת תפילין!

איז דיר נישט בייגעפאלן אז ווען די עלטערן זאגן דיר אז זיי ווילן נישט דו זאלסט זיך אוועקציען פאר א געוויסע סיבה, איז אפילו די סיבה קוקט דיר נישט אויס ריכטיג, קען דאס זיין פשוט ווייל - אנטשולדיגט פון פאראויס.. – ווייל דו ביסט א יונגער ראצער?! א אומערפארענער יונגעלע מיט א שטריימל.... וואס "שפילט הויז".... וואס מיינט ער פארשטייט וואס לעבן איז....

אז דו האסט א אייגענע ביזנעס און דיין טאטע איז זין גאנץ לעבן א פשוט'ע ארבעטער... אז דיר איז געלונגען אוועקצולייגן געלט פאר א דאון פעימענט און דיין טאטע קען קוים קאלעקטן אויף רענט... אז דו האסט א גרויסע מעכטיגע סמארט-פאון און דיין טאטע ווייסט נישט וויאזוי מען צינד אן א קאמפיוטער.... וכו' וכו'... מיינסטו אוודאי אז דו ביסט אזויפיל פארשטענדליכער ווי אים...

זאלסטו אבער גוט וויסן, אז די אלע זאכן זענען זייער זייער גוטע " שמח בחור בילדותך" שטיק! אבער די ריכטיגע בליק אויפ'ן לעבן האבן דיינע עלטערן!
נישט ווייל זיי זענען דוקא קלוגער, און נישט דוקא ווייל זיי פארשטייען בעסער ווי דיר, נאר ווייל זיי האבן לעבנס ערפארונג! און צוגאב צו אמת'ע אהבה צו דיר!

און דאס ברענגט אונז צו פונקט נומער זעקס:

און דאס האב איך געמיינט פריער מיט'ן זאגן אז דאס האט צוטאן מיט נאך א פונקט וואס מען האט דערמאנט אין די שמועס, און... עס אוועק געמאכט פארשטייט זיך...

און איך האלט, אז צווישן אלע זאכן פונקטן און געדאנקען אין די שמועסן איבער דירות וואס מען גיט איבער אויף קול מבשר איז - אויסער וואס מיר רעדן שוין ביז אהער איבער די עלטערן - דאס די וויכטיגסטע פונקט ארויסצוברענגען, און אפשר נאך וויכטיגער ווי די שמועס ביז אהער, כאטש ווי איר וועט זעהן זענען די צוויי אביסל פארבינדן.

די געדאנק איז איבער ווערן שוואכער אין אידישקייט ווען מען ציט זיך אוועק! און דאס איז עפעס וואס זייער אסאך עלטערן האבן מורא.

די מציאות איז אזוי ליידער, און וויפיל מען וועט שרייען פארקערט וועט נישט אויסמאכן!

עס איז דא צוויי קאטעגאריעס פון פאלן.

איינס, א זייער ריזיגע פראצענט פון די וואס ציען זיך אוועק צו נייע שטעט - עכ"פ געוויסע שטעט - פאלן זיי אין אידישקייט עכ"פ אין "געוויסע זאכן"! עס איז א פאקט, מיר וועלן שוין צוקומען זיך בעסער מסביר זיין.

צוויי, און דאס איז שוין נישט ממש אזא גרויסע פראצענט, אבער זייער זייער א גרויסע פראצענט פאלן אין אידישקייט אפילו אין גאר "פונדאמענטאלע זאכן"!

איך וואלט געזאגט אז אזויפיל ווי 80 פראצענט זענען אין די ערשטע קאטעגאריע! אבער איך וויל נישט עס זאל ווערן א טענה'ריי אויף די נומערן, טא לאמיר נישט ווערן סטאק אין די פראצענטן, יעדער פארשטייט אז אפילו עס זאל נאר זיין 20 פראצענט, אפילו נאר 10 פראצענט איז עס נאך אלס א זייער זייער שטארקע פראבלעם, און בעיקר א גוטע לעגיטימע סיבה פארוואס עלטערן זאלן נישט וועלן די קינדער זאלן אוועקגיין וואוינען!

און אין די פראצענט וואס זענען אין די צווייטע קאטעגאריע וויל איך זיכער נישט אריינגיין פאר די זעלבע סיבה. אבער עס איז ליידער ליידער זייער זייער אסאך.

און דאס איז בעצם געווען וואס האט מיר געגעבן דו שטופ צו שרייבן די בריוו, עפעס וואס איך האב אפגעלייגט נאכאמאל און נאכאמאל ווי ארויסגעברענגט אנהייב.

איך בין געווען ביי א חתונה פאריגע וואך, וואו עס איז געווען דארט א יונגערמאן וואס האט זיך אוועקגעצויגן פון וויליאמסבורג.

א יונגערמאן וואס איז שוין געווען געסעטלט אין וויליאמסבורג, א יונגערמאן וואס האט שוין א שטוב מיט קינדער, א יונגערמאן וואס איז שוין נישט אין די גאר "היציגע" יארן פון זיין לעבן.

און א יונגערמאן וואס איז געווען א טשאטשקע פון א בחור! און געווען א טשאטשקע פון א יונגערמאן, און א יונגערמאן וואס האט גוט חתונה געהאט, און האט א גוטע פיינע פרומע פרוי, און איז אלס געווען א פיינער יונגערמאן.

ער האט זיך געצויגן קיין מאנסי מיט געציילטע יארן צוריק, און איצט האב איך אים געטראפן, און ..... די בארד איז אים היפש צוגעפוצט!

און איך האב זיך ספעציעל נאכגעפרעגט צו ער איז אפשר געפאלן אין אידישקייט דירעקט, מען הערט אזעלכע זאכן ליידער. אבער ניין! ער איז ווייטער א פיינער יונגערמאן, קומט אין שול, און עס פעלט אים גארנישט בעצם, נאר די בארד פוצט ער.

און די פראגע איז פארוואס? און די ענטפער איז פילפאכיג, און האט צוטאן מיט דעם וואס מען גייט אין א נייע שטאט, און אוועק פון די עלטערן.

איינס – און דאס איז פונקט נומער זיבן: - ווייל אז מען גייט אין א נייע פרעמדע שטאט פארלירט מען אביסל דעם.... "פעיר פרעשור"... יא יא... די געדאנק וואס איר טוט אזוי אראפרייסן! דאס וואס איר רופט מיט די שפעט נעמען ווי "סינדראם".... "סאסייעטי" און "סיסטעם" פראבלעמען, יא יא... די העד ענד שאולדערס און די עקקא שוך.

געווענליך ווען מען גייט אין א נייע שטאט – אויסער טאקע אין א שטאט ווי בלומענבערג, אדער א שטאט ווי די נייע שכונת ויואל משה וכדו', וואו מען בויעט א שטאט פאר היימישע אידן צוזאמען – וויל מען דאך קויפן א גוטע דיל. און אז מען וועט קויפן "אין די הארץ" איז דאך דארט אויך טייער, און דאס מיינט אז מען דארף גיין "אביסל ארויס"... און דארט ביי די "ביסל ארויס" איז נישטא קיין "פעיר פרעשור" עכ"פ נישט אזוי שטארק.

איך האב שוין אמאל געשריבן א לענגערע מאמר איבער דעם ענין, ווען עס איז געווען די "קראקס סומאטאכע", און מען דארף עס נישט איבערשרייבן נאכאמאל, יענע מאמר לעבט נאך און מען קען עס לייענען.
(viewtopic.php?p=1288375#p1288375)

די פוינט דארט איז, אז "פעיר פרעשור" איז בכלל נישט קיין שלעכטע זאך, פארקערט, עס איז א וויכטיגע יסוד וואס "עס מוז זיין" אויב וויל מען אז אידישקייט זאל בלייבן. און מיט אלע חסרונות – אפילו די עכטע חסרונות, אפילו ברוחניות - איז עס פי כמה בעסער ווי די אנדערע סארט וועג פון "איש כל הישר בעיניו יעשה".

איך וויל נאר צולייגן, איין ווארט, אז איך האב דעמאלט געשריבן וואס איך האב געשריבן, אלס מיין אייגענע מיינונג, און פון הערן און לייענען אידישע היסטאריע, אבער עס איז מיר געווען א גאר שטארקע הנאה און איך האב געמאכט א גרויסע "ברוך שכוונתי" ווען לעצטנס האט מיר איינער צוגעשיקט א מאמר פון ר' אביגדור מיללער זצ"ל ווי ער ברענגט ארויס ממש די נקודות וואס איך האב דארט געשריבן.

עס איז מיר געווען כמוצא שלל רב! צו לייענען די זעלבע פון דעם אדם גדול בענקים וואס איז באוואוסט מיט זיין "שכל הישר", "קלארקייט" און "ברייטקייט" אין אלע ענינים.

און איינע פון די גרעסטע ראיות אז עס פעלט זיך אויס, זעהט מען טאקע ווען עס ווערט פארשוואונדן! "קעיס אין פוינט" די אלע וואס פאלן אין אידישקייט ווען זיי גייען אויף פלעצער ווי די פעיר פרעשור איז ווייניגער.

די צווייטע סיבה איז ווייל מען איז אוועק פון די עלטערן! יא!! די פאקט איז, אז ווילאנג מען איז אונטערן פארטוך, ווילאנג מען זעהט די טאטע-מאמע פאר די אויגן, האלט מען זיך בעסער! עס איז א בחינה פון "דמות דיוקנו" צו מען האט נישט די חוצפה וכדו', אבער דאס איז די פאקט, אז מען ציט זיך אוועק פון די עלטערן פאלט מען גרינגער.

סיבה נומער דריי איז טאקע די "לוקסוס" וואס איז אסאך דא אין די נייע געגנטער. מען קען נישט אנצייכענען איבער די געוויסע נקודה אין לוקסוס, אדער יענע געוויסע נקודה אין לוקסוס אז עס איז דוקא "אסור" אדער אן "עבירה", אבער אלעס צוזאמען איז עס א געוויסע "ברייטקייט" וואס ברענגט פריקות עול. ווי די פסוק זאגט "וישמן ישורון ויבעט".

דאס מיינט נישט אז מען מוז וואוינען צעקוועטש, אז מען טאר נישט האבן א שיינע דירה. אבער מען דארף וויסן, אז די פאקט פארבלייבט אז לוקסוס, פרייהייט, ברייטקייט, האט קאנסעקווענצן. קאנסעקווענצן אויף זיך, און קאנסעקווענצן אויף די קינדער.

סיבה נומער פיר איז צוליב די סביבה. פארפאלן, אז מען וואוינט אויסגעמישט לערנט מען זי אפ, און געווענליך נישט די גוטע זאכן.... עס איז זייער שווער צו האלטן א חומה ווען אלע ארומיגע זענען אנדערש.

עס איז שווער פאר זיך, און נאך שווערער פאר די פרוי, און כ"ש וכ"ש פאר די קינדער.

און דא קום איך צו נאך א נקודה פונקט נומער אכט: וואס מען האט ברייט גערעדט אין איינע פון די שמועסן און האט מיר געשטערט, דעמאלס געוואלט שרייבן נאר עס אפגעשטופט ווי דערמאנט.

די נקודה אז עס איז נישט קיין פראבלעם צו וואוינען צווישן אנדערע סארט מענטשן ווילאנג זיי זענען ערליכע אידן. און מיין פראבלעם איז נישט געווען ווייל כ'האב זיך געזארגט איבער די ניגון פון לכה דודי.... נישט ווייל די מנהגים זענען עטוואס אנדערש, ווייל מען זאגט נקדש אנשטאט נקדשך... נאר טאקע דאס אז עס מאכט צוביסלעך שוואכער.

לאמיר נעמען איין משל פון אייערע משלים וואס איר האט געזאגט אין יענעם שמועס, און דאס איז גיין דאווענען אין א שטיבל וואס איז נישט "מיין שטיבל" נאר אין א שטיבל וואו עס דאווענען אנדערע מענטשן וואס א ביישפיל זיי גייען נישט קיין ווייסע זאקן, בשעת דו און די קרייז פון וואו דו קומסט גייט יא.

אמת אז אויב דאווענט מען אין א שטיבל וואו אנדערע גייען נישט מיט ווייסע זאקן, איז אויבן אויף נישט עק וועלט. אבער לאמיר אביסעלע בעסער אריינטראכטן.

א יונגערמאן וואס איז אויפגעוואקסן אז ער גייט מיט ווייסע זאקן. ער קומט אין א נייע געגנט ווי רוב צו כמעט קיינער גייט נישט קיין ווייסע זאקן. ער איז אויפפאלענד, ער "שטייט ארויס", ווער רעדט נאך אויב ווערט ער צוליב דעם אפגעסטעמפלט אלס "דער פרומער".

קיינער וויל נישט זיין "אנדערש". קיינער וויל נישט "ארויסשטיין". יעצט וויפיל פעלט פאר אזא יונגערמאן, אויב איז ער ממש ממש א טראפעלע שוואך צו טוישן? און לאמיר זאגן ער איז שוין יא שטארק, וועלן זיינע קינדער אויך ווייטער גיין אזוי?

"יעדער גייט לאנגע הויזן, איך זאל גיין ווייסע זאקן"?

דאס איז א נארמאלע פראגע פון א קינד צו א טאטן, און איז אפילו נישט אזוי אפגעפרעגט.... קען זיין די יונגערמאן וועט זיך אויס'טענה'ן און פועלן ביים קינד נישט צו טוישן, אבער עס וועט זיין געצווינגען, אן אפעטיט, איז דאס א תכלית? איז דאס א לכתחילה? וויל מען מאכן אידישקייט – אדער פרטים אין אידישקייט אומבאקוועם, און געצווינגען, נאר מער ווי עס איז שוין ליידער ביי אסאך מענטשן? אידישקייט וואס איז געצווינגען האט צופיל מאל אומאנגענעמע קאנסעקווענצן.

און מען קען טראכטן נאך א נקודה.

אז אין דיין קרייז גייט מען ווייסע זאקן, איז געווענליך דא א סטאנדארד אויך אין ווייבער שול. ערגעץ וואו די מענער גייען נישט קיין ווייסע זאקן איז די סטאנדארד אנדערש. איך וויל נישט זאגן "שוואכער" ווייל שוואכער האט א נעגאטיווע געפיל צו זיך, און למעשה זענען זיי אנדערש מחונך, אבער סוף כל סוף איז עס אנדערש.

יעצט ווי שווער עס איז פאר א פרוי זיך צו האלטן פעסט ווען איר ארומיגע זענען שוואכער דארף מען קיינעם נישט זאגן.

יעצט ווייסע זאקן איז נישט עק וועלט אפשר – עכ"פ אין די אויגן פון געוויסע – אבער דאס איז דאך נאר א משל.

די פראגע איז "וואו איז די גדר"? איר זאגט אזוי "זיי זענען אויך פיינע ערליכע אידן"... "וואס איז עק וועלט אז זיי פירן זיך אנדערש"? "ווי ווייט זענט איר גרייט דאס צו נעמען"?

אויב אז איך וועל אייך פארציילן אז ר' יונתן שטייף זצ"ל האט יעדן ערב שבת – אדער לכבוד ראש חודש – אביסל "גראד געמאכט די בארד"... אזוי ווי עס שטייט אין ש"ע אז מען דארף טאן, איז דאס אויך עפעס וואס "נישט געפערליך? איז ר' יונתן נישט געווען קיין צדיק גמור? אבער צו מיינט דאס נישט אצינד אז איינער וואס איז אויפגעוואקסן אז רירן די בארד איז פון די ערגסטע זאכן, אז פאר אים איז דאס נישט קיין מהלך?

יעצט לאמיר טאקע א טראפעלע שמועסן פרטים.

דאס אז א היימישע יונגערמאן זאל אנהייבן טשעפען די בארד פארשטייט יעדער איז א ערנסטע ערנסטע פראבלעם – עכ"פ אזוי האף איך.... – און דאס אז א יונגערמאן טוישט די לבוש וואס ער האט געזען אינדערהיים, איז אויך א זייער ערנסטע פראבלעם.

און אפילו פון די סארט פראבלעמען ערנסטע פראבלעמען ווי די בארד, די לבוש וכדו' זענען זאכן וואס ליידער זייער א גרויסע פראצענט פאלט. צו ביי זיך צו ביי די בני בית וכדו', אין דאס האב איך געמיינט פירער אז אסאך פאלן אין זייער ערנסטע זאכן.

אבער לאמיר גיין צו "קלייניגקייטן" דאס וואס איך האב געזאגט אז גאר גאר אסאך ווערן שוואכער.

עס איז עכט שווער אנצוכאפן איין געוויסע משל אדער אפילו מערערע משלים, ווייל יעדע איינע פון זיי פאר זיך איז אפשר נישט עק וועלט, און נישט אזוי געפערליך, אבער נאך אלעמען, ווען מען קוקט פון "ווייטענס" די גאנצע בילד זעהט מען א ערנסטע טויש.

לאמיר נעמען אזא זאך ווי גיין שפאצירן אויף די גאס מיט די פרוי און א הוט און רעקל. און דאס איז שוין ביי די מענטשן וואס דאס עצם שפאצירן איז ביי זיי נישט קיין פראבלעם. ביי חסיד'ישע אידן האט מען עכ"פ געוויסע פלעצער יא מקפיד געווען, אבער לאמיר זאגן אז דאס איז שוין היינט נישט עפעס וואס מערסטענס מענטשן זענען מקפיד.

אבער דאס שפאצירן אן א הוט און רעקל, אדער שבת נאכמיטאג אן א בעקיטשע.

איך זאג נישט אז דאס איז א געפערליכע זאך. עס איז אפשר א קלייניגקייט, אבער אויב איז דאס עפעס וואס אין שטאט וואלט ער נישט געטאן און ערגעץ אנדערש יא, איז דאס א פראבלעם!

און אפשר ווען עס איז דאס אליינס איז עס ווייטער נישט קיין פראבלעם, אבער דאס קומט צוזאמען מיט נאך אסאך אסאך אנדערע זאכן צו דעם. אסאך אנדערע זאכן וואס פאר זיך זענען זיי אלע אפשר קלייניגקייטן, אבער אין ברייטן בילד איז דאס א "געטוישטע מענטש".

קלייניגקייטן ווי גיין מיט'ן טלית קטן אונטערן העמד, מיט'ן קענען זיך אראפזעצן און מאכן א גריל, אנהייבן נוצן מערערע הכשירים אפילו גוטע, אבער מער ווי ער האט אמאל גענוצט אא"וו.

דאס איז די פאקט אז די זאכן געשען אין ווען מען גייט וואוינען אין א נייע פלאץ אוועק פון די עלטערן, איבערהויפט ווען עס איז צווישן א געמישטע ציבור, און דאס מיינט אז נאך א קלייניגקייט, נאך א קלייניגקייט... און צוביסלעך איז דער מענטש היפש אנדערש ווי אמאל.

אלזא, לאמיר נאר אויספירן און פארענדיגן די פונקט צוריק צו די עלטערן.

דו האלטסט אז די עלטערן האבן נישט אריינצורעדן, און מיינען "זיך"... און אויב אזוי זאלן זיי באצאלן...

איז ווי ארויסגעברענגט, אפילו אזוי האלט איך אז די עטעטוד איז סם, נישט אויסגעהאלטן און זייער נישט פאסנד, אבער אפשר איז עס נישט דאס וואס דו קוקסט אן ווי "סעלפיש" מצד די עלטערן, אפשר איז די זארג איבער אידישקייט פארוואס דיין טאטע מאמע ווילן נישט דו זאלסט גיין אין א נייע סביבה וואוינען, האבן זיי נישט די רעכט צו האבן די דאגה? ווער דען זאל דאגה'ן אויף דעם אויב נישט די וואס האבן געגעבן זייער בלוט און שווייס, האב און גוטס דיר אויפצוציען ווי עס ברויך צו זיין?

פונקט נומער ניין:

יעצט, אויב האלטסטו אז דיינע עלטערן האלטן דיר אפ פאר גארנישט, און עס איז דיר באמת זייער שווער, סוף כל סוף רעדט מען פון טויזענטער דאלארן אא"וו איז אבער דא א מהלך צו דעם. מען קען רעדן צו איינער וואס איז א גוטע פרייד פון די טאטע, צום רב, צום דיין וכדו', איינער וואס וועט קענען רעדן צו די עלטערן זיי איבעררעדן, בארואיגן וכדו', הארץ און גערן.

אבער סתם צו זאגן "זיי האבן נישט אריינצורעדן".... און "איך מוז זיי נישט פאלגן" דאס איז כפו טובה גערעדט, דאס איז קינדעריש גערעדט, און דאס איז היפך השקפת ערליכע אידן גערעדט.

נישט פארגעסן, לויט געוויסע ראשונים איז די גאנצע טעם פון כיבוד אב ואם אריינצוברענגען די מענטש צו זיין א מכיר טובה, און אז דאס וועט ברענגען די מענטש צו אהבת און יראת שמים, קען מען אצינד גיין גלייכגילטיג, ווייל "טעכניש" האב איך זיך ארויסגעדרייט פון די איסור, און זאגן שלום עלי נפשי?

דאס איז ווי יענער ליטוואק וואס האט געמאכט א סוכה מיט די אלע הלכה'דיגע "פאטענטן" און זיך געוואנדערט וויאזוי מען האט געקענט גנב'ען זיין לייכטער..
אויף דעם פלעגן די מלמדים זאגן "א תירוץ האסטו, אבער אן עם הארץ בלייבסטו".

דו קענסט נישט טאן היפך הכרת הטוב, ווייל טעכניש האסטו געטראפן די וועג ארויס, און ערווארטן אז עס זאל נישט בארירן די יראת און אהבת השם וואס געפיל צו עלטערן דארף ברענגן.

יעצט מען דארף באמערקן, אז עס איז אלס דא א יוצא מן הכלל. עלטערן וואס זענען ר"ל נישט מסודר, און זיי טיען טאקע זאכן וואס טויגן חלילה נישט צו די קינדער. אבער דאס איז די אויסנאם, און דאן דארף מען אויך רעדן מיט א תלמוד חכם צו וויסן פונקטליך וואס און ווען, נישט ווי די היינטיגע יונגעלייט וואס האט געלייענט א גוטע ארטיקל אין "מעלות"... און איז שוין א פראפעשאנעל דיאגנאזירער.... און האט שוין עטליכע "דריי אותיות" פאר יעדע פון זיינע עלטערן און שוויגער-עלטערן....

עכ"פ דאס איז זיכער, אז ווייל עס איז דא די פעלער וואס זענען ר"ל אזוי, קען מען אצינד נישט קומען אויף קול מבשר און אראפלייגן די "כלל" אז "מען מעג", "מען קען" און "מען דארף" יעצט... "פייפן אויף די עלטערן".... און אויב ווילן זיי "זאלן זיי אליינס באצאלן מיין רענט"....

דאס איז א אומרעכט, ברענגט אריין א גרינגשעצונג פון קינדער צו די עלטערן, אין א צייט וואס אידישקייט און מסורה וואקלט זיך אזוי שטארק ליידער, קען מען נישט זאגן עכ"פ ברבים קיין שום זאך וואס טוט אפשוואכן די דרך ארץ און הכנעה פאר די עלטערן וואס דאס איז די יסוד פון מסורה אפילו עס זאל זיין גערעכט, כ"ש ווען עס איז בכלל נישט אפגעלייגט אז די עלטערן זענען נישט גערעכט ווי ארויסגעברענגט, און כ"ש וכ"ש ווען דו פארלאנגסט יא פון דיינע עלטערן מער וויפיל "מען מוז" און דו ווילסט נישט אז דיינע קינדער זאלן צו דיר נאר זיין אזויפיל אונטערגעווארפן וויפיל "מען מוז".

--

און יעצט אז מען שרייבט שוין... און וויבאלד דאס זעהן יענעם יונגערמאן האט מיר געמאכט דעם לעצטן שטופ צו שרייבן די בריוו, לאמיר שוין אויסברייטערן אויף דעם, כאטש עס האט נישט דירעקט א שייכות מיט די שמועסן אויף קול מבשר.

א ווארט טאקע צו דער יונגערמאן מיט די געפוצטע בארד, און צו אנדערע וואס האבן געטאן די זעלבע, אדער טראכטן צו טאן די זעלבע.

איך פארשטיי אז דו ביסט יונג היציג און אומאיבערגעטראכט, און וואס דו האסט געטאן איז אפשר נישט דוקא ווייל דו ווילסט זיין שלעכט, עס איז מער קינדיש קורץ שכל'דיג ווי סיי וואס, עכ"פ אין אסאך פעלער.

אבער לאמיר דיר זאגן עטליכע נקודות.

איינס:

אמת אז עס איז קיין איסור להלכה צו שניידן די בארד אויסער מיט א גאל מעסער. אבער זאלסט וויסן אז עס איז יא דא די "שמע בני מוסר אביך ואל תיטוש תורת אמך" וואס איז א אנזאג פון די תורה און א לאו נישט משנה צו זיין פון די מסורה וואס מען האט געלערנט ביי די עלטערן.

טא, פאר א ליטווישער אידן, א מער מאדערנער איד וואס שניידט די בארד, צו אינגאנצן צו אביסל, איז עס ביי יענעם נישט קיין עוולה. אבער דו חסיד'ישע יונגערמאן איז עס יא א פראבלעם, און יא עפעס וואס איז בפשוטת אסור ע"פ הלכה.

צוויי:

אפילו דו ערשטע טעם רעדט נישט צו דיר. און דו האלטסט אז עס איז נישט געפערליך. לאמיר דיר פרעגן. דו האלטסט אפשר טאקע אז אביסל צופוצן די בארד איז נישט עק וועלט, איז אבער דא עפעס וואס דו האלטסט – האפנטליך – איז יא עק וועלט, לאמיר זאגן אלס א ענליכע ביישפיל זיך חלילה אינגאנצן אפשניידן די בארד.

איז אויב אזוי לאמיר דיר פרעגן.

אויב דיין זון זעהט אז דו ביסט אוועק געגאנגען פון די מסורה פון דיינע עלטערן, און כאטש וואס ביי דיין טאטע איז רירן די בארד זייער זייער הארב, און ער האט געהאט - און האט - פון דעם גרויסע עגמת נפש, דאך טוסטו אזא זאך, וואס זאל אים אפהאלטן פון גיין ווייטער??

פארוואס זאל ער נישט אינגאנצן אראפנעמען די בארד, זיך גיין אליינס טרעפן א שידוך... אנטאן אינגאנצן א מאדערנעם לבוש, אנפירן א אינגאנצן מאדערנעם לעבנסשטייגער? פארוואס נישט?

ער טוט דאך נאר צו דיר, דאס וואס דו האסט געטאן צו דיין טאטן! און איך רעדט נישט אז דאס קען זיין א שטראף, כאילו איך סטראשע יעצט דא אז אויב וועסטו דאס טאן וועסטו באקומען די זעלבע פון דיינע קינדער, איך זיך נישט צו זאגן דא מוסר, איך זיך אז דו זאלסט עס פארשטיין "פראקטיש".

ווען דיין זון זעהט אז דו טוסט אזוי, וואס זאל אים אפהאלטן פון טאן די זעלבע אויף זיין דרגה, לויט זיינע השגות??

יעצט מען דארף ארויסברענגען, קיינער איז נישט גאראנטירט, דער אויבערשטער זאל האלטן די רעכטע האנט און רחמנות האבן אויף זיינע קינדער ואכמ"ל וואס טוט זיך ר"ל און טאקע אויף פון שטיבער ווי די עלטערן פירן זיך יא ווי מען דארף.

אבער דאס איז דאך שוין זאכן וואס צדיקים האבן געזאגט מען קען נישט פארשטיין, און באמת איז די מענטש אליינס נישט פארזיכערט.... יעדע רגע איז אפן די גרוב, און אז א מענטש איז אריבער נאך א טאג און ער איז געלויבט דעם אויבערשטן און מיט'ן הילף פונעם אויבערשטן געבליבן ערליך, דארף ער טאנצן און לויבן און מיט פרייד אויסרופן דעם " אודך השם אלקי בכל לבבי ואכבדה שמך לעולם כי חסדך גדול עלי והצלת נפשי משאול תחתיה"!!

לולא דמיסתפינא וואלט איך געזאגט אז יעדע אינדערפרי, גלייך נאך אלקי נשמה זאל מען אריינדרוקן אין סידור די פסוק, צו דאנקען און לויבן דעם אויבערשטן אז אין אזא שווערע וואקלדיגע וועלט.. דאך "איך בין ווייטער דא"!

אבער מען רעדט וואס ליגט יא אין די הענט, וואס מען קען יא אפעקטירן, און אפנויגן לכתחילה טאן זאכן וואס זאלן דאס צוברענגען, איז דאך זיכער א אפענע טיר אז די קינדער זאלן טאן דאס אייניגע און נאך ערגער.

דריי:

און דאס איז שוין אביסל מער א געפילישע זאך.

דו יונגערמאן. וואו קענסטו טאן אזא זאך פאר דיינע עלטערן?? ווי קענסטו צוקוקן ווי זייער הארץ צעגייט, ווי זיי וויינען און זענען אינגאנצן אומגליקליך איבער דעם וואס דו טוסט אזא מין זאך??

ווען דיינע עלטערן זאלן צו דיר טאן עפעס וואס זאל דיר אזוי ווייטאגן ווי דאס וואס דו טוסט צו זיי מיט דעם וואס דו טשעפעסט די בארד, און אפילו זיי זאלן דיר טאן אפילו סאך ווייניגער ווי דעם, וואלסטו געשריגן אז עס איז "טשיילד אביוז" און דו וואלסט געווען גערעכט!!

איז וויאזוי קענסטו דאס טאן צו זיי??

נאכדעם וואו זיי האבן דיר אזויפיל געטאן, נאכדעם וואס זיי האבן אזויפיל געלט, געזונט און כוחות אוועק געגעבן פאר דיר, אזויפיל נעכט אויף געווען ווייל דו האסט נישט גוט געפילט, דיר געלערנט עסן, דיר געלערנט גיין, באצאלן טויזנטער דאלארן אין אויסגאבן פאר דיר אויפצוציען אין חדר אין ישיבה אא"וו, אזויפיל זיך געפריידט צו דיינע שמחות, אזויפיל זיך מצער געווען מיט דיין צער, נאכדעם אלעם קענסטו טאן אזא זאך צו זיי?

קענסט זיי אזוי אריינשטעכן א מעסער אין רוקן? זיי אזוי פארשעמען פאר אלעמען, זיי אזוי מצער זיין? האסטו נישט קיין שום געפיל??

מילא אמאל האט מען זיך איינגערעדט אז אויב וויל מען זיין אין ביזנעס, מען וויל זיין "עקסעפטעט" צווישן די גרויסע שוויצר און וויכטיגע לייט אין מאנהעטן מוז מען זיך אביסל "צושטעלן"... עס איז דעמאלט אויך געווען שקר, אבער עכ"פ היינט איז דאך עס זיכער אזוי אז קיינעם גייט נישט אן דיין אויסזען, אויב קענסטו מאכן די ארבעט פאר די ריכטיגע פרייז, גייט קיינעם נישט אן דיין בארד... דער גוי אליינס גייט אויך א בארד....

איז מיט וועלכע רעכט, קענסטו דאס טאן צו דיין טאטע מאמע? ווי טויט דארף מען זיין אינעווייניג, ווי קאלט און אפגעפרעמדעט פון סיי וועלכע סארט געפיל, דארף מען זיין צו קענען טאן אזא זאך?

און זאלסט נישט מיינען אז ווייל דיינע עלטערן שמייכלען ווייטער צו דיר איז דאס ווייל עס טוט זיי נישט וויי. עס טוט זיי זייער וויי, עס שטעכט זיי מיט מעסערס. נאר אזוי האבן זיי געהערט ביים שיעור אז מען דארף ווייטער ווייזן ליבשאפט... אבער זאלסטו וויסן אז דאס איז אויסערליך!

אינערליך טריפט זיי פון הארצן טייכן מיט בלוט! און אויפ'ן קישן לאזן זיי טייכן מיט טרערן, ווען דו קוקסט אוועק....

פיר:

זאלסט וויסן אז דאס איז א דורכגאנג!

די דראנג צו טאן די סארט זאכן איז עפעס וואס איז פשוט עפעס וואס קומט פון יונגקייט, פון אומערפארנקייט אין לעבן, און עס וועט קומען א טאג דו וועסט ווערן אביסל עלטער און דו וועסט חרטה האבן!

אבער דו וועסט נישט קענען צוריקדרייען אזוי גרינג... דו וועסט זיך שעמען, דיינע חבירים וועלן שמועסן אז "דו ביסט געווארן א בעל תשובה"... עס איז מעגליך אלס צוריקצודרייען, אבער איז זייער שווער.

זאלסט וויסן, אז אלעס וואס דו מיינסט דו ווילסט טאן יעצט, שטייט דיר די בארד נישט אין וועג. אלס קענסטו טאן רואיג מיט'ן בארד!

פארשטייט זיך אז איך זאג נישט אז דו זאלסט טאן וואס מען דארף נישט חס ושלום, אבער אפילו דו ביסט יונג, נאריש און פארשטייסט נאכנישט אז די אלע זאכן מאכן נאר אומגליקליך, און דו טוסט זאכן וואס טויגן נישט, אבער למען השם, טו נישט קיין שריט וואס ווען דו וועסט ווילן צוריקדרייען זאל עס דיר זיין אזוי שווער!

זעה פאר דיין אייגענע טובה וועגן, וואס דו טוסט, האלט אלס די טיר אפן! מאך זיכער אז דיין וועג צוריק איז גרינג און שנעל!

ווייל עס וועט קומען די טאג ווען דו וועסט ווילן צוריקדרייען, און עס וועט קומען סאך סאך שנעלער ווי דו מיינסט עס וועט קומען, זעה אז דו זאלסט זיין גרייט, זעה אז ווען די שיף קומט זאלסטו קענען ארויפשטייגן, און נישט דארפן ווארן אויף די קומענדיגע שיף, אדער דארפן דורכשווימען דעם גרויסן ים מיט די הענט!
אוועטאר
שטאלצער יוד
שר האלפיים
תגובות: 2438
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מאי 19, 2016 2:00 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך שטאלצער יוד »

וואף, אדורך געליינט אין איין אטעם. אסאך גוטע נקודות.

לגבי דיין עצם טענה, איך מיין אז ר' אליעזר האט נישט געמיינט אזוי שלעכט אז מ'דארף זיך נישט רעכענען מיט די דעת פון די עלטערן, מ'קען פארשטיין אז ער רעדט צו די עלטערן אז זיי זאלן מאכן זיכער אז ווען זיי מאנען ביים קינד זאל בלייבן זאל עס טאקע זיין די טובה פון די קינד, און נישט נאר צוליב די אייגענע סלעפשניש פון ידא לחוטרא ומרא לקבורה זאל מען איינריידען די קינד "איך מיין דיין טובה".

ר' אליעזר האט אביסל א לויזע צונג און א ברייטע שפראך, ער מיינט גארנישט שלעכט. (ניצן די לשונות משוג... שטינק... וכו' און מאכן א לענגס און א ברייטס וועגן אייוועלט איז אויך א חלק פון די ברייטע שפראך זיינע) אבער ווי זאגט לעיזער כאפ די נמשל און נישט די משל.

---
אפאר פונטקן וויל איך נאר אויס קלארן:

די חיוב פון אויסהאלטן א קינד "להלכה" ענדיגט זיך אסאך אסאך פאר די אכטצן.

וואס מיינט אז א טאטע קען נישט אוועק נעמען פי שניהם???
פרידן
שר האלפיים
תגובות: 2806
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך דעצעמבער 02, 2015 7:37 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פרידן »

איך מיין לכתחלה האט געהעקט מיין מח אין ארויסגעווישט מיינע נאטס
צולייגער
שר שלשת אלפים
תגובות: 3772
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אוגוסט 04, 2010 11:08 am
לאקאציע: איבערגעלייגט

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך צולייגער »

לכתחילה אריבער, ווי אלעמאל.

הגם כ'קען האבן קשיות און זאגאר האלטן - פון עקספיריענס אויס - אז ביסט נישט גערעכט מיט עטליכע פרטים, אבער די הויפט נקודות זענען היבש 'קארווד אין סטאון'. בעיקר דרייט זיך עס ארום די פיר הויפט נקודות:

1. ווען די וועלט זאל ווערן געפירט מיט טרוקענע קאלטע רולס, און יעדער זאל נאר טוהן כלפי יענעם וואס ער מוז, וואלט דיין טאטע דיר געשיקט פארקויפן בייגל ביי די דריי יאר אלט, און דיין זוהן וואלט געטוהן זאכן וואס לויט ווי עס איז אנגענומען ביי דיינע עלטערן און רבי'ס איז דאס ממש איסורי תורה.

2. עלטערן האבן זייער ליב קינדער, און ווי עלטער מען ווערט פארשטייט מען אלס מער דעם טיפקייט דערין, און דעריבער ווען עלטערן זאגן ניין, הגם עס איז דא זייער איבערוויגנדע סיבות אז יא, קען גאנץ מעגליך זיין אז זיי ווייסן דאס אויך נאר עס איז דא אן אונטערליגנדע שטארק בארעכטיגטע סיבה וואס דו כאפסט נישט, און ווי זיי פלעגן דיר זאגן אלס אינגל 'העסט מיר נאך איין טאג דאנקבאר זיין'.

3. אויב פילסטו אז עס איז באמת נישט דא קיין לאגישע סיבה אויף זייער התנגדות, אדער אז אין יעדנס פאל ביסטו בארעכטיגט צו שטיין אויף דיינע רעכטן, פרעג א שאלה פון א מורה הוראה, אדער וועט עס דיר העלפן אויסקלארן מיט דיינע עלטערן, (ביודעי ובמכירי, דאס האט אסאך מאל גאר געהאלפן באוועגן די עלטערן זאלן באמת מסכים זיין בחפץ לב, זעענדיג אז מען רעדט זיך דורך מיט א דעת תורה) אדער וועסטו טאקע קריגן די רעכט ע"פ דין ולפנים משורת הדין, צו גיין אין א נייעם ישוב.

4. דער וויץ אז 'מען קען מיינען כ'מוז נאר וואוינען אין די פערטל מייל נאנט צו א שוהל וואו מען זינגט באם באם ביי ק-ל אדון', איז א בחינה פון אני אקרא ולא אטה, וואס אסאך האבן געזאגט בעפארן זיך אוועקציען, אבער במציאות, וואוינענדיג אין א נעיבערהוד מיט מייסטנס מענטשן וועלכע זענען אפילו גאר געבוירן און אויפגעוואקסן מיט אנדערע גדרים אין אידישקייט, ווצב"ש ביי זיי דאוונט מען נאר בעפאר זמן תפלה און זיי זענען לכאורה מקפיד אויף ביטול תורה, אבער זיי האבן אנדערע גדרים אויף זאכן וואס ביי אונז האט מען מער מחמיר געווען, בלייבט געווענליך דער מקולי שניהם, און עס איז אין מייסטנס פעלער א שטארקער תירוץ להחמיר. עכ"פ א פאקטאר צו נעמען אין באטראכט ביים פאסן א באשלוס איבער א נייער ישוב.
געשטימט פאר ראשעק הול
אוועטאר
הענדימען
שר עשרת אלפים
תגובות: 15034
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג אקטאבער 27, 2017 11:14 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך הענדימען »

צולייגער האט געשריבן:לכתחילה אריבער, ווי אלעמאל.

הגם כ'קען האבן קשיות און זאגאר האלטן - פון עקספיריענס אויס - אז ביסט נישט גערעכט מיט עטליכע פרטים, אבער די הויפט נקודות זענען היבש 'קארווד אין סטאון'. בעיקר דרייט זיך עס ארום די פיר הויפט נקודות:

איי גאטע טעל יו
כ'האב נישט אזוי אגריעט מיט ר' לכתחילה זז"ג אבער דו האסטעס אזוי שיין "צולייגט" און מסביר געווען

ער סטרעסט געוויסע פוינטס וואס איך ווייס פארקערט אבער דו פארגלעטס עס

א שיינעם דאנק פאר ביידע פון אייך
כאניש אזוי קיין געהעריגע אקסן (קרעדיט כאניש)

מ'קעמיך קאנטאקטירן אויף handymanivelt ביי דזשימעיל
אוועטאר
לכאורה
שר עשרים אלף
תגובות: 28117
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג אקטאבער 20, 2009 2:43 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך לכאורה »

WOW
יעצט ווייס איך שוין וואס לכתחילה אריבער האט געטוהן די לעצטע פאר יאר... געשריבן דעם ארטיקל! אזאנס און אזעלכס דאס. יישר כח "עם לבבינו" פארן ברענגען אהער.
אוועטאר
זאל ער קומען
שר האלף
תגובות: 1955
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג אקטאבער 04, 2011 12:25 am
לאקאציע: בעיקבתא דמשיחא

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זאל ער קומען »

איך געדענק נישט ווען איך האב אזוי הנאה געהאט צו ליינען א געשרייבאכטס, הא פיי פיי, איז דאס גוט, יעדעס ווארט צוקאש.
ווען מיין ראש ישיבה זאל אזוי גוט אראפלייגן א שיעור, העט איך אפשר געווארן א ת"ח.

לגבי די עצם ענין, א שאד א שאד צו בויען א נערעטיוו אז די מופער זענען די אפעזיציע פון די עלטערן'ס פארטיי, אדרבה, רובה דרובה אידן וואס מופן זענען מיט די פולע צושטימונג פון די עלטערן, יא, די עלטערן ווילן מ'זאל זיך בעסער אינטערסירן, פרעגן א ערליך איד, אבער כ'וואלט געזאגט רוב פון די נייע שטעטלעך וואס האבן זיך געבויעט זענען די מופער מיט צושטימונג פון די עלטערן.

איי עס נעמט צואמל לענגער ווען די עלטערן זענען אינוואלוואד, און צומאל זענען זיי טאקע נישט מסכים, נישטא קיין זיסערע געפיל ווי ספענדן מער געלט, און וואוינען צופשטופט ווייל די עלטערן זענען נישט מסכים.
זאלער, וואס וועט זיין מיט אפאר דאלער...
דברים אלו
שר האלף
תגובות: 1961
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג אקטאבער 16, 2015 2:30 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך דברים אלו »

ר אליעזר איז א טייערער ערליכער יונגערמאן כאטש איך האב נישט קיין אנונג ווער ער איז דאך נאכן אים אויסהערן 17 שיעורים ווי אויך קענענדיג פון נאנט פולע יונגעלייט וואס האבן ארויסגעמופט און זענען ווייטער ערליכע יודן יראים ושלמים פונקט ווי פריער קען איך מעיד זיין אז סאיז ניכרים דברי אמת. ר אליעזר זיי ממשיך צו אויפוועקן דעם עולם צו טוהן צו דו זאך
אפענע וועלט
שר חמש מאות
תגובות: 938
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג פעברואר 17, 2015 3:26 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אפענע וועלט »

שוין לאנג נישט געליינט אזא שיינע געבאקענע מעשה. גלייך ארויס פון מנחם מענדלס אויווען.
10-20 מאל שרייבן די פאקט איז מאכט עס נישט פאר קיין פאקט. פאקט איז פארקערט.
אידן ציען זיך אוועק פון ישיבות כרכים קשה. מ'האט מער יושוב הדעת פאר זיך, בני בית, קינדער, און עלטערן,
מאיז נישט עובר יעדן טאג אויף הונדערטער לאוין דאורייתא. מלייגט נישט אריין די תינוקות של בית אין לייבן גרוב פון יצרא דעריות מלעבט און מדינט דעם אויבירשטן אזוי ווי ער וויל. פינטל. פינטל פינטל.
די וועלט ענדיגט זיך נישט ביי אייוועלט, וואטסעפ און בחצרות. זעצט אייך לערנען וועט איר טרעפן א נייע וועלט.
מטעמים
שר תשעת אלפים
תגובות: 9182
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מאי 04, 2014 10:06 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך מטעמים »

אנגעפאנגען ליינען די ארטיקעל האב איך מיט א נעגאטיווע בליק, אבער, האסט מיר אנטוישט, זייער זייער גוט געשריבען.

דא דארף מען אויך כאפען די נמשל און נישט די משל.
לעצט פארראכטן דורך מטעמים אום פרייטאג יוני 22, 2018 9:33 am, פארראכטן געווארן 1 מאל.
האב שכל און גיב א שמייכעל!
blue moon
שר חמש מאות
תגובות: 816
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג פעברואר 02, 2016 4:45 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך blue moon »

ייש"כ ר' לכתחלה פארן פותר זיין מיין חלום.
אין אן אנדערען אשכול האב איך אנגעהויבן שרייבן נקודת קטנות איבער די ענינים. איך האב נאר צוריק געצויגען ווייל די לופט איז געווארען צו הייס, און איך בין נישט דער בר הכי אראפ צו לייגען אן ארטיקל ווי עס באדארף צו זיין.
ר 'אליעזר האט היבש אסאך גוטע פוינטס. איך וואלט אים געראטען דאס פאלגענדענע.

1) צען יאר מעביר סדרה זיין. דאס וועט דיר העלפן נארמאל קוואטען אַ פסוק חומש ווען די דארף דאס וויכטיג האבען.

2) לערן אַ בלאט גמרא בעיון יעדען טאג. דאס וועט דיר געבן אביסעל מורא שמים און מורא עצמו (סעלפ רעספעקט). דאס וועט דיר העלפען נישט אריינפאלן מיטן זיך אויסדריקען זאכען וואס די מיינסט באמת נישט צו זאגען.

3) שרייב די פאר וואס די ווילסט זאגען. דאס וועט דיר העלפן זיך האלטען אויף אַ גראדען ליין און נישט ארום פליען אלל אווער די פלעיס.

4) א קאפיטל תהילים איז גאר וויכטיג פאר מען נעמט אַ מייק אין די האנט פאר דרייסיג טויזענט צוהערערס.

5) שמועס איבער דיינע פוינטס פאר די גייסט לייוו מיט אן ערנסטען מענטש וואס איז כאטש צוויי מאל עלטער פון דיר.
ברוינע באנאנע
שר האלף
תגובות: 1928
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג דעצעמבער 28, 2017 10:14 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ברוינע באנאנע »

דברים אלו האט געשריבן:ר אליעזר איז א טייערער ערליכער יונגערמאן כאטש איך האב נישט קיין אנונג ווער ער איז דאך נאכן אים אויסהערן 17 שיעורים ווי אויך קענענדיג פון נאנט פולע יונגעלייט וואס האבן ארויסגעמופט און זענען ווייטער ערליכע יודן יראים ושלמים פונקט ווי פריער קען איך מעיד זיין אז סאיז ניכרים דברי אמת. ר אליעזר זיי ממשיך צו אויפוועקן דעם עולם צו טוהן צו דו זאך
אוועטאר
יוד אלף
שר האלף
תגובות: 1513
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג נאוועמבער 12, 2015 9:34 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יוד אלף »

זייער גוטע נקודות
א שאד נאר, אז רוב פון די עלטערן וואס האלטן אפ זייערע קינדער איז עס נישט וועגן דעם,
(און א היבשע חלק פון די וואס רעדן אפ יא מכח די צדדים, איז עס טאקע דארט ווי די מציאות איז נישט אזוי, סא לכתחילה'ס פוינט איז בערך פאר 5% מאפערס)

BTW יענע אינגערמאן פון די חתונה מיט די געשטיצטע בארד, האט נאכנישט געמופט
פרץ
שר חמישים ומאתים
תגובות: 318
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג אפריל 23, 2018 5:07 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פרץ »

הענדימען האט געשריבן:
צולייגער האט געשריבן:לכתחילה אריבער, ווי אלעמאל.

הגם כ'קען האבן קשיות און זאגאר האלטן - פון עקספיריענס אויס - אז ביסט נישט גערעכט מיט עטליכע פרטים, אבער די הויפט נקודות זענען היבש 'קארווד אין סטאון'. בעיקר דרייט זיך עס ארום די פיר הויפט נקודות:

איי גאטע טעל יו
כ'האב נישט אזוי אגריעט מיט ר' לכתחילה זז"ג אבער דו האסטעס אזוי שיין "צולייגט" און מסביר געווען

ער סטרעסט געוויסע פוינטס וואס איך ווייס פארקערט אבער דו פארגלעטס עס



ג.א.מ.
דברים אלו
שר האלף
תגובות: 1961
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג אקטאבער 16, 2015 2:30 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך דברים אלו »

אפענע וועלט האט געשריבן:שוין לאנג נישט געליינט אזא שיינע געבאקענע מעשה. גלייך ארויס פון מנחם מענדלס אויווען.
10-20 מאל שרייבן די פאקט איז מאכט עס נישט פאר קיין פאקט. פאקט איז פארקערט.
אידן ציען זיך אוועק פון ישיבות כרכים קשה. מ'האט מער יושוב הדעת פאר זיך, בני בית, קינדער, און עלטערן,
מאיז נישט עובר יעדן טאג אויף הונדערטער לאוין דאורייתא. מלייגט נישט אריין די תינוקות של בית אין לייבן גרוב פון יצרא דעריות מלעבט און מדינט דעם אויבירשטן אזוי ווי ער וויל. פינטל. פינטל פינטל.

גענאגלט
ראספשע
שר האלפיים
תגובות: 2049
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג אקטאבער 10, 2016 11:43 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ראספשע »

כנוסח הדעבאטעס ב'אייוועלט'....
יעדער לויפט צו אן א אנדערע עקסטריעם
דער אמת שטעקט מסתמא ערגעץ אינדערמיט, מיט א שיינע מספר יוצא מן הכלל'ס
כנלע"ד
חדשות
שר האלפיים
תגובות: 2139
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג דעצעמבער 05, 2016 5:11 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך חדשות »

ראספשע האט געשריבן:כנוסח הדעבאטעס ב'אייוועלט'....
יעדער לויפט צו אן א אנדערע עקסטריעם
דער אמת שטעקט מסתמא ערגעץ אינדערמיט, מיט א שיינע מספר יוצא מן הכלל'ס
כנלע"ד

גם אני מצטרף ל"ראספעשע".

איך בין אלל די וועי מיט לכתחלה אז מען קען נישט אוועקמאכן עלטערן'ס מיינונג, און אויב פילט איינער אז ער מוז יא טוען אנדערש ווי די עלטערן זאל ער זיך גיין דורכרעדן מיט אן ערליכער איד צו עס איז נישט יצא שכרו בהפסידו.

ווי איך טייל זיך מיט לכתחלה איז, אז ליידער איז דא צופיל פעלער פון עלטערן וואס ווילן די קינדער זאלן נישט אוועקמופן, נישט פאר די טובה פון די קינדער, נאר פאר זייער אייגענע טובה ווייל עס איז פאר זיי געשמאקער. ער האט טאקע מוראדיג ליעב זיין קינד, אבער ער האט זיך מער ליעב.

והשנית, דאס משבח זיין די פעיר פרעשור, וואס הגם ווען עס איז נארמאל איז עס א גרויסע טובה פאר יהדות כמבואר בראשונים וקדמונים, ווערט אבער די זאך אין די לעצטערע יארן ארויסגענומען פון יעדע פראפארציע, און ברענגט א גרויסען שאדן נישט דוקא בגשמיות, נאר דוקא ברוחניות. גניבות וגזילות, גיין אנגעטוען לויט די יעצטיגע מאדע נישט צניעותדיג וכולי ועוד ועוד ווערט אלעס געטוען ווייל מען האט געמאכט ניי 50 בענדער אין הלכות פעיר פרעשור, און מען ווערט ממש אן עבד כנעני פאר פעיר פרעשור און יא מען קען שוין אנהייבן דן זיין צו עס איז נישט יצא שכרו בהפסדו.

זשאסט מיין קליינע הערה.
יאיר גאלד
שר חמש מאות
תגובות: 584
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג אפריל 21, 2017 3:16 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יאיר גאלד »

חדשות, קוקט אויס האסט נישט געליינט זיין פאראיאריגע בריוו איבער די קראקס.

יישר כח לכתחילה פארן עס אויסלופטערן, אסאך אמת ליגט דערין.
אוועטאר
עין טובה
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4062
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג נאוועמבער 27, 2014 9:46 pm
לאקאציע: 127.0.0.1

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך עין טובה »

אן אריינגיין צו דו ביזט גערעכט אדער נישט, למחצה לשליש ולרביע, א מעסטער פיעס איז עס! הערליך ארויסברענגט דיין באלד-מנין פונקטן!
...
אוועטאר
טויגליכער איד
שר האלף
תגובות: 1216
זיך איינגעשריבן אום: מוצ"ש פעברואר 13, 2016 9:17 pm
לאקאציע: אין אינדעזיין אדער פאטאשאפ

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך טויגליכער איד »

blue moon האט געשריבן:ייש"כ ר' לכתחלה פארן פותר זיין מיין חלום.
אין אן אנדערען אשכול האב איך אנגעהויבן שרייבן נקודת קטנות איבער די ענינים. איך האב נאר צוריק געצויגען ווייל די לופט איז געווארען צו הייס, און איך בין נישט דער בר הכי אראפ צו לייגען אן ארטיקל ווי עס באדארף צו זיין.
ר 'אליעזר האט היבש אסאך גוטע פוינטס. איך וואלט אים געראטען דאס פאלגענדענע.

1) צען יאר מעביר סדרה זיין. דאס וועט דיר העלפן נארמאל קוואטען אַ פסוק חומש ווען די דארף דאס וויכטיג האבען.

2) לערן אַ בלאט גמרא בעיון יעדען טאג. דאס וועט דיר געבן אביסעל מורא שמים און מורא עצמו (סעלפ רעספעקט). דאס וועט דיר העלפען נישט אריינפאלן מיטן זיך אויסדריקען זאכען וואס די מיינסט באמת נישט צו זאגען.

3) שרייב די פאר וואס די ווילסט זאגען. דאס וועט דיר העלפן זיך האלטען אויף אַ גראדען ליין און נישט ארום פליען אלל אווער די פלעיס.

4) א קאפיטל תהילים איז גאר וויכטיג פאר מען נעמט אַ מייק אין די האנט פאר דרייסיג טויזענט צוהערערס.

5) שמועס איבער דיינע פוינטס פאר די גייסט לייוו מיט אן ערנסטען מענטש וואס איז כאטש צוויי מאל עלטער פון דיר.

איך בין נישט קיין לויער און איך גיי עס נישט ווערן
אָבער פארן שרייבן דיין תגובה וואָלסטו אויך געדאַרפט אויספירן טייל פון דיינע פונקטן
אליעזר קרויס
שר האלף
תגובות: 1177
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אפריל 25, 2018 4:11 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אליעזר קרויס »

ייש"כ פארן נעמען די מי און שרייבן אזא שיינע לאנגע תגובה. איך האב יעצט נישט קיין צייט עס דורכצוליינען - אי"ה אויפן סקעדשועל וועט מען עס אי"ה אויסשמועסן (אויב עס איז שייך אויסצושמועסן ברבים) קומענדיגע דאנערשטאג.

איך גיי אריין אין דעים שמועס אפען-מיינדעד מיט א גרייטקייט צוריקצוציען אויב לכתחילה איז גערעכט.
א מפתח פון אלע שמועסן
https://drive.google.com/file/d/1-cNMOl ... sp=sharing
אוועטאר
ישוב הדעת
שר האלפיים
תגובות: 2817
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג מארטש 11, 2018 4:34 pm
לאקאציע: רעקליינער

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ישוב הדעת »

פון די גרויס זארג וואס אונזער ידיד לכתחילה האט וועגן די היינטיגע יונגווארג, האט ער פשוט נישט ריכטיג דערהערט ר׳ לעזער׳ס פוינט...

לכתחילה, לאמיר אייך פרעגן, עס איז דא א שטאט וואס הייסט גרינוויל, איך מיין אז עס איז ניטא קיין איין אינגערמאן וואס איז געפאלן אין אידישקייט וועגן ער האט זיך אהינגעצויגן, יעצט איז דא א אינגערמאן וואס שטיקט זיך אין חובות און האט נישט קיין דאווענען קיין לערנען קיין שלום בית קיין חינוך ילדים, צוליב וואס ער צאלט דריי אהאלב טויזנט $ רענט, און ער וויל מופן קיין גרינוויל , אבער זיינע/אירע עלטערן ״לאזן נישט״ ווייל , נישטא דארט גענוג אידן וואס האבן געקענט דעם רבי׳ן זיע ... און נאך אזעלכע זאכן, אבער דער אינגערמאן ווייסט ביי זיך וואס די אמת׳ע קוועטש איז, איין ווארט ״יאנטשי״ ווער ווינט דארט ? נעה, יענער? א בלוטיגע ארימאן, יענער? זיין נאמען ענדיגט זיך נישט וויטש, יענער? וכו׳
די בלייב נאר דא צווישן אונז עליטע לייט און וועסט קענען מאכן בעסערע שידוכים..
אזא אינגערמאן דארף פאלגן זיינע עלטערן???


אוודאי דארף מען נוצן דעת תורה און אסאך שכל, אבער דאס איז נישט ר׳ לעזער׳ס דזשאב דאס אויסצולערנען, ער ברענגט בסך הכל ארויס אז מען זאל נישט בלייבן סטאק.

ר׳ לעזער האקט... עס גייט זיין לעבעדיג דאנערשטאג..
By 2030 You Will Own Nothing And You Will Be Happy (WEF) Or vote in TRUMP
אוועטאר
כא כא כא
שר האלף
תגובות: 1642
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג יאנואר 31, 2017 5:28 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך כא כא כא »

יישר כח פארן פותח האשכול, זייער גוט אראפגעלייגט.

קודם פאר די נעגאטיווע צוריקשרייבערס, ער האט דאך קלאר נישט געזאגט אז יעדער וואס מופט אוועק פאלט, ער זאגט נאר אז ס'איז דא א שיינע פראצענט וואס פאלט יא, איז אז די ווייסט פון אסאך וואס זענען נישט געפאלן איז עס אדער ווייל די ביסט שוין אויך פון די געפאלענע... אדער פשוט די וואס די קענסט זענען טאקע פון די אנדערע פראצענט וואס קענען זיך יא האלטן אפי' זיי נעמען אביסל אראפ די שטריק פון די סביבה, ס'נעמט נאך אבער גארנישט אוועק פון דאס וואס ער האט געשריבן 'אז אפי' נאר צען פראצענט פאלן, איז עס א פראבלעם'.

נאכדעם וויל איך פארשטיין, איך בין ב''ה נישט קיין קול מבשר צוהערער, סא איך פארשטיי נישט ווי קומט דער אויסדריק "הרב" אריין ביי אן אנאליזירער אויף קול מבשר????? נאכדעם ווערט שוין א גאנצע סומעטאכע אויב איינער ווענט אפ זיינע הייליגע ווערטער...
באלד גייט מען שוין זען ביים רבינס טיש איין זייט הרב רבי אליעזר קרויס שליט''א און פון די צווייטע זייט הרב רבי יוסי געשטעטנער שליט''א, און אז דיין קינד וועט דיך פרעגן 'טאטי ווער זיצט די דריטע פונעם רעכטן זייט פונעם רבין?' וועסטו עם ענטפערן 'מסתם געט ער די טראפיק אנאליזן'....
איך מיין נישט קיינעם אראפ צי רייסן, באט אז מ'וועט נישט אזוי ארויפרייסן אלע פשוטע וואוילע יונגעלייט וואס האבן סך הכל א גוטע שפראך, וועט מען זיי נישט דארפן אראפרייסן..... און אז איינער גוט א שמועס אויף א ליין ווי טויזענטער מענטשן קענען עם אויסהערן, דארף ער טאקע זיין א הרב, נישט ווייל אזוי וועט עס מאכן א בעסערע בליק פאר קול מבשר... נאר ווייל יעדעס ווארט דארף זיין געוואויגן און געמאסטן טויזענט מאל, ווייל מיר האבן נישט קיין אנונג ווי שטארק אזא אומדירעקטע נישט העכסט אויסגעהאלטענע אויסדריק גייט אריין אין אונזער סובקאונטשעס, און ס'מאכט גרויסע חורבנות.
האסטו שוין אמאל געהערט ווי די רויבערס צילאכן זיך...
לאך פון די וועלט
קח''א קארדינעיטאר
ר' יום טוב
שר שלשת אלפים
תגובות: 3540
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג סעפטעמבער 20, 2015 12:58 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ר' יום טוב »

איך האב דורכגעליינט א חלק, איך האב מער נישט קיין נערוון ווייטער צו לייענען.

תמצית היוצא:
1 - איך פארשטיי נישט, און איך האב נישט קיין געפיל צו פיליזאפישע השקפה. (אויב אזא טעמע עקזיסטירט בכלל) דעריבער פיל איך נישט פאסיג צו קאמענטירן דירעקט אויף די ארטיקל.
2 - עס קען זיין אז הרב ר' אליעזר רעדט צו א ברייטע שפראך, אבער איך גלייב אז נישט איבער דעם איז די דעבאטע דא.
3 - הגם עס האט מיך אויך נישט געשמעקט ר' אליעזר'ס לכה דודי צוגאנג, און איך טייל מיך מיט אים אויף דעים, נעם איך אבער די נמשל.
5 - ווען עס וואלט געווען א מין מציאות צו מופן פון אפסטעיט אין שטאט אריין, דאן וואלט ווארשיינליך די ירידה געווען פיל מער מערקבאר ווי די געשניצטע בארד.
4 - און צום לעצט: ר' אליעזר האט געמאכט א מאוומענט און ער ברענגט א (מעגליכע) סעלושען צום טיש, ווערט כאטש איין פראגראף אין דעם ארטיקל געווידמעט פאר דעם צוועק?
אוועטאר
וואוילע שעפעלע
שר ששת אלפים
תגובות: 6345
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג דעצעמבער 24, 2015 2:17 pm
לאקאציע: אין שטאל

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך וואוילע שעפעלע »

געוואלדיג לכתחילה!! דזשאב וועל דאן. געליינט אין איין אטעם..

לדעתי רוב פון די מגיבים דא האבן פשוט נישט געכאפט זיין פוינט אדער עס גענומען צו אן עקסטרעם. די פוינטס זענען ריכטיג און שטייצעך אז ס'איז נאר 'פוינטס' און נישט אלעמאל זענען גילטיג אלע כללים..

יעצט, כ'האל נישט אז ר' אליעזר איז צופיל מחולק מיט דיר [אויף די עצם נקודות] און איך זעה נישט וואס פעלט אויס דא ארויס צו הייבן ר' אליעזר'ן -וואס איז טאקע באמת א גאר וואוילער אינגערמאן- אדער אראפ צו רייסן לכתחילה..

ווער ס'האט צו זאגן זאל קריגן אויף די פוינטס, לאז אפם די מענטשן..
שרייב תגובה

צוריק צו “דעת הקהל”