וועגען לערנען לשון עכו"ם

[בעל דעת]

אזוי ווי אין דע נעבעדיגע אשכול רעדט מען פין דע היינטיגע חורבן וואס גייט פאר אין דע גאס טראכט איך פאר מיר אז כאטש פאר הצלה פורתא איך זאל נישט לאזען גיין מיינע קינדער צי למידי חול ווי נישט ווי א קינד וואס האט נישט געלערנט ענגליש איז אים סאך שווערער צי ליינען דע אלע מינות ואפקורסות אין ווי נישט ווי איז געווען מקומות וואס דאס לערנען לשון עמים איז געווען חזיר טרייף
איך וואלט געקענט באשטיין צי הערן פינען עולם וואס זיי האלטען וועגען דעים

[farshlufen]

מיין מיינונג?

איר זאלט זיין א בעל דעת...

[פארשריבן]

פון די ענגליש וואס מ'לערנט אין די היימישע חדרים... שווער צו זאגן אז פון דעם וועט עפעס ארויסקומען.
(היינט ווארפט מען שוין נישט קיין אראנדזשעס?).

ווי לאנג מ'איז אין גלות, מוז מען קענען כאטש עפעס די שפראך פון די מדינה.
און מאטעמאטיק איז אפגערעדט אז ס'איז גאר וויכטיג.

[imzist]

מינות ואפיקורסות איז היינט דא מער אויף העברעאיש ווי אויף ענגליש. (איך רעד נישט פון ג"ע ענינים).

סאו ווילאנג דיינע קינדער לערנען "פירוש המילות", האט נישט קיין פשט זיי צוריק צו האלטן פון ענגליש.

נ.ב. לדעתי העניה קאן זיך עס גרעניצן מיט מלמדו ליסטות.

[ווער בין איך?]

איך האב ב"ה געלערנט אין א חדר ווי (כמעט) יעדער האלט מיט די לימודי חול. יעדע מאל איך באקום מיין פעיטשעק דאנק איך נאכאמאל דעם אייבערשטען אז איך קען א (גאר גאר) גוט'ן ענגליש!! איך ווייס נישט וויאזוי איך וואלט געקענט אנהאלטן א דזאב (שוין אפגערעדט דעם דזאב וואס איך האב יעצט) אויב איך קען נישט קיין ענגליש!
איך האב נאכנישט געזעהן קיין שלעכט'ס ארויסקומען פון לערנען ענגליש.

[scy4851]

מיין מיינונג?

איר זאלט זיין א בעל דעת...

[מי יודע]

מיין מיינונג?

איר זאלט זיין א בעל דעת...

[והוא פלאי]

לכבוד כל הפוסקים כאן, וכל היודעים וכו'
אפשר קען מיר איינער ארויסהעלפען אויף א קשיא וואס אהרט מיך שוין אסאך יארן, און איך האב שוין גערעט מיט רבנן קשישאי נאך פאר צוואנציג יאר צוריק איבער דעם ענין, וענו לי, ולא נחה דעתי.
דאס איז וואס אמאל זיכער אז דא אין אמעריקא האבן אלע גדולי ישראל ערלויבט צו לערנען לימודי חול, איינער מער און איינער ווייניגער, (חוץ ביי די מלאכים, און חב"ד, וואס דארט גופא איז געווען צוויי ת"ת), וצ"ע
ביי די אסיפה אין מיהאלאוויץ תרכ"ו, וואס מען האט ארויסגעגעבען אלע תקנות קעגען רעפארם, (למשל אז א בימה מוז זיין אינמיטן שול) און עס האבען דערויף בערך 70 אונגערעשע רבנים, און דערויף האבען אויך גע'חתמ'ט ר' אייזיקעל זידיטשויבער און דער צאנזער רב, ונדפס בתשו' ד"ח החדשות תשו' נוספות סי' י"ב
שטייט דארט און סעיף י'
(עוד אחרת היתה, שהוא כנגד כולם פתח חטאת מקור כל הרעות ה' ישמרנו, ולא רצו חכמים לגלותו מפני גזרת המלכות דשם, והוא, אסור ללמוד או למסור בנו לשום לימוד חוץ תורה או אומנות שהוא מלאכה ולא חכמה, ולא כתב ולשון כשדים, וכבר יצא על זה הוראה ממרן הגאון ר' עקיבא איגר זיע"א שהוא בכלל יהרג ואל יעבר חמיר יותר מערקתא דמסאניה [סנהדרין ע"ד ע"ב] וכגמרא עבודה זרה י"ז ע"ב [ע"ש ברש"י ד"ה עבדך] וכ"ז [ע"ב], ונדפס גם בזה דברי ראשונים נוחי נפש זיע"א כמה פעמים, ומי שאינו יכול לעמוד על נפשו מחויב לצאת מן המדינה להציל נפשו וזרעו, כמבואר רמב"ם פ"ו הל' דעות [הל' א'] ופ"ה הל' יסודי תורה [הל' ב' - ג'] יו"ד סי' קנ"ז [סעיף א'] וכו', ומבואר בביאורו). (עודנו בכתובים):
און אויפן קעפל שטייט
מודעה רבה, להוציא מדעת צדוקים צריכין אנו להודיע שכל הנאמר בפסק ב"ד הוא על כל מקום וכל זמן, בכל מקום אשר דבר ממ"ה הקב"ה מגיע, חוק ולא יעבור, דבר אלקינו זה יקום לעולם.
וא"כ צ"ב על מה סמכו אלע צדיקים גאונים וקדושים פה באמעריקע צו לערנען לימודי חול,
ויש אתי הרבה בכתובים בזה, אבער איך וואלט געוואלט הערן עפעס א דבר המתקבל על הלב

[שמעלקא טויב]

כ'קען אייך נישט ענטפערן גענוי, כ'האב נאר געהערט אז ווען רביה"ק מסאטמאר זי"ע האט אנגעהויבן בויען די תלמוד תורה האבן אסאך גדולים געהאלטן אז ס'וועט גארנישט ווערן דערפון, ווייל ס'איז צו עקסטרעם פאר אמעריקא. אבער ווען ער האט איינגעפירט ענגליש, האט הרב קאלמענאוויטש זצ"ל געזאגט אז יעצט זעהט ער שוין פארוואס ער וועט יא מצליח זיין!

זעהט אויס אז גדולי ישראל וצדיקי אמת האבן געוואוסט ווי איין ווי אויס!

[והוא פלאי]

כ'קען אייך נישט ענטפערן גענוי, כ'האב נאר געהערט אז ווען רביה"ק מסאטמאר זי"ע האט אנגעהויבן בויען די תלמוד תורה האבן אסאך גדולים געהאלטן אז ס'וועט גארנישט ווערן דערפון, ווייל ס'איז צו עקסטרעם פאר אמעריקא. אבער ווען ער האט איינגעפירט ענגליש, האט הרב קאלמענאוויטש זצ"ל געזאגט אז יעצט זעהט ער שוין פארוואס ער וועט יא מצליח זיין!

זעהט אויס אז גדולי ישראל וצדיקי אמת האבן געוואוסט ווי איין ווי אויס!

איך מיין אז כל זה כללתי בשאלתי, עכ"ז דו"ק היטב בלשון הקעפעל, ודו"ק היטב בלשון האיסור

[געלעגער]

אז מ'רעדט שוין. איינער האלט מיט וואס ס'גייט פאר אין מאנטריאל וועגן לערנען לימודי עכו"ם?
איך האב נאך נישט געזען דא איינעם רעדן דערפון.

[imzist]

כמדומה איז די עיקר גזירה געווען אויף דעם ענין אז בחורים אין די ישיבות זאלן נישט לערנען קיין לימודי חול.

דער פסק וואס איר ברענגט משם רעק'א, וועט מען מוזן צוקומען אז בימיו איז דאס געווען בבחינת גזירת שמד וואס אף אערקתא דמסאני דארף מען זיך מוסר נפש זיין, משא"כ היינט

[ווער בין איך?]

אז מ'רעדט שוין. איינער האלט מיט וואס ס'גייט פאר אין מאנטריאל וועגן לערנען לימודי עכו"ם?
איך האב נאך נישט געזען דא איינעם רעדן דערפון.

איך האב געהערט דערפון פון מיין ברודער א פאר וואכן צוריק, איך ווייס נישט פונקטליך וואס די מעשה איז.

[קהת]

איינער האלט מיט וואס ס'גייט פאר אין מאנטריאל וועגן לערנען לימודי עכו"ם?

עכו"ם וואלט גוט געוועהן!!!

גאר עפעס אנדערש

מ'רעדט דארט פון לערנען אלע גלויבינגען......

ביז היינט האט מען געלערנט ענגליש מיט פרענדז

שטייזיך אז ביי פרענד'ז האט מען געהאקט א לעבן ווייל ס'קומט כמעט נישט צוניץ...

זיי ווילען אויך אז כיתה ט' זאלן לערנען לימודי עכו"ם, וואס דאס איז נישט געוועהן ביז יעצט, אבער דאס האט מען שוין נאכגעגעבן.

[למעלה משבעים]

בכלל אז מען רעדט שוין יא פון מאנטריאל, ווי האלט די פראבלעמען צווישן די רעגירונג און די סאטמארע חדר?
לויט ווי איך האב פארשטאנען האט יארן צוריק ווען די רעגירונג האט פארלאנגט אז יעדער וואס וויל האבן א חדר מוז לערנען די אלע לימודים וואס זיי שלאגן פאר, און די אלע מוסדות וואס זענען לעגאל האבן דאס אנגענומען אויף די אינגערע כיתות, און מען לערנט טאקע אסאך שעות פרענטש און ענגליש, האט סאטמאר געזאגט לא מדובשך ולא מעוקצך, איך נעם נישט קיין געלט און לאז מיר אפ, וואס בעצם איז דאס אין קאנאדע נישט לעגאל, אבער די רעגירונג האט גארנישט געזאגט, ביז פאריאר האט די מידיע זיך גענומען צו דעם אז מען לערנט נישט קיין לימודי חול וואס און וויפיל זיי פארלאנגן, היתכן בלא בלא בלא, פון דאן האט זיך אנגעהויבן פראבלעמען, ווי איך האב פארשטאנען האט סאטמאר געוואלט דאס אריין פירן אין קארט אריין, און דארט עס אויספייטן.
ווייסט איינער אויב דאס וואס איך שרייב איז ריכטיג? און אויב יא ווי האלט עס, און אויב נישט, דאן וואס דען איז געווען דארט די פראבלעם, פארוואס האבן זיי נישט געקענט זיין לעגאל?

[קהת]

די פראבלעים איז נישט נאר סאטמער, אלע מוסדות'ן (כאילו סאיז דא אסאך) האבען די זעלבע פראבלעם בעלזא, סאטמער, סקווירא און שוין...

[imzist]

די פראבלעם איז אבער אז טייל מוסדות (צוליב תקנת המקום שרייב איך נישט קיין נאמען) האבן זיך געבראכן האלב צי דריי פערטל צו די רעגירונג, דאס נעמט אריין לערנען אין ישיבה קטנה קאמפיוטער לעסאנס, און ערגער פון דעם, לערנען אפיציעל פארשטייט זיך (כגלייב נישט אז מען לערנט דאס אמת'דיג) געזונטהייט לימודים ודי.

קארל'ס מערכה הייבט אן צו שלאגן ווארצלען...

[והוא פלאי]

כמדומה איז די עיקר גזירה געווען אויף דעם ענין אז בחורים אין די ישיבות זאלן נישט לערנען קיין לימודי חול.

דער פסק וואס איר ברענגט משם רעק'א, וועט מען מוזן צוקומען אז בימיו איז דאס געווען בבחינת גזירת שמד וואס אף אערקתא דמסאני דארף מען זיך מוסר נפש זיין, משא"כ היינט

זיי ביטע מסביר פ"וו איז דאס בימי ר' עקיבא איגר, און בשנת תרכ"ו געווען א גזירת שמד,
מהיכא תיתי אז מען רעד פון בחורים, נישט יונגלעך

[imzist]

כמדומה איז די עיקר גזירה געווען אויף דעם ענין אז בחורים אין די ישיבות זאלן נישט לערנען קיין לימודי חול.

דער פסק וואס איר ברענגט משם רעק'א, וועט מען מוזן צוקומען אז בימיו איז דאס געווען בבחינת גזירת שמד וואס אף אערקתא דמסאני דארף מען זיך מוסר נפש זיין, משא"כ היינט

זיי ביטע מסביר פ"וו איז דאס בימי ר' עקיבא איגר, און בשנת תרכ"ו געווען א גזירת שמד,
מהיכא תיתי אז מען רעד פון בחורים, נישט יונגלעך

קודם כל האט מען בשנת תרכ"ו שוין נישט געהאלטן אז סאיז א גזירת שמד, והא ראיה אין דעם קעפל וואס איר רעדט אזויפיל דערפון שטייט להדיא אז די תקנה האט מען ארויסגענומען מחמת גזירת המלכות, נו איך יתקיימו שניהם? מען איז זיך דאך מחויב מוסר נפש צו זיין? וואס איז גזירת המלכות דא?

צווייטנס דאס אז היינט איז עס בפועל נישט קיין גזירת שמד, דאס זעסטו און איך בחוש, מ'צווינגט נישט קיינעם (פריוואט). די לומדות פון א גזירת שמד איז דוקא ווען די מלכות צווינגט כידוע, ווייל ערקתא דמסאני קען מען עני טיים טוישן (איך אליין פלאן יעצט צו טוישן נאך וואס עס האט זיך האלבוועגס צוריסן...) נאר ווען די מלכות צווינגט להעבירו על דת, הייסט דאס גזירת שמד. סאיז מסתבר אנצונעמען אז אין תרכ"ו, צי אין די מקומות ווי מהאט געשריבן דער פסק, איז שוין דעמאלטס אנדערש געווען, נאר לחומר הנושא ברענגען זיי רעק"א, דאל" ה דבריהם סותרים זא"ז כנ"ל.

דאס אז נאר בחורים, איז עובדא ידענא, סברא לא ידענא, אז אין אונזערע (איך בין א סאטמארער) מקומות, איז אזוי דער מנהג, ווי אויך פאר מיידלעך לערנט מען יא, וקיימתיה מסברא דנפשאי, אז די חילוק איז אז אינגלעך אינטער די בר מצוה, און מיידלעך זענען פטור מלימוד התורה. משא"כ בחורים.

וראיה לדברי אז רביה"ק מסאטמאר זי"ע האט מספיד געווען הגאון הגדול רבי אהרן קאטלער זצ"ל להגיד שבחו של אהרן שלא שינה, אז ער האט נישט געלאזט קיין לימודי חול, ולדבריך האט דאך דער רבי אליינס יא געלאזט. ודו"ק

אבער באמת, קודם ברויך מען צו וויסן מה כל החרדה הזאת וואס אלע גדולי הדור פופציג יאר און פריער פארן קריג אפגעזען פון וועלכע מדינות (חוץ רב הילדעסהיימער ז"ל) האבן פארשטאנען מיט א פשטות גמור אז לימודי חול איז ממש יהרג ואל יעבור? איך רעד נישט ווי סאיז מכוין להעבירו על דת. עפעס ליגט דא באהאלטן, אז דער נצי"ב (ווייט פון א עקסטרעמיסט) האט געלאזט פאלן די וואלאזשינע ישיבה וועגן דעם.

לאמיר זיך מתבונן זיין אביסל, די וואלאזשינע ישיבה ווער עס ווייסט איז געווען מזויף מתוכו, השכלה איז געווען זייער שטארק דארטן, כלל ישראל'ס בעסטע פירות זענען דארטן חרוב געווארן, דער הייליגער חפץ חיים אליין וואס איז נאך געווען א לעגענדע בחייו, האט איין זון געהאט וואס איז אויך היבש פארכאפט געווארן דארט, אבער דאס איז נאך נישט געווען מספיק צו פארשפארן די ישיבה, נאר די גזירה פון לימודי חול, אה דאס איז שוין געווען דאס ערגסטע, הלא דבר הוא?

(הגם מען וואלט געקענט ענטפערן אז חדא מתורצת בירך חבירתה אז דאס איז שוין געווען דער לעצטער שטרוי אויפן קעמלס רוקן, אבער עם כל זה זעט מען דאך פון איבעראל אז מען האט מרעיש עולמות געווען דערוועגן).

[והוא פלאי]

נו דו פירסט נישט אויס.

[imzist]

וואס פארשטייסטו נישט? כהאב געשריבן סברא דנפשאי, און נאכער שרייב איך אז באמת יורד צו זיין לעומקן של דברים וואלט גוט געווען ווען איר לייגט ווען ארויס פארן ציבור די הרבה שיש אתכם בכתובים, ממילא וועט מען וויסן קודם וואס דער איסור איז בכלל, נאכדעם וואס איז פונקטליך דער חילוק.

[למעלה משבעים]

השתדלו והרבו תחינה,
ווי איך הער הייבט זיך היינט אן א דריי טאג'יגע קארט פון די סאטמאר'ע חדר קעגן די גאווערמענט, און בפשטות אויב געווינט סאטמאר איז דאס א ישועה פאר אלע מוסדות התורה אין מאנטריאל.
איך האב נישט געפילט אז מען דארף מאכן אן עקסטערע אשכול דערפאר, און ווי אויך די אשכול רעדט מען וועגן לערנען לשון עכו"ם קומט עס לכאורה דא אריין שרייב איך עס דא.
ווער עס ווייסט מער פרטים איז מכובד צו שרייבן.
קהת, סאטאמאר איז אנדערש ווי אנדערע מוסדות, סאטמאר איז קיינמאל נישט געווען לעגאל אלץ די פארלאנגן פון די גאווערמענט צו לערנען לימודי חול, אנדערע מוסדות זענען יא לעגאל.

[קהת]

און די נייעס היינט

Government lawyers will be in court this week, asking for the shut down of a Jewish school in Outremont.

The province has refused to issue a permit to the Yeshiva Toras Moshe Hassidic school because it does not conform to the provincial curriculum. Inspectors say too much of the day is devoted to religious instruction and too little to academic subjects. The school has been accepting students for more than five decades and insists its 200 boys are getting a well-round education.

The case of second Jewish school also not in compliance with Quebec's education rules is in the hands of prosecutors. This school serves the Tosh community in Boisbriand, north of Montreal.

[ברענעריי]

איך האב ב"ה געלערנט אין א חדר ווי (כמעט) יעדער האלט מיט די לימודי חול. יעדע מאל איך באקום מיין פעיטשעק דאנק איך נאכאמאל דעם אייבערשטען אז איך קען א (גאר גאר) גוט'ן ענגליש!! איך ווייס נישט וויאזוי איך וואלט געקענט אנהאלטן א דזאב (שוין אפגערעדט דעם דזאב וואס איך האב יעצט) אויב איך קען נישט קיין ענגליש!
איך האב נאכנישט געזעהן קיין שלעכט'ס ארויסקומען פון לערנען ענגליש.

און איך גלויב אז פאר יעדן איד איז באשערט זיין אנגעשריבענע פרנסה, צו שרייבן אז איר ווייסט נישט אויב איר וואלט געקענט אנהאלטן א דזשאב אנאדאם וואס איר לערנט זיך ענגליש איז אביסל איבערגעטריבן. איב מיינט אוודאי צו זאגן אז אט דעם דזשאב וואס איר זענט יעצט. אבער פארשטייט זיך אז גענוג אידן פארמאגן שיינע פרנסות אן קענען גוט ענגליש.

[קהת]

ליין דא...

http://www.vosizneias.com/67030/2010/10 ... -stay-open