פאעזיע, גראמען און שירה

אן אָרט, פאר די קונסט פון וואָרט

די אחראים: יאנאש,אחראי,געלעגער

אוועטאר
מיללער
שר עשרים אלף
תגובות: 27044
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג יוני 14, 2007 9:48 am

פאעזיע, גראמען און שירה

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך מיללער »

אין א אשכול אין די נייעס קווארטירען האט זיך געשאפן א שמוןעס איבער די פארשידענע ערליי עניני שיר, בעיקר אפצוטיילן די באדייט פון די אלע סארט גראמעריי און זינגעריי, איך וועל קודם ציטירען דעם דארטיגען שמועס;

כבוד ידידי היקר ר' דוד לעווי האט אריינגעפעדימט דעם שמועס ביים ציטירן א געוויסען 'פאו"ם' וועלכע איז געזאגט געווארן ביים איינשווערונג צערמאניע פונעם ניי ערוויילטן פרעזידענט פון די פאראייניגטע שטאטן מר. באראק אבאמא, וז"ל ר' דוד,

לעווי האט געשריבן:לויט ווי איך האב אלעמאל געוואוסט ביז יעצט מיינט א POEM א גראם, אדער גראמט א יעדע צוויי שורות, אדער א יעדע צווייטע בסירוגין אדער אויף אן אנדער אופן, דא אבער זעה איך נישט קיין שום גראם. וואס איז דאס אנדערש ווי א מעשה? קען מיר איינער מסביר זיין?


נו אז לעווי בעט, פרובירט דאך יעדער צוצולייגן א פלייצע, האב איך פרובירט מיין מזל,
מיללער האט געשריבן:מר. לעווי,
פאעזיע (פאעטרי) איז נישט דוקא גראמען, דאס איז ענדערש 'שירה' אויף לשה"ק אזוי ווי להבדיל 'שירת אז ישיר' אדער 'שירת האזינו' וואס גראמט נישט אבער עס פארמאגט פאעטישע שטריכען.

גראמען איז 'ליריקס'.


ר' דוד פרעגט איבער פאר מער א פרטיות'דיגער באווייז,
לעווי האט געשריבן:איך פארשטיי אז פאועטרי מוז נישט אלץ גראמען אבער עס מוז האבן א פארם און גיין מיט א סיסטעם. אפשר ווייזט מיר איינער וואס דער POEM איז אנדערש ווי א געהעריגע דרשה?


ואף אני אענה את חלקי מיט א שטיקל פונעם דערמאנטן פאום אלס באווייז,
מיללער האט געשריבן:נעם די לעצטע שורה פאר עקזעמפל;
On the brink, on the brim, on the cusp -- praise song for walking forward in that light

דאס איז טיפיקעל פאעטרי.


בא ידידינו הבלתי נשכח ומאנטיסעלאו שמו, און ער האט מיך געשטעלט אין פלאץ טייטלענדיג מיט די פינגער אז איך האב אויך א טעות געהאט אין די אפטייטש פון 'ליריקס' וז"ל,
Monticello האט געשריבן:
מיללער האט געשריבן:מר. לעווי,
פאעזיע (פאעטרי) איז נישט דוקא גראמען, דאס איז ענדערש 'שירה' אויף לשה"ק אזוי ווי להבדיל 'שירת אז ישיר' אדער 'שירת האזינו' וואס גראמט נישט אבער עס פארמאגט פאעטישע שטריכען.

גראמען איז 'ליריקס'.


'ליריקס' באדייט נישט גראמען און באשטייט נישט דוקא פון גראמען. ליריקס איז א גרופע פון ווערטער וואס ווערט צוגעשטעלט צו א ניגון, גראמט עס יא גראמט עס נישט. פילייכט האסטו געמיינט 'לימיריקס' (LIMERICK), א סארט פאעזיע וואס אירע שטריכן רעכענט אריין גראמען.

איך בין איינשטימינג מיט דיין אלגעמיינע צושטעל פון פאעזיע צי שירה, אומאפהענגיק אין גראמען.


לענינינו; איז 'גראמען' אויסשליסליך די אפטייטש פון צאמשטעלן צוויי ווערטער מיט די זעלבע קלאנג (זאך, קראך; מייז, ווייז וכדו') אויב יא, וואס איז די קאלעגע ווארט אויף ענגליש ('ליריקס' נישט, ווי מאנטי שרייבט, פילייכט rhyme ) און אויף לשה"ק?
אוועטאר
farshlufen
שר שלשים אלף
תגובות: 35244
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג נאוועמבער 16, 2007 8:26 am
לאקאציע: אויף די פאליצעס אין ספרים שאנק

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך farshlufen »

מיין קליינע קעפעלע באגרייפט נישט ווי אזוי א נישט גראמענדע געשרייבעכץ קען אנגערופן א פאעזיע, להבדיל בלשונינו הקדושה איז דא נישט דא אזא מין באגריף.

קונצטליכע שירים און פיוטים
דאע"ג דכבר למד הרבה פעמים כל התורה והמצות, מ"מ כשיגיע המועד חייב לשאול ולדרוש בהלכות כל מועד ומועד בזמנו [ב"ח]
לעווי
שר האלף
תגובות: 1925
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 22, 2008 12:04 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך לעווי »

קלארער צו ווערן אין דער נושא האב איך ארויס גענומען מיינע דיקשאנעריס און איך וועל נאך שרייבן וואס איך זעה.

וויינרייך טייטשט:

LYRICS = ליריק/ליריש/POETRY
POEM = ליד/פאעמע
POET = דיכטער/פאעט
RHYME = גראם/גראמען

דיכטונג = POETRY



אין וועבסטערס דיקשאנערי האב איך באקומען די פאלגענדע צוויי דעפינישאנס פאר POETRY.
1 : metrical writing
2: writing that formulates a concentrated imaginative awareness of experience in language chosen and arranged to create a specific emotional response through meaning, sound, and rhythm


לויט ווי איך פארשטיי די מיינוג פון METRICAL WRITING און די מיינונג פון 'דיכטערישע שריפטן', מיינט עס איז באשריבן מיט א סטראקטשער און א חשבן, און נישט סתם ווי א מעשה. ווי אויך פארשטיי איך אז עס מוז נישט זיין דוקא א ליד עס קען זיין א באשרייבונג וואס איז געשריבן אויף אן אופן וואס עס ברענגט ארויס געוויסע געפילן כאטש אפילו עס איז נישט געשריבן קלאר מיט ווערטער. (ממילא האלט איך אז די אפטייטש 'ליד' פאר POEM איז א טעות).

איך האב גראדע אביסל ארום געזוכט אין די געוועב, און אויך אין ביכער איבער POETRY, און איך זעה אז עס איז למעשה נישטא קיין קלארע הלכות וואס איז א POEM און וואס נישט, און עס איז UP FOR INTERPRETATION, און דאס מאכט עס זייער זייער צומישט. ווייל אסאך מאל ווען מען הערט א POEM קען מען גלייך אנצייגן אז דאס איז געשירבן פאעטיש כאטש אפילו עס גראמט נישט אדער נישט אלעס גראמט דאך דערקענט מען אויף איר אז עס איז POETRY, אבער דערנאך זענען דא געוויסע POEMS וואס קומען אין די פארם פון א מעשה בריוו אדער דרשה, וואס ווען נישט וואס מען קען אנצייגן די פאר דיכטערישע שורות וואלט קיינעם נישט איינגעפאלן אז עס איז א POEM ווען עס שטייט נישט אין די TITLE, אדער ווען א פאעט ליינט עס ווען נישט. און פאר דעם האב איך געפרעכט דייקא אויף די POEM וואס די גרויסע POET האט געליינט ביי די אינאגערעישאן, וואס איך וואלט איר ענדערש באצייכנט אלס א גוטע שרייבערין ווי א POET.


.
ארויף קריכט מען פאוואליע, אבער אראפ קוילערט מען זיך שנעל!
יידישיסט
שר חמש מאות
תגובות: 618
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אוגוסט 13, 2008 10:48 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יידישיסט »

איך האב אמאל געפרעגט וועגן דעם א געוויסן איזראעלישן דיכטער וואס זיין נאמען ערשיינט פיל צווישן פארשידענע שירים אבער עס גראמט געווענליך נישט. מיר האבן זיך אמאל געגנזייטיג געשיקט פארשידענע שירים (איך בין נישט קיין דיכטער אבער עס איז פארהאן א געפיל צו שרייבן לידער ביי אסאך מענטשן). ער האט זיך אויסגעדרוקט אויף מיינע גראמען אז "שירת ימי הביניים מהדהדת בהם בחזקה" (עס קלינגט שטארק אפ דערפון די פאעזיע פונעם מיטלאלטער), דאס הייסט אז לויט אים איז די מאדערנע פאעזיע נישט דווקא מיט גראמען. אויף דער פראגע "וואס גיט א געוויסן טעקסט דעם סטאטוס פון א ליד אדער געדיכט" האט ער מיר נישט געוואוסט צו געבן א קלארע תשובה, ער האט נאר געזאגט אז פיל פרובירן צו געבן א קלארן ענטפער וואס עס איז גענוי דער כאראקטער פון א פאעמע. למעשה ביי לידער וואס מען וויל זינגען וועלן מיר נישט טרעפן פון דעם סארט דיכטונג, אבער אין צייטונגען אדער אין געשריבענע לידער וועלן מיר דאס זייער אפט טרעפן אין דער מאדערנער וועלט. לאמיר נישט פארגעסן אז ביז פאר אנדערט-האלבן טויזנט יאר צוריק איז נאך קיין גראמען נישט געווען, און לידער זענען קיינמאל נישט באטראכט געווארן לויט גראמען.
אלץ-ווייסער

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אלץ-ווייסער »

פאזיע האט מיט קיין גראמען קיין שייכות נישט געהאט, און דאס שיינקייט פון פאעזיע איז ווי די טיפקייט פון שריפט דרינגט אריין אין געפיל פון הארץ

דאס איז א שבועות ליד:


שבועות ליד

נאך צווייגעלעך קינדער, אין וואלד לאזט זיך גיין
— און פריילעך מיט לידער כסדר,
אזוי ווי עס וואלט אויף די וועלט נישט געווען —
קיין רבי, קיין קאנטשיק, קיין חדר.

נאך צווייגעלעך, קינדער, נאך צווייגעלעך גייט,
און פוצט אויס די ארעמע שטיבלעך;
דער וואלד איז נישט ווייט, הינטערן שטעטל ער שטייט
און קוקט אזוי ווייך, אזוי ליבלעך.

פארוואונדערט וועט ווערן דער אלטער, דער וואלד:
וואס טוען דא אידישע קינדער? —
דערציילט אים: ס׳איז שבועות — דערציילט עס אים באלד;
און זאל אים נישט זיין צו קיין וואונדער...

און זוימט זיך וואס לענגער און רייסט וואס מער אן —
נישט האט פאר די טאטעס קיין מורא:
היינט מעגט איר אין וואלד זיין, מ׳וועט גאר נישט אייך טאן —
עס איז דאך לכבוד דער תורה!

דאס האט טאקע גראמען, אבער זיין סטיל שרייבן איז דיכטעריש. ס'וואלט קיין האר דערפאר נישט געפעלט ווען די פראזן גראמען נישט.
אוועטאר
איך_הער
סעקרעטאר
תגובות: 18580
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג יולי 04, 2006 6:47 pm
לאקאציע: אין אפיס
פארבינד זיך:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך איך_הער »

אלץ ווייסער, דאס אויפצו ווייזן, מוזטו ברענגען עפעס אזא ליד, וואס האט נישט קיין גראמען, ווייל דעי שטיקל, זעט אויס זייער שיין, און טאקע יא ווייל ס'גראמט.

כ'בין נישט דער גרויסער מבין אין דעי זאכן, אבער אזוי זעטעס מיר אויס.
יידישיסט
שר חמש מאות
תגובות: 618
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אוגוסט 13, 2008 10:48 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יידישיסט »

אט איז א ליד פון ר. ה. קאָרן:
(פון איר בוך "לידער און ערד")

ס'מעסטן דורך סאַהאַראַס ווייס צעגליטע זאמדן
איין און דרייסיג קעמלען שווער באלאדן
מיט דער משא פון מיין נישט געשטילטן בענקן,
מיט דעם אוצר פון געהייליגט האָפן.
לויפן זיי געשמיסן אין די זייטן
מיט הונדערט גליענדיגע גורל-בייטשן.

ס'שטרעקט אנטקעגן זיי אין פוילער מידקייט
איר גליאיג ברוינעם לייב: סאַהאַראַ.
גרויסע אדלערס פאָכען איבער איר מיט פליגלען-פעכערס,
און די לייבן מיט די פלאמען-גריוועס
ברומען איר אין שטערננעכט א וויגליד
שטאלץ און הייס, ווי זייער זאַמד-מלוכה.

גייען איין און דרייסיג קעמלען
צווישן ווייסע קאַראַוואַנעס
פון סקעלעטן אויסגעבלייכטע,
מיט דעם חותם פון פארניכטונג
אין די טרייע אויגן
גייען איין און דרייסיג קעמלען
אין דעם מדבר-לאנד סאַהאַראַ
אָן א ווייזער, אָן א פירער.
יידישיסט
שר חמש מאות
תגובות: 618
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אוגוסט 13, 2008 10:48 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יידישיסט »

אט איז א העברעאיש ליד פון דעם אויבנדערמאנטן געדיכטשטעלער, וואס גראמען איז ביי אים נישט קיין הכרח. ער הייסט ארז פודולי (ער איז חוץ א משורר אויך א פארשער אויפן מח, דאכט זיך היינט שוין אין סאן-פראנסיסקא אלס פראפעסאר):

עֲטַלֵּף / ארז פודולי

אוֹתוֹ הַצְּלִיל כְּמוֹ אָז,

בַּדֶּרֶךְ לְלַאסָה.

אֲבָל יָם הַזְּמַן

נִשְׁפַּךְ לְיָם הַנְּחֹשֶׁת

וְזֶה כְּבָר מָלֵא.


אוֹתוֹ הַצְּלִיל אֲבָל מוּזָר:

כְּמוֹ הֲסָרַת אָבָק מִמַּדָּף

אוֹ קוּרֵי שֵׁנָה בַּבֹּקֶר הַשְׁכֵּם.

לוּ יָכֹלְתִּי, הָיִיתִי מְנַגֵּן לְעַצְמִי

יְקִיצָה וְנִקָּיוֹן.


אוֹתוֹ הַצְּלִיל אֲבָל הָפוּךְ:

בָּאַפְלוּלִית הַטַּחַב

עֲטַלֵּף מְקַנֵּא לַדְּמָמָה

יּוֹדֵעַ

אֶת פְּגִיעַת הַהֵד.
yankl36

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך yankl36 »

די דעפיניציעס פון װײנרײך זענען ריכטיק. אױף אידיש דאָס װאָרט איז ליד אָדער פּאָעמע אָדער שיר אָבער דער װאָס שרײבט אַזאַ זאַך איז אַ דיכטער אָדער פּאָעט. װעגן אױב פּאָעזיע דאַרף גראַמען. מענטשן האָבן געקריגן װעגן דעם שױן לאַנגע יאָרהונדערטער. איך קען אײך זאָגן נאָר אַז ס'איז קײן קלאָרן אונטערשײד צװישן אַ ליד און אַ מעשה (פּראָזע הײסט דאָס) אױף קײן שפּראַך ניט פאַראַן

. פאַר אַ פּראָיעקט און אַ בקשה פון אַ חבר מײנער האָב איך געלײענט אַ פּאָר באַקאַנטע אידישע פּאָעמעס אױף בײדע אידיש און ענגליש אױף אוטוב. איך װעל דאָ אַרײנשטעלן דאָס פאַרבינדונג מיט דעם װעבזײטל. אַלצדינג בײ מײנע פילמען זענען כּשר אָבער איך קען אַװדאי זאָגן גאָרנישט װעגן די אַנדערע פילמן. און געדענקט אױך אַז אידיש איז מײן דריטע שפּראַך און צוליב דעם האָב איך אַ ביסל פון אַן אַקצענט (און איך האָב אױך אַ ליטװישן אַקצענט בײם לײענען
און אַ רומענישן װען איך בײם רעדן
, װאָס קען מען טאָן? אָבער ס'איז גוט פאַר הערן אַ פּאָר לידער אױף דער אידישער שפּראַך.
--------
די לינק איז אראפגענומען געווארן, אפאר תגובות אראפציר קען מען עס הערן.
אוועטאר
מיללער
שר עשרים אלף
תגובות: 27044
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג יוני 14, 2007 9:48 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך מיללער »

יאנקל,

יו-טוב א'ער 'אוטוב' ווי איר רופט דאס איז נישט ערלויבט ביי אונז אין קרעמל אויף סיי וועלכען שטייגער, אבער אייער פאריעריגען פאראגראפ פארמאגט גאר אסאך מערקווידידע שטריכען, איך וועל מיך באציען צום פאקט אז אויף אלע שפראכן איז פארהאן א מיינונגס דיפרענס וויאזוי צו כארעקטיזירען די אונטערשיד צווישן א 'ליד' און א 'פראזע'.

מיט דעם זעהט אויס יעדער איינשטימיג אז עס איז נישט איינשטימיג..
לעווי
שר האלף
תגובות: 1925
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 22, 2008 12:04 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך לעווי »

בקיצור זענען אלע מודה אז א פאעם/ליד מוז נישט גראמען, און עס איז בעצם נישטא קיין קאלרע דעפינישאן אויף די באדייט פון די ווארט פאעם, אבער עס מוז זיין דיכטעריש געשריבן, מיט א סטייל און א געבוי, ווי אויך מוז עס האבן שטארקע געפילן וואס ליינען זיך צווישן די שורות.

און מיין טענה אויף די א.ג. פאעם וואס מען האט געליינט ביי די אינאגערעישאן, וואס אויסער איין צוויי שורות האט עס נישט קיין שום געבוי, פארוואס הייסט יענץ א פאעם?
ארויף קריכט מען פאוואליע, אבער אראפ קוילערט מען זיך שנעל!
yankl36

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך yankl36 »

דאָ איז דאָס ליד װאָס איך האָב צום ערשטן געװאָלטן אײך באַװײזן. ס'איז אַ סך מער גרינגער צו פאַרשטײן װי דאָס אַנדער ליד און דאָס איז אַ ליד װאָס איז אין גאַנצן אין גראַם.



מײַן ייִנגעלע



מאָריס ראָזנפֿעלד

איך האָב אַ קלײנעם ייִנגעלע,
אַ זונעלע גאָר פֿײַן!
װען איך דערזע אים, דאַכט זיך מיר,
די גאַנצע װעלט איז מײַן.

נאָר זעלטן זעלטן זע איך אים,
מײַן שײנעם, װען ער װאַכט,
איך טרעף אים אימער שלאָפֿנדיק,
איך זע אים נאָר בײַנאַכט.

די אַרבעט טרײַבט מיך פֿרי אַרױס
און לאָזט מיך שפּעט צוריק;
אַ פֿרעמד איז מיר מײַן אײגן לײַב!
אַ פֿרעמד מײַן קינדס אַ בליק!

איך קום צעקלעמטערהײט אַהײם,
אין פֿינצטערניש געהילט,
מײַן בלײכער פֿרױ דערצײלט מיר באַלד,
װי פֿײַן דאָס קינד זיך שפּילט;

װי זיס עס רעדט, װי קלוג עס פֿרעגט:
"אָ, מאַמע, גוטע מאַ,
װען קומט און ברענגט אַ פּעני מיר
מײַן גוטער, גוטער פּאַ?"

איך הער עס צו און אײַל: עס מוז,
יאָ, יאָ, עס מוז געשען!
די פֿאָטערליבע פֿלאַקערט אױף:
עס מוז מײַן קינד מיך זען!...

איך שטײ בײַ זײַן געלעגערל
און זע, און הער, און שאַ!
אַ טרױם באַװעגט די ליפּעלעך:
"אָ, װוּ איז, װוּ איז פּאַ?"

איך קוש די בלױע אײגעלעך,
זײ עפֿענען זיך ־ "אָ, קינד!"
זײ זעען מיך, זײ זעען מיך
און שליסן זיך געשװינד.

"דאָ שטײט דײַן פּאַפּאַ, טײַערער,
אַ פּענעלע דיך, נאַ!"
אַ טרױם באַװעגט די ליפּעלעך:
"אָ, װוּ איז, װוּ איז פּאַ?"

איך בלײַב צעװײטיקט און צעקלעמט,
פֿאַרביטערט און איך קלער:
װען דו דערװאַקסט אַ מאָל, מײַן קינד,
געפֿינסטו מיר נישט מער..." ‬
יידישיסט
שר חמש מאות
תגובות: 618
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אוגוסט 13, 2008 10:48 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יידישיסט »

יאנקל שרייבט:
ער איז אַ ליטװאַק און צוליב דעם נוץ ער נישט קײן מין "דאָס", טאָ װערטער װי "אינגל" זענען דער אינגל און נישט דאָס אינגל װי ס'װאָלטן געװען אױף דרום אידיש.


א שיינער חידוש מיר צוגעגעבן, איך האב נישט געוואוסט אז דאס איז אזוי אנגענומען ביי די ליטוואקעס, און איך האב דאס שטענדיג באטראכט ווי פעלערהאפטיג. נאר וואס איר שרייבט אז זיי נוצן גאר נישט דעם מין "דאס" גלייב איך אז איר האט איבערגעטריבן בטעות, און איר האט ווארשיינליך נאר געמיינט דעם פאל פון אינגל/מייידל, און נישט אז זיי האבן אין אלגעמיין ארויסגעלאזט דאס ווארט פון זייער לעקסיקאן. ריכטיג אזוי?

אגב, די לידער זענען זייער שיין, צו איז אייך באקאנט אויך א מעלאדיע דערצו?
yankl36

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך yankl36 »

זײ האָבן יאָ אין גאַנצן געלאָזט די מין "דאָס". איך בין געװען אין װילנע לעסטע זומער און די מענטשן דאָרטן װאָס רעדן נאָך אידיש קענען נישט דערפון. זײ שרײבן מיט "דאָס" װײל זײ קענען די סטאַנדאַרזירטע געשריבענע שפּראַך פון פאַר דער מלחמה אָבער זײ רעדן נישט מיט דעם. דער גראַמאַטיק פון ליטװאַק אידיש איז זײער אַנדערש פון דרום אידיש װי מיר רעדן. װעגן מוזיק פון'מ ליד, װײס איך ניט. אַ סך פון סוטזקעװער'ס לידער האָט מען פון זײ געמאַכט לידער. ס'איז מאָדנע אָבער מ'קען קױפן "מפּ3ס" פון סוטזקעװער'ס פּאָעמעס געזונגען דורך זינגערס און זינגערין פאַר נאָר אַ פּאָר דאָללאַר אױף amazon.com
.


מיט מײן אינגעלע איך װײס אַז ס'איז פאַראַן אַ ניגון צו דעם ליד װײל מענטשן האָבן עס געזונגן בײ פּראָטעסטן אין די גאַסן אין דער "איסט סײד" געגנט פון ניו יאָרק
לעווי
שר האלף
תגובות: 1925
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 22, 2008 12:04 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך לעווי »

איך האב אלעמאל געוואוסט אז POETRY מוז נישט שטימען גראמאטיש, איז עס נישט ריכטיג אזוי?
ארויף קריכט מען פאוואליע, אבער אראפ קוילערט מען זיך שנעל!
יידישיסט
שר חמש מאות
תגובות: 618
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אוגוסט 13, 2008 10:48 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יידישיסט »

נישט גענוי, עס ווענדט זיך וואס א פרט. צום ביישפיל ווען עס איז די רעדע פון דעם ווערטער-אויסשטעל איז פארהאן אנדערע כללים אין פאעזיע, אבער אין טוישן א מין פון א געגנשטאנד איז דאס לכאורה נישט בארעכטיגט.

(אין תנ"ך זעהען מיר יא אזא געדאנק ביי די ווערטער "אש", "לחם", און אפשר אויך "יד", אז אין א שירה ווערן די מינים צומאל פארטוישט [זעה דערוועגן אין דעם אשכול איבער "פרשת השבוע"], אויף יידיש איז דאס אבער נישט בארעכטיגט. אויך אין פסוק געפינען מיר דאס גאנץ זעלטן).
יידישיסט
שר חמש מאות
תגובות: 618
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך אוגוסט 13, 2008 10:48 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יידישיסט »

יאנקל שרייבט:
זײ האָבן יאָ אין גאַנצן געלאָזט די מין "דאָס". איך בין געװען אין װילנע לעסטע זומער און די מענטשן דאָרטן װאָס רעדן נאָך אידיש קענען נישט דערפון. זײ שרײבן מיט "דאָס" װײל זײ קענען די סטאַנדאַרזירטע געשריבענע שפּראַך פון פאַר דער מלחמה אָבער זײ רעדן נישט מיט דעם.


אוריאל וויינרייך - פון ווילנע - שרייבט יא מיט דעם נייטראלן "דאס", עס איז אבער מעגליך ווי איר זאגט אז עס איז געבליבן נאר אין באנוץ פון דער ליטערארישער שפראך און נישט אין פאלקס-שפראך. דאס הייסט דעריבער אז אין שריפט דארף דאס זיכער זיין פעלערהאפטיג צו שרייבן "דער אינגל".
קרעטשמער
Site Admin
תגובות: 447
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 25, 2006 6:22 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך קרעטשמער »

דא קען מען הערן דאס וואס מען האט געהערט אויף יאנקל'ס לינק.
אטעטשמענטס

[דער עקסטענשאן wma ארבעט נישט.]

yankl36

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך yankl36 »

אַ גרױסן דאַנק קרעטשמער
ליפשיץ
שר חמישים ומאתים
תגובות: 291
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יאנואר 11, 2009 2:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ליפשיץ »

פארגאנגענעם שביעי של פסח לערנענדיג די שירת הים, האב איך זיך באגעגנט מיט א לאנגן 'אברבנאל' אין פר' בשלח וואו ער גיבט אראפ, אלס אן הקדמה צו די שירה, א לענגערן אנאליז איבער די ענינים פון שירה. עס איז צו א לאנגער שטיקל איך זאל דאס מעתיק זיין, אבער לויט זיינע ווערטער קוקט עפעס אויס ווי דאס ווארט 'שירה' איז א שם הכולל אויף דעם וואס מיר רופן היינט 'פאעטיק'. דאס טייטש אז 'פאעטרי' איז א שם הכולל אויף עטליכע סארטן סטילס אין עניני שירה. איך וועל בלויז אראפשרייבן אין קורצן וואס ער ברענגט ארויס, ואידך זיל גמור. ( איך ראט יעדן וואס האט אן אינטערעסע דערין, זיך צו נעמען די מי און אליין דאס איבערקוקן. איר וועט נישט חרטה האבן).

בעיקר טיילט ער איין די עניני שירה אין דריי חלקים:

1] שירה/גראמען. דאס איז אזא סארט צוזאמענשטעל פון א שיר וועלכע קומט "נישט" דוקא צו זאגן מיט א ניגון. עס קומט בלויז ארויסצוברענגען די משקל האותיות אז דאס זאלן זיין דומה אין גראם, טייל מאל א גראם אויף א גראם און טייל פער צוויי.

די סארט שירים, זאגט דער אברבנאל, געפונען מיר נישט אין די פסוקים. דאס קומט פון די חכמי הישמעאלים, און אין לויף פון די גלות יארן האט זיך דאס אריינגעכאפט אויך צווישן אידן. ער טייטלט אן אן אינטערסאנטע זאך, אז כאטש וואס דער גראמען סטיל שירה קומט פון די ישמעאלים, האט דאס אבער אויף לשון הקודש א באזונדערע חן מה שאין כן בשאר הלשונות.

2] שירה/ניגון. דאס זענען אזעלכע סארט שירים וועלכע זענען אהערגעשטעלט געווארן לויט א ספעציעלע ניגון. ערשט האט מען געהאט דעם ניגון, און בכדי דער ניגון זאל פארן געשמירט האט מען צוגעפאסט דערויף ווערטער. די צוגעפאסטע ווערטער זענען טייל מאל געבויט און פורמירט געווארן לויט א סיסטעם, למשל: אריח על גבי אריח, לבינה על גבי לבנה, אדער אריח על גבי לבינה או לבינה על אריח, און טייל מאל זענען די ווערטער צוגעשטעלט געווארן אן א ספעצילען סיסטעם, עס ענטהאלט אין זיך בלויז א טיפן תוכן פון דברי שבח ודביקות. אונטער די קאטאגאריע שטעלט ער אריין שירת האזינו און שירת דבורה, ווי אויך דעם אלעמען באקאנטן שירת דוד המלך עליו השלום - דאס ספר תהלימ'ל.

די אלע אויבנדערמאנטע שירים זענען בעיקר פערפאסט געווארן אויסצודריקן לויב געזאנג פאר השי"ת, און אזוי ווי דער שטייגער איז אז אויב מ'שטעלט צו ווערטער צו א ניגון, איבערהויפט דביקות'דיגע ווערטער אדער דברי שבח, געדענקט זיך דער ניגון בעסער, דעריבער האט מען קודם פערפאסט די ניגונים און דערנאך צוגעשטעלט די פאסיגע ווערטער דערויף. (אלס משל צייכנט ער צו דעם פסוק אין תהלים פון "קול רנה וישועה באהלי צדיקים", און נאך ענדליכע פסוקים).

ער טענה'ט אז כלל ישראל האט פשוט אין לויף פון די יארן פארלוירן די ניגונים אויף וועלכע די שירים זענען געמאכט געווארן, און ווען מיר זאלן ווען האבן דעם ארגינאלן ניגון וואלטן זיך אנדערש געזאגט די שירים.

שירת האזינו – איז ווי געזאגט אהערגעשטעלט געווארן קודם דער ניגון, און דערויף האט מען צוגעשטעלט דערויף די ווערטער. דער סיסטעם אין שירת האזינו ארבעט, אז אלעס לויפט פער דריי.
יערוף כמטר לקחי
תזל כטל אמרתי
כשעירים עלי דשא
וכרבבים עלי עשב
אא"וו
ווי חז"ל רופן דאס, לבנה על גבי לבנה. און פארשטייט זיך אז די סבה פון לבנה על גבי לבנה, איז דער ניגון. ד.ה. די פעלער פונעם ניגון זענען געלאפן קורץ.

ספר תהלים – איז ווי אויבן געשריבן פשוט און גראד צוגעשטעלט געווארן דיבורי שבח ודביקות צו א ספעצילן ניגון וועלכע מיר האבן פארלוירן, און ווי געזאגט זענען די ווערטער געמאכט געווארן לויטן טאן און פאל פונעם ניגון.

3] שירה/משלים. דאס זענען אזלעכע סארט שירים וועלכע זענען אהער געשטעלט געווארן בלשון גוזמא ומשל, א שטייגער ווי שיר השירים. א פאל ווי דער נמשל איז א זאך וואס אי אפשר לתארו במילין, מחמת איזה סיבה שהוא, נוצט מען דערצו אויסדריקן פון א געוויסען משל. מ'שטעלט צו דמיונות ארויסצוברענגען דאס פארבארגנקייט אין טיפעניש וואס ליגט אינעם נמשל. (ער איז מיט דעם מסביר דעם מאמר חז"ל כל השירים קודש ושיר השירים קודש קדשים, עיי"ש).

אונטער וועלכע קאטאטגאריע פאלט אריין דער 'שירת הים?' ער, דער אברבנאל, האלט אז דאס איז א צוזאמענשטעל פון קאטאגאריע 2 און 3. ער טוט דארט איבערצייגן פונקטליך וויאזוי די פסוקי השירה לויפן מיט א סיסטעם, און וויאזוי דאס איז צוזאמענגעשטעלט. ועל כולנה מוז מען זאגן, אז דאס האט אויך געהאט א ספעציעלער ניגון און די שירה איז געקומען נאכן ניגון.

(ער לאזט זיך צום סוף אויך אריין דארט אז די שירת הפסוקים גייען פאראלעל מיט נביאות ורוח הקודש. ער טוט מיט דעם פארענטפערן וועלכע שירים עס ווערן טאקע אנגערופן שירים, און וועלכעס נישט, עיי"ש).
אוועטאר
מיללער
שר עשרים אלף
תגובות: 27044
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג יוני 14, 2007 9:48 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך מיללער »

זייער שיין הרב ליפשיץ, אז די צייט וועט ערלויבן וועלן מיר א קוק טאן אין אברבנאל פאר מער דעטאלן, דערווייל וויל זיך נאר פרעגן איין שאלה; איז מוכרח אז לויטן אברבנאל זענען די שירת האזינו און אדער דער ספר תהלים, זענען לכתחלה געזגט געווארן אויף א 'ניגון'?
ליפשיץ
שר חמישים ומאתים
תגובות: 291
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יאנואר 11, 2009 2:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ליפשיץ »

שאלה גדולה שאלת, און דאס איז נישט די איינציגסטע זאך וואס עס איז מיר שווער געבליבן אין דעם אברבנאל, ואכמ"ל.

אין דער אמת אריין איז אבער דיין שאלה א שטיקל כלליות'דיגע שאלה, לאו דוקא אויף דעם שטיקל אברבנאל. עס מאכט זיך טיילמאל וואס מ'קען זיך ארומדרייען מיט א קשיא אדער אן אומפארשטענדליכע זאך יארן לאנג, און שפעטער טרעפט מען אין די ספרים עפעס א שטיקל ביאור אויף דעם ענין וועלכע לייגט זיך גאנץ גוט אויפן שכל, די ענינים ווערן פארענטפערט, אבער ס'איז נישט מוכרח אז ס'מוז אזוי זיין.

די מעשה איז נאר אז דער ענין גייט נאך טיפער אויך, עס בלייבט נישט שטיין ביי דעם, ווייל אין אזא פאל טוט מען זיך מעמיק זיין נאכאמאל און נאכאמאל אינעם ביאור פון דעם ספר ביז מ'קומט שוין אליין צו א באשלוס אז דאס מוז זיין דער פשט. דאס זיך מתעמק זיין און מתבונן זיין אזויפיל מאל אין דעם פשט, איבערהויפט ווען די ווערטער לייגן זיך אויפן שכל, מאכט דעם מענטשן פירן צו א באשלוס אז אנדערש קען גארנישט זיין פשט, ודו"ק. דאס זעלביגע איז דא אויך, פארוואס עפעס איז תהלים א שירה? און וואס פאר א שירה איז דאס שיר השירים וכו'? איך ווייס נישט, אבער לערן דעם שטיקל וועטסטו זען ווי כמעט אלעס קלעבט און שטימט א מחי'. (באמת פאדערט זיך צו לערנען דעם אברבנאל בפנים בעסער צו פארשטיין דעם ענין, ווייל איך האב דאס נאר געשריבן אויפן שפיץ גאפל. אגב, ווערט מיט דעם שטיקל פארענטפערט אסאך מאמרי חז"ל בנוגע שירה).
אוועטאר
קרעמער
שר עשרים אלף
תגובות: 28338
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 25, 2006 12:34 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך קרעמער »

א העפליכן ברוך הבא אייך, הרב ליפשיץ, און א שיינעם דאנק פארן מעתיק זיין דעם תוכן פונעם אברבנאל, עס איז א שטארקע דערהער און איז שיין אראפגעלייגט געווארן.

---
מיר האבן שוין אמאל ערווענט אז ר' שמעו'לע הי"ד מ'זעליכאוו האט געזאגט אז שירת האזינו איז די אידישע נאציאנאלע געזאנג, א שטייגער ווי - להבדיל א"א הבדלות - די נעשאנעל ענטעם פון די פעלקער, און אז יעדע אידישע קינד וואלט דאס געדארפט קענען בעל פה מיט די טייטש.
פישעלע

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פישעלע »

ליפשיץ
איך זע נישט אזא דחקות אין זאגן אז דוד מלך ישראל האט אויך פארפאסט א מזמור אויף א דביקות'דיגן ניגונדל וואס ער האט געהאט. זיין פידל האט געשפילט אזעלכע ווארימע טענער און ער האט צוגעזינגען דערצו , פונקט אזוי מיט'ן הייליגן העכערן גייסט , די פאסיגע ווערטער. פארשטייט זיך אז דער אברבנאל וועט אויך נישט זאגן אז יעדעס קאפיטל מוז אזוי זיין. מען זעט קלאר א חילוק פון איין סארט קאפיטל צום אנדערן. טייל זענען פשוט'ע מוסר און אנדערע לויב ווערטער צו השי"ת. און ביי טייל זעט מען טאקע אז זיי זענען ריין פאעזיע. און למשל, אויף דעם לעצטן קאפיטל פון הללוהו בנבל וכנור, לאזט זיך גרינגער גלייבן אז ער האט געהאט אויף דעם א הערליכן טאן. אויב פארשטייט מען אז זיינע שירים זענען נישט פשוט'ע שירים ווי א גויאישער דיכטער, איז פונקט אזוי קען זיין שפילן מיט'ן פידל און מאכן ניגונים קומען פונעם הויכן עולם הנגינה. כך נלע"ד.

לגבי וואס עס איז אלץ אין כלל פון פאעזיע, איז אפשר שווער צו אראפשרייבן גענויע כללים אין ווערטער, אבער צו וויסן וואס עס איז, איז גאנץ פשוט: ווען עס איז געשריבן פאעטיש, און יעדער וואס ליינט עס, זעט אז עס איז נישט 'סתם געשריבן'. ווען יעדעס ווארט איז מער ווי סתם א טרוקענע ווארט . און עס האט מיט גראמען ווייניג צו טון, נאר עס איז פשוט נאך א מיטל וויאזוי עס צו מאכן בא'טעמ'ט און עס האט געהאט מיט די תקופות. אמאל האט מען מער פרובירט אז עס זאל זיין פארמישט גראמען און אמאל נישט. היינט צוטאג , מיין איך, איז מער אן גראמען ווי מיט.

געשריבן, געקלאפט, גערעדט, געטראכט.
שטימט, שכל'דיג, אלעס קלאפט.
אוועטאר
מיללער
שר עשרים אלף
תגובות: 27044
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג יוני 14, 2007 9:48 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך מיללער »

די ערשטע אין א סעריע פון דריי ארטיקלען דורך דן ראבינאוויץ, באהאנדלענדיג די שירה און פאעזיע נושא.

זייער אינטערעסאנט די היסטארישע פאקטן פונעם אבן עזרא און ר' יהודה הלוי.
שרייב תגובה

צוריק צו “פאעזיע און גראמען”