מוזיקאלישע אינסטרומענטן מיט בילדער

[קרעמער]

אין דעם אשכול וועלן מיר אי"ה איבערשמועסן די פולצאליגע כלי זמר וואס זענען פארהאנען אויף דער וועלט, מיט בילדער (אויב מעגליך).

איך וועל אנהייבן מיט מיין באליבטע אינסטרומענט, וואס ווערט גערופן "פידל" אויף אידיש, און אויף ענגליש "VIOLIN".

עס איז דא וואס זאגן אז דאס איז דער באקאנטער "כינור" פון חומש, וואס ווערט שוין צוגעברענגט אין פרשת בראשית "אבי כל תופש כנור ועוגב", לויט דעם האט אויך דוד המלך פארמאגט אזא סארט כלי, וואס פלעגט זינגן ביי חצות און אים אויפוועקן צו דינען השי"ת (ברכות ג' ע"ב).

די וועלט זאגט אבער אז דער היינטיגער פידל איז גאר ערפינדן געווארן דורך עפעס אן איטאליענער גוי מיט עטליכע הונדערט יאר צוריק, און די ריכטיגע כינור פון תנ"ך איז עפעס אנדערש (אין די משנה סוף עירובין איז אבער יא משמע אז די אמאליגע כינורות האבן פארמאגט די זעלבע סארט נעגלעך פון אויבן און אונטן וואו די סטרונעס פלעגן זיין אנגעדרייט, עיין שם).

פאלגענד איז א בילד פון א שיינע פידל (וואס ווערט גענוצט לעת עתה אלץ מיין "אוועיטאר" אין היימישע קרעטשמע):

[בןהרחמן]

פאראיאר בין איך געווען ביי א טיי אווענט אין וומס"ב ביי א איד וואס שפילט אויף א פידל, ער האט דארט געהאט אויסגעשטעלט כמעט אלע מיני כלי זמר אין א שטוב און ער האט מסביר געווען די כלי זמר ועלכע פון און וויאזוי זיי ווערן דערמאנט אין תנ"ך, עס איז געווען מורא'דיג אינטערסאנט, יענער איד קען א געוואלד איבער די כלי זמר, איך האב שוין אמאהל געהאט א לענגערע שמועס מיט איהם וועגן פידלעך וועלכע איז כנור, איך געדענק שוין אבער נישט פונקטליך די שמועס, אפשר וועל איך איהם נאכאמאהל איבערפרעגן.

[מאשקע]

קרעמער, לויט טייל דיעות איז א כינור - א הארפ, און לויט טייל דיעות איז עס א פידל, און לויט יענע דיעה איז א נבל - א הארפ.

[דארפסמאן]

בן הרחמן דער איד האט שוין מחיה געווען אזוי פיל ציבראכנע אידן מיט אסאך רבי'ס איך עם שוין געהערט ביי דריי רבי'ס

[מאשקע]

איינע פון מיינע באליבטע אינסטרומענטן: א סעקסעפאון. עס איז ערפינדן געווארן מיט נאנט צו צוויי הונדערט יאר צוריק, דורך א איד מיט'ן נאמען אדאלף סאקס.
עס זענען דא פיר מינים: סופרענאו, אלטא, טענאר און באריטאון. די ערשטע לויפט אויף הויכע נאטן, און די צווייטע אביסל נידריגער, און אזוי ווייטער.

[מאשקע]

א קלארינעט.
פון דעם איז אויך דא עטליכע מינים, אבער איך בין נישט אזוי באקאנט דערין.
עס איז דא א שטיקל שייכות צווישן א קלארינעט און א סעקסעפאון, אז ביידע זענען WIND אינסטרומענטן, ד.ה. אז מ'גיבט ארויס די קולות דורכ'ן בלאזן.

[מאשקע]

א פלוט (חליל).
די ערשטע בילד איז א היינטיגע חליל.
די צווייטע איז א אלט-מאדישע.
אין ביהמ"ק האבן די לויים געשפילט - צווישן אנדערן - מיט חלילים.

[מאשקע]

OOPS. די סיסטעם האט עס פארטוישט. די ערשטע איז די אלט-מאדישע. די צווייטע איז א היינטיגע.

[סאכדעס]

זאג מיר: א חליל געט דען נישט ארויס דעם קול מיט WIND?

[מאשקע]

אין הכי טאקע. איך האב עס פארגעסן צו דערמאנען.
ס'איז דא נאך אינסטרומענטן אין דעם קאטאגאריע, צ.ב.ש. א טראמפעט, פיקאלא, טראמבאון, און נאך אסאך. איך וועל אי"ה אנקומען צו אלעמען.
נאכדעם איז דא די קאטאגאריע פון "סטרינגס" אינסטרומענטן, ד.ה. וואס איז געמאכט פון בענדלעך. אין דעם גייט אריין א פידל, הארפ, טשעלאו, באנדזשאו, גיטאר און נאך.

[קרעמער]

א ריזן יישר כח מיין פריינט ר' מאשקע, דער אינציאטאר פונעם גאנצן היכל הנגינה, פארן ברענגן די הערליכע בילדער, תשואת חן חן לך. און ברענג נאך!

[קרעמער]

קרעמער, לויט טייל דיעות איז א כינור - א הארפ, און לויט טייל דיעות איז עס א פידל, און לויט יענע דיעה איז א נבל - א הארפ.

יישר כח מאשקע, איך האב אויך עפעס אזוי געדענקט. מיר איז אבער שווער פון די גמרא אין עירובין וואס זאגט קלאר אז די כינורות פון די לויים האבן פארמאגט אזעלכע יתידות וואס אויף דעם זענען די נימין (סטרונעס) געצויגן געווארן, און מען האט דאס געקענט איינציען פון אויבן און אונטן, א זאך וואס איז - לויט מיינע ידיעות - נאר ביי די פידלען און די אנדערע אין איר קאטעגאריע (ווייאלע? סעלא?).

[זארעכפעפער]

צו ערשט באגריס איך דא דעם געדאנק פון דעם "היכל הנגינה", ס'יז א גיניאלער איינפאל לפאר ולרומם שערי וספסלי הקרעטשמע.

איך האב אסאך צוצוגעבן בנוגע די ענינים פון זמר וכלי נגינה, אבער די צייט ערלויבט מיר נישט אצינד, כ'האף די אנדערע וואך וועט זיין מער צייט פארדעם.

[מאשקע]

קרעמער, וועגן דעם טאקע איז דא דיעות אזוי און דיעות אזוי.
צווייטנס, דאכט זיך אז א הארפ קען מען אויך אנציען, אבער נישט פון ביידע זייטן. איך מיין אז נאר פון אויבן.

[קרעמער]

רש"י עירובין דף קג/א
משלשל מלמטה וכורך מלמעלה - שהרי יש יתדות מלמעלה ולמטה, שראשי הנימין כרוכין בהן וכשהוא רוצה מגלגל היתד והנימא נארכת, כעין שעושין למיני כלי זמר ארפ"א*), דמאריך עד שיגיע ליתד שלמעלה וכורכה בו, והרי היא כבתחלה, ומגלגלין היתד עד שמתפשטת כהלכתה ומשמעת קולה, ולרבנן עדיפא למשרי קשירה, דהא משלשל נמי אב מלאכה הוא, דמתקן כלי כהלכתו וכיון (דדמי) [דשרי] לכתחלה מחליף ואתי נמי להתיר נימין בכנור חדש לכתחלה, הלכך קשירה עדיפא:

*) הארפ! - און עס איז משמע אז עס פארמאגט נעגל פון אויבן און אונטן.

[מאשקע]

WOW. האסטו א קלארע רש"י. ס'האט זיך שוין געלוינט די גאנצע אשכול נאר פאר דעם אליין.
שכוח קרעמער.

[מאשקע]

א טרומפייטער.
די טרומפייטער איז גאר אלט, ס'איז נאך באנוצט געווארן אין מדבר, מיט'ן נאמען "חצוצרות". מיט דעם האט מען צוזאמגענומען אלע אידן, און מ'נוצט דאס נאך היינט אין מיליטער פאר'ן זעלבן צוועק.
די היינטיגע טרומפייטערס קומען מיט דריי קענפלעך, און מ'גיבט ארויס דעם קול דורך א קאמבינאציע פון דרוקן די קנעפלעך און האלטן די כלי אויף א באשטימטן ארט ביים ליפן.
אבער די אלט-פארצייטישע טרומפייטערס, האבן נישט געהאט קיין קענפלעך, און מ'האט דאס קאנטראלירט בלויז דורכ'ן פאזיציע ביים ליפן.

[מאשקע]

אן אור-אלטע טרומפייטער.

[בןהרחמן]

זוכענדיג לעצטנס אין מיינע ארכיוון האב איך מיך באגעגנט מיט אן אלט בילד פון די קרעטשמע, און היות מען זעהט דארט אויך הוטקע'ן שפילן מיט פידל (זעהט אויס ער פלעגט אויך שפילן אויף א פידל) האב איך באשלאסן עס דא ארויפצולייגן, ווי אויך זעהט מען דארט להבחל"ח הרב גם_זו (רעכטס) טאנצנדיג קדאטשקע מיטן געוועזענעם דיין ערעב זרח שליט"א, אויף לינקס קען מען אויך זעהן דעם אלטן אב הרחמן מיטן געלן טלית קטן שעפנדיג נחת, לינקס אונטן זעהט מען דעם געוועזענעם ראשאקאל ערעב יענטאאש מיט א גלעזל הייניקן אין האנט.

[טאגליכט]

מיין פידעלע, זעה איך האט שוין קרעמער מפרסם געווען, איז מיר געבליבן צו מפרסם זיין מיין קיבורד, (אדער קעסיא ווי די קינדערלאך ריפן עס)
דא האט איר[/img]

[מאשקע]

טאגליכט, שרייב וועלכע מאדעל ס'איז. איך קען נישט זעהן.
איך פארמאג א YAMAHA PSR-640. איך וועל בקרוב לייגן א בילד.

[טאגליכט]

סאיז א TECHNICS KN2000

און דא איז א בילד פון די דראם באקס דאס איז א ELISIS SR32

[מאשקע]

טאגליכט, דאס מיינט אז דו ליגסט פעסט דערינען. שטימט?

[צייטליך]

מאשקע, האסט שוין פארשאפט עפעס פראגראם'ס פאר דיין קיבאורד ?

[מאשקע]

ניין. ומכאן הבקשה יוצאת, ווער ס'האט אידישע סטיילס וואס ארבעטן מיט א א YAMAHA PSR-640 זאל זיך ביטע מעלדן צו מיר.