רבי ישכר דוב רוקח מבעלזא זצ"ל - כ"ב חשון תרפ"ז

[אהרן הלוי]

אפשר וועגן דעם האט מהר''י געהייסן פאר מהר''א צו שרייבן השגות אויפ'ן קצות... בדרך צחות

[וואץ]

אפשר וועגן דעם האט מהר''י געהייסן פאר מהר''א צו שרייבן השגות אויפ'ן קצות... בדרך צחות

בכלל לא. ההשגות כתב בשל עובדא עם קידוש לבנה שקרה עם הגה''ק בעל הקצות החושן זצ''ל עם זקינו הגה''ק האפטא רב זצ''ל בהיותו אורח בעיר סטריא בעיר שכיהן הקצות למרא דאתרא.

[געדיך אוואש]

אפשר וועגן דעם האט מהר''י געהייסן פאר מהר''א צו שרייבן השגות אויפ'ן קצות... בדרך צחות

בכלל לא. ההשגות כתב בשל עובדא עם קידוש לבנה שקרה עם הגה''ק בעל הקצות החושן זצ''ל עם זקינו הגה''ק האפטא רב זצ''ל בהיותו אורח בעיר סטריא בעיר שכיהן הקצות למרא דאתרא.

נו, דערפאר האט ער דאך צוגעענדיגט "בדרך צחות"

[אלמוני]

אפשר וועגן דעם האט מהר''י געהייסן פאר מהר''א צו שרייבן השגות אויפ'ן קצות... בדרך צחות

בכלל לא. ההשגות כתב בשל עובדא עם קידוש לבנה שקרה עם הגה''ק בעל הקצות החושן זצ''ל עם זקינו הגה''ק האפטא רב זצ''ל בהיותו אורח בעיר סטריא בעיר שכיהן הקצות למרא דאתרא.

עפעס געדענק איך אז דער אפטא רב האט געמאכט טז איא?

[געדיך אוואש]

אפשר וועגן דעם האט מהר''י געהייסן פאר מהר''א צו שרייבן השגות אויפ'ן קצות... בדרך צחות

בכלל לא. ההשגות כתב בשל עובדא עם קידוש לבנה שקרה עם הגה''ק בעל הקצות החושן זצ''ל עם זקינו הגה''ק האפטא רב זצ''ל בהיותו אורח בעיר סטריא בעיר שכיהן הקצות למרא דאתרא.

עפעס געדענק איך אז דער אפטא רב האט געמאכט טז איא?

האט געמאכט וואס?

[אלמוני]

קידוש לבנה

[געדיך אוואש]

אינעם נייעם ספר "אוצר מאמרים לבית בעלזא" איז דא א לענגערע אפהאנדלונג איבער די ענין פון מיידל שולע'ס, אז די בעלזער רביים זענען געווען שטארק דערקעגן, און בתוך הדברים ווערט דערמאנט בשם דער בעלזער רב מרן מהר"א זי"ע אז בעיקר צוליב דריי סיבות איז זיין פאטער מרן מהרי"ד געווען קעגן מייסד זיין דעם "בית יעקב". עס ווערט נישט דערמאנט גענוי וואס די דריי זאכן זענען, אבער ווי עס שטעלט זיך ארויס לויט דעם וואס דער בעלזער רב מרן מהר"א זעלבסט האט אנגעזאגט, זעהט אויס אז די דריי סיבות זענען געווען צוליב דעם וואס א מיידל שולע האט באדייטעט 1) אז מ'דארף לערנען מיט די מיידלעך תנ"ך, 2) מ'דארף זינגען מיט זיי, 3) מ'מאכט "פארשטעלונגען" (פלעי'ס). און איבער די אלע דריי זאכן איז געווען אין בעלזא א שטארקע התנגדות. און וויבאלד דער "בית יעקב" האט זיך נישט געקענט צושטעלן דערצו, צוליב דעם איז געווען די שטארקער התנגדות דערויף.

אינטרעסאנט, אז אין די טאג-בוך פון שרה שנירער ע"ה, ברענגט זי אז איידער זי האט מייסד געווען דעם "בית יעקב" איז זי געווען ביים בעלזער רב מרן מהרי"ד זי"ע מיט איר ברודער, און געבעטן א ברכה פארן התייסדות פון א שולע פאר מיידלעך, און בעלזער רב האט איר אנגעוואונטשן "ברכה והצלחה", און דאס איז געווען פאר איר די גרעסטע חיזוק און שטופ ווייטער צו גיין מיט איר פלאן. זי דערמאנט בכלל נישט אז בעלזער רב איז אריין מיט איר איבער פרטים פונעם מוסד.

דער זעלבער זאך חזר'ט זיך איבער אין אירע דרשות, ווי זי האט עטליכע מאל ערווענט אז די מוסד איז באגלייט מיט א ברכה פון בעלזער רב וואס האט איר געוואונטשן "ברכה והצלחה" פארן מייסד זיין דעם מוסד. זי דערמאנט אבער קיינמאל נישט אז די מוסד איז געווארן איבערגעשמועסט מיט פארשידענע פרטים ביים בעלזער רב.

מעגליך אבער, אז צוליב דעם וואס זי האט זיך נישט געקענט צושטעלן צו די אויפפאדערונגען פון בעלזער רב, צוליב דעם האט זי עס פארהוילן און קיינמאל נישט דערמאנט, און בלויז דערמאנט די ברכה וואס דער רב האט איר צוגעוואונטשן.

ווידער אינעם בייגעלייגטן בריוו פון שרה שנירער, דערמאנט זי יא אז בעלזער רב האט איר אנגעזאגט געוויסע זאכן, צווישן זיי אז זי זאל נישט מאכן קיין "פארשטעלונגען", נאך צוגעבנדיג די טעם צוליב "חוקת הגוי"! און ווי עס ווייזט זיך ארויס פונעם בריוו האט זי זיך יא גערעכנט מיט דעם, און ווי זי שרייבט אז זי האט עס אים טאקע פארשפראכן איינצוהאלטן.

איז אינטרעסאנט צו וויסן פון ווער עס האט א שטיקל ידיעה דערין, אויב די מוסד האט זיך טאקע געהאלטן צו דעם און נישט געמאכט קיין "פארשטעלונגען" צוליבן הוראה פון בעלזער רב.

[אץ קוצץ]

אינעם נייעם ספר "אוצר מאמרים לבית בעלזא" איז דא א לענגערע אפהאנדלונג איבער די ענין פון מיידל שולע'ס, אז די בעלזער רביים זענען געווען שטארק דערקעגן, און בתוך הדברים ווערט דערמאנט בשם דער בעלזער רב מרן מהר"א זי"ע אז בעיקר צוליב דריי סיבות איז זיין פאטער מרן מהרי"ד געווען קעגן מייסד זיין דעם "בית יעקב". עס ווערט נישט דערמאנט גענוי וואס די דריי זאכן זענען, אבער ווי עס שטעלט זיך ארויס לויט דעם וואס דער בעלזער רב מרן מהר"א זעלבסט האט אנגעזאגט, זעהט אויס אז די דריי סיבות זענען געווען צוליב דעם וואס א מיידל שולע האט באדייטעט 1) אז מ'דארף לערנען מיט די מיידלעך תנ"ך, 2) מ'דארף זינגען מיט זיי, 3) מ'מאכט "פארשטעלונגען" (פלעי'ס). און איבער די אלע דריי זאכן איז געווען אין בעלזא א שטארקע התנגדות. און וויבאלד דער "בית יעקב" האט זיך נישט געקענט צושטעלן דערצו, צוליב דעם איז געווען די שטארקער התנגדות דערויף.

אינטרעסאנט, אז אין די טאג-בוך פון שרה שנירער ע"ה, ברענגט זי אז איידער זי האט מייסד געווען דעם "בית יעקב" איז זי געווען ביים בעלזער רב מרן מהרי"ד זי"ע מיט איר ברודער, און געבעטן א ברכה פארן התייסדות פון א שולע פאר מיידלעך, און בעלזער רב האט איר אנגעוואונטשן "ברכה והצלחה", און דאס איז געווען פאר איר די גרעסטע חיזוק און שטופ ווייטער צו גיין מיט איר פלאן. זי דערמאנט בכלל נישט אז בעלזער רב איז אריין מיט איר איבער פרטים פונעם מוסד.

דער זעלבער זאך חזר'ט זיך איבער אין אירע דרשות, ווי זי האט עטליכע מאל ערווענט אז די מוסד איז באגלייט מיט א ברכה פון בעלזער רב וואס האט איר געוואונטשן "ברכה והצלחה" פארן מייסד זיין דעם מוסד. זי דערמאנט אבער קיינמאל נישט אז די מוסד איז געווארן איבערגעשמועסט מיט פארשידענע פרטים ביים בעלזער רב.

מעגליך אבער, אז צוליב דעם וואס זי האט זיך נישט געקענט צושטעלן צו די אויפפאדערונגען פון בעלזער רב, צוליב דעם האט זי עס פארהוילן און קיינמאל נישט דערמאנט, און בלויז דערמאנט די ברכה וואס דער רב האט איר צוגעוואונטשן.

ווידער אינעם בייגעלייגטן בריוו פון שרה שנירער, דערמאנט זי יא אז בעלזער רב האט איר אנגעזאגט געוויסע זאכן, צווישן זיי אז זי זאל נישט מאכן קיין "פארשטעלונגען", נאך צוגעבנדיג די טעם צוליב "חוקת הגוי"! און ווי עס ווייזט זיך ארויס פונעם בריוו האט זי זיך יא גערעכנט מיט דעם, און ווי זי שרייבט אז זי האט עס אים טאקע פארשפראכן איינצוהאלטן.

איז אינטרעסאנט צו וויסן פון ווער עס האט א שטיקל ידיעה דערין, אויב די מוסד האט זיך טאקע געהאלטן צו דעם און נישט געמאכט קיין "פארשטעלונגען" צוליבן הוראה פון בעלזער רב.

געהערט אמאל פין א אידענע, א תלמידה פין שרה שנירר אין קראקא, מען פלעגט מאכען פארשטעלונגען !

[ישלהוסיף]

אינעם נייעם ספר "אוצר מאמרים לבית בעלזא" איז דא א לענגערע אפהאנדלונג איבער די ענין פון מיידל שולע'ס, אז די בעלזער רביים זענען געווען שטארק דערקעגן, און בתוך הדברים ווערט דערמאנט בשם דער בעלזער רב מרן מהר"א זי"ע אז בעיקר צוליב דריי סיבות איז זיין פאטער מרן מהרי"ד געווען קעגן מייסד זיין דעם "בית יעקב". עס ווערט נישט דערמאנט גענוי וואס די דריי זאכן זענען, אבער ווי עס שטעלט זיך ארויס לויט דעם וואס דער בעלזער רב מרן מהר"א זעלבסט האט אנגעזאגט, זעהט אויס אז די דריי סיבות זענען געווען צוליב דעם וואס א מיידל שולע האט באדייטעט 1) אז מ'דארף לערנען מיט די מיידלעך תנ"ך, 2) מ'דארף זינגען מיט זיי, 3) מ'מאכט "פארשטעלונגען" (פלעי'ס). און איבער די אלע דריי זאכן איז געווען אין בעלזא א שטארקע התנגדות. און וויבאלד דער "בית יעקב" האט זיך נישט געקענט צושטעלן דערצו, צוליב דעם איז געווען די שטארקער התנגדות דערויף.

אינטרעסאנט, אז אין די טאג-בוך פון שרה שנירער ע"ה, ברענגט זי אז איידער זי האט מייסד געווען דעם "בית יעקב" איז זי געווען ביים בעלזער רב מרן מהרי"ד זי"ע מיט איר ברודער, און געבעטן א ברכה פארן התייסדות פון א שולע פאר מיידלעך, און בעלזער רב האט איר אנגעוואונטשן "ברכה והצלחה", און דאס איז געווען פאר איר די גרעסטע חיזוק און שטופ ווייטער צו גיין מיט איר פלאן. זי דערמאנט בכלל נישט אז בעלזער רב איז אריין מיט איר איבער פרטים פונעם מוסד.

דער זעלבער זאך חזר'ט זיך איבער אין אירע דרשות, ווי זי האט עטליכע מאל ערווענט אז די מוסד איז באגלייט מיט א ברכה פון בעלזער רב וואס האט איר געוואונטשן "ברכה והצלחה" פארן מייסד זיין דעם מוסד. זי דערמאנט אבער קיינמאל נישט אז די מוסד איז געווארן איבערגעשמועסט מיט פארשידענע פרטים ביים בעלזער רב.

מעגליך אבער, אז צוליב דעם וואס זי האט זיך נישט געקענט צושטעלן צו די אויפפאדערונגען פון בעלזער רב, צוליב דעם האט זי עס פארהוילן און קיינמאל נישט דערמאנט, און בלויז דערמאנט די ברכה וואס דער רב האט איר צוגעוואונטשן.

ווידער אינעם בייגעלייגטן בריוו פון שרה שנירער, דערמאנט זי יא אז בעלזער רב האט איר אנגעזאגט געוויסע זאכן, צווישן זיי אז זי זאל נישט מאכן קיין "פארשטעלונגען", נאך צוגעבנדיג די טעם צוליב "חוקת הגוי"! און ווי עס ווייזט זיך ארויס פונעם בריוו האט זי זיך יא גערעכנט מיט דעם, און ווי זי שרייבט אז זי האט עס אים טאקע פארשפראכן איינצוהאלטן.

איז אינטרעסאנט צו וויסן פון ווער עס האט א שטיקל ידיעה דערין, אויב די מוסד האט זיך טאקע געהאלטן צו דעם און נישט געמאכט קיין "פארשטעלונגען" צוליבן הוראה פון בעלזער רב.

געהערט אמאל פין א אידענע, א תלמידה פין שרה שנירר אין קראקא, מען פלעגט מאכען פארשטעלונגען !

געהערט דאס זעלבע פון רביצין ציזנער ע"ה, יארן לאנג א מחנכת אין סקווירא מיידל שולע 'תומר ד'בורה' אין בארא פארק, זי זעלבסט איז געווען א תלמידה פון שרה שנירער ע"ה אין קראקא, אז עס זענען פארגעקומען פארשטעלונגען געמיש פון שפילן אין זינגן, וואס זענען עפ"י רוב געווען געווידמענט אויף מעשיות פון תנ"ך.

ממילא איז שווער צו וויסן אויף וואס פונקטליך איר ווערטער אין איר בריעוו באציעט זיך. (קען אבער זיין איז אין די ערשטע שטיק צייט האט זיך זיך געהאלטן 'נישט צו מאכן קיין פארשטעלונגען אבער במשך הימים והשנים האט זי געטוישט און יא געמאכט).

[געדיך אוואש]

געטראפן די "יהודית" וואס זי דערמאנט אינעם בריוו. בין איך שוין יעצט אינגאנצן צומישט. אנגעגרייט א גאנצע פארשטעלונג, און דערנאך זיך דערמאנט אז זי האט פארשפראכן פאר בעלזער רב נישט צו מאכן קיין פארשטעלונגען (אפשר ווער עס פארשטייט די פארצייטישע גאליציאנער - דייטשער אידיש, וועט פארשטיין בעסער וואס זי שרייבט אינעם בריוו).

0053071_-1921.jpeg (194.29 KiB) געזען 3159 מאל

0053072_-1921.jpeg (194.89 KiB) געזען 3159 מאל

0053073_-1921.jpeg (213.14 KiB) געזען 3159 מאל

[געדיך אוואש]

געהערט אמאל פין א אידענע, א תלמידה פין שרה שנירר אין קראקא, מען פלעגט מאכען פארשטעלונגען !

געהערט דאס זעלבע פון רביצין ציזנער ע"ה, יארן לאנג א מחנכת אין סקווירא מיידל שולע 'תומר ד'בורה' אין בארא פארק, זי זעלבסט איז געווען א תלמידה פון שרה שנירער ע"ה אין קראקא, אז עס זענען פארגעקומען פארשטעלונגען געמיש פון שפילן אין זינגן, וואס זענען עפ"י רוב געווען געווידמענט אויף מעשיות פון תנ"ך.

ממילא איז שווער צו וויסן אויף וואס פונקטליך איר ווערטער אין איר בריעוו באציעט זיך. (קען אבער זיין איז אין די ערשטע שטיק צייט האט זיך זיך געהאלטן 'נישט צו מאכן קיין פארשטעלונגען אבער במשך הימים והשנים האט זי געטוישט און יא געמאכט).

האט מיר איינער טאקע צוגעוויזן דעם שטיקל "תיקון עולם" (אות י"א)
http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.asp ... &pgnum=152

[ישלהוסיף]

תרע"ח - האט זי אפציעל מייסד געווען דעם בית יעקב
תרפ"א - האט זי געדרוקט דעם 'ערשטעס העפט' אונטערן נאמען 'יהודית, היסטארישע פארשטעלונג'
תרפ"ד - שרייבט זי א בריעוו אז זי הארכעט אויס די אנווייזונגען פון מהרי"ד מבעלזא

איז מעגליך אז דער בעלזא רב האט גערעדט מיט איר איבער דעם ענין צווישן תרפ"א און תרפ"ד?
אבער לויט וויפיל מ'ווייסט האט זי צוריק אנגעהויבן/געמאכט פארשטעלונגן אפילו נאך תרפ"ד, און צו דעם באציעט זיך דער בריעוו פון מונקאטשער רב וואס ער האט געשריבן אין תרצ"א אז די "צדיקים חסידים אמיתיים יר"א" רופן דעם בית יעקב מיטן נאמען בית עשו צוליב היינו טעמא דאס זיי מאכן פארשטעלונגען און מען הערט זייער קול באשה ערוה ווען די מענער דאווענען.

[געדיך אוואש]

תרע"ח - האט זי אפציעל מייסד געווען דעם בית יעקב
תרפ"א - האט זי געדרוקט דעם 'ערשטעס העפט' אונטערן נאמען 'יהודית, היסטארישע פארשטעלונג'
תרפ"ד - שרייבט זי א בריעוו אז זי הארכעט אויס די אנווייזונגען פון מהרי"ד מבעלזא

איז מעגליך אז דער בעלזא רב האט גערעדט מיט איר איבער דעם ענין צווישן תרפ"א און תרפ"ד?
אבער לויט וויפיל מ'ווייסט האט זי צוריק אנגעהויבן/געמאכט פארשטעלונגן אפילו נאך תרפ"ד, און צו דעם באציעט זיך דער בריעוו פון מונקאטשער רב וואס ער האט געשריבן אין תרצ"א אז די "צדיקים חסידים אמיתיים יר"א" רופן דעם בית יעקב מיטן נאמען בית עשו צוליב היינו טעמא דאס זיי מאכן פארשטעלונגען און מען הערט זייער קול באשה ערוה ווען די מענער דאווענען.

ווי ווייט מען ווייסט לויט איהרע כתבים, איז זי איינמאל געווען ביים בעלזער רב. דאס איז געווען שנת תרע"ז אין מארינבאד.
א יאר דערנאך האט זי געעפענט דעם בית יעקב, מיטן אנגעבנדיגן הסכמה פון בעלזער רב.
תרפ"א גרייט זי אן דעם ערשטן היסטארישן פארשטעלונג.
תרפ"ג-תרפ"ד שרייבט קאלאשיצער רב זצ"ל אז ער האט גערעדט מיטן בעלזער רב וועגן די מיידל שולעס פון אגו"י (אגב, דערמאנט נישט דארט אינעם בריוו קלאר דעם "בית יעקב", נאר דעם "חבצלת" וואס איז געווען די נאמען פון די מיידל שולע אין ווארשא, און אנדערע "הסתדרות הבנות", וואס איז לכאורה אויך כולל דעם "בית יעקב"), און בעלזער רב האט זיך זייער שארף אויסגעדריקט דערויף.
תרפ"ד, נאכן אנגרייטן און אפדריקן א פרישע פארשטעלונג, רעכנט זי זיך מיט איר צוזאג צום בעלזער רב נישט צו מאכן קיין פארשטעלונגען.
תרצ"א, רעדט זיך מונקאטשער רב אפ אז זיי מאכן פארשטעלונגען אין בית המדרש.

מעגליך טאקע לויט ווי עס קוקט אויס, אז תרפ"ג-תרפ"ד איז זי נאכאמאל געווען ביים בעלזער רב, און דעמאלטס האט זי באקומען די אויבענדערמאנטע הוראות וואס זי האט צוגעזאגט איינצוהאלטן, און אין אנפאנג האט זי זיך געוואלט רעכענען דערמיט, אבער שפעטער האט זי זיך שוין נישט געקענט צושטעלן דערצו.

[געדיך אוואש]

וואס האט זיך למעשה אויסגעלאזט מיט דעם?
http://jpress.org.il/Olive/APA/NLI_heb/ ... k=0A081808

[מומחה יוחס]

גארנישט געווארן דערפון
דער גערע רבי איז למעשה נישט אנגעקומען

[יוסף פריעדמאן]

נשמתו הטהורה יצאה באהבה...

החל מהחודש האחרון לחיי כ"ק מרן מהרי"ד זי"ע, לא נכנס בנו כ"ק מרן מהר"א זי"ע כלל לחדרו, אלא היה מגיע עד לדלת, והיה מתעניין על המצב, וחוזר, וזאת למרות שמאז ומתמיד נהג מרן מהר"א לבא אל אביו כמה פעמים ביום. רק ביום ששי זה, כאשר הוחמר מצב בריאותו של מרן הגיע, אך עמד בחדר כשפניו מוסבות לקיר, ושעונו בידו, וכאשר הגיעה שעת יציאת נשמה, אמר מרן זי"ע: שוין.
אחי הרה"ח ר' אהרן כ"ץ ז"ל מביסק נכח גם הוא בחדר, ולעת ערב אמר לצאת מן החדר, בהיותו כהן שאסור ליטמא למת, אך מרן מהר"א זי"ע הורה לו להשאר, וכאשר הגיעה שעת יציאת נשמה יצא מן החדר.
בליל שבת קודש פרשת חיי שרה, אור לכ"ב מרחשון, נצחו אראלים את המצוקים ונשבה ארון האלקים. היה זה לאחר שהחלו הנוכחים בקריאת שמע, ונשמתו הטהורה יצאה בתיבות
"לאהבה את ה' אלקיכם ולעבדו בכל לבבכם".
(מפי הרה"ח ר' חיים נטע כ"ץ ז"ל. 'אור הצפון' קובץ ה' חשון תשס"ט, יעו"ש באריכות)

[חמרא טבא]

פון די ערשטע עובדא אין די עלים לתרופה די וואך קומט אויס אז דער בעלזער רב האט געהאלטן אז א קטנה ביז צו די בת מצוה (און לכאורה ה״ה א קטן ביז צו די בר מצוה) מעג טראגן שבת אין א שטאט וואס האט נישט קיין עירוב

[פארווייטאגט]

פון די ערשטע עובדא אין די עלים לתרופה די וואך קומט אויס אז דער בעלזער רב האט געהאלטן אז א קטנה ביז צו די בת מצוה (און לכאורה ה״ה א קטן ביז צו די בר מצוה) מעג טראגן שבת אין א שטאט וואס האט נישט קיין עירוב

קענט איהר מעתיק זיין וואס דארט שטייט במחכ"ת?

[געדיך אוואש]

פון די ערשטע עובדא אין די עלים לתרופה די וואך קומט אויס אז דער בעלזער רב האט געהאלטן אז א קטנה ביז צו די בת מצוה (און לכאורה ה״ה א קטן ביז צו די בר מצוה) מעג טראגן שבת אין א שטאט וואס האט נישט קיין עירוב

כ'האב נישט געזען די עלים לתרופה, אבער אזוי קומט לכאורה אויס פון די באקאנטע מעשה מיטן ברית אין ראצפערט (געדריקט לעצטענס אין ספר "טהורים יקדשוה"), אז דער פריערדיגער רב האט געזאגט אז מ'זאל נישט ברענגען די קינד דורך א קטנה, אלץ חשש סכנה פארן קינד (און נישט אלץ פראבלעם פון חינוך). אבער דארט ווערט ערווענט אז ס'מיינט נישט אז אהן די חשש סכנה וואלט דער רב יא מתיר געווען צו טראגן דורך א קטן, ווייל מעגליך אז דארט אין שטאט פלעגט מען מיקל זיין דערין, און דערויף האט דער רב געזאגט, אז אפילו ווער עס איז מיקל זאל אויך נישט ברענגען א קינד צום ברית דורך א קטן מחשש סכנה.

[אהרן הלוי]

איך האב נישט געליינט די מעשה, אבער להערה בעלמא, די הלכה איז אז קטן האוכל נבילות אין בית דין מצווין להפרישו
-שו"ר להלן הסיפור ואין הנידון דומה להנ"ל

[יוסף פריעדמאן]

פון די ערשטע עובדא אין די עלים לתרופה די וואך קומט אויס אז דער בעלזער רב האט געהאלטן אז א קטנה ביז צו די בת מצוה (און לכאורה ה״ה א קטן ביז צו די בר מצוה) מעג טראגן שבת אין א שטאט וואס האט נישט קיין עירוב

קענט איהר מעתיק זיין וואס דארט שטייט במחכ"ת?

הרי הוא לפניכם:
הבאת תינוק בשבת לברית מילה:
"כשנולדתי בעיר ראצפערט, בעת היות דירת רבותינו הק' מבעלזא שמה, יום זה היה בשבת קודש, והגיע הזמן להכנס בבריתו של אברהם אבינו ע"ה גם כן בשבת קודש, וביקש אאמו"ר [רבי אשר מרדכי] זצ"ל את רבינו (-הגה"ק אב"ד ראצפערט זצ"ל) שילך אתו עמו יחדיו לכבד את מרן הקדוש הגרי"ד [מבעלזא] זי"ע בסנדקאות.
כשנכנסו לקודש פנימה וכבדוהו בסנדקאות, אמר הרה"ק זצ"ל שלא אוכל לקבל הכיבוד כי אתם גרים רחוק משכונה זו ועד שאלך ואבוא בחזרה יהיה זמן רב ויהיה מזה טרחא דציבורא גדולה עד מאוד, כי החסידים למאות ממתינים על הקידוש שלי, ולהביא את התינוק לכאן אי אפשר כי לא היה עירוב בכל העיר. ואם תאמר שיביאו את התינוק על ידי נכרית, אף על פי שכאן נוהגין היתר בדבר, אבל אין אני מסכים לזה, יען כי האשה המביאה את התינוק 'מיט איר הילוך און מיט איהרע מלבושים איזט א גאנצע מחותנת צום קינד' (-בת"ח: בהילוכה ובמלבושה נעשית כ'מחותנת' לרך הנימול) ואין אני מסכים שתזכה בזה נכרית (עיין במסכת ביכורים פרק ג משנה ג ברע"ב שכתב שם וזו לשונו: "מכל מקום היו חייבין לעמוד מפני מביאי בכורים דחביבה מצוה בשעתה, ומטעם זה עומדים וכו' ומפני נושאי התינוק לברית מילה"). ואם להביא את התינוק על ידי נשים ישראליות פחות פחות מד' אמות, אטו נשי דיני גמירי, ויכול ח"ו לצאת מכשול מזה, כי אינן בקיאות בזה. ועל ידי קטנה פחות מי"ב שנים הוא גם כן קצת דבר מסוכן למסור בידה תינוק קטן.
ונתן הרה"ק מרן זי"ע ידו הקדושה על כתיפו של אאמו"ר ז"ל ואמר בלשון קדשו: 'נאר דער יוד איזט בייא מיר א חשוב, וועל איך גיין ציא אייך ביום שלישי למילה אפגעבין דעם מזל טוב' (בת"ח: היות והנך חשוב בעיני אבוא ביום שלישי למילה לאחל מז"ט).
וכן היה שזכיתי שרבינו הקדוש היה בביתו של אאמו"ר זצ"ל לברך אותי בברכת מזל טוב"
הגה"צ רבי יצחק בנימין מענדלאוויטש זצ"ל אב"ד לאדנאני במכתב שנדפס בראש ספר 'חמדת שאול'.
(אור הצפון קובץ צ, מדור 'ביד רמה').

ובהערה מובא: לימים סיפר הרה"ח ר' אשר מרדכי ז"ל סיפור זה לכ"ק מרן מהר"א זי"ע, ונענה מרן זי"ע לאחד הגבאים: "אתה רואה? אצל אבי ז"ל היה כל דבר עסק גדול ותורה שלימה כיצד לנהוג..." (מפי כ"ק מרן אדמו"ר שליט"א)

[חמרא טבא]

פון די ערשטע עובדא אין די עלים לתרופה די וואך קומט אויס אז דער בעלזער רב האט געהאלטן אז א קטנה ביז צו די בת מצוה (און לכאורה ה״ה א קטן ביז צו די בר מצוה) מעג טראגן שבת אין א שטאט וואס האט נישט קיין עירוב

כ'האב נישט געזען די עלים לתרופה, אבער אזוי קומט לכאורה אויס פון די באקאנטע מעשה מיטן ברית אין ראצפערט (געדריקט לעצטענס אין ספר "טהורים יקדשוה"), אז דער פריערדיגער רב האט געזאגט אז מ'זאל נישט ברענגען די קינד דורך א קטנה, אלץ חשש סכנה פארן קינד (און נישט אלץ פראבלעם פון חינוך). אבער דארט ווערט ערווענט אז ס'מיינט נישט אז אהן די חשש סכנה וואלט דער רב יא מתיר געווען צו טראגן דורך א קטן, ווייל מעגליך אז דארט אין שטאט פלעגט מען מיקל זיין דערין, און דערויף האט דער רב געזאגט, אז אפילו ווער עס איז מיקל זאל אויך נישט ברענגען א קינד צום ברית דורך א קטן מחשש סכנה.

און אויב וואלט מען דארט אין שטאט זיך געפירט שלא כהלכה וואלט זיך דער רב בכלל גערעכנט דערמיט אלס אן אפציע?

[געדיך אוואש]

פון די ערשטע עובדא אין די עלים לתרופה די וואך קומט אויס אז דער בעלזער רב האט געהאלטן אז א קטנה ביז צו די בת מצוה (און לכאורה ה״ה א קטן ביז צו די בר מצוה) מעג טראגן שבת אין א שטאט וואס האט נישט קיין עירוב

כ'האב נישט געזען די עלים לתרופה, אבער אזוי קומט לכאורה אויס פון די באקאנטע מעשה מיטן ברית אין ראצפערט (געדריקט לעצטענס אין ספר "טהורים יקדשוה"), אז דער פריערדיגער רב האט געזאגט אז מ'זאל נישט ברענגען די קינד דורך א קטנה, אלץ חשש סכנה פארן קינד (און נישט אלץ פראבלעם פון חינוך). אבער דארט ווערט ערווענט אז ס'מיינט נישט אז אהן די חשש סכנה וואלט דער רב יא מתיר געווען צו טראגן דורך א קטן, ווייל מעגליך אז דארט אין שטאט פלעגט מען מיקל זיין דערין, און דערויף האט דער רב געזאגט, אז אפילו ווער עס איז מיקל זאל אויך נישט ברענגען א קינד צום ברית דורך א קטן מחשש סכנה.

און אויב וואלט מען דארט אין שטאט זיך געפירט שלא כהלכה וואלט זיך דער רב בכלל גערעכנט דערמיט אלס אן אפציע?

שלא כהלכה??
ס'איז א מחלוקת הפוסקים, און אז א קהילה מיט א פרומער חסיד'ישע רב נעמט אן כדעת המיקל, זאל עס דער רב איגנארירן??

און אגב, ווערט דארט געברענגט אז צווישן די מקילים איז געווען דער חידושי הרי"ם וואס שרייבט אז די מנהג בעירו איז צו מיקל צו טראגן דורך א קטן, און עס איז דא א באקאנטע בילד פונעם אמרי אמת ווי ער שפאצירט אום שבת אין מארינבאד, און זיין זון דער פני מנחם אלץ קינד טראגט דעם טאטענ'ס ספאדיק.
דאכט זיך אז עס איז שוין געווען דא ערגעץ א שמועס וועגן דעם.

[חמרא טבא]

בארואיגט אייך ביטע שיין...

ידעתי גם ידעתי אז אין גאליציא האט מען מיקל געווען ועובדא ידענא מעשה רב מיט רבי מאיר אריק ואכמ"ל בזה סך הכל האב איך געוואלט ארויסברענגען אז מ'זעהט פון דא אז דער בעלזער רב האט אויך געהאלטן אז ס'איז אויסגעהאלטן עפ"י הלכה ווייל ווען נישט וואלט ער עס בכלל נישט דערמאנט אלס אן אפציע פאר זיינס א חסיד וואס איז געקומען מאכן א ברית ביי עם אין הויף ופשוט הוא

[מומחה יוחס]

לחיים לחיים היינט איז דער הילולא פין דער בעלזער רבי'ן ר' ישכר בער זי''ע
זיין זכות זאל מגין זיין