לא לנו האט געשריבן:כ'האב עפעס אפאר זאכן פאר פרשת צו, חוה"מ, אבער כ'בין אומקלאר וואספארא שיעורים ס'איז דאן געווען.
שטעל אהער, ספיקות שלכם יפה מוודאות שלנו, תנה לנו מאוצרכם הטוב
די אחראים: אחראי,גבאי ביהמד
מיללער האט געשריבן:אויסער דעם וואס אין די טעג הבעל"ט ווערן מיר מסובב במצות עשה התלוים בזמן, איז אבער פארהאן אן אינטערעסאנטע קשיא אויף די ברייתא וואס דער הייליגער רב זצ"ל פרעגט בשו"ת דברי חיים ח"ב אהע"ז סי' ל"ב, ובאמת ווערט דאס דאס דערמאנט בחי' הריטב"א עמס' ר"ה דף כח. אויף די גמרא פון אבוה דשמואל וואס זאגט כפאו ואכל מצה יצא און דערויף זאגט רבא זאת אומרת התוקע לשיר יצא, ווייל פון דעם זעהט מען אז מצות אין צריכות כוונה.
פרעגט דער דברי חיים, לפי"ז מיר וואס פסק'נען להלכה ולמעשה אז מצות צריכות כוונה, וויאזוי נוצט דאס וואס די ברייתא זאגט דא 'מכין אותו עד שתצא נפשו' אז מ'איז כופה א מענטשן מקיים צו זיין א מצות עשה, אמער ער וועט דאך סייווי נישט יוצא זיין ווייל איך לערן דאך מצוות צריכות כוונה.
באמת ווי דערמאנט פרעגט דער ריטב"א די קשיא דארט אין ר"ה, און ער ענטפערט בפשטות אז ווען חכמי ישראל זענען כופה נוצט דאס מדין 'כופין אותו עד שיאמר רוצה אני' וכדברי הרמב"ם המפורסמים ווייל א איד האט א חזקת כשרות והשאור שבעיסה מעכב, אבער ווען מ'האקט ארויס דעם יצר הרע איז מען מבער דעם חמץ שבתוכו און ער טוט די מצוה מרצונו הטוב, משא"כ דארט אין ר"ה רעדט אבוה דשמואל כשכפאוהו פרסיים איז אוודאי נישט שייך די סברא (וכן כ' המנ"ח מצוה ו' אות י' ועוד הרבה אחרונים).
די פלא איז אז דער דברי חיים לא נחית בהא, ואולי מחלק בין 'רצון' שעל זה מהני כפיה ל'כוונה' שעל זה לא אמרינן הסברא של הרמב"ם וצ"ע
פייערמאן האט געשריבן:קודם יישר כוחכם אויף די שיינע ענינים.מיללער האט געשריבן:אויסער דעם וואס אין די טעג הבעל"ט ווערן מיר מסובב במצות עשה התלוים בזמן, איז אבער פארהאן אן אינטערעסאנטע קשיא אויף די ברייתא וואס דער הייליגער רב זצ"ל פרעגט בשו"ת דברי חיים ח"ב אהע"ז סי' ל"ב, ובאמת ווערט דאס דאס דערמאנט בחי' הריטב"א עמס' ר"ה דף כח. אויף די גמרא פון אבוה דשמואל וואס זאגט כפאו ואכל מצה יצא און דערויף זאגט רבא זאת אומרת התוקע לשיר יצא, ווייל פון דעם זעהט מען אז מצות אין צריכות כוונה.
פרעגט דער דברי חיים, לפי"ז מיר וואס פסק'נען להלכה ולמעשה אז מצות צריכות כוונה, וויאזוי נוצט דאס וואס די ברייתא זאגט דא 'מכין אותו עד שתצא נפשו' אז מ'איז כופה א מענטשן מקיים צו זיין א מצות עשה, אמער ער וועט דאך סייווי נישט יוצא זיין ווייל איך לערן דאך מצוות צריכות כוונה.
באמת ווי דערמאנט פרעגט דער ריטב"א די קשיא דארט אין ר"ה, און ער ענטפערט בפשטות אז ווען חכמי ישראל זענען כופה נוצט דאס מדין 'כופין אותו עד שיאמר רוצה אני' וכדברי הרמב"ם המפורסמים ווייל א איד האט א חזקת כשרות והשאור שבעיסה מעכב, אבער ווען מ'האקט ארויס דעם יצר הרע איז מען מבער דעם חמץ שבתוכו און ער טוט די מצוה מרצונו הטוב, משא"כ דארט אין ר"ה רעדט אבוה דשמואל כשכפאוהו פרסיים איז אוודאי נישט שייך די סברא (וכן כ' המנ"ח מצוה ו' אות י' ועוד הרבה אחרונים).
די פלא איז אז דער דברי חיים לא נחית בהא, ואולי מחלק בין 'רצון' שעל זה מהני כפיה ל'כוונה' שעל זה לא אמרינן הסברא של הרמב"ם וצ"ע
דער רמב"ם אין הל' גירושין פ"ב ה"כ האלט אז מן התורה איז א גט כשר אפילו כשכפאוהו עכו"ם, ולפי ביאור הלח"מ שם האלט די רמב"ם אז די סברא איז אז ער וויל מקיים זיין זיין אייגענע מצוה, וראה ביום תרועה בר"ה שם שמבאר הסוגיא עד"ז, עכ"פ לפי"ז איז מיושב דברי הד"ח דא"א לתרץ כנ"ל דא"כ גם בכפאוהו פרסיים כן.
פייערמאן האט געשריבן:זייער ריכטיג, אין דברי חיים זעהט טאקע ממש אזוי אויס, דהיינו, בפשטות לערנט מען, אז מען רעדט נישט אז די פרסיים האבן אים כופה געווען כדי לקיים המצוה, אויף דעם זאגט דער דברי חיים אז ער פארשטייט נישט די קושיא פונעם שואל - וואס פרעגט - אז אפילו למ"ד מצ"כ זאל מען יוצא זיין, נאכדעם זאגט דער ד"ח, 'ואם יאמר מעלת כ"ת שאיירי שהפרסיים כפאוהו לקיים המצוה לאכול מצה כו', אויף דעם פרעגט דער ד"ח אז אויב אזוי איז א סתירה צו דעם דין פון כפיית בי"ד וואס איז אפילו למ"ד מצ"כ, אלא מאי רעדט מען טאקע נישט פון כפאוהו לקיים המצוה, ממילא איז גארנישט שווער, עכ"פ די קושיא פון דב"ח איז טאקע אויב רעדט מען פון כפאוהו לקיים המצוה ממילא איז פארשטענדליך פארוואס ער ענטפערט נישט כשאר האחרונים, ווייל דעמאלטס וואלט ביי כפאוהו פרסיים אויך געדארפט זיין די הלכה אז מען זאל יוצא זיין לכ"ע.
מיללער האט געשריבן:
די שאלה איז צו ביום ל' לחודש שהוא יום א' דראש חודש שרייבט מען שוין "ראש חודש אייר", וואס דעמאלס איז פארשטענדליך די גמרא, ווייל שפעטער ווי כ"ט בניסן וואלט שוין נישט געשטאנען בסתמא 'בחודש ניסן' און ווען די גמרא פרעגט 'וליכתוב ליה טירפא מאייר ואילך' מיינט טאקע די גמרא ווי רש"י זאגט "מראש חודש אייר" אפי' אויב עס איז נאך ל' בניסן. אבער צו דעם דארף מען וויסן וואס די הלכה איז ביי הלכות שטרות, ווייסט איינער דער דין?
מיללער האט געשריבן:בעזהשי"ת יום ד' תזו"מ ל' ניסן/ראש חודש אייר תשע"ז לפ"ק
היינט איז אויפן לוח פון מסגרת תורתך שעשועי צו לערנען די לעצטע בלאט פון די יעצטיגע מחזור, משלים צו זיין די פיר בלאט פון די וואך פר' תזו"מ פון דף צ"א ביז דף צ"ד ממסכת כתובות, און זיך גרייטן צו די בחינה הבא בס"ד קומענדיגע זונטאג אח"ק הבעל"ט אויף די דפים עז-צד.
אינטערעסאנט אז פונקט היינט "ראש חודש אייר" ענדיגן מיר דעם שיעור החודש מיט א שמועס אין די גמרא מס' כתובות סוף דף צד: איבער שטרות פון צוויי לקוחות אויפן זעלבן פעלד, איינער האט געהאט א דאטום פון ה' ניסן און דער אנדערער שטר האט נישט געהאט קיין גענויער דאטום מיטן יום החודש, נאר אז "בחודש ניסן" האט ער געקויפט די פעלד, און די צוויי זענען געקומען דן זיין ביי די"ת צו רב יוסף האט ר' יוסף געגעבן די רעכט פאר דעם וואס האט א בפירוש'ער דאטום פון ה' ניסן ווייל דער אנדערער איז דאך ידו על התחתונה "אימא בר כ"ט בניסן את", און ווידעראום צו די טענה פונעם צווייטן אז כאטש פון ראש חודש אייר זאל ער האבן א זכות טירוף לקוחות הבאים אחריו, האט ר' יוסף גע'טענה'ט קען דאך דער לוקח שרייען פארקערט "את בר חד בניסן את" וזיל הכי קמדחי ליה וזיל הכי קמדחי ליה.
איך האב אבער מתבונן געווען פארוואס נוצט די גמרא די דאטום פון "כ"ט בניסן" אלס די לעצטע טאג פון חודש ניסן, בעת וואס אלעמאל איז דאך חודש ניסן מלא און ממילא איז דא אויך א ל' ניסן (אזוי ווי היום יום) ממילא וואלט רב יוסף געדארפט זאגן "אימא בר ל' בניסן את"?
די שאלה איז צו ביום ל' לחודש שהוא יום א' דראש חודש שרייבט מען שוין "ראש חודש אייר", וואס דעמאלס איז פארשטענדליך די גמרא, ווייל שפעטער ווי כ"ט בניסן וואלט שוין נישט געשטאנען בסתמא 'בחודש ניסן' און ווען די גמרא פרעגט 'וליכתוב ליה טירפא מאייר ואילך' מיינט טאקע די גמרא ווי רש"י זאגט "מראש חודש אייר" אפי' אויב עס איז נאך ל' בניסן. אבער צו דעם דארף מען וויסן וואס די הלכה איז ביי הלכות שטרות, ווייסט איינער דער דין?
-
ובדרך אגב - א שיינע שאלה ותשובה פונעם 'בן איש חי' איבער א דין תורה פון כהנים איבער די מצוה פון פדיון הבן און די זכות פון די ה' סלעים און וויאזוי רבי יוסף חיים פון באגדאד האט גע'פסק'נט די שאלה עפ"י די עצה פון "הרשאה" וואס ווערט אנגעגעבן דא אין די גמרא:
https://www.hidabroot.org/article/106872
מקור התשובה בשו"ת תורה לשמה סי' רמ"ח:
http://beta.hebrewbooks.org/pdfpager.as ... &pgnum=185
מיללער האט געשריבן:לא לנו האט געשריבן: דער מנחת חינוך (מצוה ש"ט ד"ה ובזה יש ליישב) איז מחדש אז ניסן שבו יצאו ישראל ממצרים איז געווען חסר.
פארשטייט זיך אז ווילאנג מ'האט מקדש געווען עפ"י הראייה האט דאס געקענט פאסירן, אבער די גמרא רעדט דאך שוין בימי האמוראים ווען מ'האט שוין נוהג געווען עפ"י לוח וחשבון, והדברים פשוטים.
מיללער האט געשריבן:ב"ה
מוצש"ק אח"ק תשע"ז לפ"ק
בחזרת שיעור השבוע השב"ק העעל"ט חשבתי על דברי אביי בדף צה: איזהו רשע ערום זה המשיא עצה למכור בנכסים כרשב"ג, אם יש לזה שייכות לפרשת השבוע בלאו של לפני עור לא תתן מכשול ורש"י בחומש מפרש עפ"י חז"ל זהו המשיא עצה שאין הוגנת לו.
בפשטות כאן בעצם משיא עצה לזה שהוגנת 'לו' אלא שבחדא מחתא מפסיד לה'אחריך', וממילא אין כאן לפני עור כלפי המוכר. אלא אם נאמר שגם המוכר עובר עבירה במכירתו, וא"כ המשיא העצה עובר בלפני עור, אבל א"כ קשה למה לא נקט אביי הדין לגבי המוכר עצמוטלא למי שמשיא לו עצה למכור? ועי' בתוס' סוטה כא: בד"ה אביי אמר, לגבי אי גם המוכר עצמו נקרא רשע, וצ"ע
פייערמאן האט געשריבן:מיללער האט געשריבן:ב"ה
מוצש"ק אח"ק תשע"ז לפ"ק
בחזרת שיעור השבוע השב"ק העעל"ט חשבתי על דברי אביי בדף צה: איזהו רשע ערום זה המשיא עצה למכור בנכסים כרשב"ג, אם יש לזה שייכות לפרשת השבוע בלאו של לפני עור לא תתן מכשול ורש"י בחומש מפרש עפ"י חז"ל זהו המשיא עצה שאין הוגנת לו.
בפשטות כאן בעצם משיא עצה לזה שהוגנת 'לו' אלא שבחדא מחתא מפסיד לה'אחריך', וממילא אין כאן לפני עור כלפי המוכר. אלא אם נאמר שגם המוכר עובר עבירה במכירתו, וא"כ המשיא העצה עובר בלפני עור, אבל א"כ קשה למה לא נקט אביי הדין לגבי המוכר עצמוטלא למי שמשיא לו עצה למכור? ועי' בתוס' סוטה כא: בד"ה אביי אמר, לגבי אי גם המוכר עצמו נקרא רשע, וצ"ע
שו"ת בית יצחק יו"ד ח"א סי' מ"ד אות ז'.