דיונים ועיונים בפרשת ויקהל

חידושים ופלפולים בפרד"ס התורה

די אחראים: אחראי,גבאי ביהמד

אוועטאר
פויער
שר האלף
תגובות: 1037
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג דעצעמבער 21, 2007 8:30 am
לאקאציע: אינמיטן די אידישע וועלט

דיונים ועיונים בפרשת ויקהל

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פויער »

וכל חכם לב בכם יבואו ויעשו את כל אשר צוה ה'
ויעשו כל חכמי לב בעושי המלאכה וכו'

איך האב געהערט אמאל פרעגן לכאורה חכמה ליגט אין מוח נישט אין לב פארוואס שטייט חכם לב?

(איך האב געהערט א תירוץ בדרך מוסר פון מיין ראש ישיבה שליט"א אבער איך געדענק נאר א חלק ממילא קען איך עס נישט שרייבן, ווער ווייסט א תירוץ בדרך פשטות?)
ביז אין קרעשטמע דארף מען אויך א טרונק בראנפן, וויאזוי געט מען זיך א עצה?
מען קען עס האבן ביי די אידישע וועלט...!
אוועטאר
farshlufen
שר שלשים אלף
תגובות: 35244
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג נאוועמבער 16, 2007 8:26 am
לאקאציע: אויף די פאליצעס אין ספרים שאנק

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך farshlufen »

פשטות, ווי אזוי טייטשטסטו 3 מאל א טאג "פתח לבי בתורתך"?
דאע"ג דכבר למד הרבה פעמים כל התורה והמצות, מ"מ כשיגיע המועד חייב לשאול ולדרוש בהלכות כל מועד ומועד בזמנו [ב"ח]
אוועטאר
פויער
שר האלף
תגובות: 1037
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג דעצעמבער 21, 2007 8:30 am
לאקאציע: אינמיטן די אידישע וועלט

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פויער »

לכאורה קען מען זאגן אז אויב די הארץ איז פארשטאפט גייט נישט אריין קיין תורה אין מוח

אבער די חכמה קומט פון די מוח
ביז אין קרעשטמע דארף מען אויך א טרונק בראנפן, וויאזוי געט מען זיך א עצה?
מען קען עס האבן ביי די אידישע וועלט...!
אוועטאר
farshlufen
שר שלשים אלף
תגובות: 35244
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג נאוועמבער 16, 2007 8:26 am
לאקאציע: אויף די פאליצעס אין ספרים שאנק

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך farshlufen »

הרב המפואר, דאס אז די חכמה קומט און שטייט איין אין מוח איז נישט אזוי פשוט, רוב פלעצער אין נ"ך ווערט עס געשטעלט אין הארץ.
דאע"ג דכבר למד הרבה פעמים כל התורה והמצות, מ"מ כשיגיע המועד חייב לשאול ולדרוש בהלכות כל מועד ומועד בזמנו [ב"ח]
אוועטאר
פויער
שר האלף
תגובות: 1037
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג דעצעמבער 21, 2007 8:30 am
לאקאציע: אינמיטן די אידישע וועלט

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פויער »

האב איך מיך נישט געפוילט אין נאכגעקוקט אין נאדיר:
העמק דבר על שמות פרק כח פסוק ג
אל כל חכמי לב. החכמה אין מקומו בלב כ"א במוח. אלא כל מקום דכתיב חכמי לב הביאור יראת ה'. שהוא ראשית חכמה ומקומה בלב כידוע. וע' להלן ל"א ו' ובש"מ. והענין שנדרש לכאן ביחוד כמת יראת ה' יבואר לפנינו:
ביז אין קרעשטמע דארף מען אויך א טרונק בראנפן, וויאזוי געט מען זיך א עצה?
מען קען עס האבן ביי די אידישע וועלט...!
אוועטאר
פויער
שר האלף
תגובות: 1037
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג דעצעמבער 21, 2007 8:30 am
לאקאציע: אינמיטן די אידישע וועלט

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פויער »

העמק דבר על שמות פרק לא פסוק ו
אבל עדיין קשה לשון כל חכם לב. והרי כח השכל אינו בלב אלא משכנו במוח. אלא חכם לב יש עוד שני משמעות. חדא חכמת יראת ה' שהיא ראשית כמה ומשכנה בלב וע' לעיל כ"ח ג'. שנית בכח הבטחון שיחכם במלאכה זו אע"ג שלא למדה ולא אימן ידיו לה מעולם. ועי' מש"כ להלן ל"ו ב'. וגם כאן מתפרש מי שהוא חכם לב היינו ביראת ה' ובבטחון נתתי חכמה ויכולת:
ביז אין קרעשטמע דארף מען אויך א טרונק בראנפן, וויאזוי געט מען זיך א עצה?
מען קען עס האבן ביי די אידישע וועלט...!
אוועטאר
פויער
שר האלף
תגובות: 1037
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג דעצעמבער 21, 2007 8:30 am
לאקאציע: אינמיטן די אידישע וועלט

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פויער »

דא האסטו א פשט פון מלבי"ם
מלבי"ם לספר איוב פרק לד פסוק לד - חלק באור המלים
אנשי לבב - היינו חכמי לב שהם יותר מחכמים, הם אלה שחקות החכמה קבוע בלבם, והם יאמרו מעצמם, וגבר חכם יאמר כן עת ישמע ד
ביז אין קרעשטמע דארף מען אויך א טרונק בראנפן, וויאזוי געט מען זיך א עצה?
מען קען עס האבן ביי די אידישע וועלט...!
ליפשיץ
שר חמישים ומאתים
תגובות: 291
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יאנואר 11, 2009 2:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ליפשיץ »

לשון האבן עזרא על הפסוק "ואמלא אתו רוח אלוקים בחמה ובתבונה ובדעת" (שמות לא, ג).

רוח חכמה ובינה. החכמה, היא הצורות האצורות באחרונות מוח הראש. ומלת תבונה, גם בינה מגזרת בין, והיא הצורה העומדת בין צורת הדעת ובין צורת החכמה, כנגד הנקב האמצעי במוח הראש, כי החכמה כנגד הנקב האחרון. ודעת, המתחברת בנקבי המוח על המצח מההרגשות. ובלשון ישמעאל קורין הדעת אלתכ"ייל, והתבונה אל"פכרה, והחכמה אל"חכמה.
(יעמוד מורינו ר' יידישיסט...).
אוועטאר
פויער
שר האלף
תגובות: 1037
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג דעצעמבער 21, 2007 8:30 am
לאקאציע: אינמיטן די אידישע וועלט

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פויער »

ער רעדט נישט פונעם לב..
ביז אין קרעשטמע דארף מען אויך א טרונק בראנפן, וויאזוי געט מען זיך א עצה?
מען קען עס האבן ביי די אידישע וועלט...!
ליפשיץ
שר חמישים ומאתים
תגובות: 291
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יאנואר 11, 2009 2:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך ליפשיץ »

איר פרעגט אדער איר זאגט?
איך האב דאס געברענגט להחזיק הקושיא און אלס א ראי' אז חכמה איז במח נישט בלב.
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

איך האב אמאל געהערט\געטראכט אז פתח לבי בתורתיך איז פשט מען זאל האבן א געפיל צו תורה, א געפיל אין לערנען וההרגשה הוא בלב.

קאן זיין אז דאס מיינט דער וכל חכם לב אז ער זאל האבן א געפיל אין זיין ארבייט לשם שמים.

נכתב בקיצור.
אוועטאר
פויער
שר האלף
תגובות: 1037
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג דעצעמבער 21, 2007 8:30 am
לאקאציע: אינמיטן די אידישע וועלט

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פויער »

שכוח זיידעניו

א שיין געדאנק
ביז אין קרעשטמע דארף מען אויך א טרונק בראנפן, וויאזוי געט מען זיך א עצה?
מען קען עס האבן ביי די אידישע וועלט...!
אליהו
שר מאה
תגובות: 231
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 02, 2009 8:37 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אליהו »

למעשה קען מען פרעגן אז די הארץ איז בלויז א פאמפ [משאבה]
נישט שכל און ניש געפיל.
אבער דברה תורה כלשון בני אדם
מענטשען פילן שמחה און עצבות אאז"וו אין הארץ.
דאס הייסט זיי האבען א עפעקט אויף די הארץ.
ממילא איז פארשטענדליך לב טוב לב רע חכם לב אמיץ לב נדיב לב
יחד לבבנו
[איך האב עפעס אויף וואס די בעלי מוסר זאגען אף "יחד לב וגל אבן" אין תפילת גשם
אבער מיר וועלן דאס איבער לאזן דערווייל]
אוועטאר
farshlufen
שר שלשים אלף
תגובות: 35244
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג נאוועמבער 16, 2007 8:26 am
לאקאציע: אויף די פאליצעס אין ספרים שאנק

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך farshlufen »

די מציאות איז אז אויך מענטשן ביי וועם דער מוח ארבעט ליידער נישט ווי עס באדארף צו זיין האבן געפילן, ווייזט אויס אז די געפיל איז יא אין הארץ.
דאע"ג דכבר למד הרבה פעמים כל התורה והמצות, מ"מ כשיגיע המועד חייב לשאול ולדרוש בהלכות כל מועד ומועד בזמנו [ב"ח]
גבאי ביהמד
שר חמש מאות
תגובות: 689
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יאנואר 11, 2009 2:33 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך גבאי ביהמד »

יביאה
אוועטאר
פייערמאן
שר חמש מאות
תגובות: 730
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 05, 2016 10:57 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פייערמאן »

אין שו"ת האלף לך שלמה יו"ד סי' קל"ג וויל ער מסביר זיין פארוואס ווען איינער עסט די לב פון א בהמה איז עס קשה לשכחה, זאגט ער ווייל אן אבר פון א בהמה וואס א מענטש עסט איז מחזק די אבר פונעם מענטש (אזוי ווי עס שטייט אין זוהר ביי גיד הנשה [פייערמאן]), ממילא אז ער עסט די לב פון די בהמה, 'נעשה מלב האדם טבע לב בהמה ונעלם ממנו טבע דרכי החכמה כמו בהמה', זאגט ער אז לפי"ז קומט אויס אז די חכמה ליגט אין די לב אין נישט אין מח.
אטעטשמענטס
האלף לך שלמה.JPG
האלף לך שלמה.JPG (31.1 KiB) געזען 4120 מאל
אוועטאר
פייערמאן
שר חמש מאות
תגובות: 730
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 05, 2016 10:57 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פייערמאן »

פייערמאן האט געשריבן:אין שו"ת האלף לך שלמה יו"ד סי' קל"ג וויל ער מסביר זיין פארוואס ווען איינער עסט די לב פון א בהמה איז עס קשה לשכחה, זאגט ער ווייל אן אבר פון א בהמה וואס א מענטש עסט איז מחזק די אבר פונעם מענטש (אזוי ווי עס שטייט אין זוהר ביי גיד הנשה [פייערמאן]), ממילא אז ער עסט די לב פון די בהמה, 'נעשה מלב האדם טבע לב בהמה ונעלם ממנו טבע דרכי החכמה כמו בהמה', זאגט ער אז לפי"ז קומט אויס אז די חכמה ליגט אין די לב אין נישט אין מח.

מצאתי שבשו"ת טוב טעם ודעת מהדו' רביעה סי' ע"ב האריך בזה.
אוועטאר
פייערמאן
שר חמש מאות
תגובות: 730
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 05, 2016 10:57 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פייערמאן »

אן אינטערעסאנטע חידוש האב איך געזעהן אין חידושי מהרי"ל דיסקין, ער זאגט לפי דאס וואס עס שטייט אין מדרש אז די מלאכים האבן ארויסגעהאלפען מיטן בויען דעם משכן, איז לפי"ז וואלט געווען א הו"א אז מען זאל מעגן בויען דעם משכן שבת, מכח שנים שעשאוה שפטורים, אויף דעם קומט די תורה זאגן 'ששת ימים "תעשה" מלאכה, בלשון נפעל דהיינו ווייל עס איז געבויעט געווארן דורך די מלאכים, 'וביום השביעי שבת שבתון לה' אז אפילו דער אויבערשטער היט שבת, ממילא וועלן די מלאכים נישט צוהעלפען, וועט עס זיין 'כל העושה בו מלאכה' דאס הייסט אז איר וועט אליין טוהן די גאנצע מלאכה.

קומט אויס אז לויט אים האט מען געמעגט בויען די משכן שבת דורך שנים, די פראבלעם איז נאר געווען אז די מלאכים האבן נישט ארויסגעהאלפען, ויש לציין למש"כ המשך חכמה בפר' בהר (כ"ו ב') מה שנתגלה לו בחלום שבבניית המשכן אף שנים שעשאוה אסור מדכתיב לשון שמור.

אבער די עצם זאך וואס ער פארשטייט אז אויב די מלאכים האבן געהאלפען הייסט עס שנים שעשאוה, איז נישט אזוי פשוט, ראה ביד המלך הל' שבת פ"א הט"ז ד"ה ונסתפקתי שהאריך אז באופן וואס איינער איז נישט קיין בר חיובא, קען זיין אז דער אנדערער וועט געהעריג זיין חייב, וכן באמרי בינה שבת סי' ל"ג בשם המהרי"ט אלגאזי שנסתפק בזה, וראה עוד באגלי טל ריש הל' חורש שרצה לומר אז אדם ובהמה שעשו מלאכה, וויבאלד דער בהמה איז נישט קיין בר חיובא, הייסט עס אזוי ווי זה יכול וזה אינו יכול.
לא לנו
שר האלפיים
תגובות: 2005
זיך איינגעשריבן אום: דינסטאג מארטש 10, 2015 12:16 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך לא לנו »

פייערמאן האט געשריבן:אין שו"ת האלף לך שלמה יו"ד סי' קל"ג וויל ער מסביר זיין פארוואס ווען איינער עסט די לב פון א בהמה איז עס קשה לשכחה, זאגט ער ווייל אן אבר פון א בהמה וואס א מענטש עסט איז מחזק די אבר פונעם מענטש (אזוי ווי עס שטייט אין זוהר ביי גיד הנשה [פייערמאן]), ממילא אז ער עסט די לב פון די בהמה, 'נעשה מלב האדם טבע לב בהמה ונעלם ממנו טבע דרכי החכמה כמו בהמה', זאגט ער אז לפי"ז קומט אויס אז די חכמה ליגט אין די לב אין נישט אין מח.

עי' ברכות מד: כל הקרוב לנפש משיב את הנפש אמר רב אחא בר יעקב עונקא, ובמהרש"א בח"א שם.
אליהו
שר מאה
תגובות: 231
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג מארטש 02, 2009 8:37 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אליהו »

אין תיקוני זוהר 'פתח אליהו' בינה הלב מבין
און די דריי הויכע ספירות זענען אין קאפ
טוב טעם ודעת איז נישט דער מחבר פון האלף לך שלמה?
אוועטאר
פייערמאן
שר חמש מאות
תגובות: 730
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 05, 2016 10:57 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פייערמאן »

אליהו האט געשריבן:טוב טעם ודעת איז נישט דער מחבר פון האלף לך שלמה?

יא יא, כוונתי היתה שהאריך שם יותר.
נא_שכל
שר שבעת אלפים
תגובות: 7999
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג יולי 14, 2008 10:44 pm
לאקאציע: עולם התורה

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך נא_שכל »

פייערמאן האט געשריבן:אן אינטערעסאנטע חידוש האב איך געזעהן אין חידושי מהרי"ל דיסקין, ער זאגט לפי דאס וואס עס שטייט אין מדרש אז די מלאכים האבן ארויסגעהאלפען מיטן בויען דעם משכן, איז לפי"ז וואלט געווען א הו"א אז מען זאל מעגן בויען דעם משכן שבת, מכח שנים שעשאוה שפטורים, אויף דעם קומט די תורה זאגן 'ששת ימים "תעשה" מלאכה, בלשון נפעל דהיינו ווייל עס איז געבויעט געווארן דורך די מלאכים, 'וביום השביעי שבת שבתון לה' אז אפילו דער אויבערשטער היט שבת, ממילא וועלן די מלאכים נישט צוהעלפען, וועט עס זיין 'כל העושה בו מלאכה' דאס הייסט אז איר וועט אליין טוהן די גאנצע מלאכה.

קומט אויס אז לויט אים האט מען געמעגט בויען די משכן שבת דורך שנים, די פראבלעם איז נאר געווען אז די מלאכים האבן נישט ארויסגעהאלפען, ויש לציין למש"כ המשך חכמה בפר' בהר (כ"ו ב') מה שנתגלה לו בחלום שבבניית המשכן אף שנים שעשאוה אסור מדכתיב לשון שמור.

אבער די עצם זאך וואס ער פארשטייט אז אויב די מלאכים האבן געהאלפען הייסט עס שנים שעשאוה, איז נישט אזוי פשוט, ראה ביד המלך הל' שבת פ"א הט"ז ד"ה ונסתפקתי שהאריך אז באופן וואס איינער איז נישט קיין בר חיובא, קען זיין אז דער אנדערער וועט געהעריג זיין חייב, וכן באמרי בינה שבת סי' ל"ג בשם המהרי"ט אלגאזי שנסתפק בזה, וראה עוד באגלי טל ריש הל' חורש שרצה לומר אז אדם ובהמה שעשו מלאכה, וויבאלד דער בהמה איז נישט קיין בר חיובא, הייסט עס אזוי ווי זה יכול וזה אינו יכול.

אינטערסאנט אז דער כלי יקר אין זיין ספר שפתי דעת שרייבט א ענדליכע חידוש, אז ס'וואלט געווען א הוו"א אז ס'מותר וויבאלד ס'געווען נעשית מאיליה, אויף דעם לערענט אונז די תורה אז אפילו אזוי איז אויך אסור.

שפתי-דעת-ויקהל.jpg


פון זיינע ווערטער איז משמע אז דער עושה מלאכת המשכן איז געווען א "אינו יכול" און ס'האט זיך אויפגעשטעלט מאיליו, און ס'נישט בגדר "שנים שעשאוהו".
וויאזוי צו אויפהייבן דיינע קינדער און נאנטע

"ושכל יצא משכל ..." (ר' ברכיה בן נטרונאי, בהקדמת ספרו 'משלי שועלים').
אוועטאר
פייערמאן
שר חמש מאות
תגובות: 730
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג יוני 05, 2016 10:57 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך פייערמאן »

ייש"כ, א געוואלדיגע צושטעל, די פשט אין פסוק לערנט ער ממש ווי ר' יהושע לייב, אבער עס זעהט טאקע אויס פון אים אז די גאנצע מלאכה איז געשען פון זיך אליין, רק שיש לדון אז די מלאכה איז דאך נאר געשען ווען דער מענטש האט אנגעהויבען עפעס צו טוהן, לדוגמא ביי די קרשים האט מען עס אנגערירט והוקם מאליו, ולפי"ז יל"ע לפי מה שכתב האבנ"ז בסי' רט"ז אות ג' דברופא שמפיס מורסא ולא הוי מלאכה רק אם החולה מחשב לפתח, דומה לשנים שעשאוה, וראה גם בחלקת יואב או"ח סי' י"ד בשולח שליח, א"כ כ"כ יש לומר כאן דהוי כשנים שעשאוה וצ"ע.
אוועטאר
אדער יא
שר שלשת אלפים
תגובות: 3156
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג יאנואר 11, 2018 11:00 am

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך אדער יא »

פויער האט געשריבן:וכל חכם לב בכם יבואו ויעשו את כל אשר צוה ה'
ויעשו כל חכמי לב בעושי המלאכה וכו'

איך האב געהערט אמאל פרעגן לכאורה חכמה ליגט אין מוח נישט אין לב פארוואס שטייט חכם לב?

(איך האב געהערט א תירוץ בדרך מוסר פון מיין ראש ישיבה שליט"א אבער איך געדענק נאר א חלק ממילא קען איך עס נישט שרייבן, ווער ווייסט א תירוץ בדרך פשטות?)

אין פתח אליהו: בינה לבא ובה הלב מבין, דער כוונה אז מען האט א כוונה ממש מען שפירט עס, הלומדי עיון מבינים
יעדער
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4410
זיך איינגעשריבן אום: מוצ"ש אקטאבער 30, 2021 11:01 pm
פארבינד זיך:

Re:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יעדער »

farshlufen האט געשריבן: מיטוואך מארטש 18, 2009 11:43 am
הרב המפואר, דאס אז די חכמה קומט און שטייט איין אין מוח איז נישט אזוי פשוט, רוב פלעצער אין נ"ך ווערט עס געשטעלט אין הארץ.
ווי אין נ“ך?
כאפט אריין טויזענטער מצות טעגליך:
ווען א יוד טוהט א מלאכה אינדערוואכען און ער טראכט אז אז ער טוהט עס יעצט ווייל יעצט מעג מען נאך אבער שבת גייט ער נישט הנה עשיית המלאכה הלזו למצוה יחשב תיכף כאלו עשה מצות עשה מעשיות בפועל ממש אגרא דכלה פרשת בהר
שרייב תגובה

צוריק צו “דברי תורה”