די אידישע אויסגאבע "מעלות" און זייערע חידושים אין שפראך

[פערפעקט]

כ'האב שוין לאאאנג נישט געקויפט קיין מעלות, אבער דעם פסח האב איך מחליט געווען צו קויפן דעם פסח אויסגאבע, און ליידער איז בעאבאכטער אזוי גערעכט.

[בעאבאכטער]

׳מעלות׳ איז באדויערנד צוריקוועגס פיל מעלות...

די גוטע שרייבער - וואס מ׳פלעגט זיך באסמאקעווען מיט זייער אינהאלט-רייך ארטיקלען - שרייבן נישט מער.
איבערגענומען זייער שרייב-טישל האבן אזוינע וואס זענען היבש ווייט פון זייערע פארגייער, אין אלע אפטיילונגען.

ס׳קומט נאך לעת עתה אריין אינדערהיים. א נישטער, א בליק, א בלעטער, און ווערט תיכף באזייטיגט מיט ענטוישונג.

די ״וואו די מעלות״ פראגע וואס פלעגט צו געפרעגט ווערן פון די בני הבית, גדול וקטן לפי ערכם והבנתם, הערט מען שוין נישט כמעט...

אבי גערעדט. די קוואליטעט איז די זעלבע אויב נישט מער.

א שיינעם דאנק פארן; געוואלדיג, זאכליך, ערקלערבאר, צופרידנשטעלנד, און רייך אנטווארט/ידיעה.
מיר וועלן שוין - לאור זה - נישט רעדן ״אבי״.

[וואוילע שעפעלע]

לעצטנס זענען זיי עפעס פוחת והולך, בפרט די אדווערטייזמענט בלעטער בתחילה ובסוף ווערט אלע דיקער און דיקער און דער אינהאלט דינער און דינער....

איך האב יעצט א בליק געגעבן אין גראסעריי און כ'זע אז זיי האבן די זעלבע צאל אינהאלט בלעטער ווי אלעמאל, גענוי 62 זייטן, אזויפיל content זייטן האבן זיי אלעמאל

אמת.
איינער האט אמאל געפרעגט אין א בריוו אז די אדווערטייזמענטס נעמען אוועק פון די חומר, האבן זיי געענטפערט אז די חומר איז אייביג די זעלבע, און אויב ס'דא מער אדווער. ווערט די מעלות דיקער.

[וואוילע שעפעלע]

איך מיין דער פראבלעם איז נישט זיי זענען געווארן שוואכער, ווי אז נאכ'ן ליינען דעם מעלות חודש איין חודש אויס, יאר איין יאר אויס, קען זיך אפשר אנהייבן שפירן א שטיקל לאנגווייליגקייט, מען טרעפט נישט קיין ספעציעלע "חידושים", אבער לכאורה איז מעלות דוקא נישט די סארט מאגאזין וואס איז דא צו מאכן רוישיג, קאלירפול (קוים דעם דעקל...) און שרייען. עס איז פשוט אז יעדעס ווארט איז שיין, קלאר, צום זאך, שכל'דיג, געפילטערט, און "מען שמועסט געמיטליך" פון דאס און פון יענס. עס איז קיינמאל נישט געווען געמאכט צו ווירבלען מיט חידושים, נאר ענדערש א הערליכע פראפעסיאנאלע ליקוט וואו יעדער קען זיך טרעפן זיינע ווינקלעך פון וועלכן ער געניסט. און פאקט איז, שווערע טויזנטער מענטשן האבן הנאה דערפון, יונג און אלט, מענער און פרויען, קליין און גרויס, און אין דעם הינזיכט - די ברייטקייט פון זייער ליינער קרייז - איז זי לכאורה איבערגעשטיגן יעדע אנדערע אויסגאבע.

לדוגמא י. הלוי געווען א באמבאסטישע חידוש פון בלויז עטליכע יאר צוריק.
אזוי אויך ב. צ. הירש איז געווען א געוואלדיגע חידוש.
עס איז קלאר אז זיי זענען שוואך געווארן, אפילו די חזק האבן זיי פארלוירן דאס חשק ארויסצוגיבן ( פארשטייט זיך אז זיי פארווישען עס מיט פוילע תירוץ... )

ב.צ. הירש -פינחס שפיטצער איז ארויסגעקומען היי יאר מיט א ספר אויףיודיש "א מלך ביים סדר" [שץ מץ האט עס דערמאנט אין זיין אינטערוויאו] זעהט אויס ער האט נאך יא וואס צו שרייבן.
[אדער אפשר איז עס א ליקוט פון זיינע מאמרים אין מעלות ?]

[בן נון]

׳מעלות׳ איז באדויערנד צוריקוועגס פיל מעלות...

די גוטע שרייבער - וואס מ׳פלעגט זיך באסמאקעווען מיט זייער אינהאלט-רייך ארטיקלען - שרייבן נישט מער.
איבערגענומען זייער שרייב-טישל האבן אזוינע וואס זענען היבש ווייט פון זייערע פארגייער, אין אלע אפטיילונגען.

ס׳קומט נאך לעת עתה אריין אינדערהיים. א נישטער, א בליק, א בלעטער, און ווערט תיכף באזייטיגט מיט ענטוישונג.

די ״וואו די מעלות״ פראגע וואס פלעגט צו געפרעגט ווערן פון די בני הבית, גדול וקטן לפי ערכם והבנתם, הערט מען שוין נישט כמעט...

אבי גערעדט. די קוואליטעט איז די זעלבע אויב נישט מער.

ווילאנג ליינסטו מעלות?


שווער צו גלייבן אז איינער וואס פלעגט ליינען מעלות ביז פאר 2 יאר צוריק זאל דאס קענען זאגן.

[זילבערנע בעכער]

׳מעלות׳ איז באדויערנד צוריקוועגס פיל מעלות...

די גוטע שרייבער - וואס מ׳פלעגט זיך באסמאקעווען מיט זייער אינהאלט-רייך ארטיקלען - שרייבן נישט מער.
איבערגענומען זייער שרייב-טישל האבן אזוינע וואס זענען היבש ווייט פון זייערע פארגייער, אין אלע אפטיילונגען.

ס׳קומט נאך לעת עתה אריין אינדערהיים. א נישטער, א בליק, א בלעטער, און ווערט תיכף באזייטיגט מיט ענטוישונג.

די ״וואו די מעלות״ פראגע וואס פלעגט צו געפרעגט ווערן פון די בני הבית, גדול וקטן לפי ערכם והבנתם, הערט מען שוין נישט כמעט...

אבי גערעדט. די קוואליטעט איז די זעלבע אויב נישט מער.

ווילאנג ליינסטו מעלות?


שווער צו גלייבן אז איינער וואס פלעגט ליינען מעלות ביז פאר 2 יאר צוריק זאל דאס קענען זאגן.

כ'לייען עס שוין פון תשנ"ז, כ'בין מיך מחיה מיט יעדע אויסגאבע זייערע, טאקע אביסל אנדערש ווי מיט יארן צוריק, איין חודש בעסער איין חודש שוואכער.

אבער די קוואליטעט, סטיל פון שרייבן, טיף דענקענדיגע אינטיליגענציע פון מעלות איז קיינמאל נישט געפאלן קיין איין שטאפעל.

איין ארטיקל דארט פאקט איין אלע היינטיגע מאגאזינען מיט די אויבערפלעכליכע שמאל קעפיגע ארטיקלען וואס באשטייט פון שרייענדיגע פיקטשערס און סענזאציאנאלע קאָנטראווערשעל ענינים וואס מ'דארף קוים צולייגן קאפ צו לייענען.

ווען איך לייען א מעלות ארטיקל פיל איך ווי איך נוץ אביסל מיין איי קיו, די חודש ניסן מעלות האט מיך בכלל נישט אנטוישט.

[בן נון]

ביסט גערעכט אז איין ארטיקל פון מעלות פאקט איין אלע ארטיקלן פון אנדערע מאגאזינען.

אבער, אין מיין אפיניאן, איין ארטיקל פון די אלטע מעלות פאקט איין די גאנצע מעלות פון לעצטנס.

עניוועי, עס איז מיר אינטערעסאנט צו הערן אז איינער וואס ליינט עס נאך פון תשנ"ז האלט אז עס איז היינט אויף די זעלבע דרגה ווי אמאל.

[לוי יצחק]

איז עס ארויסגעקומען אויף חודש אייר? כ'זעה עס נישט אין די געשעפטן.

[סביב העולם]

אנגעקומען הערשט נעכטן אין די געשעפטן

[Dim]

עניוועי, עס איז מיר אינטערעסאנט צו הערן אז איינער וואס ליינט עס נאך פון תשנ"ז האלט אז עס איז היינט אויף די זעלבע דרגה ווי אמאל.

איך שטים אויך איין,
איך ליין מעלות זייט עס איז ארויסגעקומען און עס איז אלץ געווען שינויים, און רוב מאל לטובה, אבער די לעצטע יאר צוויי איז עס נאר פוחת והולך,

מען קען אנהייבען ביי אנהייב, פון י הלוי, א. כץ, ב.צ. הירש, און אפי' ביי די שטייג העכער א. ראטה, אלע זענען פארשווינדען געווארן, און ס'איז נישט דא אפי' איינער וואס מען קען זאגען אז ער האט איבערגענומען און ''ס' קומט נאר אפי' צו צו זיין פארגייער'' ,

און פאר די קינדער איז נאך די ערגסטע אז א. ראטה איז ארויס קיינער קען איר פשוט נישט נאכמאכען, מיין זון טרעפט זיך אלטע מעלות'ער און ליינט א יעקל מיטן טרעקל, וכו' זאגט ער דאס פאלט שוין ניטאמאל אריין היינט,

און די זעלבע איז מיט אלע אנדערע, זיי גייען נאך טאקע מיטן זעלבען מהלך און סאיז נאכאלץ תוכן'דיג, אבער סאיז נישט קיין ''ריכטיגע'', מען שפרינגט שוין נישט אינטער פון א געדאנקען ארטיקל, אדער א ב.צ הירש ארטיקל.

[בן נון]

עפעס א נייע שרייבערין יוזשעף (אזוי מיין איך) פאלט אריין פון מאל צו מאל.

זייער געלונגען און גוט.

אבער לעצטנס שרייבט זי שוין נישט.

[וואוילע שעפעלע]

עניוועי, עס איז מיר אינטערעסאנט צו הערן אז איינער וואס ליינט עס נאך פון תשנ"ז האלט אז עס איז היינט אויף די זעלבע דרגה ווי אמאל.

איך שטים אויך איין,
איך ליין מעלות זייט עס איז ארויסגעקומען און עס איז אלץ געווען שינויים, און רוב מאל לטובה, אבער די לעצטע יאר צוויי איז עס נאר פוחת והולך,

מען קען אנהייבען ביי אנהייב, פון י הלוי, א. כץ, ב.צ. הירש, און אפי' ביי די שטייג העכער א. ראטה, אלע זענען פארשווינדען געווארן, און ס'איז נישט דא אפי' איינער וואס מען קען זאגען אז ער האט איבערגענומען און ''ס' קומט נאר אפי' צו צו זיין פארגייער'' ,

און פאר די קינדער איז נאך די ערגסטע אז א. ראטה איז ארויס קיינער קען איר פשוט נישט נאכמאכען, מיין זון טרעפט זיך אלטע מעלות'ער און ליינט א יעקל מיטן טרעקל, וכו' זאגט ער דאס פאלט שוין ניטאמאל אריין היינט,

און די זעלבע איז מיט אלע אנדערע, זיי גייען נאך טאקע מיטן זעלבען מהלך און סאיז נאכאלץ תוכן'דיג, אבער סאיז נישט קיין ''ריכטיגע'', מען שפרינגט שוין נישט אינטער פון א געדאנקען ארטיקל, אדער א ב.צ הירש ארטיקל.

י. הלוי און ב.צ. הירש זענען ביידע גאנץ נייע שרייבערס, לויט ווי איך פארשטיי רעדט מען דא ענדערש פון א. כץ, שמערל און סערל קנאקער, א.ח. שווארץ, וכו'

[אגב דאכצעך אז י. הלוי און א. ראטה שרייבן נאך ]

[לוי יצחק]

איך בין אביסל בייז אויף די מעשה פון די מעלות דעם חודש "דריי שדכנים".

דארט רעדט מען פון א יונגערמאן וואס לעבט אויף א מצומצם'דיגע געהאלט, און "ס'האט איהם געכאפט א חשק" צו פארן צו רבי שמעון ל"ג בעומר, ער מיט די ב"ב מיט די טאכטער... נו, מילא...
אבער בהמשך המעשה קומט אויס, אז ער פארט ראש השנה קיין אומאן, און איז אויך געווען דאס פאלגענדע יאר כ"א אדר אין ליזענסק...

במחילת כבוד בעל המעשה, ובמחילת כבוד המעלות, אזא איד דארף מען איבערלייגן און אריינשמייסן אין איהם! אויב האט מען נישט - פארט מען נישט!! און אויב איז מען ח"ו פאר'צרה'ט, און מ'האלט אז דער אייבערשטער הערט נישט אויס א פשוטע דאווענען (חס מלהזכיר), אדער אז דער אייבערשטער וועט שנעלער העלפן אויב פארט מען ווי איידער זיך צעברעכן א מדה, דאן איז איין מאל צו א מקום קדוש אויך גענוג...

[אהבת קדומים]

עניוועי, עס איז מיר אינטערעסאנט צו הערן אז איינער וואס ליינט עס נאך פון תשנ"ז האלט אז עס איז היינט אויף די זעלבע דרגה ווי אמאל.

איך שטים אויך איין,
איך ליין מעלות זייט עס איז ארויסגעקומען און עס איז אלץ געווען שינויים, און רוב מאל לטובה, אבער די לעצטע יאר צוויי איז עס נאר פוחת והולך,

מען קען אנהייבען ביי אנהייב, פון י הלוי, א. כץ, ב.צ. הירש, און אפי' ביי די שטייג העכער א. ראטה, אלע זענען פארשווינדען געווארן, און ס'איז נישט דא אפי' איינער וואס מען קען זאגען אז ער האט איבערגענומען און ''ס' קומט נאר אפי' צו צו זיין פארגייער'' ,

און פאר די קינדער איז נאך די ערגסטע אז א. ראטה איז ארויס קיינער קען איר פשוט נישט נאכמאכען, מיין זון טרעפט זיך אלטע מעלות'ער און ליינט א יעקל מיטן טרעקל, וכו' זאגט ער דאס פאלט שוין ניטאמאל אריין היינט,

און די זעלבע איז מיט אלע אנדערע, זיי גייען נאך טאקע מיטן זעלבען מהלך און סאיז נאכאלץ תוכן'דיג, אבער סאיז נישט קיין ''ריכטיגע'', מען שפרינגט שוין נישט אינטער פון א געדאנקען ארטיקל, אדער א ב.צ הירש ארטיקל.

י. הלוי און ב.צ. הירש זענען ביידע גאנץ נייע שרייבערס, לויט ווי איך פארשטיי רעדט מען דא ענדערש פון א. כץ, שמערל און סערל קנאקער, א.ח. שווארץ, וכו'

[אגב דאכצעך אז י. הלוי און א. ראטה שרייבן נאך ]

איר מישט אויס. אמאל פלעגט זיין ״ב. הלוי״, הרב יונגרייז, ער איז א גאון אין שריפט, אין תורה און אין ידיעות.

די לעצטע פאר יאר האט איבערגענומען דעם קאלום זיין זון ר׳ יואל ״י. הלוי״, ער איז אויך גאר טאלאנטפול און א געוואלדיגער ידען, אבער זעט אויס אז ס׳איז נאך אלעם יפה כח האב און די לאנגיאריגע ליינער שפירן דעם חילוק.

בנוגע א. כץ שרייבט זי שוין כמעט נישט די לעצטע פאר יאר די ״געדאנקען ״ קאלום, וואס דאס איז שוין אן ערנסטער בראך. א. כץ איז איינס אין א מיליאן. אירע גוטע ארטיקלען זענען געווען אונטערשפרינגענדיג; מלא מוסר פון איין זייט - לכאורה אן אייטעם וואס פארקויפט זיך נישט אזוי גוט - אבער דעליווערד אויף א קונצליכן ציענדן וועג, וואס מ׳האט געענדיגט דעם ארטיקל מיט א דארשט צו ליינען דעם נעקסטן.

כ׳מיין גראדע אז די לעצטערע פארזעצונג ״מיין פראבלעם״ איז יא געווען פון איר.

אלענפאלס, אויב זיי ליינען דא, זאלן זיי ביטע דערהערן די אויסדריקליכע הארציגע פארלאנג פון די ליינער: ביטע ברענגט צוריק א. כץ׳ס געדאנקען און א. ראטה׳ס וואונדערליכע קינדער ארטיקלען, פון וואס ערוואקסענע האבן זיך פונקט אזוי דערקוויקט

[לטב עביד]

י. הלוי שרייבט שוין נישט די לעצטע עטליכע חדשים און עס שפירט זיך אין אלע ביינער.
כאטש די פאטער ב. הלוי איז נישט אוועקצומאכן און זיינע ווערג איז מחיה אדורך צו טון איז זיינע ארטיקלען געווען מער אויף גראדע נושאים דורךגעטון מיט א ברייטקייט זייענדיג א שטארקע תלמיד חכם, די בן זיינער אבער איז שוין עטוואס מער אנגעליינט מילד גערעדט האט ער געהאט אייביג אינטערעסאנטע נושאים מיט אן מאדערענע ידיעה און שריפט. חבל!

[פערפעקט]

נישט י. הלוי איז דער פאטער? (הגאון רבי יוסף ברוך הלוי יונגרייז).

[לכאורה]

י. איז יואל

[בן נון]

איך בין אביסל בייז אויף די מעשה פון די מעלות דעם חודש "דריי שדכנים".

דארט רעדט מען פון א יונגערמאן וואס לעבט אויף א מצומצם'דיגע געהאלט, און "ס'האט איהם געכאפט א חשק" צו פארן צו רבי שמעון ל"ג בעומר, ער מיט די ב"ב מיט די טאכטער... נו, מילא...
אבער בהמשך המעשה קומט אויס, אז ער פארט ראש השנה קיין אומאן, און איז אויך געווען דאס פאלגענדע יאר כ"א אדר אין ליזענסק...

במחילת כבוד בעל המעשה, ובמחילת כבוד המעלות, אזא איד דארף מען איבערלייגן און אריינשמייסן אין איהם! אויב האט מען נישט - פארט מען נישט!! און אויב איז מען ח"ו פאר'צרה'ט, און מ'האלט אז דער אייבערשטער הערט נישט אויס א פשוטע דאווענען (חס מלהזכיר), אדער אז דער אייבערשטער וועט שנעלער העלפן אויב פארט מען ווי איידער זיך צעברעכן א מדה, דאן איז איין מאל צו א מקום קדוש אויך גענוג...

געקלערט די זעלבע.

אבער עס איז נישט די ערשטע מאל.

איינער איז אריין אין שיך געשעפט אן געלט. מיט ׳בטחון׳ אז עס גייט אריינפליען געלט האט זי אויסגענוצט די געשעפט אייגענטומער.

די חודש האט איינער ׳נישט׳ גערופן די הנהלה צו באקומען באצאלט אין קימפעט. זי גייט נישט טון השתלות, זי האט ׳בטחון׳.

און נאך אזעלכע מעשות.

וויל איך וויסן צו אזא מהלך המחשבה איז אויסגעהאלטן.

[לוי יצחק]

איך בין אביסל בייז אויף די מעשה פון די מעלות דעם חודש "דריי שדכנים".

דארט רעדט מען פון א יונגערמאן וואס לעבט אויף א מצומצם'דיגע געהאלט, און "ס'האט איהם געכאפט א חשק" צו פארן צו רבי שמעון ל"ג בעומר, ער מיט די ב"ב מיט די טאכטער... נו, מילא...
אבער בהמשך המעשה קומט אויס, אז ער פארט ראש השנה קיין אומאן, און איז אויך געווען דאס פאלגענדע יאר כ"א אדר אין ליזענסק...

במחילת כבוד בעל המעשה, ובמחילת כבוד המעלות, אזא איד דארף מען איבערלייגן און אריינשמייסן אין איהם! אויב האט מען נישט - פארט מען נישט!! און אויב איז מען ח"ו פאר'צרה'ט, און מ'האלט אז דער אייבערשטער הערט נישט אויס א פשוטע דאווענען (חס מלהזכיר), אדער אז דער אייבערשטער וועט שנעלער העלפן אויב פארט מען ווי איידער זיך צעברעכן א מדה, דאן איז איין מאל צו א מקום קדוש אויך גענוג...

געקלערט די זעלבע.

אבער עס איז נישט די ערשטע מאל.

איינער איז אריין אין שיך געשעפט אן געלט. מיט ׳בטחון׳ אז עס גייט אריינפליען געלט האט זי אויסגענוצט די געשעפט אייגענטומער.

די חודש האט איינער ׳נישט׳ גערופן די הנהלה צו באקומען באצאלט אין קימפעט. זי גייט נישט טון השתלות, זי האט ׳בטחון׳.

און נאך אזעלכע מעשות.

וויל איך וויסן צו אזא מהלך המחשבה איז אויסגעהאלטן.

ווען ס'נישטא קיין אנדערע ברירה, מילא, אדער ווען מ'איז אין א נויט, החרשתי, אבער ארומרייזן די וועלט צוליב "אהבת צדיקים", דאס איז שוין א מדריגה אין שוואויל-טאג...

[פערפעקט]

איך בין אביסל בייז אויף די מעשה פון די מעלות דעם חודש "דריי שדכנים".

דארט רעדט מען פון א יונגערמאן וואס לעבט אויף א מצומצם'דיגע געהאלט, און "ס'האט איהם געכאפט א חשק" צו פארן צו רבי שמעון ל"ג בעומר, ער מיט די ב"ב מיט די טאכטער... נו, מילא...
אבער בהמשך המעשה קומט אויס, אז ער פארט ראש השנה קיין אומאן, און איז אויך געווען דאס פאלגענדע יאר כ"א אדר אין ליזענסק...

במחילת כבוד בעל המעשה, ובמחילת כבוד המעלות, אזא איד דארף מען איבערלייגן און אריינשמייסן אין איהם! אויב האט מען נישט - פארט מען נישט!! און אויב איז מען ח"ו פאר'צרה'ט, און מ'האלט אז דער אייבערשטער הערט נישט אויס א פשוטע דאווענען (חס מלהזכיר), אדער אז דער אייבערשטער וועט שנעלער העלפן אויב פארט מען ווי איידער זיך צעברעכן א מדה, דאן איז איין מאל צו א מקום קדוש אויך גענוג...

געקלערט די זעלבע.

אבער עס איז נישט די ערשטע מאל.

איינער איז אריין אין שיך געשעפט אן געלט. מיט ׳בטחון׳ אז עס גייט אריינפליען געלט האט זי אויסגענוצט די געשעפט אייגענטומער.

די חודש האט איינער ׳נישט׳ גערופן די הנהלה צו באקומען באצאלט אין קימפעט. זי גייט נישט טון השתלות, זי האט ׳בטחון׳.

און נאך אזעלכע מעשות.

וויל איך וויסן צו אזא מהלך המחשבה איז אויסגעהאלטן.

ווען ס'נישטא קיין אנדערע ברירה, מילא, אדער ווען מ'איז אין א נויט, החרשתי, אבער ארומרייזן די וועלט צוליב "אהבת צדיקים", דאס איז שוין א מדריגה אין שוואויל-טאג...

שולדיג זענען די מארקעטערס.

[בן נון]

איך בין אביסל בייז אויף די מעשה פון די מעלות דעם חודש "דריי שדכנים".

דארט רעדט מען פון א יונגערמאן וואס לעבט אויף א מצומצם'דיגע געהאלט, און "ס'האט איהם געכאפט א חשק" צו פארן צו רבי שמעון ל"ג בעומר, ער מיט די ב"ב מיט די טאכטער... נו, מילא...
אבער בהמשך המעשה קומט אויס, אז ער פארט ראש השנה קיין אומאן, און איז אויך געווען דאס פאלגענדע יאר כ"א אדר אין ליזענסק...

במחילת כבוד בעל המעשה, ובמחילת כבוד המעלות, אזא איד דארף מען איבערלייגן און אריינשמייסן אין איהם! אויב האט מען נישט - פארט מען נישט!! און אויב איז מען ח"ו פאר'צרה'ט, און מ'האלט אז דער אייבערשטער הערט נישט אויס א פשוטע דאווענען (חס מלהזכיר), אדער אז דער אייבערשטער וועט שנעלער העלפן אויב פארט מען ווי איידער זיך צעברעכן א מדה, דאן איז איין מאל צו א מקום קדוש אויך גענוג...

געקלערט די זעלבע.

אבער עס איז נישט די ערשטע מאל.

איינער איז אריין אין שיך געשעפט אן געלט. מיט ׳בטחון׳ אז עס גייט אריינפליען געלט האט זי אויסגענוצט די געשעפט אייגענטומער.

די חודש האט איינער ׳נישט׳ גערופן די הנהלה צו באקומען באצאלט אין קימפעט. זי גייט נישט טון השתלות, זי האט ׳בטחון׳.

און נאך אזעלכע מעשות.

וויל איך וויסן צו אזא מהלך המחשבה איז אויסגעהאלטן.

ווען ס'נישטא קיין אנדערע ברירה, מילא, אדער ווען מ'איז אין א נויט, החרשתי, אבער ארומרייזן די וועלט צוליב "אהבת צדיקים", דאס איז שוין א מדריגה אין שוואויל-טאג...

נישטא קיין ברירה?

זאג נאר, וויפיל קאסט צו אויפהייבן א טעלעפאןן און רופן די הנהלה? און נאכדערצו נאכדעם וואס די מנהלת האט געזאגט אז דאס קען אויסמאכן אין די דעסישן.

איך פארשטיי אז פונקט האט די מעשה א העפי ענדינג, ווען נישט וואלט מען עס נישט געפאבלישט. איך מיין אבער עס איז נישט קיין אויסגעהאלטענע וועג פון טראכטן.

[וואוילע שעפעלע]

עניוועי, עס איז מיר אינטערעסאנט צו הערן אז איינער וואס ליינט עס נאך פון תשנ"ז האלט אז עס איז היינט אויף די זעלבע דרגה ווי אמאל.

איך שטים אויך איין,
איך ליין מעלות זייט עס איז ארויסגעקומען און עס איז אלץ געווען שינויים, און רוב מאל לטובה, אבער די לעצטע יאר צוויי איז עס נאר פוחת והולך,

מען קען אנהייבען ביי אנהייב, פון י הלוי, א. כץ, ב.צ. הירש, און אפי' ביי די שטייג העכער א. ראטה, אלע זענען פארשווינדען געווארן, און ס'איז נישט דא אפי' איינער וואס מען קען זאגען אז ער האט איבערגענומען און ''ס' קומט נאר אפי' צו צו זיין פארגייער'' ,

און פאר די קינדער איז נאך די ערגסטע אז א. ראטה איז ארויס קיינער קען איר פשוט נישט נאכמאכען, מיין זון טרעפט זיך אלטע מעלות'ער און ליינט א יעקל מיטן טרעקל, וכו' זאגט ער דאס פאלט שוין ניטאמאל אריין היינט,

און די זעלבע איז מיט אלע אנדערע, זיי גייען נאך טאקע מיטן זעלבען מהלך און סאיז נאכאלץ תוכן'דיג, אבער סאיז נישט קיין ''ריכטיגע'', מען שפרינגט שוין נישט אינטער פון א געדאנקען ארטיקל, אדער א ב.צ הירש ארטיקל.

י. הלוי און ב.צ. הירש זענען ביידע גאנץ נייע שרייבערס, לויט ווי איך פארשטיי רעדט מען דא ענדערש פון א. כץ, שמערל און סערל קנאקער, א.ח. שווארץ, וכו'

[אגב דאכצעך אז י. הלוי און א. ראטה שרייבן נאך ]

איר מישט אויס. אמאל פלעגט זיין ״ב. הלוי״, הרב יונגרייז, ער איז א גאון אין שריפט, אין תורה און אין ידיעות.

די לעצטע פאר יאר האט איבערגענומען דעם קאלום זיין זון ר׳ יואל ״י. הלוי״, ער איז אויך גאר טאלאנטפול און א געוואלדיגער ידען, אבער זעט אויס אז ס׳איז נאך אלעם יפה כח האב און די לאנגיאריגע ליינער שפירן דעם חילוק.

בנוגע א. כץ שרייבט זי שוין כמעט נישט די לעצטע פאר יאר די ״געדאנקען ״ קאלום, וואס דאס איז שוין אן ערנסטער בראך. א. כץ איז איינס אין א מיליאן. אירע גוטע ארטיקלען זענען געווען אונטערשפרינגענדיג; מלא מוסר פון איין זייט - לכאורה אן אייטעם וואס פארקויפט זיך נישט אזוי גוט - אבער דעליווערד אויף א קונצליכן ציענדן וועג, וואס מ׳האט געענדיגט דעם ארטיקל מיט א דארשט צו ליינען דעם נעקסטן.

כ׳מיין גראדע אז די לעצטערע פארזעצונג ״מיין פראבלעם״ איז יא געווען פון איר.

אלענפאלס, אויב זיי ליינען דא, זאלן זיי ביטע דערהערן די אויסדריקליכע הארציגע פארלאנג פון די ליינער: ביטע ברענגט צוריק א. כץ׳ס געדאנקען און א. ראטה׳ס וואונדערליכע קינדער ארטיקלען, פון וואס ערוואקסענע האבן זיך פונקט אזוי דערקוויקט

ווי פונקטליך מיש איך אויס ?

[וואוילע שעפעלע]

איך בין אביסל בייז אויף די מעשה פון די מעלות דעם חודש "דריי שדכנים".

דארט רעדט מען פון א יונגערמאן וואס לעבט אויף א מצומצם'דיגע געהאלט, און "ס'האט איהם געכאפט א חשק" צו פארן צו רבי שמעון ל"ג בעומר, ער מיט די ב"ב מיט די טאכטער... נו, מילא...
אבער בהמשך המעשה קומט אויס, אז ער פארט ראש השנה קיין אומאן, און איז אויך געווען דאס פאלגענדע יאר כ"א אדר אין ליזענסק...

במחילת כבוד בעל המעשה, ובמחילת כבוד המעלות, אזא איד דארף מען איבערלייגן און אריינשמייסן אין איהם! אויב האט מען נישט - פארט מען נישט!! און אויב איז מען ח"ו פאר'צרה'ט, און מ'האלט אז דער אייבערשטער הערט נישט אויס א פשוטע דאווענען (חס מלהזכיר), אדער אז דער אייבערשטער וועט שנעלער העלפן אויב פארט מען ווי איידער זיך צעברעכן א מדה, דאן איז איין מאל צו א מקום קדוש אויך גענוג...

געקלערט די זעלבע.

אבער עס איז נישט די ערשטע מאל.

איינער איז אריין אין שיך געשעפט אן געלט. מיט ׳בטחון׳ אז עס גייט אריינפליען געלט האט זי אויסגענוצט די געשעפט אייגענטומער.

די חודש האט איינער ׳נישט׳ גערופן די הנהלה צו באקומען באצאלט אין קימפעט. זי גייט נישט טון השתלות, זי האט ׳בטחון׳.

און נאך אזעלכע מעשות.

וויל איך וויסן צו אזא מהלך המחשבה איז אויסגעהאלטן.

ווען ס'נישטא קיין אנדערע ברירה, מילא, אדער ווען מ'איז אין א נויט, החרשתי, אבער ארומרייזן די וועלט צוליב "אהבת צדיקים", דאס איז שוין א מדריגה אין שוואויל-טאג...

הייליג גערעכט.

איך קען גראדע דעם יונגערמאן, און דאס מאל מיין איך איז עס לכאורה נישט אמת
א יונגערמאן א עובד השם, זייער ווייט פון זוכן שוואוילטאג

און לכאורה ליגט עפעס אינטער דעם
[די שאלה איז נאר צו מעלות האט דאס געדארפט אריינלייגן].

[לוי יצחק]

איך בין אביסל בייז אויף די מעשה פון די מעלות דעם חודש "דריי שדכנים".

דארט רעדט מען פון א יונגערמאן וואס לעבט אויף א מצומצם'דיגע געהאלט, און "ס'האט איהם געכאפט א חשק" צו פארן צו רבי שמעון ל"ג בעומר, ער מיט די ב"ב מיט די טאכטער... נו, מילא...
אבער בהמשך המעשה קומט אויס, אז ער פארט ראש השנה קיין אומאן, און איז אויך געווען דאס פאלגענדע יאר כ"א אדר אין ליזענסק...

במחילת כבוד בעל המעשה, ובמחילת כבוד המעלות, אזא איד דארף מען איבערלייגן און אריינשמייסן אין איהם! אויב האט מען נישט - פארט מען נישט!! און אויב איז מען ח"ו פאר'צרה'ט, און מ'האלט אז דער אייבערשטער הערט נישט אויס א פשוטע דאווענען (חס מלהזכיר), אדער אז דער אייבערשטער וועט שנעלער העלפן אויב פארט מען ווי איידער זיך צעברעכן א מדה, דאן איז איין מאל צו א מקום קדוש אויך גענוג...

געקלערט די זעלבע.

אבער עס איז נישט די ערשטע מאל.

איינער איז אריין אין שיך געשעפט אן געלט. מיט ׳בטחון׳ אז עס גייט אריינפליען געלט האט זי אויסגענוצט די געשעפט אייגענטומער.

די חודש האט איינער ׳נישט׳ גערופן די הנהלה צו באקומען באצאלט אין קימפעט. זי גייט נישט טון השתלות, זי האט ׳בטחון׳.

און נאך אזעלכע מעשות.

וויל איך וויסן צו אזא מהלך המחשבה איז אויסגעהאלטן.

ווען ס'נישטא קיין אנדערע ברירה, מילא, אדער ווען מ'איז אין א נויט, החרשתי, אבער ארומרייזן די וועלט צוליב "אהבת צדיקים", דאס איז שוין א מדריגה אין שוואויל-טאג...

נישטא קיין ברירה?

זאג נאר, וויפיל קאסט צו אויפהייבן א טעלעפאןן און רופן די הנהלה? און נאכדערצו נאכדעם וואס די מנהלת האט געזאגט אז דאס קען אויסמאכן אין די דעסישן.

איך פארשטיי אז פונקט האט די מעשה א העפי ענדינג, ווען נישט וואלט מען עס נישט געפאבלישט. איך מיין אבער עס איז נישט קיין אויסגעהאלטענע וועג פון טראכטן.

בטחון און השתדלות שטייט נישט אין ערגעץ די פונקטליכע שיעור, און יא, אין ספה"ק איז דא א מהלך פון טוהן זייער זייער ווייניג. ס'ווענדט זיך אינעם מענטש און אוממעגליך צו שאצן.

נישט רופן די הנהלה, איז געווען איר די דיסיזשען, און נאר זי וואלט געליטן די קאנסענקווענצן, משא"כ ביי די נסיעות פאל.

[מגיה]

איך בין אביסל בייז אויף די מעשה פון די מעלות דעם חודש "דריי שדכנים".
דארט רעדט מען פון א יונגערמאן וואס לעבט אויף א מצומצם'דיגע געהאלט, און "ס'האט איהם געכאפט א חשק" צו פארן צו רבי שמעון ל"ג בעומר, ער מיט די ב"ב מיט די טאכטער... נו, מילא...
אבער בהמשך המעשה קומט אויס, אז ער פארט ראש השנה קיין אומאן, און איז אויך געווען דאס פאלגענדע יאר כ"א אדר אין ליזענסק...
במחילת כבוד בעל המעשה, ובמחילת כבוד המעלות, אזא איד דארף מען איבערלייגן און אריינשמייסן אין איהם! אויב האט מען נישט - פארט מען נישט!! און אויב איז מען ח"ו פאר'צרה'ט, און מ'האלט אז דער אייבערשטער הערט נישט אויס א פשוטע דאווענען (חס מלהזכיר), אדער אז דער אייבערשטער וועט שנעלער העלפן אויב פארט מען ווי איידער זיך צעברעכן א מדה, דאן איז איין מאל צו א מקום קדוש אויך גענוג...

גענוי ווי דו זאגסט.

איך זע נישט אזוי ווייט א פראבלעם אין די תלמידי חכמים און ערנסטע מענטשן וואס פארן, ווייל זיי ווייסן וואס תפילה איז, זיי ווייסן וואס קברי צדיקים איז און אויך וואס עס איז נישט, און אז זיי שפירן דעם געפיל צו פארן, אדרבא.

ביי די אנדערע עק וואס פארן איז שוין מער א פראבלעם, אבער נאך אלץ לכאורה בעסער יא פארן ווי נישט פארן, ווייל פאר דעם פראסטן סארט איז כאטש גוט אז ער האט עפעס וואו ער שפירט א געפיל און ערנסטקייט. אבי זיי גייען זיך כאטש אויסבעטן ביי קברי צדיקים.

וואס מען דארף יא ערנסט זארגן, איז די ריזיגע פראצענט עולם אינצווישן. עס ווערט אזוי שטארק אריינגעברענגט דאס פארן צו קברים אז עס קוקט מיר אויס ווי דער יונגערער דור גייט אונטערוואקסן מיט אן אומבאוואוסטזיניגע געפיל אז ביים סידור קען מען שוואך פועל'ן, ביים תהילימ'ל אביסל בעסער (אויך נאר אויב מען זאגט דעם זעלבן קאפיטל 40 טעג אין א צי), אבער אויב מען וויל עכט פועל'ן, מוז מען גיין צו קברי צדיקים (און איך בין חושד אז א שיינע פראצענט ווייסט ניטאמאל צו בעטן אין זכות פון צדיק, נאר בעטן צום צדיק אליין "ער" זאל זיי העלפן.)

עס קען זיך היינט ממש דאכטן ווי מענטשן האבן חלילה דעם געפיל כאילו דער באשעפער קען אויך העלפן, ער האט אויך א ווארט אין פועל'ן ישועות, אבער דער בעסטער גרינגסטער אדרעס איז: רבי שמעון צי רבי נחמן צי רבי ישעיל'ע...

זיך אויסוויינען צום באשעפער ביי א געווענליכן שחרית, נו מילא, אלטמאדיש, רעזולטאטן נישט גאראנטירט [ח"ו], אבער אין מירון, אין אומאן, אין קערעסטיר, ישועה גאראנטירט!

פרעג היינט א יונגערמאן: "איך דארף אן ערנסטע ישועה, זאג מיר, ווער האלטסטו קען ברענגען א ישועה, ווער קען באווייזן די גרעסטע מופתים?" הערט זיין ענטפער. ער וועט אנהייבן טראכטן וועלכע קבר אדער סגולה קען די בעסטע העלפן... חי רוטל, הממ, אפשר כולל חצות. אייגנטליך אין מגלניצא אדער גאר ביים ריבניצער זעט מען ממש אפענע זאכן.
רבונו של עולם, קודם האבן מיר דאך דעם אמת'ן און איינציגן ריכטיגן פועל ישועות אין הימל. "וואס? דער אייבירשטער קען אויך???" "אה, זאגסט אפשר א נקודה..."
ס'יענס געלעכטער.

דערווייל ווערט עס נאך אלץ מער און מער, עס וועלן באלד זיין מער פארער ווי דא-בלייבער, און חלילה מער גלייביגע אין קברים און סגולות ווי אין דעם וואס א איד איז מחוייב צו גלייבן ווייל אויב נישט איז ער קיין איד נישט.