דער סקרענטאנער רב האט נאך ווייניג געזאגט, ושם רשעים ירקב, ווען מען דערמאנט א רשע איז א מצוה אים צו שעלטן.
איך ווייס נישט וואס די האסט יא געזען אדער נישט, איך האב גערעד מיט הונדרעטער יודען פון פוילין און גאליציע, און ווען מען האט גערעד פ"וו איז אזא פראצענט פונעם יוגענט אפגעפארען איז איינער פון די תי' געווען ביכער, ושאלתי וואסערע ביכער, והי' התי' מעולם שלום עליכם ביכער, נאך חקר'ן בין איך געוואר געווארען אז שלום עליכם ביכער איז געווען דער שם הכולל, מיט וואס ערליכע יודען האבען מכנה געווען די ביכער. און אויב האט ער זוכה געווען אז שמו נקראת על זה, איז יש דברים בגוי. ואדרבא פרובירט אויס, גייט צו, צו סיי וועלכער וועסט גאליציאנער יוד, איבער 88 און פרעגט אים וואס מיינט א שלום עליכם בוך.
יעצט מה שלא מצאת כלום, שמעתי בשם האדמו"ר מבאבוב ז"ל, וואס האט מסביר געווען, (בשעת ער איז געווען דאס ערשטע מאל אין פאקאנא קעמפ, און מען האט אים פארציילט אז מען האט געטראפען אסאך טרפה'נע ביכער אין דעם קעמפ פון די פריערדיגע בעלי בתים, און מען האט עס מבער געווען) אז אינדערהיים א בחור איז געווען ביחידות מיט אזא ביך (ונקט בלשונו א שלום עליכם בוך) איז געווען א גרויסע נסיון נישט צו ליינען, און אויב ח"ו ער האט עס געליינט איז ער געווען פארטיג, און היינט קען זיין ביכער, ואין אף אחד וואס איז אינטרעסירט, וכו', והסביר, כי כך כוחו של היצר הרע, בשעת א נסיון ברענט מיינט מען אז עס איז עק וועלט, ולאחר זמן קוקט מען צוריק פארשטייט מען נישט בשל מה הרעש, וכדוגמת יצרא דע"ז. ממילא לפי מקומו ושעתו איז ער געווען שולדיג אין טויזענטער או רבבות אפגעפארענער. אבל כהיום קשה להבין.
ב' אפלאכען פון דעם סדר החיים, איז געווען סם ממש, כדוגמת ווי דער מהר"ל איז מסביר פ"וו מאי אהני לן רבנן איז אן אפיקורס, ווייל אז מען צווארפט די ווענט וואס האלטן א מענטש אין די ראמען, איז ער עלול אויף אלעם. משא"כ, כהיום ווייניג פארשטייען פון וואס ער מאכט ליצנות, עכ"פ עס מאכט נישט קיין קשיות אויפן טאטן וכדו'
ג' אחד אמר פעם על דבר מיר שאט עס נישט, וענה לו גדול, מה עשית אז דיר שאט עס שוין נישט ודי
ואודות תינוק שנשבה, הוא נושא שצריכים לדבר בפני עצמו, אבל בקיצור אעיר, א' שהש"ך בהל' רבית פוסק דלא כהרמב"ם רק כהנ"י דמותר ללוות לתינוק שנשבה ברבית, ודינו כמומר. ועוד דהרמ"א אומר דעל תינוק שנשתמד עם אמו אין מתאבלים אלא אוכלים ושותים ושמחים, ובכלל הענין יש אריכות גדול בפוסקים, ואי אפשר לומר, על כל דבר תינוק שנשבה.
יעצט צוריק צו ענין פון מצבות, וואס זענען די תקנות, מעג מען שרייבן מאדנע פון היימישע דאהי?
למשל "גשמים היו מזלפים על מטתה"
אדער "כל ימיו אשר חי' אות הקשת על פניו לא נהי'"
אויף היימישע בתי עולם, אדער נאר פון סקרענטאן והגלילות מעג מען שרייבען
בן בוזי האט געשריבן:מיללער האט געשריבן:שלום עליכם איז געווען מער כופר ווי יידישיסט, אפי' ער זאל רעדן ריין ענגליש טאר מען נישט נאכזאגען זיינע דברי ניאוץ וכפירה.
דער פושע ישראל איז ארויפגעקומען אויף יענע וועלט מיט זיין פאום אינאיינעם און געכאפט אזאנע מכות, ויצאתם ופשתם כעגלי מרבק, זאגט די גמ' גייט ארויף אויף מינים ואפיקורסים, מסיתים ומדיחים, עס איז קיין ספק אז דער פגר האט געהאט א חלק אין אראפפירען טויזענטער ערליכע קינדער פון ערליכע שטובער פון אידישען וועג מיט זיינע ליצנות וניבול פה, ימח שמם וזכרם.
צוליב די שארפע שפראך וואס כבוד הרב ד'סקרענטאן פא. האט געשריבן וויל איך מזכיר זיין את חטאי היום, איך האב יא געלייענט זיינע ווערק און ס'נישטא דארט קיין איין ווארט וואס גרעניצט זיך מיט ליצנות אויף אידישקייט און כ"ש וכ"ש אויפן רבוש"ע, זיינע ווערק זענען כדברי בד"ץ בלויז הומאר איבער די לעבנסשטייגער פון דאס דארפישע לעבן אין אוקראינה, וכידוע האט איהם זיין מאמע געברענגט אלס קינד צום הייליגער טאלנער און געזאגט אז ער האט א טאלאנט אין שרייבן, האט איהם דער טאלנער געבעטן אז ער זאל נישט שרייבן וועגן אידישקייט, וכנראה האט ער איהם געפאלגט.
דו האסט זיך פארמישט מיט 'מענדעלע מוכר ספרים'
למה זה תשאל לשמי...
