תולדות הכוללים לצדקת רמבעה"נ והמסתעף

[עם לבבנו]

איך בין גראדע נישט אזוי נייגעריג אין די מחלוקה... כ'מיין צו זאגן כ'בין יא, אבער דאס איז נישט געשמאק אויסצושמועסן, איבערהויפט דא.

בנוגע דיינע אנדערע געדאנקן. עס איז אלס ריכטיג. אבער אויב מעג מען נישט מעג מען נישט. א מחלוקה קען עקספייערן. א תקנה נישט. פרעג ביי א עלטערן איד, עס איז געווען ממש פון די עשרת הדברות אז מען מישט נישט די כוללים. אפגעמאכט אזוי ביי די גדולי ישראל.

[עם לבבנו]

די שאלה איז צי די וואס באקומען פונעם כולל זענען איינגעטיילט לויט ווי עס איז געווען אמאל

יא יא, דאס זאג איך דאך. דאס טיילן איז ווי אמאל. און מען מוז זיין פוליש ממש פון אלע זייטן. עס איז זייער שטרענג.

אבער די אמת איז, אז אפילו אן דעם ווייס איך נישט צו עס איז אויסגעהאלטן צו זאמלען ביי יעדעם. אפשר טיילן וואלט מען אויך נישט געמעגט פאר יעדעם. אבער ווי געזאגט. דאס טיילן איז נאך יא "שטרענג ווי אמאל".

[פריילעך אידל]

זאג נאר פאר רופא חולים גיבט איר אויכעט נישט? אדער אפשר איז דער אנפירער אן אונגארישער אפשטאמיגער גיבט איר יא, אבער פאר בוני עולם נישט?...

איך הייב נישט אן צו פארשטיין וואס אייך באדערט.

ס'באדערט דיר אז זיי מאכן א דינער? גיב נישט, ווייסוואסעך מיין... א גבאי צדקה גייט ארום אין דיין מנין באדערט דיר? און ווען 500 משולחים קלאפן פאר א קוואדער שטערט דאס אייך נישט?... וואס פונקטליך שטערט דיר? קיינער צווינגט דיר נישט צו געבן, קיינער צווינגט דיר נישט אריינצונעמען זייער פושקע אינדערהיים.

איי אמאל? וואס איז בכלל שייך צו פארגלייכען! אמאל האט די מושג פון א פושקע באלאנגט אויסדריקליך פאר צדקת ר' מאיר בעל הנס, און דאס עניית איז געווען גרויס ממילא אז א איד האט אריינגעלייגט א פרוטה אין איין פושקע האט דאס געמיינט אז די צווייטע פושקע האט שאדן, ווי קען מען דאס בכלל פארגלייכן צו היינט, יעדער גייט נאך געלט ביי יעדן, יעדער גיבט פאר יעדן, עס איז ב"ה דא גענוג פאר יעדן. אין אמעריקא זאגט מען "הו קעירס"!

וכ"ת אז די מושג פון "צדקת רמבעה"נ" באדערט אייך, ס'דא נאך 10 מוסדות'ער, אריינגערעכנט מוסדות יטל לב וועלכע פאררופן זיך אלס צדקת רמבעה"נ ואין פוצה פה ומצפצף.

[צד תמות]

זאג נאר פאר רופא חולים גיבט איר אויכעט נישט? אדער אפשר איז דער אנפירער אן אונגארישער אפשטאמיגער גיבט איר יא, אבער פאר בוני עולם נישט?...

איך הייב נישט אן צו פארשטיין וואס אייך באדערט.

וואס האקט איר אין פושקע?.. אויב רופא חולים זאל למשל נאר געבן פאר חב"ד, וואלט לכאו' יעדער פארשטאנען אז זיי דארפן ארומגיין ביי חב"ד, ניין?

[צולייגער]

בעפאר מ'גייט ווייטער, קרוב הדבר צו זאגן אז רוב וויליאמסבורג'ער אידן שטאמען נישט פון די לענדער וואס זייערע אפשטאמיגע קריגן פון 'כולל שומרי החומות'.

בעפאר דו רייסט זיך אויף... מאך אביסל ריסוירטש, און צווישן זיבנבירגן, פוילן, גאליציע, וויזניצא, מונקאטש און וואלין, איז מסתמא שומרי החומות בלויז 40 פראצענט פון וויליאמסבורג'ער אידנטוהם.

וקושיא מעיקרא ליתא, ס"ה האט שומרי החומות א חזקה בלי טענה, וואס איז חספא בעלמא.

הכו"ח אן אפשטאמיגער פון פוילן - גאליציע, און שומר משמרת אבותי ורבותי צו תורם זיין פאר כולל חיבת ירושלים

[קוועטש]

סארי מיט מיין קליין קעפל הייב איל נישט אן צו פארשטיין אויף וואס די מחלוקה איז געבויט, און וואס מען זוכט דא אנצוהאלטן מיט א מין שטייפקייט וואס אין מיינע אויגן גרעניצט זיך עס מיט אומפארגינישקייט און רשעות.
יעדער שד"ר אדער טראכט נאר אז ער האט אן ארגאנאזציע וואס העלפט ארויס אידן, צו מיט שטיצן מיט תמיכה לבני תורה לייען כולל, צו מיט טיילן עסן, צו מיט פארמיידן חיטוטי שכבי און ווער רעדט נאך פון מוסדות התורה וישיבות און די ליסט איז ענדלעס,
יעדער איינער מעג גיין נאך געלט. און דוקא ביי די 2 מוסדות האט זיך די וועלט אפגעשטעלט.... עפעס וואס איך פארשטיי נישט ליגט דא באגראבן... אין מיינע אויגן האט יעדער רעכט, ראובן האלט אויס זיין צוועק, און שמעון האלט אויס זיין צוועק...
ווען איך הער אז עס איז דא א קאנפליקט צווישן צדקה צוועקן ווער עס מעג טיילן איז אדרבה ירבו כמותם בישראל, אבער דאס פארקערטע טוט מיר זייער וויי, כלל ישראל איז נתבעין ונותנים עס איז דא היינט ב"ה בשפע מען גיט צדקה פאר יעדעם וואס איז דאס צאפן יענעמס בלוט פאר א לא דבר פשע

[עם לבבנו]

זאג נאר פאר רופא חולים גיבט איר אויכעט נישט? אדער אפשר איז דער אנפירער אן אונגארישער אפשטאמיגער גיבט איר יא, אבער פאר בוני עולם נישט?...

איך הייב נישט אן צו פארשטיין וואס אייך באדערט.

ס'באדערט דיר אז זיי מאכן א דינער? גיב נישט, ווייסוואסעך מיין... א גבאי צדקה גייט ארום אין דיין מנין באדערט דיר? און ווען 500 משולחים קלאפן פאר א קוואדער שטערט דאס אייך נישט?... וואס פונקטליך שטערט דיר? קיינער צווינגט דיר נישט צו געבן, קיינער צווינגט דיר נישט אריינצונעמען זייער פושקע אינדערהיים.

איי אמאל? וואס איז בכלל שייך צו פארגלייכען! אמאל האט די מושג פון א פושקע באלאנגט אויסדריקליך פאר צדקת ר' מאיר בעל הנס, און דאס עניית איז געווען גרויס ממילא אז א איד האט אריינגעלייגט א פרוטה אין איין פושקע האט דאס געמיינט אז די צווייטע פושקע האט שאדן, ווי קען מען דאס בכלל פארגלייכן צו היינט, יעדער גייט נאך געלט ביי יעדן, יעדער גיבט פאר יעדן, עס איז ב"ה דא גענוג פאר יעדן. אין אמעריקא זאגט מען "הו קעירס"!

וכ"ת אז די מושג פון "צדקת רמבעה"נ" באדערט אייך, ס'דא נאך 10 מוסדות'ער, אריינגערעכנט מוסדות יטל לב וועלכע פאררופן זיך אלס צדקת רמבעה"נ ואין פוצה פה ומצפצף.

איך כאפ נישט די פארגלייך. די ווארט איז נישט ווער די גרינדער זענען. די ווארט איז אז עס איז געווען א תקנה. און איך זעה נישט וויאזוי די תקנה איז בטל געווארן. איך האב נאר אגב אויסגעשמועסט איבער עטליכע פונקטן וואס איך האב געהערט פון מענטשן וואס פרובירן צו ענטפערן און איך שפיר אז די ענטפערס זענען אומריכטיג.

בנוגע דאס אז אנדערע רופן זיך אויך "רמבע"ה" די פונקט איז נישט רמבע"ה. קיינער מיינט נישט אז "כולל ייטב לב" איז במקום רמבע"ה.

[צולייגער]

דער ברך משה פלעגט גראדע יא זאגן אז די סיגוט'ע כולל איז געווען דער צדקה פון רמבעה"נ.

[עם לבבנו]

בעפאר מ'גייט ווייטער, קרוב הדבר צו זאגן אז רוב וויליאמסבורג'ער אידן שטאמען נישט פון די לענדער וואס זייערע אפשטאמיגע קריגן פון 'כולל שומרי החומות'.

בעפאר דו רייסט זיך אויף... מאך אביסל ריסוירטש, און צווישן זיבנבירגן, פוילן, גאליציע, וויזניצא, מונקאטש און וואלין, איז מסתמא שומרי החומות בלויז 40 פראצענט פון וויליאמסבורג'ער אידנטוהם.

וקושיא מעיקרא ליתא, ס"ה האט שומרי החומות א חזקה בלי טענה, וואס איז חספא בעלמא.

הכו"ח אן אפשטאמיגער פון פוילן - גאליציע, און שומר משמרת אבותי ורבותי צו תורם זיין פאר כולל חיבת ירושלים

וויאזוי די פראצענטן זאלן גיין, קענסטו זאגן אז יעדע מעג נאר גיין צו זיינע מענטשן. און קענסט זיין דו ביסט גערעכט ווי כ'האב ארויסגעברענגט. אבער זינט דאס איז הכל מודים אז די גרעסטע פראצענט זענען אפשטאמיגע פון שומרי החומות - עכ"פ זייער א קליינע פראצענט איז פון חבת ירושלים - קען זיך שומרי החומות פארלאזן אויף חזקה.

דאס אז דו גוסט פאר דארטן פון וואו דו שטאמסט, דס הייסט דו קענסט ווען בקומען אויך, דאס איז לכאורה זייער ריכטיג. און דאס וואלט מען געדארפט איינפירן. טאקע פונקט ווי די חלוקה.

[עם לבבנו]

סארי מיט מיין קליין קעפל הייב איל נישט אן צו פארשטיין אויף וואס די מחלוקה איז געבויט, און וואס מען זוכט דא אנצוהאלטן מיט א מין שטייפקייט וואס אין מיינע אויגן גרעניצט זיך עס מיט אומפארגינישקייט און רשעות.
יעדער שד"ר אדער טראכט נאר אז ער האט אן ארגאנאזציע וואס העלפט ארויס אידן, צו מיט שטיצן מיט תמיכה לבני תורה לייען כולל, צו מיט טיילן עסן, צו מיט פארמיידן חיטוטי שכבי און ווער רעדט נאך פון מוסדות התורה וישיבות און די ליסט איז ענדלעס,
יעדער איינער מעג גיין נאך געלט. און דוקא ביי די 2 מוסדות האט זיך די וועלט אפגעשטעלט.... עפעס וואס איך פארשטיי נישט ליגט דא באגראבן... אין מיינע אויגן האט יעדער רעכט, ראובן האלט אויס זיין צוועק, און שמעון האלט אויס זיין צוועק...
ווען איך הער אז עס איז דא א קאנפליקט צווישן צדקה צוועקן ווער עס מעג טיילן איז אדרבה ירבו כמותם בישראל, אבער דאס פארקערטע טוט מיר זייער וויי, כלל ישראל איז נתבעין ונותנים עס איז דא היינט ב"ה בשפע מען גיט צדקה פאר יעדעם וואס איז דאס צאפן יענעמס בלוט פאר א לא דבר פשע

עס האט נישט מיט פארשטיין. די פאקט איז אז עס איז געווען א מחלוקה און מען האט געמאכט א פשרה א תקנה. והא ראיה אז ביי די חלוקה האלט מען פעסט אן די תקנה. און ווילאנג דאס האלט מען אן קען מען זיכער נישט די אנדערע האלב אוועקווארפן.

[התבונני]

ס'איז דא א בריוו שוין פון נאכן קריג איבער די תקנות איבער פושקעס
אונטער געשריבן פון זייער אסאך אדמורי"ם ורבנים
קען עס איינער אהער ברענגען
*
דאכט זיך אז פון רביה"ק מסאטמאר איז דא אויך א בריוו איבער חבת ירושלים
*
אזוי אויך קען זיין כהיום א חילוק צווישן דעם נותן וואס זאל געבן זיין לע"נ ר' מאיר געלט פאר זיין כולל פון ווי ער שטאמט, און נאכאלץ קענען שטיצן די אנדערע
און יעדע כולל זאלן מעגן בעטן סתם צדקה פון וועם זיי ווילן

[קוועטש]

וואס פשרה ווען פשרה איך פארשטיי נישט די צושטעל, דעס נישט טיילן פאר יעדען איז לכאורה צוליב וואס מען האט געמוזט פראקטיש אוועקשטעלן א סדר אז נישט יעדער צ... וכל .. זאל קומען לויפן ווי א יום זה מכובד כידוע בארץ
אבער נישט לאזן א צווייטע מוסד גיין נאך געלט ווען דער נותן איז גרייט צו געבן פאר יעדעם מה המשל דומה לנמשל

[farshlufen]

ויש לדחוק ולהקשות, אבי צו מאכן מחלוקת.

לדבריך דארף איך ווען געבן בלויז פאר כולל וויליאמסבורג..

זאל דער זן ומפרנס ומכין מזון געבן פאר יעדן איד גענוג און נאך צו טיילן פאר אלע כוללים ביינעזאם מיט א שפע, ונתנו אהין און צוריק איימאל און ווידערמאל ביז די הונדערט און צוואנציג געזונטערהייט.

[אונגארישע הייזער]

איך זוך נאך דער אונגארישער איד וואס גיבט ווייניגער / גארנישט פאר שומרי החומות ווייל חיבת ירושלים האט איהם אויך געבעטן געלט.

פארקערט איז אפשר דא....

[עם לבבנו]

"וועי טו גאו"!

באגראבן א שיינע שמועס אין א אלטע אשכול. אזוי קומען נישט צו קיין תגובות. און שוין. שטימט מיטן חשבון אז שרייבן אויף אייוועלט ווערט זייער אנטמוטיגט, אויסער ווען עס קומט שטותים און הבלים און דברים של מה בכך.

אלזא, באגראבט מען א שיינע שמועס, קומען נישט צו קיין נייע תגובות, און אויב עס אנטמוטיגט נאך שרייבער פון בכלל שרייבן איז מה טוב ומה נעים.

איי מען קען נישט האבן קיין טויזענט אשכולות אויף די זעלבע זאך... איז ערשטנס כ'זעה אז פאר נארישקייטן קען מען יא, קוקט אויס פאר נארמאלע שמועסן איז דאס שטרענגער...

צווייטנס, אויב איז עס טאקע א פראבלעם קען מען לאזן די שמועס עקסטער ווילאנג עס איז פריש און עס קומען צו תגובות, און נאך א וואך צוויי - אדער ווען עס ווערט פארשלאפן - קען מען עס פארפאקן אין די אלטע בית הקברות.

שוין - ווי עס האט געזאגט ר' דזשיגעלע יאקאבאוויטש ע"ה - מען וועט דארפן זאגן "גם זו לטובה".

[אייגנארטיג]

כ'געדענק אמאל זען א בריוו פון דעם בית דין עדה החרדית דירושלים אז אויסער די אנגענימענע פארצייטישע קופות רמבעה"ן זאל זיך קיינער נישט באניצען מיט דעם נאמען, געדענקט איינער זען דעם אגרת?

[farshlufen]

אלענפאלס, קינדערישע קריגערייען, דער עולם גיבט היינט אייניג פאר יעדע ערליכע מוסד וואס קומט נאך געלט, קיין דיפערענץ וואס פאר א שטאט / לאנד נאמען ס'טראגט.

כולם אהובים כולם ברורים וכולם פותחים.

[ייחוס זוכער]

מיר באדערט שוין יארן און בעיקר פון ווען עפעס א מזרח'יסט וואס זיין זיידע איז שוין געווען א מזרח'יסט - האט מיר געזאגט אז ער באקומט פון גאליציאנע כולל וויל זיין באבע'ס א טשוואק קומט פון גאליציע
צו וואס פעלט אויס די אלע כוללים
איך מיין צו פרעגן נאך 200 יאר ווען מ' וועט שוין לאנג האבן פארגעסן פון אונגערן און גאליציע וועט מען נאך אלץ זיין ביזי מיט די פאליטיק ?

[dovidal]

ON AUCTION THIS WEEK

[Gevald Geshrigen]

פון וועלכע יאר איז דער דער קול קורא?

[חכימא]

מאמר מהריא"ז מיללער שי'

באדיבות הרב וללמוד אני צריך, תשוחח"ל.

נפשי בשאלתי, ביטע צוריק ארויפלאָדענען להנות בהם נפש כל חי.

[חכימא]

איינער איז באקאנט מיט כולל אנטוניא? איז עס די זעלבע ווי כולל בוקאבינה?

[מכון שיח אבירים]

יא די זעלבע זאך

[אור כי טוב]

וואו קען איך אויסגעפינען מער וועגן די פרשה און וויאזוי עס האט זיך אויסגעלאזט?

Auction-5-batch-4-9-Hatakah-Os-Bos-570x708.jpg (132.55 KiB) געזען 367 מאל

[בני תורה]

א קלארן בירור דורך היעדן הנפלא הרב ר' ישעי' אשר זעליג מיללער, בענין צדקת רבי מאיר בעל הנס.

--------

זעט אויס אז אפילו עס שטייט אז די פייל איז עטעטשט, קען מען עס משום איזה סיבה נישט זען.

איינער האט די קאנטאקט אינפאו פון הרב מיללער?