SPUSMN האט געשריבן:ס'האט דענמאלט אנטשטאנען אין שנת תרח"ם א גרויסע מחלוקה צווישען בעלז און ראדזין, כאשר שמעתי מדור הישן. מען האט געדארפט הרה"ק רבי יהושע מבעלז ארויס ראטעווען פון איינע פון די שטעט (אין די בעלזא גלילות) ווי די ראדזינער חסידים האבען געהאט א גרויסען כח.
אין מזרח גאליציע (ווי בעלז איז געווען די גרעסטע חסידות) איז אויך געווען א סאך ראדזינער חסידים און ברעסלאווער חסידים.
איבער וואס איז געווען די מחלוקה? גלילות, שו"ב, אדער גאר וועגן די תכלת?
SPUSMN האט געשריבן:ס'האט דענמאלט אנטשטאנען אין שנת תרח"ם א גרויסע מחלוקה צווישען בעלז און ראדזין, כאשר שמעתי מדור הישן. מען האט געדארפט הרה"ק רבי יהושע מבעלז ארויס ראטעווען פון איינע פון די שטעט (אין די בעלזא גלילות) ווי די ראדזינער חסידים האבען געהאט א גרויסען כח.
אין מזרח גאליציע (ווי בעלז איז געווען די גרעסטע חסידות) איז אויך געווען א סאך ראדזינער חסידים און ברעסלאווער חסידים.
יאך האב געהערט אז דער ראדזינער האט זיך אמאל געטראפן אויפ'ן באן מיט בעלזער רב האט עם בעלזער רב געפרעגט פון וואו קומט א איד האט ער געענטפערט ראדזין האט ער געפרעגט דארט וואו ס'וואונט דער גרויסער--- האט דער ראדזינער צוריק געפרעגט און פון וואו קומט איר האט ער גענטפערט פון בעלז אה דארט וואו ס'וואונט דער גרויסער צדיק האט בעלזער רב געזאגט ער'ז נישט אזא גרויסע צדיק ווי איר מיינט האט דער ראדזינער געזאגט און ער איז נישט אזא גרויסער--- ווי איר מיינט
בין השמשות האט געשריבן:הערה: די תכלת איז נישט נתגלה געווארן בשנת תרח"ם. בשנת תרמ"ז האט דער ראדזינער געדרוקט זיין ספר "שפוני טמוני חול" און ביים סוף שרייבט ער אז די טינטפיש איז דער חלזון אבער ער קען נישט פארבן דערמיט קיין תכלת. ער האט זיך געמוטשעט א לאנגע צייט און איז געפאהרן קיין איטאליע צו זעהן דעהם פיש לעבעדיג און צו ארויסנעמען די בלוט בעודנו חי, ביז יום א' דחנוכה שנת תרמ"ט איז איהם געלונגען צום ערשטן מאל צו מאכן תכלת, כמ"ש בהקדמה לספר עין התכלת.
SPUSMN האט געשריבן:ס'האט דענמאלט אנטשטאנען אין שנת תרח"ם א גרויסע מחלוקה צווישען בעלז און ראדזין, כאשר שמעתי מדור הישן. מען האט געדארפט הרה"ק רבי יהושע מבעלז ארויס ראטעווען פון איינע פון די שטעט (אין די בעלזא גלילות) ווי די ראדזינער חסידים האבען געהאט א גרויסען כח.
אין מזרח גאליציע (ווי בעלז איז געווען די גרעסטע חסידות) איז אויך געווען א סאך ראדזינער חסידים און ברעסלאווער חסידים.
איבער וואס איז געווען די מחלוקה? גלילות, שו"ב, אדער גאר וועגן די תכלת?
די רבי האט געזאגט צוויי מאל 'תרחם, תרחם' און איר ברויכט נאך א זוהר?!
כ'האב מיר נאכגעפרעגט ביי די ברסלב'ע אידן זיי ווייסן אויך נישט אז דאס איז געבויעט אויף א זוהר, דער איינציגסטער מקור איז פון רבי אברהם א זוהן פון ר' נחמן טולטשינער ז"ל.
ער זאגט דא אז ר' אברהם האט געהאט א מגילת סתרים וואס הרה"ק ר' נחמן האט איבערגעלאזט און דארט איז געשטאנען עפעס וועגן די תכלת.
אמאל האב איך געהערט אז די ברעסלאווע אידן וואס האבן דאס איינגעפירט האבן געוואוינט נאענט צו די ראדזינער רבי און ער האט געהאט אן השפעה אויף זיי, דאס האב איך געהערט בימי חורפי, ווי סאך אמת ס'ליגט דערין ווייס איך נישט. לאמיר הערן וואס די היסטאריקער דא האבן צו זאגן.
ראדזין איז אין פולין, ס'האבן נישט געוואוינט קיין ברסלבע חסידים אין פולין בימים ההם. איינגעפירט האבן עס נישט ברעסלאווע אידן, נאר איין איד פאר זיך מיט זיינע תלמידים זענען געגאנגען.
ס'איז נישטא קיין שום זוהר. נאר די מגלת סתרים, וואס מאנכע זאגן אז ר' אברהם ב"ר נחמן האט געזען אין דעם גילוי התכלת, איז ממ"נ שווער פון די לקוטי תפלות וואס איך האב פריער געברענגט, ר' נתן האט נאך געקענט אזוי גוט דער מגלת סתרים.
SPUSMN האט געשריבן:ס'האט דענמאלט אנטשטאנען אין שנת תרח"ם א גרויסע מחלוקה צווישען בעלז און ראדזין, כאשר שמעתי מדור הישן. מען האט געדארפט הרה"ק רבי יהושע מבעלז ארויס ראטעווען פון איינע פון די שטעט (אין די בעלזא גלילות) ווי די ראדזינער חסידים האבען געהאט א גרויסען כח.
אין מזרח גאליציע (ווי בעלז איז געווען די גרעסטע חסידות) איז אויך געווען א סאך ראדזינער חסידים און ברעסלאווער חסידים.
אין מזרח גאליציע האבן קיין ברסלבע חסידים נישט געוואוינט
SPUSMN האט געשריבן:ס'האט דענמאלט אנטשטאנען אין שנת תרח"ם א גרויסע מחלוקה צווישען בעלז און ראדזין, כאשר שמעתי מדור הישן. מען האט געדארפט הרה"ק רבי יהושע מבעלז ארויס ראטעווען פון איינע פון די שטעט (אין די בעלזא גלילות) ווי די ראדזינער חסידים האבען געהאט א גרויסען כח.
אין מזרח גאליציע (ווי בעלז איז געווען די גרעסטע חסידות) איז אויך געווען א סאך ראדזינער חסידים און ברעסלאווער חסידים.
אין מזרח גאליציע האבן קיין ברסלבע חסידים נישט געוואוינט
אלד וויליאמסבורג האט געשריבן:אפשר דארף מען א נייע אשכול פאר רבנים וואס גייען נישט די נייע תכלת
אדער עכ"פ די רבנים וואס האב בכתב אדער בע"פ זיך אויסגעדריקט קעגן די נייע תכלת
דאס איז אומרעלאוואנט, סתם א רב איז זייער ווייניג באהאוונט אין דער נושא. אינטערעסאנט איז צו הערן פון רבנים וואס האבן דאס דורכגעטון בעובי הקורה, אזוי ווי די נושאי דגלי התכלת, און זענען דאך איבערצייגט אז דאס איז נישט דער תכלת פון ימי חז"ל.
אלד וויליאמסבורג האט געשריבן:אפשר דארף מען א נייע אשכול פאר רבנים וואס גייען נישט די נייע תכלת
אדער עכ"פ די רבנים וואס האב בכתב אדער בע"פ זיך אויסגעדריקט קעגן די נייע תכלת
דאס איז אומרעלאוואנט, סתם א רב איז זייער ווייניג באהאוונט אין דער נושא. אינטערעסאנט איז צו הערן פון רבנים וואס האבן דאס דורכגעטון בעובי הקורה, אזוי ווי די נושאי דגלי התכלת, און זענען דאך איבערצייגט אז דאס איז נישט דער תכלת פון ימי חז"ל.
איך קלער פארקערט, רבנים וואס זענען נישט באקאנט מיט די מציאות הדברים ווערן נתפעל פון די האלבע פיקטשער וואס מען שטעלט זיי פאר...
ריכטיג; נישט וויסען איז נישט א חכמה; און נישט בגדר א מעלה אויס צו רעכענען.
אבער די רבנים וואס האבען זיך אויסגעדריקט קעגן די נייע תכלת וואלט יא געווען א גוטע איידעא צו מאכען א ליסטע פון זיי ווי הרב אלד-וויליאמסבורג האט מציע געווען.
SPUSMN האט געשריבן:ס'האט דענמאלט אנטשטאנען אין שנת תרח"ם א גרויסע מחלוקה צווישען בעלז און ראדזין, כאשר שמעתי מדור הישן. מען האט געדארפט הרה"ק רבי יהושע מבעלז ארויס ראטעווען פון איינע פון די שטעט (אין די בעלזא גלילות) ווי די ראדזינער חסידים האבען געהאט א גרויסען כח.
אין מזרח גאליציע (ווי בעלז איז געווען די גרעסטע חסידות) איז אויך געווען א סאך ראדזינער חסידים און ברעסלאווער חסידים.
אין מזרח גאליציע האבן קיין ברסלבע חסידים נישט געוואוינט
א) רב הערצאג אליינס שרייבט אז דאס שטימט נישט מיט גופו דומה לים וברייתו דומה לדג,. אלע פשעטליך פארוואס עס שטימט יא טוישט נאך נישט אז ער אליינס האט געשריבען אז ניין.
ב) הרב אלישיב האט געשריבן א תשובה וועגן די מיורעקס, ווי ער איז בעצם שולל די גאנצע רעיון פון טרעפן תכלת.
ג) הרב הגאון שלמה מיללער ראה"כ טאראנטא האט געשריבן עטליכע תשובות קעגן די מיורעקס
ד) הרה"ג ר אשר ווייס מחבר ספרי מנחת אשר, האט געשריבן עטליכע תשובות קעגן די מיורעקס
SPUSMN האט געשריבן:ס'האט דענמאלט אנטשטאנען אין שנת תרח"ם א גרויסע מחלוקה צווישען בעלז און ראדזין, כאשר שמעתי מדור הישן. מען האט געדארפט הרה"ק רבי יהושע מבעלז ארויס ראטעווען פון איינע פון די שטעט (אין די בעלזא גלילות) ווי די ראדזינער חסידים האבען געהאט א גרויסען כח.
אין מזרח גאליציע (ווי בעלז איז געווען די גרעסטע חסידות) איז אויך געווען א סאך ראדזינער חסידים און ברעסלאווער חסידים.
אין מזרח גאליציע האבן קיין ברסלבע חסידים נישט געוואוינט
פראווען א נעגעטיוו ?? וואטס ראנג ווי יו. קודם רעדסטו פון תרח"ם, וואס דאן האבן בכלל אין פולין נישט געווען קיין ברסלב. יעצט רעדסטו פון דיין שווערס טאטע שוין ממש פאר די קריג, אבער דעמאלט האבן אויך נישט געוואוינט דארט קיין ברסלבע. מ'דארף נישט קענען סאושעל ברעיקדאון פון מזרח אייראפע, [נישט אז איך קען נישט] מ'דארף קענען אביסל א' ב' אין ברסלב..
ברסלב ביז אביסל פאר די ערשטע קריג איז געווען א ריין רוסיש חסידות, ווי אנדערע דארט וואס איז נישט אריבער דעם גרעניץ מלכות הקירה. דערנאך איז געווען א ר' יצחק ברייטער און א ר' אהרן ליב ציגעלמאן וואס האבן געמאכט גרויסע מהפכות אין פולין גופא, היינו קאנגרעס פולין, ווארשא לובלין ואגפי', אין עסטרייכישען גאליציע איז נישט געווען קיין ברסלבע חסידים. געפארן צו צדיקים זענען זיי יא, און אויף באנען זענען זיי אויך געפארן..
אלד וויליאמסבורג האט געשריבן:א) רב הערצאג אליינס שרייבט אז דאס שטימט נישט מיט גופו דומה לים וברייתו דומה לדג,. אלע פשעטליך פארוואס עס שטימט יא טוישט נאך נישט אז ער אליינס האט געשריבען אז ניין.
ב) הרב אלישיב האט געשריבן א תשובה וועגן די מיורעקס, ווי ער איז בעצם שולל די גאנצע רעיון פון טרעפן תכלת.
ג) הרב הגאון שלמה מיללער ראה"כ טאראנטא האט געשריבן עטליכע תשובות קעגן די מיורעקס
ד) הרה"ג ר אשר ווייס מחבר ספרי מנחת אשר, האט געשריבן עטליכע תשובות קעגן די מיורעקס
הבא לדון על חידוש מצוות התכלת בימינו ורואה את כל דברי הראשונים שנחלקים בכמעט בכל פרט הן הלכתי והן מציאותי, עליו להחליט
1 לחכות למשיח ולסנהדרין
2 להמשיך לחפש חלזון שהוא גם חומט גם דג גם תולעת וגם עם קונכיה, ושגם יהיה טהור עם סנפיר וקשקשת וגם שיהיה טמא. כמו כן שיהיה בים ושיהיה גם ביבשה, ושהצבע יהיה גם כחול גם ירוק וגם סגול. וכן הלאה.
לכאורה, אלו שצובעים את הציציות שלהם באחת מהשערות של צבעי התכלת טוענים נכון. הם אומרים שתכלת היא מצווה מן התורה, חלק בלתי נפרד ממצוות ציצית. אם כן, מה אכפת לנו לנסות? אם לא יועיל- לא יזיק, ואולי זה גם "ספק דאורייתא לחומרא"? מה, בעצם, אכפת לנו לשים חוטי תכלת בציציות שלנו?
יש כאן שלוש תשובות יסודיות מאד, חשובות וברורות, וטובות הן להבהרת ההשקפה התורתית שלנו בהרבה עניינים:
אי אפשר לקבוע את ההלכה לפי דמיון מציאותי, כזה האומר שאם חז"ל נתנו 10 סימנים לתכלת ולחילזון, אז אם מצאנו 10 סימנים דומים בחילזון לפלוני או אלמוני, אזי הבה ונשתמש בו. כל דבר שאין לנו מסורת ברורה עליו, דור אחרי דור, במשך שנים, לא נוכל לקבוע עליו שזהו החילזון עליו דיברה התורה, כי קודם כל, נוכל להתבלבל ולבלבל, להמציא ולטעות, מאד לטעות.
נדמיין לעצמנו מדינה מסוימת בעולם, שאנשיה למדו את הפסוקים ואת הגמרות על צורתו של האתרוג. הם לא יודעים מהו אתרוג, אך הם יודעים שהוא "פרי הדר", טעם עצו ופריו שווה, הוא גדל באילן 2-3 שנים וכשחונטים את פירותיו אזי פירותיו הגדולים של שנה שעברה עדיין קיימים על העץ. כל הסימנים הללו הם סימני האתרוג, כמובא בגמרא, וכעת, תנסו להחליט על פי הסימנים האלו מהו אתרוג. אם לא תהיה לכם מסורת מאבא וסבא מהו אתרוג, אין סיבה שלא תיקחו לימון או תפוז במקום אתרוג... יש להם, ולעוד כמה מפירות ההדר, את אותם סימפטומים שהגמרא הצביעה עליהם, כמי שמאפיינים אתרוג. אז אם היינו סומכים רק על סימני חז"ל ולא על המסורת, היינו מגיעים ליום טוב ראשון של סוכות עם תפוז או קלמנטינה, במקום עם אתרוג... (מתוך מאמר שהתפרסם לפני מספר שנים)
בראשית ברא האט געשריבן:איינער אויף אוצר החכמה זאגט גוט
הבא לדון על חידוש מצוות התכלת בימינו ורואה את כל דברי הראשונים שנחלקים בכמעט בכל פרט הן הלכתי והן מציאותי, עליו להחליט
1 לחכות למשיח ולסנהדרין
2 להמשיך לחפש חלזון שהוא גם חומט גם דג גם תולעת וגם עם קונכיה, ושגם יהיה טהור עם סנפיר וקשקשת וגם שיהיה טמא. כמו כן שיהיה בים ושיהיה גם ביבשה, ושהצבע יהיה גם כחול גם ירוק וגם סגול. וכן הלאה.
וואס איז שלעכט מיט 1?
החודש אשר ישועות בו מקיפות... ניס"ן בגימטריא ניסי"ם
שלא אחד בלבד עמד עלינו לכלותינו - והקדוש ברוך הוא מצילנו מידם