הערות ביאורים ועיונים בספה״ק ויואל משה

[great]

אין ויואל משה שטייט אז ס’קען נישט זיין ס’זאל זיין א גאולה פאר ביאת המשיח און ווער ס’טראכט אז יא איז א כופר. לויט דעם קען דאך נישט זיין אז די מדינה איז א גאולה ממילא אפשר איז עס דחיקת הקץ אויך נישט.

למדן, פאר ווער ס'וויל, קען דא זעהן וויאזוי דו לערנסט בכלל אפ א זאך. און ווי ווייט דו ווילסט דא ארויסקומען מיט'ן אמת. מיט אביסל א טראכט - אויב דו וואלסט געוואלט - וואלסטו געקענט קלאר מאכן א חילוק צווישן אז ס'קען נישט זיין א גאולה פונעם אייבערשטן פאר ביאת המשיח, און צווישן דעם אז די מדינה איז יא א רצון פון מענטשן צו דוחק זיין את הקץ לויט וויאזוי מענטשן האבן זיך געזעהן אין גלות. און דער עיקר איסור אויף דחיקת הקץ איז נאר אויף די רצון צו דוחק זיין. זייער זייער גרינג צו זעהן דעם חילוק פאר ווער ס'וויל זעהן דעם אמת. און מיט דעם אליין אז דו האסט דאס געשריבן, ווייזטו זייער קלאר אז דו ווילסט דיך נישט דערגרינטעווען צום אמת. און וויאזוי דו ווילסט אוועקשטעלן געדאנקען.

און איך וואלט געראטן פאר די אלע וואס הערן וואס איך זאג, אז זיי זאל נישט אריינקומען אין דעם אשכול. נאר אויב מ'קען גרינטליך ויואל משה, על הגאולה, און מ'קען דעם גאנצן היסטאריע פון ציונות פון אנהייב אן, און מ'וויל זיך דערגרינטעווען צום אמת. סתם אריינקומען און ווערן פארדרייט פונעם אמת? אל נא אחי תרעו.

פשוט א מדינה קומט ממילא מיט א מרידה באומות (אזוי ווי מזעהט מיט די ארייבערס)

[למדן וצדיק]

מיט אביסל א טראכט - אויב דו וואלסט געוואלט - וואלסטו געקענט קלאר מאכן א חילוק צווישן אז ס'קען נישט זיין א גאולה פונעם אייבערשטן פאר ביאת המשיח, און צווישן דעם אז די מדינה איז יא א רצון פון מענטשן צו דוחק זיין את הקץ לויט וויאזוי מענטשן האבן זיך געזעהן אין גלות.

די פראבלעם איז אז די מדינה איז נישט קיין רצון נאר א מציאות וואס איז חיי וקיים

[למדן וצדיק]

פשוט א מדינה קומט ממילא מיט א מרידה באומות (אזוי ווי מזעהט מיט די ארייבערס)

וואס עפעס, סדא הונדערטער מדינות אין די וועלט וואס זענען געגרינדעט געווארן אן קיין שום מרידה.

[מה אנו]

מה אנו האט געשריבן:
אין א זייט געלייגט פאר א רגע דעם ויואל משה, למעשה שרייבט דער רמב"ם זייער קלאר אין הלכות מלכים אז ראשית הגאולה איז דוקא דורך ביאת משיח, כמדומני אז פון דעם אליין דארף מען שוין פארשטיין אז ביז דעמאלטס איז נוהג תורת הגלות.

פערצופאל האב איך נישט געטראפן דארט, באט עניוועיס, כ’כאפ נישט ווי ס’קומט דא אריין, כ’האב קיינמאל נישט גע’טענה’ט אז די גאולה גייט זיך אנהייבן פאר משיח.

ס'נישטא וואס נישט צו טרעפן, דער רמב"ם שטעלט אוועק די סדר הגאולה, און דער ערשטער שלב איז "המלך המשיח עתיד לעמוד", און ער איז ממשיך "שהרי התורה העידה עליו שנא' ושב ה"א וקבצך", איז פשט אז די גאולה איז גאר מעיד אויף משיח, ווייל אן משיח איז ניט פארהאן קיין גאולה, פינטל. [אגב, דאס איז נישט מיין חידוש, הרבי מליובאוויטש ז"ל פלעגט דאס אסאך חזר'ן, און ער האט דאך שוין יא פארשטאנען וויאזוי מ'לערנט אפ א רמב"ם...].
ממילא איז מיין נקודה זייער קלאר, דער רמב"ם דארף בכלל נישט ברענגען דער איסור פון דחיקת הקץ, ווייל אויב פארשטייט מען אז ביז משיח'ן איז נישטא קיין גאולה, איז דאך שוין ממילא מובן אז ביז דאן איז נוהג גזירת הגלות, וואס דאס איז אפענע און קלארע פסוקי התורה.

מה אנו האט געשריבן:
לפי מיטב זכרוני ברענגט נישט דער רמב"ם די י"ג עיקרים אין ספר היד.

דער רמב"ם ברענגט עס נישט על הסדר, אבער דער רמב"ם ברענגט און איז זייער שיין מבאר באריכות אלע ‘השקפה’דיגע ענינים’ ווי דו רופסט עס. די הלכות בנוגע אמונה בה’, נבואה, און נצחיות התורה ווערט זייער שיין מבואר באריכות אין הל’ יסודי התורה. הלכות מדות ווערט זייער שיין מבואר באריכות און בפרטיות אין הל’ דעות. אמונה אין משיח אין הל’ מלכים, אא"וו. עס איז זייער קלאר אויב וואלט דער רמב"ם גע’פסק’ענט להלכה די שבועות וואלט ער עס געברענגט, און אז ער ברענגט עס נישט איז זייער א גרויסע קשיא.

כ'בין נאכנישט אזוי זיכער אז ער ברענגט יעדע פרט פון די י"ג עיקרים, אבער בכל אופן להנ"ל איז דאס שוין נכלל אין דעם וואס דער רמב"ם בינדט צוזאם גאולה דוקא מיט משיח.
און אויב ס'קוועטשט דיר נאכאלץ השמטת הרמב"ם, דאן זאלסטו מעיין זיין אין שו"ת פאה"ד להרמב"ם (סי' קנ"ט) וז"ל: אלא כך ראוי למי שהוא מבין ולבו נכון להבין דרך האמת שישים ענין זה המפורש בתורה עיקר ויסוד שלא יהרוס בנין ויתד התקועה אשר לא תמוט, וכשימצא פסוק מדברי הנביאים או מדברי רבותינו ז"ל חולק על עקר זה וסותר ענין זה, ידרוש ויבקש בעין לבו עד שיבין דברי הנביא או החכם, אם יצאו דבריהם מכוונים בענין המפורש בתורה הרי מה טוב, ואם לאו יאמר דברי הנביא הזה או דברי חכם זה איני יודע אותם, דברים שבגו הם ואינם על פשוטיהם, עכ"ל.
וק"ו בן בנו של ק"ו בנדו"ד וואס ע"פ פסוקי התורה קומט זייער קלאר ארויס די חובה איינצוהאלטן גזירת הגלות ביז ביאת משיח, און דער רמב"ם זאגט נישט פארקערט נאר בסך הכל ברענגט ער נישט די שבועות אין ספר היד, אבער ער ברענגט זיי יא אין אגרת תימן, און די שבועות ווערן געברענגט ביי אומצאליגע ראשונים ואחרונים הלכה למעשה, איז דאך אודאי גילטיג דעם א.ד. כלל פונעם רמב"ם אז א קשיא איז נישט קיין הוכחה.

מה אנו האט געשריבן:
"סתם אן אזהרה"?! און אויף דעם איז חל א קללה פון אני מתיר את בשרכם?! סאמטינג דאזענט מעיק סענס העיר…

פארוואס נישט, גלייבן אין א משיח שקר איז זייער הארב.

אפשר ביסטו מסביר די הארבקייט? בסך הכל א סכנה, וכלשונך: "פון דער רמב"ם אין אגרת תימן איז משמע אז ער האט פארשטאנען אז דאס איז סתם אן אזהרה נישט צו ווערן נאכגעשלעפט נאך משיחי שקר און טון צוליב דעם סכנות’דיגע זאכן". נו, לכבוד דעם קומט זיך שוין אזא קללה?!

סיי ווי אזוי ס’מוז בכלל נישט זיין אז דער רמב"ם האט געלערנט די דרש פון אני מתיר את בשרכם, אין מדרש און אין די מפרשים איז דא פול מיט אנדערע פשטים אויף די ווערטער כצבאות או כאיילות השדה.

וואס הייסט ער האט עס נישט געלערנט? ס'איז א קלארע גמרא, א קלארע מדרש, קיינער קריגט נישט אויף דעם. "נאך דרשות" איז נישט קיין שום סתירה.

מה אנו האט געשריבן:
דהיינו "אפילו" דאס איז אסור.

מוז נישט זיין, פונקט פארקערט, אין ויוא"מ פלאגט ער זיך זייער שטארק צו פארענטפערן פארוואס רש"י איז מבאר אז דחיקת הקץ גייט ארויף דוקא אויף ריבו תחנונים און ער קומט נישט ארויס מיט א געהעריגע תירוץ. די פשוט’ע תירוץ איז אז אזוי ווי אויף מרידה באומות און עליה בחומה איז שוין דא א שבועה האט רש"י געמוזט מפרש זיין אז דאס גייט ארויף אויף ריבו תחנונים און רש"י און די אלע מפרשים האבן נישט געהאלטן בכלל אז האבן אן אייגענע לאנד הייסט דחיקת הקץ.

ווער האט מחליט געווען אז דאס איז די פשוט'ע תירוץ? לענ"ד וויבאלד די סברא זאגט אז א מלוכה עצמאית איז א סתירה מיט גזירת הגלות, און אזוי זענען אויך פארהאן פיל מקורות אויף דעם, איז נישט מסתבר אז רש"י קריגט אויף דעם ווילאנג ס'נישט מוכרח.

מה אנו האט געשריבן:
זה לשונו שם בא"ד: אחר שגזר השי"ת שנהיה תחת רשותם ראוי עלינו שנקבל ממשלתם ושלא לבטל הגזירה.

איך כאפ נישט פונקטליך וואס דו זעהסט פון די מהר"ל. דער מהר"ל רעדט נישט דארט בכלל פון די שבועה פון דחיקת הקץ נאר פון עליה בחומה און מרידה באומות אזוי אז עס איז זייער קלאר אז ער מיינט צו זאגן אז מ’זאל נישט מורד זיין אין זיי, נישט אז אידן טאר’ן נישט האבן אן אייגענע לאנד.

אפגעזען פון דעם וואס דו ביזט מעלים עין פון זיינע ווערטער "ראוי שנקבל ממשלתם", און דו ביזט מעלים עין פון זיינע קלארע דיבורים אז יעדע שינוי פון צורת הגלות איז אסור, [וכ"כ האדר"ת בפירוש שלא שייך מלוכה בגלות מחמת השבועות], ביזטו אויך משמיט סיום דברי המהר"ל: ולא יבטלו גזירת השי"ת בכח"כי אם שיתפללו על מלכות ישראל שתחזור", דהיינו אז בכל הנוגע לממשלת ישראל איז נאר שייך תפילה, ותו לא מידי.

דער מהר"ל אליין אין נצח ישראל פכ"ד איז קלאר מבאר די שבועה פון דחיקת הקץ אזוי ווי רש"י אז מ’זאל נישט מרבה זיין בתחנונים.
מה אנו האט געשריבן:

טאקע מכאן ראיה למה שכתבתי אז ס'נישט קיין שום סתירה, והראי' דער מהר"ל זאגט דאך קלאר אז יעדע שינוי איז אסור, ועכ"ח אז די כוונה איז אז "אפילו" תפילה יותר מדאי איז אסור.

מה אנו האט געשריבן:
אויב האלט איר אז א מלוכה עצמאית איז נישט קיין שינוי פון צורת הגלות שגזר השי"ת דאן האב איך זיך נישט וואס צו טענה'ן מיט אייך.

געזונטערהייט, נישט קיין שום פראבלעם.

ערנסט גערעדט, דו האלטסט באמת אזוי? אויב יא ביטע זיי מסביר פארוואס איז דאס נישט קיין שינוי, [שוין אפגערעדט לפי"ד הרמב"ם דאין בין עוה"ז לעוה"ב אלא שעבוד מלכיות, איז דאך פשוט אז דאס איז דער שפיץ פונעם גזירת הגלות].

מה אנו האט געשריבן:
דוכט זיך אז ס'נישטא קיין גרעסערע כח ווי א מלוכה עצמאית מיט א אייגענע מיליטער. איר קומט מיר פאר ווי יענער וואס האט געטענה'ט אז די מדינה איז גארנישט אנדערש ווי די וועד ארבע ארצות…

איך האב בכלל נישט גערעדט פון די מדינה. צו בשעת די גרינדונג פון די מדינה איז געווען אן העברה אויף די שבועות איז א באזונדערע נושא אינגאנצן, קען זיין אז יא קען זיין אז נישט. דער סטייפלער גאון זצ"ל שרייבט אין א בריוו אז סאיז געווען אן העברה אויף די שבועות. הג"ר ראובן גראזאווסקי שרייבט אין זיין קונטרס בעיות הזמן אז ס’מוז בכלל נישט זיין אז ס’איז געווען אן העברה אויף די שבועות.

ז"ל הג"ר ראובן: "והנה לא אדבר אם היתה בכאן העברה על השבועה, לפי המצב המציאותי שהיה, אבל הא ודאי שההשתתפות בבחירות והממשלה אין בהן משום העברה על השבועות".
ער זאגט נישט אז ס'מוז נישט זיין, ער זאגט נאר אז ער גייט נישט בכלל דן זיין אין דעם.

אגב, אז דו האסט דערמאנט יענער וואס האט מדמה געווען די מדינה צו די וועד ארבע ארצות. ס’קען זיין אז זיין משל איז נישט אזוי גוט ווייל למעשה איז די מדינה מער זעלבסטשטענדיג ווי די קהילות אין פוילן אין די צייט פון די ועד ארבע ארצות, למעשה האט ער אבער א נקודה. אין ויואל משה שטייט אז ס’קען נישט זיין ס’זאל זיין א גאולה פאר ביאת המשיח און ווער ס’טראכט אז יא איז א כופר. לויט דעם קען דאך נישט זיין אז די מדינה איז א גאולה ממילא אפשר איז עס דחיקת הקץ אויך נישט.

סתם געווארפן זאמד אין די אויגן, [בסך הכל א עילוי'אישער מהלך צו פארטושן די מוחות]. סאטמאר רב שרייבט קלאר אז דער איסור איז אויף די "השתדלות", ס'טאקע נישט קיין גאולה בפועל, אבער השתדלות איז דאס אוודאי יא. דער מע"ח האט פשוט מזייף געווען דברי הויואל משה [כמו שעשה כמה פעמים ואכמ"ל] כאילו ער איז מודה אז די מדינה האט קיין שום שייכות נישט מיט גאולה, און די גאנצע איסור איז נאר מצד מחשבת ורצון הציונים, דאס איז אבער א זיוף עצום, ווייל דער סאטמאר רב שרייבט קלאר אז די מדינה איז "עשיית צעדים" לגאולה, און נישט נאר מצד מחשבת ורצון הציונים.

מה אנו האט געשריבן:
וז"ל הרשב"א בפי' הגדות (חולין צא.): "גם אנחנו בגלות שלישית גלינו מארצינו שבויים ובזויים ע"י רומי וכו' ויש לנו לעמוד תחת רשותו עד שיראה ה' בעניינו, וירדפוני בצאתנו קצת מן האומות כרמוז בספרי הנביאים מן המלחמות שיעשו עם משיחנו הראשון וכו'".

איך מיין אז דאס איז זייער א שוואכע דיוק. דער רשב"א רעדט דארט בכלל נישט פון די איסור השבועות נאר פון דעם אז מעשה אבות סימן לבנים און דאס אז יעקב איז אוועקגעלאפן פון עשיו איז מרמז אויף די היינטיגע גלות אזוי אז ס’קען זיין אז ער מיינט פשוט צו זאגן אז אזוי גייט זיין, נישט אז ס'דא עפעס אן איסור אז אידן טארן נישט האבן קיין אייגענע לאנד.

עברי טייטש פון "ויש לנו לעמוד תחת רשותו" איז א ציווי.

מה אנו האט געשריבן:
ובישועות משיחו לאברבנאל (ח"א דף יא:): "ואין ספק שעל זה עצמו אמר שלמה השבעתי אתכם וכו' שיסבלו עול גלותם וישבו תחתם עד עת קץ בבוא חליפתם".

האסט אויסגעלאזט ווערטער פון דער אברבנאל. ער רעדט דארט אויך פון די שבועה פון מרידה באומות אזוי אז עס איז אויך זייער קלאר אז ער מיינט צו זאגן אז מ’זאל נישט מורד זיין אין זיי, נישט אז אידן טארן נישט האבן אן אייגענע לאנד.

זה לשונו: שראה אברהם אורך הגלות הזה וצרותיו העצומות, וחשש אולי בניו יתעוררו לצאת מהגלות קודם זמנו הגזור לפניו ית' כאשר עשו בני אפרים וכו' ואין ספק שעל זה עצמו אמר שלמה השבעתי וכו' וענין המרד באומות העולם הוא שיסבלו גלותם וישבו תחתם עד עת קץ בבא חליפותם וכו' יצווה שיחכו עד עת הקץ ולא ימרדו לצאת מהגלות קודם העת הגזור לפניו ית', ע"כ.
ער איז בפירוש מדגיש אז די קפידא איז אויף די התעוררות ארויסצוגיין פון גלות פאר די צייט, אפילו אן קיין שום שייכות פון מרידה דוקא, און ער איז מדגיש דער חיוב סובל צו זיין די עול הגלות פון די אוה"ע. ואדרבה, יעדע פעולה פון אזא התעוררות איז גאר מוגדר אלס "מרידה באומות".

מה אנו האט געשריבן:
וכך הם דברי הגרש"ר הירש (הובא בחדשים גם ישנים חולין דף ב.): "תקנו ואמרו בנוסח הזה 'הוא' הטיב 'הוא' מטיב 'הוא' ייטיב לנו, להוציא מלב הצדוקים, כדי לקבוע האמונה בלב ישראל שנדע מעתה שלא נבטח על משיחי שקר, ולא נשתדל לעזור בעצמינו, כי אם נבטח בשמו הגדול לבד שבודאי יקיים הבטחתו".

אז מ’רעדט שוין, דאנערשטאג ביינאכט ווען דו האסט געשריבן דיין תגובה איז געווען זיין יארצייט, שפתותיו דובבות בקבר.

נו, ס'שוין טאקע העכסט צייט אז זאלסט שוין הארכן דעם צדיק'ס דיבורים...

[great]

דאס איז אוודאי נישט דער פשטות.

איה"נ, ואכן צע"ג על הויוא"מ.

לפי מיטב זכרוני ברענגט נישט דער רמב"ם די י"ג עיקרים אין ספר היד.

דער רמב"ם ברענגט עס נישט על הסדר, אבער דער רמב"ם ברענגט און איז זייער שיין מבאר באריכות אלע ‘השקפה’דיגע ענינים’ ווי דו רופסט עס. די הלכות בנוגע אמונה בה’, נבואה, און נצחיות התורה ווערט זייער שיין מבואר באריכות אין הל’ יסודי התורה. הלכות מדות ווערט זייער שיין מבואר באריכות און בפרטיות אין הל’ דעות. אמונה אין משיח אין הל’ מלכים, אא"וו. עס איז זייער קלאר אויב וואלט דער רמב"ם גע’פסק’ענט להלכה די שבועות וואלט ער עס געברענגט, און אז ער ברענגט עס נישט איז זייער א גרויסע קשיא.

אין א זייט געלייגט פאר א רגע דעם ויואל משה, למעשה שרייבט דער רמב"ם זייער קלאר אין הלכות מלכים אז ראשית הגאולה איז דוקא דורך ביאת משיח, כמדומני אז פון דעם אליין דארף מען שוין פארשטיין אז ביז דעמאלטס איז נוהג תורת הגלות.

פערצופאל האב איך נישט געטראפן דארט, באט עניוועיס, כ’כאפ נישט ווי ס’קומט דא אריין, כ’האב קיינמאל נישט גע’טענה’ט אז די גאולה גייט זיך אנהייבן פאר משיח.

"סתם אן אזהרה"?! און אויף דעם איז חל א קללה פון אני מתיר את בשרכם?! סאמטינג דאזענט מעיק סענס העיר…

פארוואס נישט, גלייבן אין א משיח שקר איז זייער הארב. סיי ווי אזוי ס’מוז בכלל נישט זיין אז דער רמב"ם האט געלערנט די דרש פון אני מתיר את בשרכם, אין מדרש און אין די מפרשים איז דא פול מיט אנדערע פשטים אויף די ווערטער כצבאות או כאיילות השדה.

דהיינו "אפילו" דאס איז אסור.

מוז נישט זיין, פונקט פארקערט, אין ויוא"מ פלאגט ער זיך זייער שטארק צו פארענטפערן פארוואס רש"י איז מבאר אז דחיקת הקץ גייט ארויף דוקא אויף ריבו תחנונים און ער קומט נישט ארויס מיט א געהעריגע תירוץ. די פשוט’ע תירוץ איז אז אזוי ווי אויף מרידה באומות און עליה בחומה איז שוין דא א שבועה האט רש"י געמוזט מפרש זיין אז דאס גייט ארויף אויף ריבו תחנונים און רש"י און די אלע מפרשים האבן נישט געהאלטן בכלל אז האבן אן אייגענע לאנד הייסט דחיקת הקץ.

זה לשונו שם בא"ד: אחר שגזר השי"ת שנהיה תחת רשותם ראוי עלינו שנקבל ממשלתם ושלא לבטל הגזירה.

איך כאפ נישט פונקטליך וואס דו זעהסט פון די מהר"ל. דער מהר"ל רעדט נישט דארט בכלל פון די שבועה פון דחיקת הקץ נאר פון עליה בחומה און מרידה באומות אזוי אז עס איז זייער קלאר אז ער מיינט צו זאגן אז מ’זאל נישט מורד זיין אין זיי, נישט אז אידן טאר’ן נישט האבן אן אייגענע לאנד. דער מהר"ל אליין אין נצח ישראל פכ"ד איז קלאר מבאר די שבועה פון דחיקת הקץ אזוי ווי רש"י אז מ’זאל נישט מרבה זיין בתחנונים.

אויב האלט איר אז א מלוכה עצמאית איז נישט קיין שינוי פון צורת הגלות שגזר השי"ת דאן האב איך זיך נישט וואס צו טענה'ן מיט אייך.

געזונטערהייט, נישט קיין שום פראבלעם.

דוכט זיך אז ס'נישטא קיין גרעסערע כח ווי א מלוכה עצמאית מיט א אייגענע מיליטער. איר קומט מיר פאר ווי יענער וואס האט געטענה'ט אז די מדינה איז גארנישט אנדערש ווי די וועד ארבע ארצות…

איך האב בכלל נישט גערעדט פון די מדינה. צו בשעת די גרינדונג פון די מדינה איז געווען אן העברה אויף די שבועות איז א באזונדערע נושא אינגאנצן, קען זיין אז יא קען זיין אז נישט. דער סטייפלער גאון זצ"ל שרייבט אין א בריוו אז סאיז געווען אן העברה אויף די שבועות. הג"ר ראובן גראזאווסקי שרייבט אין זיין קונטרס בעיות הזמן אז ס’מוז בכלל נישט זיין אז ס’איז געווען אן העברה אויף די שבועות.

אגב, אז דו האסט דערמאנט יענער וואס האט מדמה געווען די מדינה צו די וועד ארבע ארצות. ס’קען זיין אז זיין משל איז נישט אזוי גוט ווייל למעשה איז די מדינה מער זעלבסטשטענדיג ווי די קהילות אין פוילן אין די צייט פון די ועד ארבע ארצות, למעשה האט ער אבער א נקודה. אין ויואל משה שטייט אז ס’קען נישט זיין ס’זאל זיין א גאולה פאר ביאת המשיח און ווער ס’טראכט אז יא איז א כופר. לויט דעם קען דאך נישט זיין אז די מדינה איז א גאולה ממילא אפשר איז עס דחיקת הקץ אויך נישט.

וז"ל הרשב"א בפי' הגדות (חולין צא.): "גם אנחנו בגלות שלישית גלינו מארצינו שבויים ובזויים ע"י רומי וכו' ויש לנו לעמוד תחת רשותו עד שיראה ה' בעניינו, וירדפוני בצאתנו קצת מן האומות כרמוז בספרי הנביאים מן המלחמות שיעשו עם משיחנו הראשון וכו'".

איך מיין אז דאס איז זייער א שוואכע דיוק. דער רשב"א רעדט דארט בכלל נישט פון די איסור השבועות נאר פון דעם אז מעשה אבות סימן לבנים און דאס אז יעקב איז אוועקגעלאפן פון עשיו איז מרמז אויף די היינטיגע גלות אזוי אז ס’קען זיין אז ער מיינט פשוט צו זאגן אז אזוי גייט זיין, נישט אז ס'דא עפעס אן איסור אז אידן טארן נישט האבן קיין אייגענע לאנד.

ובישועות משיחו לאברבנאל (ח"א דף יא:): "ואין ספק שעל זה עצמו אמר שלמה השבעתי אתכם וכו' שיסבלו עול גלותם וישבו תחתם עד עת קץ בבוא חליפתם".

האסט אויסגעלאזט ווערטער פון דער אברבנאל. ער רעדט דארט אויך פון די שבועה פון מרידה באומות אזוי אז עס איז אויך זייער קלאר אז ער מיינט צו זאגן אז מ’זאל נישט מורד זיין אין זיי, נישט אז אידן טארן נישט האבן אן אייגענע לאנד.

וכך הם דברי הגרש"ר הירש (הובא בחדשים גם ישנים חולין דף ב.): "תקנו ואמרו בנוסח הזה 'הוא' הטיב 'הוא' מטיב 'הוא' ייטיב לנו, להוציא מלב הצדוקים, כדי לקבוע האמונה בלב ישראל שנדע מעתה שלא נבטח על משיחי שקר, ולא נשתדל לעזור בעצמינו, כי אם נבטח בשמו הגדול לבד שבודאי יקיים הבטחתו".

אז מ’רעדט שוין, דאנערשטאג ביינאכט ווען דו האסט געשריבן דיין תגובה איז געווען זיין יארצייט, שפתותיו דובבות בקבר.

איך וויל אייך פרעגן א קשיא איר זענט א למדן אין א צדיק איר האט שוין געלערנט 1 מאל גאנץ ספר ויואל משה ווייל פון די גאנצע דין ודברים זעהט נישט אויס אזוי. און אויך פאר אלע וואס קומען ארויף דא. און אויב איר ווילט קענט איר לערנען אלע גמרות און פסוקים און אלע רמבם"ס און ראשונים וואס רעדן פון גאולה (אבער לטובת הציבור וואס קענען נישט די גאנצע תורה איז גרינגער צו לערנען ויואל משה וואס האט שוין אין דעם מלוקט אלע פוסקים)

[למדן וצדיק]

ס'נישטא וואס נישט צו טרעפן, דער רמב"ם שטעלט אוועק די סדר הגאולה, און דער ערשטער שלב איז "המלך המשיח עתיד לעמוד", און ער איז ממשיך "שהרי התורה העידה עליו שנא' ושב ה"א וקבצך", איז פשט אז די גאולה איז גאר מעיד אויף משיח, ווייל אן משיח איז ניט פארהאן קיין גאולה, פינטל.

כ’ווייס נישט וואס דו זעהסט דא, די פסוק ושב וקבצך רעדט זיך פון קיבוץ נדחי ישראל וואס דאס איז איינע פון די זאכן וואס משיח גייט טון ווי דער רמב”ם שרייבט דארט "ויקבץ נדחי ישראל”, און דאס גייט אודאי זיין דורך משיח.

און אויב ס'קוועטשט דיר נאכאלץ השמטת הרמב"ם, דאן זאלסטו מעיין זיין אין שו"ת פאה"ד להרמב"ם (סי' קנ"ט) וז"ל: אלא כך ראוי למי שהוא מבין ולבו נכון להבין דרך האמת שישים ענין זה המפורש בתורה עיקר ויסוד שלא יהרוס בנין ויתד התקועה אשר לא תמוט, וכשימצא פסוק מדברי הנביאים או מדברי רבותינו ז"ל חולק על עקר זה וסותר ענין זה, ידרוש ויבקש בעין לבו עד שיבין דברי הנביא או החכם, אם יצאו דבריהם מכוונים בענין המפורש בתורה הרי מה טוב, ואם לאו יאמר דברי הנביא הזה או דברי חכם זה איני יודע אותם, דברים שבגו הם ואינם על פשוטיהם, עכ"ל.
וק"ו בן בנו של ק"ו בנדו"ד וואס ע"פ פסוקי התורה קומט זייער קלאר ארויס די חובה איינצוהאלטן גזירת הגלות ביז ביאת משיח, און דער רמב"ם זאגט נישט פארקערט נאר בסך הכל ברענגט ער נישט די שבועות אין ספר היד, אבער ער ברענגט זיי יא אין אגרת תימן, און די שבועות ווערן געברענגט ביי אומצאליגע ראשונים ואחרונים הלכה למעשה, איז דאך אודאי גילטיג דעם א.ד. כלל פונעם רמב"ם אז א קשיא איז נישט קיין הוכחה.

מיר קוועטשט נישט גארנישט, ס’דא זייער אסאך זייער פשוט’ע תירוצים וואס מ’קען זאגן פארוואס דער רמב"ם ברענגט נישט די גמרא, אזוי אז אלעס שטימט זייער פיין. און סיי ווי אזוי בין איך דא בכלל נישט געקומען מוכיח זיין עפעס אדער פסק’ענען הלכה למעשה, כ’האב סתם מעיר געווען כדרכו של תורה אז לויט ווי עס זעהט זיך זייער שטארק אויס האט דער רמב"ם נישט געהאלטן פון די גאנצע זאך פון די שבועות.

אפשר ביסטו מסביר די הארבקייט? בסך הכל א סכנה, וכלשונך: "פון דער רמב"ם אין אגרת תימן איז משמע אז ער האט פארשטאנען אז דאס איז סתם אן אזהרה נישט צו ווערן נאכגעשלעפט נאך משיחי שקר און טון צוליב דעם סכנות’דיגע זאכן". נו, לכבוד דעם קומט זיך שוין אזא קללה?!

גלייבן אין א משיח שקר איז א שטיקל כפירה ווייל אז איינער גלייבט אויף א מענטש וואס איז נישט ראוי צו זיין משיח אז ער איז משיח קומט אויס אז ער גלייבט נישט אין די גרויסע מעלות פון משיח. דער רמב"ם אין פירוש המשניות אויף סנהדרין אויף די משנה כל ישראל יש להם חלק לעולם הבא שרייבט "ומי שהסתפק בו או נתמעט אצלו מעלתו כפר בתורה".

וואס הייסט ער האט עס נישט געלערנט? ס'איז א קלארע גמרא, א קלארע מדרש, קיינער קריגט נישט אויף דעם. "נאך דרשות" איז נישט קיין שום סתירה.

אין מדרש שיר השירים ווערט געברענט פארשידענע שיטות פון פארשידענע תנאים וואס איז פשט פון די ווערטער בצבאות או באילות השדה, איינע פון די שיטות איז רבי אלעזר וואס ווערט געברענגט אין גמרא כתובות, סמוז נישט זיין דער רמב"ם האט אנגענומען ווי ר’ אלעזר נאר ווי איינע פון די אנדערע תנאים.

ווער האט מחליט געווען אז דאס איז די פשוט'ע תירוץ? לענ"ד וויבאלד די סברא זאגט אז א מלוכה עצמאית איז א סתירה מיט גזירת הגלות, און אזוי זענען אויך פארהאן פיל מקורות אויף דעם, איז נישט מסתבר אז רש"י קריגט אויף דעם ווילאנג ס'נישט מוכרח.

האסט ביזדערווייל נישט געענטפערט קיין איין אנדערע תירוץ, זאגסט נאר סתם אז ס’נישט מסתבר אז רש"י זאל זיך קריגן אויף אזוי פיל מקורות וואס שטייט אז אידן טאר’ן נישט האבן קיין אייגענע לאנד. די פראבלעם איז אז ביזדערווייל האסטו נישט געברענגט קיין איין ערנסטע נארמאלע מקור אויף דעם. פונקט פארקערט, רוב מפרשים זאגן פונקט ווי רש"י אז דחיקת הקץ מיינט שלא יתפללו יותר מדאי, און אפילו די מפרשים וואס קריגן זיך זאגן אנדערע פשטים, קיינעם איז אבער נישט בייגעפאלן צו לערנען אז דאס מיינט אז אידן טארן נישט האבן קיין אייגענע לאנד.

אפגעזען פון דעם וואס דו ביזט מעלים עין פון זיינע ווערטער "ראוי שנקבל ממשלתם", און דו ביזט מעלים עין פון זיינע קלארע דיבורים אז יעדע שינוי פון צורת הגלות איז אסור, [וכ"כ האדר"ת בפירוש שלא שייך מלוכה בגלות מחמת השבועות], ביזטו אויך משמיט סיום דברי המהר"ל: ולא יבטלו גזירת השי"ת בכח"כי אם שיתפללו על מלכות ישראל שתחזור", דהיינו אז בכל הנוגע לממשלת ישראל איז נאר שייך תפילה, ותו לא מידי.

אפגעזען פון דעם וואס דו ביזט מעלים עין אז דער מהר"ל רעדט נישט דארט בכלל פון די שבועה פון דחיקת הקץ נאר פון מרידה באומות, רעדט דארט דער מהר"ל קעגן אזעלכע וואס האבן גע’טענה’ט אז אידן זענען מתפלל קעגן די מלוכה, אויף דעם ענטפערט דער מהר"ל אז ס’נישט אמת און פונקט פארקערט אידן טארן נישט מורד זיין במלכות און זענען מתפלל בשלומה של מלכות נאר זיי זענען מתפלל אויף מלכות ישראל שתחזור, אזוי אז די גאנצע נושא צו אידן מעגן האבן אן אייגענע לאנד אדער נישט קומט דארט בכלל נישט אריין.

טאקע מכאן ראיה למה שכתבתי אז ס'נישט קיין שום סתירה, והראי' דער מהר"ל זאגט דאך קלאר אז יעדע שינוי איז אסור, ועכ"ח אז די כוונה איז אז "אפילו" תפילה יותר מדאי איז אסור.

די קשיא איז אויב אזוי פארוואס איז דער מהר"ל נישט מפרש פשוט אז דחיקת הקץ מיינט אז מ’טאר נישט האבן קיין אייגענע לאנד, פארוואס לערנט ער די דוחק’דיגע פשט אז סגייט ארויף אויף שלא יתפללו יותר מדאי.

ערנסט גערעדט, דו האלטסט באמת אזוי? אויב יא ביטע זיי מסביר פארוואס איז דאס נישט קיין שינו

כוועל דיר זאגן דעם אמת, כ’האב אמאל פרובירט צו לערנען די שטיקל מהר”ל אין חידושי אגדות און אין נצח ישראל און כ’האב נישט פארשטאנען קיין איין ווארט. דער מהר”ל איז דארט עפעס מסביר אז גלות איז שלא כסדר און די שבועות איז גזירות ווייל אן קיין גזירה האט א זאך וואס איז שלא כסדר נישט קיין קיום ווייל די סדר איז גובר, און די שבועות איז קעגן תוספות, גירעון און ביטול פון די קיום פון די שלא כסד פון די גלות, און קעגן ריחוק, מיעוט און ביטול פון די קץ. איך פארשטיי נישט פונקטליך וואס די זאכן מיינען, און ווי ס’זעהט מיר אויס איז די שטיקל מהר"ל, אזוי ווי כמעט אלע שטיקלעך פון די מהר"ל, א ביאור אויף די גמרא עפ"י סוד ורמז אזוי אז כ’ווייס נישט צו מקען ארויסדרינגען פון דעם ווי אזוי דער מהר"ל האט אפגעלערנט די גמרא פשוט פשט.

שוין אפגערעדט לפי"ד הרמב"ם דאין בין עוה"ז לעוה"ב אלא שעבוד מלכיות, איז דאך פשוט אז דאס איז דער שפיץ פונעם גזירת הגלות.

חירות פון שעבוד מלכיות מוז נישט בכלל מיינען אז מ’האט אן אייגענע לאנד נאר אז מגייט זיין פריי פון צרות פון די גויים ווי דער רמב"ם שרייבט "שינוחו ממלכיות שאינן מניחות להן לעסק בתורה ובמצות כהגן, וימצאו להם מרגוע וירבו בחכמה כדי שיזכו לחיי העולם הבא".

ז"ל הג"ר ראובן: "והנה לא אדבר אם היתה בכאן העברה על השבועה, לפי המצב המציאותי שהיה, אבל הא ודאי שההשתתפות בבחירות והממשלה אין בהן משום העברה על השבועות".
ער זאגט נישט אז ס'מוז נישט זיין, ער זאגט נאר אז ער גייט נישט בכלל דן זיין אין דעם.

דעמאלט’ס וואס מיינט ער מיט די ווערטער "לפי המצב המציאותי שהיה", אז לויט די מצב האט ער נישט געקענט דן זיין אין דעם? ער מיינט צו זאגן אז לויט די מצב ווי ס’איז געווען מוז נישט זיין אז ס’איז געווען אן העברה אויף די שבועות.

סתם געווארפן זאמד אין די אויגן, [בסך הכל א עילוי'אישער מהלך צו פארטושן די מוחות]. סאטמאר רב שרייבט קלאר אז דער איסור איז אויף די "השתדלות", ס'טאקע נישט קיין גאולה בפועל, אבער השתדלות איז דאס אוודאי יא. דער מע"ח האט פשוט מזייף געווען דברי הויואל משה [כמו שעשה כמה פעמים ואכמ"ל] כאילו ער איז מודה אז די מדינה האט קיין שום שייכות נישט מיט גאולה, און די גאנצע איסור איז נאר מצד מחשבת ורצון הציונים, דאס איז אבער א זיוף עצום, ווייל דער סאטמאר רב שרייבט קלאר אז די מדינה איז "עשיית צעדים" לגאולה, און נישט נאר מצד מחשבת ורצון הציונים.

די קשיא איז אויב די מדינה איז נישט קיין גאולה איז דעמאלטס מאכן די מדינה אויך נישט געווען קיין השתדלות און עשיית צעדים פאר די גאולה.

עברי טייטש פון "ויש לנו לעמוד תחת רשותו" איז א ציווי.

לאו דוקא, כ’מיין אין די ראשונים טרעפט מען אסאך די לשון און זיי מיינען צו זאגן אז אזוי גייט זיין און נישט דוקא א ציווי.

זה לשונו: שראה אברהם אורך הגלות הזה וצרותיו העצומות, וחשש אולי בניו יתעוררו לצאת מהגלות קודם זמנו הגזור לפניו ית' כאשר עשו בני אפרים וכו' ואין ספק שעל זה עצמו אמר שלמה השבעתי וכו' וענין המרד באומות העולם הוא שיסבלו גלותם וישבו תחתם עד עת קץ בבא חליפותם וכו' יצווה שיחכו עד עת הקץ ולא ימרדו לצאת מהגלות קודם העת הגזור לפניו ית', ע"כ.
ער איז בפירוש מדגיש אז די קפידא איז אויף די התעוררות ארויסצוגיין פון גלות פאר די צייט, אפילו אן קיין שום שייכות פון מרידה דוקא, און ער איז מדגיש דער חיוב סובל צו זיין די עול הגלות פון די אוה"ע. ואדרבה, יעדע פעולה פון אזא התעוררות איז גאר מוגדר אלס "מרידה באומות".

כ’קען נישט כאפן וואס דו זעהסט פון דעם אברבנאל. דער אברבנאל רעדט פון די שבועה פון מרידה באומות און וואס האט מרידה באומות מיט האבן אן אייגענע לאנד אדער מיט א התעוררות ארויסצוגיין פון גלות. דער אברבנאל זאגט זייער קלאר וואס ער מיינט "וחשש אולי בניו יתעוררו לצאת מהגלות קודם זמנו הגזור לפניו ית' כאשר עשו בני אפרים", און אין מדרש שטייט אויף די בני אפרים "מה עשו נתקבצו ויצאו למלחמה ונפלו מהן חללים הרבה, מפני מה, שלא האמינו בה' ולא בטחו בישועתו".

[great]

ס'נישטא וואס נישט צו טרעפן, דער רמב"ם שטעלט אוועק די סדר הגאולה, און דער ערשטער שלב איז "המלך המשיח עתיד לעמוד", און ער איז ממשיך "שהרי התורה העידה עליו שנא' ושב ה"א וקבצך", איז פשט אז די גאולה איז גאר מעיד אויף משיח, ווייל אן משיח איז ניט פארהאן קיין גאולה, פינטל.

כ’ווייס נישט וואס דו זעהסט דא, די פסוק ושב וקבצך רעדט זיך פון קיבוץ נדחי ישראל וואס דאס איז איינע פון די זאכן וואס משיח גייט טון ווי דער רמב”ם שרייבט דארט "ויקבץ נדחי ישראל”, און דאס גייט אודאי זיין דורך משיח.

און אויב ס'קוועטשט דיר נאכאלץ השמטת הרמב"ם, דאן זאלסטו מעיין זיין אין שו"ת פאה"ד להרמב"ם (סי' קנ"ט) וז"ל: אלא כך ראוי למי שהוא מבין ולבו נכון להבין דרך האמת שישים ענין זה המפורש בתורה עיקר ויסוד שלא יהרוס בנין ויתד התקועה אשר לא תמוט, וכשימצא פסוק מדברי הנביאים או מדברי רבותינו ז"ל חולק על עקר זה וסותר ענין זה, ידרוש ויבקש בעין לבו עד שיבין דברי הנביא או החכם, אם יצאו דבריהם מכוונים בענין המפורש בתורה הרי מה טוב, ואם לאו יאמר דברי הנביא הזה או דברי חכם זה איני יודע אותם, דברים שבגו הם ואינם על פשוטיהם, עכ"ל.
וק"ו בן בנו של ק"ו בנדו"ד וואס ע"פ פסוקי התורה קומט זייער קלאר ארויס די חובה איינצוהאלטן גזירת הגלות ביז ביאת משיח, און דער רמב"ם זאגט נישט פארקערט נאר בסך הכל ברענגט ער נישט די שבועות אין ספר היד, אבער ער ברענגט זיי יא אין אגרת תימן, און די שבועות ווערן געברענגט ביי אומצאליגע ראשונים ואחרונים הלכה למעשה, איז דאך אודאי גילטיג דעם א.ד. כלל פונעם רמב"ם אז א קשיא איז נישט קיין הוכחה.

מיר קוועטשט נישט גארנישט, ס’דא זייער אסאך זייער פשוט’ע תירוצים וואס מ’קען זאגן פארוואס דער רמב"ם ברענגט נישט די גמרא, אזוי אז אלעס שטימט זייער פיין. און סיי ווי אזוי בין איך דא בכלל נישט געקומען מוכיח זיין עפעס אדער פסק’ענען הלכה למעשה, כ’האב סתם מעיר געווען כדרכו של תורה אז לויט ווי עס זעהט זיך זייער שטארק אויס האט דער רמב"ם נישט געהאלטן פון די גאנצע זאך פון די שבועות.

אפשר ביסטו מסביר די הארבקייט? בסך הכל א סכנה, וכלשונך: "פון דער רמב"ם אין אגרת תימן איז משמע אז ער האט פארשטאנען אז דאס איז סתם אן אזהרה נישט צו ווערן נאכגעשלעפט נאך משיחי שקר און טון צוליב דעם סכנות’דיגע זאכן". נו, לכבוד דעם קומט זיך שוין אזא קללה?!

גלייבן אין א משיח שקר איז א שטיקל כפירה ווייל אז איינער גלייבט אויף א מענטש וואס איז נישט ראוי צו זיין משיח אז ער איז משיח קומט אויס אז ער גלייבט נישט אין די גרויסע מעלות פון משיח. דער רמב"ם אין פירוש המשניות אויף סנהדרין אויף די משנה כל ישראל יש להם חלק לעולם הבא שרייבט "ומי שהסתפק בו או נתמעט אצלו מעלתו כפר בתורה".

וואס הייסט ער האט עס נישט געלערנט? ס'איז א קלארע גמרא, א קלארע מדרש, קיינער קריגט נישט אויף דעם. "נאך דרשות" איז נישט קיין שום סתירה.

אין מדרש שיר השירים ווערט געברענט פארשידענע שיטות פון פארשידענע תנאים וואס איז פשט פון די ווערטער בצבאות או באילות השדה, איינע פון די שיטות איז רבי אלעזר וואס ווערט געברענגט אין גמרא כתובות, סמוז נישט זיין דער רמב"ם האט אנגענומען ווי ר’ אלעזר נאר ווי איינע פון די אנדערע תנאים.

ווער האט מחליט געווען אז דאס איז די פשוט'ע תירוץ? לענ"ד וויבאלד די סברא זאגט אז א מלוכה עצמאית איז א סתירה מיט גזירת הגלות, און אזוי זענען אויך פארהאן פיל מקורות אויף דעם, איז נישט מסתבר אז רש"י קריגט אויף דעם ווילאנג ס'נישט מוכרח.

האסט ביזדערווייל נישט געענטפערט קיין איין אנדערע תירוץ, זאגסט נאר סתם אז ס’נישט מסתבר אז רש"י זאל זיך קריגן אויף אזוי פיל מקורות וואס שטייט אז אידן טאר’ן נישט האבן קיין אייגענע לאנד. די פראבלעם איז אז ביזדערווייל האסטו נישט געברענגט קיין איין ערנסטע נארמאלע מקור אויף דעם. פונקט פארקערט, רוב מפרשים זאגן פונקט ווי רש"י אז דחיקת הקץ מיינט שלא יתפללו יותר מדאי, און אפילו די מפרשים וואס קריגן זיך זאגן אנדערע פשטים, קיינעם איז אבער נישט בייגעפאלן צו לערנען אז דאס מיינט אז אידן טארן נישט האבן קיין אייגענע לאנד.

אפגעזען פון דעם וואס דו ביזט מעלים עין פון זיינע ווערטער "ראוי שנקבל ממשלתם", און דו ביזט מעלים עין פון זיינע קלארע דיבורים אז יעדע שינוי פון צורת הגלות איז אסור, [וכ"כ האדר"ת בפירוש שלא שייך מלוכה בגלות מחמת השבועות], ביזטו אויך משמיט סיום דברי המהר"ל: ולא יבטלו גזירת השי"ת בכח"כי אם שיתפללו על מלכות ישראל שתחזור", דהיינו אז בכל הנוגע לממשלת ישראל איז נאר שייך תפילה, ותו לא מידי.

אפגעזען פון דעם וואס דו ביזט מעלים עין אז דער מהר"ל רעדט נישט דארט בכלל פון די שבועה פון דחיקת הקץ נאר פון מרידה באומות, רעדט דארט דער מהר"ל קעגן אזעלכע וואס האבן גע’טענה’ט אז אידן זענען מתפלל קעגן די מלוכה, אויף דעם ענטפערט דער מהר"ל אז ס’נישט אמת און פונקט פארקערט אידן טארן נישט מורד זיין במלכות און זענען מתפלל בשלומה של מלכות נאר זיי זענען מתפלל אויף מלכות ישראל שתחזור, אזוי אז די גאנצע נושא צו אידן מעגן האבן אן אייגענע לאנד אדער נישט קומט דארט בכלל נישט אריין.

טאקע מכאן ראיה למה שכתבתי אז ס'נישט קיין שום סתירה, והראי' דער מהר"ל זאגט דאך קלאר אז יעדע שינוי איז אסור, ועכ"ח אז די כוונה איז אז "אפילו" תפילה יותר מדאי איז אסור.

די קשיא איז אויב אזוי פארוואס איז דער מהר"ל נישט מפרש פשוט אז דחיקת הקץ מיינט אז מ’טאר נישט האבן קיין אייגענע לאנד, פארוואס לערנט ער די דוחק’דיגע פשט אז סגייט ארויף אויף שלא יתפללו יותר מדאי.

ערנסט גערעדט, דו האלטסט באמת אזוי? אויב יא ביטע זיי מסביר פארוואס איז דאס נישט קיין שינו

כוועל דיר זאגן דעם אמת, כ’האב אמאל פרובירט צו לערנען די שטיקל מהר”ל אין חידושי אגדות און אין נצח ישראל און כ’האב נישט פארשטאנען קיין איין ווארט. דער מהר”ל איז דארט עפעס מסביר אז גלות איז שלא כסדר און די שבועות איז גזירות ווייל אן קיין גזירה האט א זאך וואס איז שלא כסדר נישט קיין קיום ווייל די סדר איז גובר, און די שבועות איז קעגן תוספות, גירעון און ביטול פון די קיום פון די שלא כסד פון די גלות, און קעגן ריחוק, מיעוט און ביטול פון די קץ. איך פארשטיי נישט פונקטליך וואס די זאכן מיינען, און ווי ס’זעהט מיר אויס איז די שטיקל מהר"ל, אזוי ווי כמעט אלע שטיקלעך פון די מהר"ל, א ביאור אויף די גמרא עפ"י סוד ורמז אזוי אז כ’ווייס נישט צו מקען ארויסדרינגען פון דעם ווי אזוי דער מהר"ל האט אפגעלערנט די גמרא פשוט פשט.

שוין אפגערעדט לפי"ד הרמב"ם דאין בין עוה"ז לעוה"ב אלא שעבוד מלכיות, איז דאך פשוט אז דאס איז דער שפיץ פונעם גזירת הגלות.

חירות פון שעבוד מלכיות מוז נישט בכלל מיינען אז מ’האט אן אייגענע לאנד נאר אז מגייט זיין פריי פון צרות פון די גויים ווי דער רמב"ם שרייבט "שינוחו ממלכיות שאינן מניחות להן לעסק בתורה ובמצות כהגן, וימצאו להם מרגוע וירבו בחכמה כדי שיזכו לחיי העולם הבא".

ז"ל הג"ר ראובן: "והנה לא אדבר אם היתה בכאן העברה על השבועה, לפי המצב המציאותי שהיה, אבל הא ודאי שההשתתפות בבחירות והממשלה אין בהן משום העברה על השבועות".
ער זאגט נישט אז ס'מוז נישט זיין, ער זאגט נאר אז ער גייט נישט בכלל דן זיין אין דעם.

דעמאלט’ס וואס מיינט ער מיט די ווערטער "לפי המצב המציאותי שהיה", אז לויט די מצב האט ער נישט געקענט דן זיין אין דעם? ער מיינט צו זאגן אז לויט די מצב ווי ס’איז געווען מוז נישט זיין אז ס’איז געווען אן העברה אויף די שבועות.

סתם געווארפן זאמד אין די אויגן, [בסך הכל א עילוי'אישער מהלך צו פארטושן די מוחות]. סאטמאר רב שרייבט קלאר אז דער איסור איז אויף די "השתדלות", ס'טאקע נישט קיין גאולה בפועל, אבער השתדלות איז דאס אוודאי יא. דער מע"ח האט פשוט מזייף געווען דברי הויואל משה [כמו שעשה כמה פעמים ואכמ"ל] כאילו ער איז מודה אז די מדינה האט קיין שום שייכות נישט מיט גאולה, און די גאנצע איסור איז נאר מצד מחשבת ורצון הציונים, דאס איז אבער א זיוף עצום, ווייל דער סאטמאר רב שרייבט קלאר אז די מדינה איז "עשיית צעדים" לגאולה, און נישט נאר מצד מחשבת ורצון הציונים.

די קשיא איז אויב די מדינה איז נישט קיין גאולה איז דעמאלטס מאכן די מדינה אויך נישט געווען קיין השתדלות און עשיית צעדים פאר די גאולה.

עברי טייטש פון "ויש לנו לעמוד תחת רשותו" איז א ציווי.

לאו דוקא, כ’מיין אין די ראשונים טרעפט מען אסאך די לשון און זיי מיינען צו זאגן אז אזוי גייט זיין און נישט דוקא א ציווי.

זה לשונו: שראה אברהם אורך הגלות הזה וצרותיו העצומות, וחשש אולי בניו יתעוררו לצאת מהגלות קודם זמנו הגזור לפניו ית' כאשר עשו בני אפרים וכו' ואין ספק שעל זה עצמו אמר שלמה השבעתי וכו' וענין המרד באומות העולם הוא שיסבלו גלותם וישבו תחתם עד עת קץ בבא חליפותם וכו' יצווה שיחכו עד עת הקץ ולא ימרדו לצאת מהגלות קודם העת הגזור לפניו ית', ע"כ.
ער איז בפירוש מדגיש אז די קפידא איז אויף די התעוררות ארויסצוגיין פון גלות פאר די צייט, אפילו אן קיין שום שייכות פון מרידה דוקא, און ער איז מדגיש דער חיוב סובל צו זיין די עול הגלות פון די אוה"ע. ואדרבה, יעדע פעולה פון אזא התעוררות איז גאר מוגדר אלס "מרידה באומות".

כ’קען נישט כאפן וואס דו זעהסט פון דעם אברבנאל. דער אברבנאל רעדט פון די שבועה פון מרידה באומות און וואס האט מרידה באומות מיט האבן אן אייגענע לאנד אדער מיט א התעוררות ארויסצוגיין פון גלות. דער אברבנאל זאגט זייער קלאר וואס ער מיינט "וחשש אולי בניו יתעוררו לצאת מהגלות קודם זמנו הגזור לפניו ית' כאשר עשו בני אפרים", און אין מדרש שטייט אויף די בני אפרים "מה עשו נתקבצו ויצאו למלחמה ונפלו מהן חללים הרבה, מפני מה, שלא האמינו בה' ולא בטחו בישועתו".

לכבוד למדן וצדיק. לויט די אלע תירוצים ווי איך פארשטיי ביסט מודה אז איז אין גמרא מפורש געפסקנט די שלש שבועות בלי שום חולק אין מדררש אפשר איז דא חולקים אבער אין למידין הלכה מפי מדרש און כש"כ דא וואס די גמרא איז מכריע וכש"כ ווען סאיז א הארבע עונש. נאר די האסט א קשיא פארוואס שרייבט עס נישט די רמבם (לשיטתך) די קשיא איז גרויס אבער עס טוישט נישט די הלכה אזוי ווי נאך הלכות וואס די רמבם שרייבט נישט און מפסקנט ווי די גמרא און מפלאגט זיך צו פארענדפערן. און דעס וואס די שרייבסט א מדינה איז נישט נכלל קודם נעמען א מלוכה איז זעכער א איסור עיין ברמבן פרשת ויחי אויפן פסוק לא יסיר שבט ועוד ראשונים און צו א מדינה איז אין גדר מלוכה קען די חתם סופר פסקנען. און אויב א מדינה איז מיט א מרידה און מלחמה אזוי ווי די ציונים איז לשיטתך נכלל אין שלש שבועות. און טאמער נעמט מען די מדינה פטור צו ווערן פון די שעבוד פון די אומות(אזוי ווי די ציונים) איז דאס כפירה ומינות בגאולה גם לשיטתך. בלייבט נאר איבער וואס די זוכסט א איסור אויף צו נעמען א מדינה אן קיין שום (נאכמאל אן קיין שום) מרידה און אן קיין שום מחשבה(יא מחשבה אןיף מינות איז יהרג ואל יעבר)פאר א שטיקל גאולה פון די אומות און אן קיין שום מלוכה. איז אפשר אויב איר קענט עס מאכן אפשר מעג מען מען דארפן איבער חזרן ויואל משה אבער די ארץ ישראל האט ממילא אלע איסורי דלעיל. איך האף איך פארשיי אייך און אויב נישט שרייבט צוריק יישר כח

[מה אנו]

מה אנו האט געשריבן:
ס'נישטא וואס נישט צו טרעפן, דער רמב"ם שטעלט אוועק די סדר הגאולה, און דער ערשטער שלב איז "המלך המשיח עתיד לעמוד", און ער איז ממשיך "שהרי התורה העידה עליו שנא' ושב ה"א וקבצך", איז פשט אז די גאולה איז גאר מעיד אויף משיח, ווייל אן משיח איז ניט פארהאן קיין גאולה, פינטל.

כ’ווייס נישט וואס דו זעהסט דא, די פסוק ושב וקבצך רעדט זיך פון קיבוץ נדחי ישראל וואס דאס איז איינע פון די זאכן וואס משיח גייט טון ווי דער רמב”ם שרייבט דארט "ויקבץ נדחי ישראל”, און דאס גייט אודאי זיין דורך משיח.

דאס וואס דער רמב"ם שרייבט אז התורה העידה עליו שנאמר ושב ה"א וקבצך, איז לאו דוקא אויפן ענין קיבוץ גלויות, נאר אין דעם פסוק איז נכלל די גאנצע גאולה מיט אלע אירע שלבים, [דאל"כ תיקשי איך הוכיח מזה הרמב"ם שכל שאר חלקי הגאולה יהיה ע"י משיח, ועכ"ח דפסוק זה כולל כל חלקי הגאולה].
וז"ל האדמו"ר מליובאוויטש (תו"מ ח"נ עמו' 201) לאחר שהאריך בד' הרמב"ם הללו, ושכל דבריו נאמרו בסדר ודקדוק גדול: ונמצא שכל זמן שעדיין לא היה קיבוץ נדחי ישראל ע"י משיח, ועדיין לא הי' בנין ביהמ"ק ע"י משיח, ועדיין לא היה הענין דיכוף כל ישראל לחזק בדקה, ישנו פס"ד מפורש ברמב"ם שנמצאים עדיין בגלות.
ומי שרוצה להשלות את עצמו ולומר שכבר יצאו מהגלות ועומדים באתחלתא דגאולה, הנה האמת הוא כדברי המדרש (איכ"ר פ"א נא) שכאשר געתה פרתו בתשעה באב, אמר הערבי-הישמעאלי שנחרב ביהמ"ק, ומיד כאשר געתה פרתו שנית, אמר שנולד מושיען של ישראל, כך, שאז התחילה כבר "אתחלתא דגאולה"...
שוין אפגערעדט אז דאס איז די מסורה ביי כלל ישראל בכל אורך שנות גלותינו, און ביז הגרצ"ה קאלישער האט קיינער נישט געהאט קיין הוה אמינא פארקערט.

מיר קוועטשט נישט גארנישט, ס’דא זייער אסאך זייער פשוט’ע תירוצים וואס מ’קען זאגן פארוואס דער רמב"ם ברענגט נישט די גמרא, אזוי אז אלעס שטימט זייער פיין. און סיי ווי אזוי בין איך דא בכלל נישט געקומען מוכיח זיין עפעס אדער פסק’ענען הלכה למעשה, כ’האב סתם מעיר געווען כדרכו של תורה אז לויט ווי עס זעהט זיך זייער שטארק אויס האט דער רמב"ם נישט געהאלטן פון די גאנצע זאך פון די שבועות.

טאקע דאס גופא איז דיין פראבלעם, אז ס'קוועטשט דיר בכלל נישט צו זאגן אז דער רמב"ם איז זיך סותר מיט'ן ברענגען די שבועות אין אגרת תימן, און אז דו האסט נישט קיין שום פראבלעם מטיל ספק צו זיין אין די אנגענומענע מיינונג פון אלע גדולי ישראל שבכל אורך שנות גלותינו.

גלייבן אין א משיח שקר איז א שטיקל כפירה ווייל אז איינער גלייבט אויף א מענטש וואס איז נישט ראוי צו זיין משיח אז ער איז משיח קומט אויס אז ער גלייבט נישט אין די גרויסע מעלות פון משיח. דער רמב"ם אין פירוש המשניות אויף סנהדרין אויף די משנה כל ישראל יש להם חלק לעולם הבא שרייבט "ומי שהסתפק בו או נתמעט אצלו מעלתו כפר בתורה".

שוואך... אז א מענטש איז זיך טועה און ער האלט אז דער משיח שקר פארמאגט די אלע מעלות, איז וואס? אינו אלא טועה בעלמא.

אין מדרש שיר השירים ווערט געברענט פארשידענע שיטות פון פארשידענע תנאים וואס איז פשט פון די ווערטער בצבאות או באילות השדה, איינע פון די שיטות איז רבי אלעזר וואס ווערט געברענגט אין גמרא כתובות, סמוז נישט זיין דער רמב"ם האט אנגענומען ווי ר’ אלעזר נאר ווי איינע פון די אנדערע תנאים.

ס'מיינט נישט אז ס'איז א מחלוקת, כולהו איתנייהו בי'. שוין אפגערעדט אז די גמרא האט אנגענומען די שיטה פון אני מתיר את בשרכם, און ס'נישטא קיין שום סיבה צו זאגן אז דער רמב"ם קריגט.

מה אנו האט געשריבן:
ווער האט מחליט געווען אז דאס איז די פשוט'ע תירוץ? לענ"ד וויבאלד די סברא זאגט אז א מלוכה עצמאית איז א סתירה מיט גזירת הגלות, און אזוי זענען אויך פארהאן פיל מקורות אויף דעם, איז נישט מסתבר אז רש"י קריגט אויף דעם ווילאנג ס'נישט מוכרח.

האסט ביזדערווייל נישט געענטפערט קיין איין אנדערע תירוץ

כ'האב געשריבן אז רש"י כאפט אן די גרעסערע רבותא.

זאגסט נאר סתם אז ס’נישט מסתבר אז רש"י זאל זיך קריגן אויף אזוי פיל מקורות וואס שטייט אז אידן טאר’ן נישט האבן קיין אייגענע לאנד. די פראבלעם איז אז ביזדערווייל האסטו נישט געברענגט קיין איין ערנסטע נארמאלע מקור אויף דעם

1) דער מהר"ל זאגט אזוי, דו פארשטייסט אים נאר נישט, וכ"כ האדר"ת כדבר פשוט, וכמשמעות דברי הרשב"א שיש לנו לעמוד תחת רשות האומות עד ביאת משיח.
2) די סברא זאגט אז ס'נישטא קיין גרעסערער פריקת עול הגלות ווי א מלוכה עצמאית מיט א אייגענע מיליטער, וואס רוב החלטות מאכט זי אויף די אייגענע האנט, דאס הייסט "לבטל הגזירה בכח".

מה אנו האט געשריבן:
טאקע מכאן ראיה למה שכתבתי אז ס'נישט קיין שום סתירה, והראי' דער מהר"ל זאגט דאך קלאר אז יעדע שינוי איז אסור, ועכ"ח אז די כוונה איז אז "אפילו" תפילה יותר מדאי איז אסור.

די קשיא איז אויב אזוי פארוואס איז דער מהר"ל נישט מפרש פשוט אז דחיקת הקץ מיינט אז מ’טאר נישט האבן קיין אייגענע לאנד, פארוואס לערנט ער די דוחק’דיגע פשט אז סגייט ארויף אויף שלא יתפללו יותר מדאי.

איך זעה נישט קיין שום דוחק אין דעם, ס'איז א קל וחומר אויף פעולות ממשיית אז ס'אסור.

כוועל דיר זאגן דעם אמת, כ’האב אמאל פרובירט צו לערנען די שטיקל מהר”ל אין חידושי אגדות און אין נצח ישראל און כ’האב נישט פארשטאנען קיין איין ווארט. דער מהר”ל איז דארט עפעס מסביר אז גלות איז שלא כסדר און די שבועות איז גזירות ווייל אן קיין גזירה האט א זאך וואס איז שלא כסדר נישט קיין קיום ווייל די סדר איז גובר, און די שבועות איז קעגן תוספות, גירעון און ביטול פון די קיום פון די שלא כסד פון די גלות, און קעגן ריחוק, מיעוט און ביטול פון די קץ. איך פארשטיי נישט פונקטליך וואס די זאכן מיינען, און ווי ס’זעהט מיר אויס איז די שטיקל מהר"ל, אזוי ווי כמעט אלע שטיקלעך פון די מהר"ל, א ביאור אויף די גמרא עפ"י סוד ורמז אזוי אז כ’ווייס נישט צו מקען ארויסדרינגען פון דעם ווי אזוי דער מהר"ל האט אפגעלערנט די גמרא פשוט פשט.

בקיצור, דו פארשטייסט נישט א שטיקל מהר"ל, ווערט עס שוין אפגעפרעגט אז ס'מיינט נישט גארנישט?!
דו ביסט דאך אויך מודה אז דער "מעסעדזש" פון דעם שטיקל מהר"ל איז אומצוויידייטיק אז יעדע שינוי פון צורת הגלות איז בניגוד לרצון ה', איז ווייל דו פארשטייסט נישט פונקטליך די עמקות הענינים איז די זאך שוין נישט גילטיג?!
שוין אפגערעדט אז דער מהר"ל איז זייער מובן, ובפרט להרגיל בדברי חכמתו העמוקה, [כ'בין מלמד זכות אז דו האסט געלערנט דעם מהר"ל אום איינס פארטאגס כד ניים ושכיב...].

חירות פון שעבוד מלכיות מוז נישט בכלל מיינען אז מ’האט אן אייגענע לאנד נאר אז מגייט זיין פריי פון צרות פון די גויים ווי דער רמב"ם שרייבט "שינוחו ממלכיות שאינן מניחות להן לעסק בתורה ובמצות כהגן, וימצאו להם מרגוע וירבו בחכמה כדי שיזכו לחיי העולם הבא".

די קשיא איז אויב די מדינה איז נישט קיין גאולה איז דעמאלטס מאכן די מדינה אויך נישט געווען קיין השתדלות און עשיית צעדים פאר די גאולה.

דער תירוץ איז פשוט'ער פון פשוט, אויפשטעלן א זעלבסשטענדיגע מלוכה איז השתדלות צו דערגרייכן חירות פון שעבוד האומות, ווארום אויב נישט, דאן וואס איז דער ענין אין די מלוכה? אלא מאי מען איז משתדל מיט פעולות ממשיות צוצוקומען דערצו. און בנוגע דחיקת הקץ איז דער איסור דייקא די השתדלות [וואס דאס איז די מרידה בגזירת הקב"ה] און נישט די תוצאה.
ועוד, לויט דער מענה חכם, צו וואס האבן אלע גדולי ישראל אין אלע דורות מזהיר געווען אויף דחיקת הקץ? ס'דאך ממילא נישטא אזא זאך, היות ס'נישט שייך זיך קיין גאולה קודם ביאת משיח? אלא מאי, די אזהרות זענען געווען אויף די פעולות פון גאולה, ווארום אפילו מ'קומט נישט אן צו א גאולה בפועל, איז נאך אלס אסור משתדל צו זיין דערצו.

מה אנו האט געשריבן:
זה לשונו: שראה אברהם אורך הגלות הזה וצרותיו העצומות, וחשש אולי בניו יתעוררו לצאת מהגלות קודם זמנו הגזור לפניו ית' כאשר עשו בני אפרים וכו' ואין ספק שעל זה עצמו אמר שלמה השבעתי וכו' וענין המרד באומות העולם הוא שיסבלו גלותם וישבו תחתם עד עת קץ בבא חליפותם וכו' יצווה שיחכו עד עת הקץ ולא ימרדו לצאת מהגלות קודם העת הגזור לפניו ית', ע"כ.
ער איז בפירוש מדגיש אז די קפידא איז אויף די התעוררות ארויסצוגיין פון גלות פאר די צייט, אפילו אן קיין שום שייכות פון מרידה דוקא, און ער איז מדגיש דער חיוב סובל צו זיין די עול הגלות פון די אוה"ע. ואדרבה, יעדע פעולה פון אזא התעוררות איז גאר מוגדר אלס "מרידה באומות".

כ’קען נישט כאפן וואס דו זעהסט פון דעם אברבנאל. דער אברבנאל רעדט פון די שבועה פון מרידה באומות און וואס האט מרידה באומות מיט האבן אן אייגענע לאנד אדער מיט א התעוררות ארויסצוגיין פון גלות. דער אברבנאל זאגט זייער קלאר וואס ער מיינט "וחשש אולי בניו יתעוררו לצאת מהגלות קודם זמנו הגזור לפניו ית' כאשר עשו בני אפרים", און אין מדרש שטייט אויף די בני אפרים "מה עשו נתקבצו ויצאו למלחמה ונפלו מהן חללים הרבה, מפני מה, שלא האמינו בה' ולא בטחו בישועתו".

אז דו קוקסט גוט אין אברבנאל וועסטו זען אז ער רעדט פון פעולות ארויסצוגיין פון גלות פאר די צייט, איך בין אבער מסכים אז לשיטתך אז א מלוכה עצמאית איז נישט קיין פעולות של יציאה מגלות זעט מען טאקע גארנישט.
דו האסט אבער למעשה נישט מסביר געווען פארוואס א מדינה עצמאית מיט א אייגענע מיליטער וועלכע מאכט אלע אירע החלטות אויף די אייגענע האנט, איז נישט קיין סתירה מיט גזירת הגלות. פארוואס הייסט דאס נישט ביטול הגזירה בכח?
איך בין מסכים אז א מלוכה וועלכע איז זיך משעבד צו די אומות און מאכט אלע החלטות נאר בהסכמתם, איז טאקע נישט קיין סתירה צו גזירת הגלות, און ס'נאר אזוי ווי א ווילעדזש וכדו'. אבער א מדינה וואס רוב החלטות אירע זענען בניגוד לדעת האומות, איז פשוט סותר צו גזירת הגלות, און אפילו לשיטתך איז דאס נישט יוצא מכלל מרידה באומות.

[למדן וצדיק]

דאס וואס דער רמב"ם שרייבט אז התורה העידה עליו שנאמר ושב ה"א וקבצך, איז לאו דוקא אויפן ענין קיבוץ גלויות, נאר אין דעם פסוק איז נכלל די גאנצע גאולה מיט אלע אירע שלבים, [דאל"כ תיקשי איך הוכיח מזה הרמב"ם שכל שאר חלקי הגאולה יהיה ע"י משיח, ועכ"ח דפסוק זה כולל כל חלקי הגאולה].

יעדע זאך וואס דער רמב"ם ברענגט האט זיך זיין מקור, קוק אריין אין די מקורות וציונים פון די רמב"ם הוצאות פרנקל.

טאקע דאס גופא איז דיין פראבלעם, אז ס'קוועטשט דיר בכלל נישט צו זאגן אז דער רמב"ם איז זיך סותר מיט'ן ברענגען די שבועות אין אגרת תימן

דער רמב"ם אין אגרת תימן ברענגט בכלל נישט די שבועות פון מרידה באומות און שלא יעלו בחומה. ווי געזאגט זעהט אויס פון דער רמב"ם דארט אז ער האט געלערנט אז די פסוק איז אן אזהרה מ’זאל נישט נאכגעשלעפט ווערן נאך משיחי שקר און טון צוליב דעם סכנה’דיגע זאכן אזוי אז ס’שטימט זייער פיין פארוואס ער ברענגט עס נישט אין ספר היד.

און אז דו האסט נישט קיין שום פראבלעם מטיל ספק צו זיין אין די אנגענומענע מיינונג פון אלע גדולי ישראל שבכל אורך שנות גלותינו.

???

שוואך... אז א מענטש איז זיך טועה און ער האלט אז דער משיח שקר פארמאגט די אלע מעלות, איז וואס? אינו אלא טועה בעלמא.

קען זיין ווען איינער איז באמת א טועה און אן אונס איז נישטא טאקע דער עונש פונקט ווי ביי יעדע אנדערע עבירה. דער אמת איז אבער ביי ענינים וואס איז נוגע כפירה איז דא אסאך שיטות וואס האלטן אז ס’נישטא קיין תירוץ פון טועה אדער שוגג (עיי’ קובץ הערות להגר"א וואסערמאן ביאורי אגדות על דרך הפשט סי’ י"ב אות ח’, ואכמ”ל).

ס'מיינט נישט אז ס'איז א מחלוקת, כולהו איתנייהו בי'. שוין אפגערעדט אז די גמרא האט אנגענומען די שיטה פון אני מתיר את בשרכם, און ס'נישטא קיין שום סיבה צו זאגן אז דער רמב"ם קריגט.

געווענליך ווען דער גמרא אדער מדרש ברענגט עטליכע שיטות מיינט עס אז מקריגט זיך, בפרט אז די לשון איז רבי אליעזר אומר, רבי חנינא אמר, רבי יהודה אמר וכו’ וכו’.

כ'האב געשריבן אז רש"י כאפט אן די גרעסערע רבותא.

דאס איז טאקע די קשיא פארוואס האט רש"י זיך בכלל מדחיק געווען צו לערנען די גרעסערע רבותא, זאל ער זאגן אז ריבו תחנונים איז מותר און דחיקת הקץ מיינט אז מטאר נישט מאכן קיין מלוכה עצמאית מיט אן אייגענע מיליטער וואס מאכט אייגענע החלטות.

1) דער מהר"ל זאגט אזוי, דו פארשטייסט אים נאר נישט, וכ"כ האדר"ת כדבר פשוט, וכמשמעות דברי הרשב"א שיש לנו לעמוד תחת רשות האומות עד ביאת משיח.

ווי שוין געזאגט זענען די מקורות לכאורה זייער שוואכע מקורות אדער בכלל נישט קיין מקורות.

2) די סברא זאגט אז ס'נישטא קיין גרעסערער פריקת עול הגלות ווי א מלוכה עצמאית מיט א אייגענע מיליטער, וואס רוב החלטות מאכט זי אויף די אייגענע האנט, דאס הייסט "לבטל הגזירה בכח".

בפשטות ביטול גזירת ה’ בכח מיינט דורך מלחמה וכדומה. למשל א מענטש וואס זיצט אין תפיסה קען מען זאגן ער זאל נישט גיין אויסהרג’ענען די תפיסה וועכטער און אנטלויפן נאר ער זאל ווארטן אויף ישועת ה’, אויב אבער מלאזט אים שוין ארויס איז נישט קיין חילוק ווי שווער און לאנג די וועג אהיים איז הייסט עס אבער נישט ביטול גזירת ה’ בכח.

איך זעה נישט קיין שום דוחק אין דעם, ס'איז א קל וחומר אויף פעולות ממשיית אז ס'אסור.

צו זאגן אז סאיז אסור מרבה צו זיין בתפילה פאר די גאולה איז א גרויסע דוחק כמבואר באריכות בויואל משה. אלא מאי דער מהר"ל האט געהאלטן אז אזוי ווי אויף פעולות ממשיות איז שוין דא די שבועות פון מרידה באומות און עליה בחומה און ער האט נישט געהאלטן אז מאכן אן אייגענע לאנד איז אסור האט ער געמוזט לערנען אז סגייט ארויף אויף ריבו תפילה.

בקיצור, דו פארשטייסט נישט א שטיקל מהר"ל, ווערט עס שוין אפגעפרעגט אז ס'מיינט נישט גארנישט?!

דו ביסט דאך אויך מודה אז דער "מעסעדזש" פון דעם שטיקל מהר"ל איז אומצוויידייטיק אז יעדע שינוי פון צורת הגלות איז בניגוד לרצון ה', איז ווייל דו פארשטייסט נישט פונקטליך די עמקות הענינים איז די זאך שוין נישט גילטיג?!

שוין אפגערעדט אז דער מהר"ל איז זייער מובן, ובפרט להרגיל בדברי חכמתו העמוקה

אז דו ביסט רגיל בדברי חכמתו העמוקה פונעם מהר"ל און דו פארשטייסט זיינע "מעסעדשעס", אשריך וטוב לך. איך ליידער האלט נאך נישט אויף די מדריגה.

דער תירוץ איז פשוט'ער פון פשוט, אויפשטעלן א זעלבסשטענדיגע מלוכה איז השתדלות צו דערגרייכן חירות פון שעבוד האומות, ווארום אויב נישט, דאן וואס איז דער ענין אין די מלוכה? אלא מאי מען איז משתדל מיט פעולות ממשיית צוצוקומען דערצו. און בנוגע דחיקת הקץ איז דער איסור דייקא די השתדלות [וואס דאס איז די מרידה בגזירת הקב"ה] און נישט די תוצאה.

ועוד, לויט דער מענה חכם, צו וואס האבן אלע גדולי ישראל אין אלע דורות מזהיר געווען אויף דחיקת הקץ? ס'דאך ממילא נישטא אזא זאך, היות ס'נישט שייך זיך קיין גאולה קודם ביאת משיח? אלא מאי, די אזהרות זענען געווען אויף די פעולות פון גאולה, ווארום אפילו מ'קומט נישט אן צו א גאולה בפועל, איז נאך אלס אסור משתדל צו זיין דערצו.

וואס ווערט יעצט פארענטפערט מיטן זאגן אז די איסור איז די השתדלות און נישט די תוצאה. די קשיא איז אז אין ויואל משה שטייט אז סנישט מעגליך ס’זאל זיין חירות פון שעבוד האומות פאר משיח קומט און אז די מדינה האט יא געקענט ווערן מוז דאך זיין אז דאס איז נישט קיין חירות פון שעבוד האומות ממילא איז די השתדלות צו מאכן די מדינה אויך נישט קיין השתדלות פאר חירות פון שעבוד האומות, און גדולי ישראל האבן טאקע נישט גערעדט פון אזא מדינה אדער אן אייגענע מדינה בכלל.

[great]

דאס וואס דער רמב"ם שרייבט אז התורה העידה עליו שנאמר ושב ה"א וקבצך, איז לאו דוקא אויפן ענין קיבוץ גלויות, נאר אין דעם פסוק איז נכלל די גאנצע גאולה מיט אלע אירע שלבים, [דאל"כ תיקשי איך הוכיח מזה הרמב"ם שכל שאר חלקי הגאולה יהיה ע"י משיח, ועכ"ח דפסוק זה כולל כל חלקי הגאולה].

יעדע זאך וואס דער רמב"ם ברענגט האט זיך זיין מקור, קוק אריין אין די מקורות וציונים פון די רמב"ם הוצאות פרנקל.

טאקע דאס גופא איז דיין פראבלעם, אז ס'קוועטשט דיר בכלל נישט צו זאגן אז דער רמב"ם איז זיך סותר מיט'ן ברענגען די שבועות אין אגרת תימן

דער רמב"ם אין אגרת תימן ברענגט בכלל נישט די שבועות פון מרידה באומות און שלא יעלו בחומה. ווי געזאגט זעהט אויס פון דער רמב"ם דארט אז ער האט געלערנט אז די פסוק איז אן אזהרה מ’זאל נישט נאכגעשלעפט ווערן נאך משיחי שקר און טון צוליב דעם סכנה’דיגע זאכן אזוי אז ס’שטימט זייער פיין פארוואס ער ברענגט עס נישט אין ספר היד.

און אז דו האסט נישט קיין שום פראבלעם מטיל ספק צו זיין אין די אנגענומענע מיינונג פון אלע גדולי ישראל שבכל אורך שנות גלותינו.

???

שוואך... אז א מענטש איז זיך טועה און ער האלט אז דער משיח שקר פארמאגט די אלע מעלות, איז וואס? אינו אלא טועה בעלמא.

קען זיין ווען איינער איז באמת א טועה און אן אונס איז נישטא טאקע דער עונש פונקט ווי ביי יעדע אנדערע עבירה. דער אמת איז אבער ביי ענינים וואס איז נוגע כפירה איז דא אסאך שיטות וואס האלטן אז ס’נישטא קיין תירוץ פון טועה אדער שוגג (עיי’ קובץ הערות להגר"א וואסערמאן ביאורי אגדות על דרך הפשט סי’ י"ב אות ח’, ואכמ”ל).

ס'מיינט נישט אז ס'איז א מחלוקת, כולהו איתנייהו בי'. שוין אפגערעדט אז די גמרא האט אנגענומען די שיטה פון אני מתיר את בשרכם, און ס'נישטא קיין שום סיבה צו זאגן אז דער רמב"ם קריגט.

געווענליך ווען דער גמרא אדער מדרש ברענגט עטליכע שיטות מיינט עס אז מקריגט זיך, בפרט אז די לשון איז רבי אליעזר אומר, רבי חנינא אמר, רבי יהודה אמר וכו’ וכו’.

כ'האב געשריבן אז רש"י כאפט אן די גרעסערע רבותא.

דאס איז טאקע די קשיא פארוואס האט רש"י זיך בכלל מדחיק געווען צו לערנען די גרעסערע רבותא, זאל ער זאגן אז ריבו תחנונים איז מותר און דחיקת הקץ מיינט אז מטאר נישט מאכן קיין מלוכה עצמאית מיט אן אייגענע מיליטער וואס מאכט אייגענע החלטות.

1) דער מהר"ל זאגט אזוי, דו פארשטייסט אים נאר נישט, וכ"כ האדר"ת כדבר פשוט, וכמשמעות דברי הרשב"א שיש לנו לעמוד תחת רשות האומות עד ביאת משיח.

ווי שוין געזאגט זענען די מקורות לכאורה זייער שוואכע מקורות אדער בכלל נישט קיין מקורות.

2) די סברא זאגט אז ס'נישטא קיין גרעסערער פריקת עול הגלות ווי א מלוכה עצמאית מיט א אייגענע מיליטער, וואס רוב החלטות מאכט זי אויף די אייגענע האנט, דאס הייסט "לבטל הגזירה בכח".

בפשטות ביטול גזירת ה’ בכח מיינט דורך מלחמה וכדומה. למשל א מענטש וואס זיצט אין תפיסה קען מען זאגן ער זאל נישט גיין אויסהרג’ענען די תפיסה וועכטער און אנטלויפן נאר ער זאל ווארטן אויף ישועת ה’, אויב אבער מלאזט אים שוין ארויס איז נישט קיין חילוק ווי שווער און לאנג די וועג אהיים איז הייסט עס אבער נישט ביטול גזירת ה’ בכח.

איך זעה נישט קיין שום דוחק אין דעם, ס'איז א קל וחומר אויף פעולות ממשיית אז ס'אסור.

צו זאגן אז סאיז אסור מרבה צו זיין בתפילה פאר די גאולה איז א גרויסע דוחק כמבואר באריכות בויואל משה. אלא מאי דער מהר"ל האט געהאלטן אז אזוי ווי אויף פעולות ממשיות איז שוין דא די שבועות פון מרידה באומות און עליה בחומה און ער האט נישט געהאלטן אז מאכן אן אייגענע לאנד איז אסור האט ער געמוזט לערנען אז סגייט ארויף אויף ריבו תפילה.

בקיצור, דו פארשטייסט נישט א שטיקל מהר"ל, ווערט עס שוין אפגעפרעגט אז ס'מיינט נישט גארנישט?!

דו ביסט דאך אויך מודה אז דער "מעסעדזש" פון דעם שטיקל מהר"ל איז אומצוויידייטיק אז יעדע שינוי פון צורת הגלות איז בניגוד לרצון ה', איז ווייל דו פארשטייסט נישט פונקטליך די עמקות הענינים איז די זאך שוין נישט גילטיג?!

שוין אפגערעדט אז דער מהר"ל איז זייער מובן, ובפרט להרגיל בדברי חכמתו העמוקה

אז דו ביסט רגיל בדברי חכמתו העמוקה פונעם מהר"ל און דו פארשטייסט זיינע "מעסעדשעס", אשריך וטוב לך. איך ליידער האלט נאך נישט אויף די מדריגה.

דער תירוץ איז פשוט'ער פון פשוט, אויפשטעלן א זעלבסשטענדיגע מלוכה איז השתדלות צו דערגרייכן חירות פון שעבוד האומות, ווארום אויב נישט, דאן וואס איז דער ענין אין די מלוכה? אלא מאי מען איז משתדל מיט פעולות ממשיית צוצוקומען דערצו. און בנוגע דחיקת הקץ איז דער איסור דייקא די השתדלות [וואס דאס איז די מרידה בגזירת הקב"ה] און נישט די תוצאה.

ועוד, לויט דער מענה חכם, צו וואס האבן אלע גדולי ישראל אין אלע דורות מזהיר געווען אויף דחיקת הקץ? ס'דאך ממילא נישטא אזא זאך, היות ס'נישט שייך זיך קיין גאולה קודם ביאת משיח? אלא מאי, די אזהרות זענען געווען אויף די פעולות פון גאולה, ווארום אפילו מ'קומט נישט אן צו א גאולה בפועל, איז נאך אלס אסור משתדל צו זיין דערצו.

וואס ווערט יעצט פארענטפערט מיטן זאגן אז די איסור איז די השתדלות און נישט די תוצאה. די קשיא איז אז אין ויואל משה שטייט אז סנישט מעגליך ס’זאל זיין חירות פון שעבוד האומות פאר משיח קומט און אז די מדינה האט יא געקענט ווערן מוז דאך זיין אז דאס איז נישט קיין חירות פון שעבוד האומות ממילא איז די השתדלות צו מאכן די מדינה אויך נישט קיין השתדלות פאר חירות פון שעבוד האומות, און גדולי ישראל האבן טאקע נישט גערעדט פון אזא מדינה אדער אן אייגענע מדינה בכלל.

אויב אפרים איז ארויס פון מצרים פאר די צייטאיז א סימן אז זיי האבן נישט גענומען א גאולה ??? ודי למבין . און איר האט גארנישט געענפערט אויף דעם אז די גמרא פסקנט קלאר שלש שבועות נישט ווי אין מדרש לשיטתך ??. און אויף דעם אז א מדינה איז ווי א מלוכה וואס איז מיט דעם?? און דעס אז עס קומט מיט אויך מרידות באומות אזוי ווי מזעט די מדינה און ארץ ישראל הטמאה ??? אין וואס איז מיט דעם וואס למעשה די מייסדים מחשבה איז כדי פטור צו ווערן פון שעבוד האומות ?? למעשה האט איר גארנישט געענפערט ממילא זעהט אויס אז איר זענט מודה נאר פשוט איר ווילט פשוט פארשטיין די מהריל און מדרש זאג איך גוט ??...

[מצפים לישועה]

דער רמבם זאגט אז אם יעמוד מלך מבית דוד וכו וילחום מלחמות השם וכו הרי זה בחזקת משיח וכו ואם נהרג אינו משיח רק כשאר מלכים הכשרים, יעצט ווי קען זיין אז פאר ער איז וודאי משיח מאכט ער מלחמות און איז עובר על השבועות? ובפרט אויב נהרג רופט מען א עובר על השבועות א מלך כשר?

[great]

דער רמבם זאגט אז אם יעמוד מלך מבית דוד וכו וילחום מלחמות השם וכו הרי זה בחזקת משיח וכו ואם נהרג אינו משיח רק כשאר מלכים הכשרים, יעצט ווי קען זיין אז פאר ער איז וודאי משיח מאכט ער מלחמות און איז עובר על השבועות? ובפרט אויב נהרג רופט מען א עובר על השבועות א מלך כשר?

פרק? הלכה?

[מצפים לישועה]

דער רמבם זאגט אז אם יעמוד מלך מבית דוד וכו וילחום מלחמות השם וכו הרי זה בחזקת משיח וכו ואם נהרג אינו משיח רק כשאר מלכים הכשרים, יעצט ווי קען זיין אז פאר ער איז וודאי משיח מאכט ער מלחמות און איז עובר על השבועות? ובפרט אויב נהרג רופט מען א עובר על השבועות א מלך כשר?

פרק? הלכה?

לעצטע פרק הלכות מלכים, אדער איינס פאר די לעצטע

[מה אנו]

יעדע זאך וואס דער רמב"ם ברענגט האט זיך זיין מקור, קוק אריין אין די מקורות וציונים פון די רמב"ם הוצאות פרנקל.

דער רמב"ם שטעלט אוועק די סדר הגאולה אזוי: משיח, מלכות בית דוד, בנין המקדש וקיבוץ גלויות. לפי"ז פארשטיי איך אז ביז דאס פאסירט נישט איז מען נאך אין גלות, לפי"ז איז אויך פשוט אז ביז דאס אלעס פאסירט נישט איז גזירת הגלות בתוקפה.

דער רמב"ם אין אגרת תימן ברענגט בכלל נישט די שבועות פון מרידה באומות און שלא יעלו בחומה. ווי געזאגט זעהט אויס פון דער רמב"ם דארט אז ער האט געלערנט אז די פסוק איז אן אזהרה מ’זאל נישט נאכגעשלעפט ווערן נאך משיחי שקר און טון צוליב דעם סכנה’דיגע זאכן אזוי אז ס’שטימט זייער פיין פארוואס ער ברענגט עס נישט אין ספר היד.

פון וואו נעמט דער רמב"ם אז דער פסוק גייט ארויף אויף משיחי שקר? אודאי האט דער רמב"ם דאס נישט אליין מחדש געווען, נאר מקורו איז פון די שבועות וואס חז"ל דרשנ'ען אויף די פסוקים, וזה פשוט מאד.
ועוד, מאיזה סיבה זאל דער רמב"ם נישט אננעמען א גמרא מפורשת?

מה אנו האט געשריבן:
און אז דו האסט נישט קיין שום פראבלעם מטיל ספק צו זיין אין די אנגענומענע מיינונג פון אלע גדולי ישראל שבכל אורך שנות גלותינו.

???

די שלש שבועות זענען אנגענומען ביי אלע גדולי ישראל בכל הדורות, אפילו די רבני מזרחי האבן זיך נישט געוואגט מטיל ספק צו זיין בתוקף השבועות, אבער דו ווילסט מטיל ספק זיין אין די שבועות מיט'ן לערנען פאלש פשט אין רמב"ם כאילו ער האט נישט אנגענומען די שבועות.
ולדוגמא להראות איך כל הפוסקים נקטו השבועות למעשה, עיין שו"ת רשב"ש (סי' ב), כפתור ופרח (פ"י דף רכד בהוצאה החדשה), פסקי ריא"ז האחרון (כתובות פי"ג ה"ח), מגילת אסתר על הרמב"ם (עשה ד מהנשכחות), פאת השלחן (סי' א ס"ג), מהר"ש סאלאנט (הובא בכבוד הלבנון עמוד 85 ומשם בדרישת ציון דף ט:), שו"ת אבנ"ז (יו"ד סי' תנד), שו"ת דבר שמואל (סי' שעה), מהר"ם חגיז (בתחלת ספרו שבר פושעים), ציצית נובל צבי למהר"י ששפורט (עמוד 88 98 ועוד), האדר"ת בקונטרס זכר למקדש (עמוד 8), וע"ע שו"ת לבושי מרדכי (מהדות"ל יו"ד סי' מט), שו"ת מהרשד"ם (חו"מ סי' שסד), שו"ת חת"ס (יו"ד סי' רכ), שו"ת דברי מלכיאל (ח"ג סי' ע).
די שלש שבועות זענען געווען אנגענומען ביי אלע רבני מזרחי ביז הקמת המדינה, עי' מש"כ הגר"צ קאלישער בדרישת ציון (מאמר קדישין דף לה:), חכם באשי (שם דף ה.), הגר"ש מאהליבער בשיבת ציון (א עמוד 9), הגרי"י ריינעס באור חדש (עמוד 240), ספר הערכים (עמוד 152 ועמוד 298), וע"ע בקונטרס 'גאולה וישועה הציוניות מנקודת השקפת הדת', ווי עס ווערט קלאר ארויסגעברענגט זייער מיינונג אז סיי וואספארא פעולה באופן פון יד חזקה שלא ברשות האומות, איז א קלארע העברה אויף די שלש שבועות עיי"ש.

קען זיין ווען איינער איז באמת א טועה און אן אונס איז נישטא טאקע דער עונש פונקט ווי ביי יעדע אנדערע עבירה. דער אמת איז אבער ביי ענינים וואס איז נוגע כפירה איז דא אסאך שיטות וואס האלטן אז ס’נישטא קיין תירוץ פון טועה אדער שוגג (עיי’ קובץ הערות להגר"א וואסערמאן ביאורי אגדות על דרך הפשט סי’ י"ב אות ח’, ואכמ”ל).

ר' אלחנן זאגט דאס נאר אויף אמונה בבורא עולם, [ועוד יש גירסא אחרת בשם הגר"ח שאמר כן בנוגע כל הי"ג עיקרים], אבער סתם א טעות אין מציאות בנוגע מעלות משיח, איז פשוט אז ס'האט נישט קיין שייכות מיט כפירה. [ועי' שו"ת ויען דוד (ח"א או"ח סי' י"ב) דמותר לצרף למנין מי שיש בו דעות כוזבות בשוגג, דאל"כ לא הנחת בת לאברהם אבינו].

דאס איז טאקע די קשיא פארוואס האט רש"י זיך בכלל מדחיק געווען צו לערנען די גרעסערע רבותא, זאל ער זאגן אז ריבו תחנונים איז מותר און דחיקת הקץ מיינט אז מטאר נישט מאכן קיין מלוכה עצמאית מיט אן אייגענע מיליטער וואס מאכט אייגענע החלטות.

צו זאגן אז סאיז אסור מרבה צו זיין בתפילה פאר די גאולה איז א גרויסע דוחק כמבואר באריכות בויואל משה. אלא מאי דער מהר"ל האט געהאלטן אז אזוי ווי אויף פעולות ממשיות איז שוין דא די שבועות פון מרידה באומות און עליה בחומה און ער האט נישט געהאלטן אז מאכן אן אייגענע לאנד איז אסור האט ער געמוזט לערנען אז סגייט ארויף אויף ריבו תפילה.

וואס איז אזוי שלעכט צו לערנען אז א מלוכה עצמאית איז נכלל אין עליה בחומה? [דהיינו שנכלל בזה כל ענין התחזקות. ועוד יתכן שכך היתה לרש"י בקבלה שגם ריבוי תחנונים אסור].

בפשטות ביטול גזירת ה’ בכח מיינט דורך מלחמה וכדומה. למשל א מענטש וואס זיצט אין תפיסה קען מען זאגן ער זאל נישט גיין אויסהרג’ענען די תפיסה וועכטער און אנטלויפן נאר ער זאל ווארטן אויף ישועת ה’, אויב אבער מלאזט אים שוין ארויס איז נישט קיין חילוק ווי שווער און לאנג די וועג אהיים איז הייסט עס אבער נישט ביטול גזירת ה’ בכח.

אין המשל דומה לנמשל, ווען מ'לאזט אים שוין ארויס איז שוין טאקע נישט קיין נפק"מ, אויב אבער איז ער אליין אנטלאפן בניגוד לרצון המלך, איז יעדע פעולה וואס ער טוט ווייטער צו אנטלויפן, א מרידה במלך.
ס'גייט מיר נישט אין קאפ אריין וויאזוי מ'קען טראכטן אז א מלוכה עצמאית מיט א אייגענע מיליטער וכו' איז נישט בגדר פריקת עול הגלות, אדער ליתר דיוק, "השתדלות" לפרוק עול הגלות.

אז דו ביסט רגיל בדברי חכמתו העמוקה פונעם מהר"ל און דו פארשטייסט זיינע "מעסעדשעס", אשריך וטוב לך. איך ליידער האלט נאך נישט אויף די מדריגה.

מ'דארף נישט קיין "מעסעדזשעס", דער מהר"ל זאגט קלאר און דייטליך אז יעדע שינוי מצורת הגלות איז בניגוד לרצון ה', דו פארשטייסט נאר נישט די עמקות הענינים "פארוואס" ס'איז אזוי, דאס מאכט אבער נישט דער מהר"ל אויס מהר"ל.

מה אנו האט געשריבן:
1) דער מהר"ל זאגט אזוי, דו פארשטייסט אים נאר נישט, וכ"כ האדר"ת כדבר פשוט, וכמשמעות דברי הרשב"א שיש לנו לעמוד תחת רשות האומות עד ביאת משיח.

ווי שוין געזאגט זענען די מקורות לכאורה זייער שוואכע מקורות אדער בכלל נישט קיין מקורות.

פונעם מהר"ל האסטו סתם אזוי ליצנות געמאכט, פון דעם אדר"ת האסטו זיך בכלל נישט וויסנדיג געמאכט, און דער רשב"א האסטו געלערנט שלא כפשטות משמעות דבריו.

וואס ווערט יעצט פארענטפערט מיטן זאגן אז די איסור איז די השתדלות און נישט די תוצאה. די קשיא איז אז אין ויואל משה שטייט אז סנישט מעגליך ס’זאל זיין חירות פון שעבוד האומות פאר משיח קומט און אז די מדינה האט יא געקענט ווערן מוז דאך זיין אז דאס איז נישט קיין חירות פון שעבוד האומות ממילא איז די השתדלות צו מאכן די מדינה אויך נישט קיין השתדלות פאר חירות פון שעבוד האומות, און גדולי ישראל האבן טאקע נישט גערעדט פון אזא מדינה אדער אן אייגענע מדינה בכלל.

אויב א מענטש מאכט השתדלות פאר פרנסה און למעשה האט ער נישט געלייזט, וועט איינער זאגן אז אלא מאי האט ער בכלל נישט געמאכט קיין השתדלות? אודאי האט ער געמאכט השתדלות, ס'נאר נישט געלונגען, וה"ה בנדו"ד.
און וואס א נפק"מ אויב די גדולי ישראל האבן יא אדער נישט גערעדט פון אזא מדינה אדער נישט, זיי האבן גערעדט פון טוהן פעולות צו די גאולה, ולשיטתך איז נישט שייך אזא מציאות פון פעולות צו די גאולה, היות מ'קען נישט משיג זיין גאולה פאר ביאת משיח?
ולדוגמא עי' ספר החיים (לר' בצלאל אחי המהר"ל, ח"ה פ"ו): ודע כי הגלות הרביעי הזה דומה לחולי קדחת הרביעית, שאם ירצה אדם לגרשו ולסלקו מעליו קודם שיעשה פעולתו ב' או ג' פעמים אז יתגרה בו יותר ויכבד עליו, כך אין לקדם הגאולה טרם זמנו, ואעפ"י שיתמהמה חכה לו.
ובאהל יעקב (פ' בא ד"ה ואכלתם): אמנם לעתיד אי"ה יעד הנביא ואמר (ישעי ס) ושלמו ימי אבלך, כלומר ימי הגלות ישלמו עד תכליתם, אשר ע"כ פקד עלינו ית' לבל נהיה חרדים לבהל ולמהר זמן הגאולה, כמאמר הנביא (שם כח) המאמין לא יחיש, וכמאמר שהע"ה השבעתי אתכם בנות ירושלים וכו' עד שתחפץ, ובמדרש השביע הקב"ה את ישראל שלא ידחקו את הקץ וכו', כי בשימהרו ישראל הנה ממהרים על גאולתם והצלתם אף אם טרם הגיע העת.
וז"ל הג"ר אברהם מעמדין (צרור החיים פרק קץ הימין): אמנם היותנו מצווים לבלתי שלוח יד בשום אופן ובשום זמן למהר גאולתנו על ידי איזה פעולה מצדנו, והיותינו מצווים לעבוד את אדוני הארץ בכל לבבנו ובכל נפשנו, מבואר מן המקרא ומן הגמרא ומן הסברא ומן הנסיון. מן המקרא, שכל הכתובים שבתורה שבאו על הגאולה אשר תבוא אחרי התשובה לא נתייחס שום פעולת הגאולה לבני אדם בלתי לה' לבדו וכו', עיי"ש באריכות נפלאה.
ודבריו הובאו בדברי שאול להגאון בעל שואל ומשיב (פ' שמות ד"ה הבה נתחכמה, ופ' פקודי ד"ה ולא יכול משה), וכתב עליו בזה"ל: עיי"ש דבריו הקדושים והיקרים הנוזלים ממקור האמת והיראה הטהורה. גם הגאון ר' שלמה קלוגר מביא דבריו (שו"ת ובחרת בחיים סי' כט), וקלסי' מאד.
וכבר הבאתי לעיל ד' הגרשר"ה שבענין הגאולה "לא נשתדל לעזור בעצמינו, כי אם נבטח בשמו הגדול לבד שבודאי יקיים הבטחתו". ודברי הגרא"ח מייזעל "כי לא ביד אדם תשועתינו ואך לה' הישועה, ילך בדרך התורה כאשר הורו לנו רבותינו לאהבה את ה' וכו', ואז ה' יהא עוזר לנו וממרום ישלח לנו את הגואל האמיתי, וחלילה לאיש הישראלי לבקש תחבולות ולחשוב מזימות, אנו אין לנו רק ליחל לה', הוא תקותינו והוא ירחמינו".
וידועים דברי הרש"ב מליובאוויטש שאמר אודות הציונים ומדינתם: "כל שכן בכוחות ותחבולות גשמיים, דהיינו לצאת מהגלות בזרוע בשר אין אנו רשאים, ולא בזה תהיה גאולתינו ופדות נפשינו וכו', ותהיה גאולתינו ע"י הקבה בעצמו וכו', ובגלות החל הזה עלינו לצפות רק לגאולתינו וישועתינו של הקב"ה בעצמו, שלא ע"י בשר ודם ותהיה גאולתינו שלימה", וכ"כ בנו הריי"ץ.
לשיטתך איז בכלל נישט מובן פשט פון די אלע אזהרות אויף פעולות פון גאולה, ס'דאך בכלל נישט שייך אזא זאך, היות ס'קען דאך ממילא נישט געלונגען?

[מה אנו]

דער רמבם זאגט אז אם יעמוד מלך מבית דוד וכו וילחום מלחמות השם וכו הרי זה בחזקת משיח וכו ואם נהרג אינו משיח רק כשאר מלכים הכשרים, יעצט ווי קען זיין אז פאר ער איז וודאי משיח מאכט ער מלחמות און איז עובר על השבועות? ובפרט אויב נהרג רופט מען א עובר על השבועות א מלך כשר?

הנה מבואר ברמב"ם שאף אותו משיח שלא הצליח עד כה, מ"מ החזיר את ישראל בתשובה קודם שערך מלחמותיו, וזהו הסימן הראשון שהוא משיח, ואם למעשה לא הצליח בהכרח שהיה חסר בהתשובה, [וי"ל דאף שהוא הכריח כלל ישראל לילך בדרכי התורה, מ"מ זה היה רק בעולם המעשה, אבל הלב היה חסר, ובפסוק מבואר כי התנאי לגאולה הוא 'ושמעת בקולו וגו' בכל לבבך ובכל נפשך', וע"כ לא הצליח למעשה], ועכ"פ כיון שבאופן חיצוני היה נראה שכלל ישראל שבו בתשובה, שוב המלחמות שעשה לא היה כפירה, כי אכן הוה ס"ל דזהו הגאולה הבא ע"י תשובה כמבואר בתורה.
ועי' שו"ת מנח"א (ח"ה סי' י"ב) שכ' דמלחמת מלך המשיח יהיה ע"פ נס ולא בכלי זיין בדרך הטבע, ועי' שו"ת אג"מ (או"ח ח"ד סי' פ"א) שכתב כי כן משמע מהפסוקים ביחזקאל, וא"כ י"ל שה"נ בהך משיח שלא הצליח היו כל מלחמותיו שלא בדרך הטבע, דבעצם הי' הזמן להגאולה אלא שלבסוף נתבטל, [או שהי' מאת ה' לנסיון], ואין זה מיקרי העברה על השבועות.

[יין ישן]

אני הקטן פיל נישט אז די פלאץ זיך אויסצוטענה'ן איבער די ענינים איז דא אויף אייוועלט וואו עס ווענדט זיך בס"ה ווער עס קען בעסער שרייבן, אבער די אלע וויכוחים דא דערמאנען מיר פון א מעשה שהי' אצלי פאר נישט לאנג צוריק, א אינגערמאן קומט צו צו מיר און פרעגט טאמער איך קען אים בארגן א ויואל משה, עס איז מיר געווען אינטרעסאנט וויסנדיג אז יענער איז נישט קיין סאטמארער, געט ער מיר א זאג אז אזוי ווי ער האט לעצטנס געקויפט דעם מענ"ח וויל ער זעהן אויף וואס ארויף דער מענ"ח גייט ארויף, האב איך אים געענטפערט, וועסט מיר זייער אנטשולדיגן אבער ויואל משה איז נישט קיין מראי מקומות ספר פארן מענ"ח און אויף דעם בארג איך נישט קיין ויוא"מ, לענינינו עס איז דא וואס האבן מורא צו לערנען ויוא"מ, קויפט מען א מענ"ח וואס געט זיך אן אלס איינער וואס איז גאר מבאר און מסכם דעם שיטת הויוא"מ און מען האט שוין גלייך שוברו בצדו לשיטתם, אבער יעדער נארמאלער מענטש פארשטייט אז די וועג ארויסצוהאבן א זאך איז נישט דורכ'ן עס לערנען אין א ספר וואס ברענגט דאס כדי זיך צו דינגען און ברענגט נאר וואס אים שמעקט.

[ארויף]

There is a what's app group for שיעורים in יואל משה?

[חלב ישראל]

איך האב נאר איין פראגע, האט שוין איינער געטוישט זיין דעה אלס רעזולטאט פון די וויכוחים דא? חזקה על פארטייאישע שיטה (הן באידישקייט הן בגויאישקייט) שאינה חוזרת ריקם...

[מצפים לישועה]

דער רמבם זאגט אז אם יעמוד מלך מבית דוד וכו וילחום מלחמות השם וכו הרי זה בחזקת משיח וכו ואם נהרג אינו משיח רק כשאר מלכים הכשרים, יעצט ווי קען זיין אז פאר ער איז וודאי משיח מאכט ער מלחמות און איז עובר על השבועות? ובפרט אויב נהרג רופט מען א עובר על השבועות א מלך כשר?

הנה מבואר ברמב"ם שאף אותו משיח שלא הצליח עד כה, מ"מ החזיר את ישראל בתשובה קודם שערך מלחמותיו, וזהו הסימן הראשון שהוא משיח, ואם למעשה לא הצליח בהכרח שהיה חסר בהתשובה, [וי"ל דאף שהוא הכריח כלל ישראל לילך בדרכי התורה, מ"מ זה היה רק בעולם המעשה, אבל הלב היה חסר, ובפסוק מבואר כי התנאי לגאולה הוא 'ושמעת בקולו וגו' בכל לבבך ובכל נפשך', וע"כ לא הצליח למעשה], ועכ"פ כיון שבאופן חיצוני היה נראה שכלל ישראל שבו בתשובה, שוב המלחמות שעשה לא היה כפירה, כי אכן הוה ס"ל דזהו הגאולה הבא ע"י תשובה כמבואר בתורה.
ועי' שו"ת מנח"א (ח"ה סי' י"ב) שכ' דמלחמת מלך המשיח יהיה ע"פ נס ולא בכלי זיין בדרך הטבע, ועי' שו"ת אג"מ (או"ח ח"ד סי' פ"א) שכתב כי כן משמע מהפסוקים ביחזקאל, וא"כ י"ל שה"נ בהך משיח שלא הצליח היו כל מלחמותיו שלא בדרך הטבע, דבעצם הי' הזמן להגאולה אלא שלבסוף נתבטל, [או שהי' מאת ה' לנסיון], ואין זה מיקרי העברה על השבועות.

אני התכוונתי למה שכתבו למעלה שזמן סיום איסור שלוש שבועות הוא בהתגלות המשיח.
לא מסתבר שהתרת השבועות תלוי בתשובה כי זה דבר יחסי כמה תשובה וכמה אחוז מכלל ישראל.

[great]

דער רמבם זאגט אז אם יעמוד מלך מבית דוד וכו וילחום מלחמות השם וכו הרי זה בחזקת משיח וכו ואם נהרג אינו משיח רק כשאר מלכים הכשרים, יעצט ווי קען זיין אז פאר ער איז וודאי משיח מאכט ער מלחמות און איז עובר על השבועות? ובפרט אויב נהרג רופט מען א עובר על השבועות א מלך כשר?

הנה מבואר ברמב"ם שאף אותו משיח שלא הצליח עד כה, מ"מ החזיר את ישראל בתשובה קודם שערך מלחמותיו, וזהו הסימן הראשון שהוא משיח, ואם למעשה לא הצליח בהכרח שהיה חסר בהתשובה, [וי"ל דאף שהוא הכריח כלל ישראל לילך בדרכי התורה, מ"מ זה היה רק בעולם המעשה, אבל הלב היה חסר, ובפסוק מבואר כי התנאי לגאולה הוא 'ושמעת בקולו וגו' בכל לבבך ובכל נפשך', וע"כ לא הצליח למעשה], ועכ"פ כיון שבאופן חיצוני היה נראה שכלל ישראל שבו בתשובה, שוב המלחמות שעשה לא היה כפירה, כי אכן הוה ס"ל דזהו הגאולה הבא ע"י תשובה כמבואר בתורה.
ועי' שו"ת מנח"א (ח"ה סי' י"ב) שכ' דמלחמת מלך המשיח יהיה ע"פ נס ולא בכלי זיין בדרך הטבע, ועי' שו"ת אג"מ (או"ח ח"ד סי' פ"א) שכתב כי כן משמע מהפסוקים ביחזקאל, וא"כ י"ל שה"נ בהך משיח שלא הצליח היו כל מלחמותיו שלא בדרך הטבע, דבעצם הי' הזמן להגאולה אלא שלבסוף נתבטל, [או שהי' מאת ה' לנסיון], ואין זה מיקרי העברה על השבועות.

עיין מפורש ברבינו בחיי פ ויחי שלכן לא כתוב אות ז בכלל ב ברכות של יהודא משום שמעולם לא הלכו מלכי דוד במלחמה בכלי זיין וכן יהי במלך המשיח שהוא מבית דוד ולכן שלא יטעו לא כתוב התורה אות זיין

[טראק דרייווער]

אלע צרות וואס קומט אויף מענטשן איז בגזירת עליון, ואעפ״כ מעג מען טון השתדלות פטור צו ווערן פון די צרות, וואס איז גלות אנדערש, אלא מאי די שלוש שבועות, וואלט דאך די פוסקים געדארפט לאזן הערן, בפרט דער רמבם וואס לאזן נישט אויס קיין איין זאך וואס איז נוגע להלכה.

אויף די רמב"ם איז טאקע נאך אלע תירוצים שווער פארוואס ער ברענגט נישט די שלש שבועות. אפילו מען זאל וועלן זאגן אז מען זעהט שוין פון אנדערע פלעצער אז די ענדע פונעם גלות איז נאר דורך משיח, אבער אף על פי כן איז שווער פארוואס דער רמב"ם דערמאנט נישט על כל פנים די עונש דערפון פון אני מתיר את בשרכם.

בדוחק וועט מען מיזן זאגן אז היות מען זעהט שוין די עצם ענין פון אנדערע פלעצער אינעם רמב"ם, און די שלש שבועות איז בעיקר די עונש אויף די עבירה, האט דער רבמ"ם נישט געזעהן פאר וויכטיגע צו שרייבן די עונש, ווייל זיין ספר איז נישט געמאכט צו שרייבן עונשים, נאר צו שרייבן הלכות, אין די הלכה אז דוקא משיח וועט אויסלייזן אידן זעהט מען שוין פון אן אנדערע פלאץ אינעם רמב"ם.

אין טאקע אין אגרת תימן וואס דארט איז א בריוו מזהיר צו זיין די קהילה פון תימן דארט דערמאנט טאקע די רמב"ם יא די עונש פון אני מתיר את בשרכם.

אבער בכלל איז נישט ריכטיג צו זאגן אז די פוסקים ברענגן נישט די שלש שבועות להלכה. אין הכי נמי דער רמב"ם ברענגט דאס נישט, אבער גאר אסאך פוסקים ראשונים אין אחרונים ברענגן די שלש שבועות להלכה, ווער עס וויל וויסן די מראה מקומות זאל קוקן אין די ספר "אפס בלתך גואלנו" ארויסגעגעבן דורך מוסד נטרונא, ווי זיי ברענגען דארט א ברייטע ליקוט פון ראשונים אין אחרונים וואס ברענגען צו הלכה למעשה די שלש שבועות בלי שום חולק.

[מצפים לישועה]

אלע צרות וואס קומט אויף מענטשן איז בגזירת עליון, ואעפ״כ מעג מען טון השתדלות פטור צו ווערן פון די צרות, וואס איז גלות אנדערש, אלא מאי די שלוש שבועות, וואלט דאך די פוסקים געדארפט לאזן הערן, בפרט דער רמבם וואס לאזן נישט אויס קיין איין זאך וואס איז נוגע להלכה.

אויף די רמב"ם איז טאקע נאך אלע תירוצים שווער פארוואס ער ברענגט נישט די שלש שבועות. אפילו מען זאל וועלן זאגן אז מען זעהט שוין פון אנדערע פלעצער אז די ענדע פונעם גלות איז נאר דורך משיח, אבער אף על פי כן איז שווער פארוואס דער רמב"ם דערמאנט נישט על כל פנים די עונש דערפון פון אני מתיר את בשרכם.

בדוחק וועט מען מיזן זאגן אז היות מען זעהט שוין די עצם ענין פון אנדערע פלעצער אינעם רמב"ם, און די שלש שבועות איז בעיקר די עונש אויף די עבירה, האט דער רבמ"ם נישט געזעהן פאר וויכטיגע צו שרייבן די עונש, ווייל זיין ספר איז נישט געמאכט צו שרייבן עונשים, נאר צו שרייבן הלכות, אין די הלכה אז דוקא משיח וועט אויסלייזן אידן זעהט מען שוין פון אן אנדערע פלאץ אינעם רמב"ם.

אין טאקע אין אגרת תימן וואס דארט איז א בריוו מזהיר צו זיין די קהילה פון תימן דארט דערמאנט טאקע די רמב"ם יא די עונש פון אני מתיר את בשרכם.

אבער בכלל איז נישט ריכטיג צו זאגן אז די פוסקים ברענגן נישט די שלש שבועות להלכה. אין הכי נמי דער רמב"ם ברענגט דאס נישט, אבער גאר אסאך פוסקים ראשונים אין אחרונים ברענגן די שלש שבועות להלכה, ווער עס וויל וויסן די מראה מקומות זאל קוקן אין די ספר "אפס בלתך גואלנו" ארויסגעגעבן דורך מוסד נטרונא, ווי זיי ברענגען דארט א ברייטע ליקוט פון ראשונים אין אחרונים וואס ברענגען צו הלכה למעשה די שלש שבועות בלי שום חולק.

קיינער דינגט זיך נישט אויף די גמרא פון שלש שבועות, די שאלה איז נאר צו דאס איז א איסור בפני עצמו, אדער דער אלגעמיינער איסור פון אריין גיין אין סכנה וואס אויף דעם איז דא א עקסטערע עונש אני מתיר את בשרכם, איז וויבאלד אלע גדולי הפוסקים ברענגען נישט דעם איסור איז משמע אז חוץ פון דעם איסור פון אריין גיין אין סכנה איז נישט דא דא א איסור נוסף,אין ממילא אין א פאל וואס איז נישט דא קיין סכנה אדער אויב די סכנה איז גרעסער ווען מען וועט זיך אינטערגעבן פאר זיי איז נישט דא דער איסור.

נאך א ראיה אז דער איסור גייט נישט אן ווען די סכנה איז גרעסער אויב מען וועט נישט מלחמה האלטן,איז פון דעם וואס דער מחבר ברענגט להלכה דעם דין פון עכום שצרו על עיירות ישראל שיוצאים ללחום עמהם אפילו בשבת.

אויך אין רמבם בדיני מלחמה זאגט ער אז מלחמת מצווה איז הצלת ישראל מיד צר, און ער איז נישט מחלק פון זמן הזה און זמן הבית.

און דעי פוסקים וואס דערמאנען דרך אגב די שלוש שבועות איז באופן רגיל וואס בזמן הגלות איז ידינו על התחתונה און סאיז מסוכן מלחמה האלטן מיט די גויים איז דא דער איסור און דער עונש .

[באדראטשיג]

נעבעך!

[חלב ישראל]

נעבעך אן אפיקורוס איז אויך אן אפיקורוס.

[טראק דרייווער]

מצפים איך פארשטיי נישט, אין די גמרא שטייט אני מתיר את בשרכם, דאס זעהט נישט אויס ווי א פשוט'ע מציאות אז עס גייט אזוי פאסירן מצד די גוים וויבאלד מען גייט מלחמה האלטן מיט זיי, עס זעהט אויס פון די גמרא קלאר אז דאס איז אן עונש פונעם אייבערשטן. און די דין פון עכו"ם שצרו קומט נישט דא אריין ווייל מען נעמט נישט דארט קיין מלוכה פאר זיך מען גייט זיך פשוט פארטיידיגן, ממילא האסטו סתם געווארפן זאמד אין די אויגן.