פירות אין ירקות אין פסח

[ירא שמים]

אזוי ווי ס'איז דא פארשידענע מנהגים וועלכע פרוכט אין גרינס מען עסט יא אדער נישט,
אין עס עס איז דא סיבות שונות אינטער יעדע מנהג, אין מען דארף דאך האבען וואס צי עסען וועל איך אנהייבען אויסרעכענען,

ראש וראשון איז דאך:
פעטעיטעס, דאס עסט לכאורה גאנץ כלל ישראל, פסח אן פעטעיטעס איז אזוי ווי א אינטערנעט אן איי וועלט.

עפעל
בארען
באנאנעס
אוואקאדאו'ס
בארשט
הארסרעדיש
ארענדזשעס
לעמאן'ס
מייערען

[והוא פלאי]

קארטאפעל, האלט דער חיי אדם אז מען זאל נישט עסן
מייערן עסט מען נישט אין בעלז, ווייל עס האט א משמעות פון ריבוי וואס דערמאנט פון חמץ, וכידוע איז דא אן ענין נישט צו דערמאנען חמץ פפסח, מהאר"י, ווייל חמץ איז סט"א ושם אלהים אחרים לא תזכירו
אוואקאדא איז דא וואס עסען נישט קיין שום פרי וואס מען האט נישט געגעסן פארצייטנס, שחסר בסייעתא דשמיא של האבות, וכן באנאנאס ועוד הרבה פירות
מארנצען ושאר ציטרוס פרוכט לא אכל הרה"ק מסאקמיר משום שהי' רינון אז מען מען גיבט נידעלס פאר די פירות, ואחד שאל אותו איך אפשר, וענה מען זיגלט דאך אויך, שבימים ההם הי' חותם על המאראנצען, ולמעשה ההאתחדות אומר שצריכים לרחצו בזייף וואסער שהשמיר היא קטניות

[farshlufen]

דער חשש איבער נידלען וכדומה איז נאכאלץ שייך בימינו אלה.

[ארעסטאנט]

‎​

מייערן עסט מען נישט אין בעלזא, ווייל עס האט א משמעות פון ריבוי וואס דערמאנט פון חמץ

וואס האט ריבו מיט חמץ? מיך דערמאנט ריבו פון חרוסת גראדע.

און וואס איז מיט דעם וכל "המרבה" לספר ביציאת מצרים?!..

נישט ח"ו חוזק צו מאכן פון א מנהג ישראל, אבער כפי ידועתי איז דאס א טעות פון דיין זייט.

[למעלה משבעים]

ר' ארעסטאנט עס איז נישט קיין טעות, עס איז ריכטיג די סיבה דערפון איז ווייל דאס איז א לשון פון ריבוי/מערן, און חמץ איז אזאך וואס מערט/יערט זיך.

[חושים בן דן]

פארריכט מיר אויב איך בין נישט גערעכט, בער איך מיין אז בארשט און הארסרעדיש (צוויקל) איז די זעלבע זאך, שטימט??

[למעלה משבעים]

בארשט, איז די משקה, צוויקל איז די מאכל מיט וואס מען מאכט בארשט.

[ארעסטאנט]

מודים דרבנן!!!
איך האב זיך נישט געפוילט ארויסגענומען פון פסח קיך דעם הערליכן ספר "ביתו נאוה קודש" על מנהגי בעלזא ארויסגעגעבן דורך האדמו"ר מבערגסאז שליט"א, ברענגט ער דארט וז"ל;

מייערן לא אכלו בבעלזא פסח. חסידים היו אומרים, כי מייערן מלשון 'מערן' ושמא קגרים. כי ענינו של חמץ הוא תפיחת העיסה שהיא לשון של מערין (בלע"ז). (כך גם כתב הרה"צ מבילגוריי)

[farshlufen]

מיסטער בן דן, הארסרעדיש איז חריין, צוויקל איז ביעטס.

[והוא פלאי]

אגב ישנו פלוגתא בין נכדי בעלזא, כי יש מה אומרים שבבעלזא לא אכלו שום דבר שהי' בו ריבוי גרעינים בפסח,
ויש אומרים שרק דבר שלא הי' שכיח בימים הקדמונים,
והפלוגתא הוא מהו הטעם שלא אכלו איגערקע
ואלו שאומרים שלא אכלו מאכל שיש בו גרעינים הרבה, יש פלוגתא כהיום אודות קענטעלאפ, שיש בתוכו הרבה גרעינים אבל אין אוכלים הגרעינים

[למעלה משבעים]

הרב פלאי, איז נישט דא עפעס א מעשה וועגן די איגערקע? עפעס איינער האט עס אליין געפלאנצן און געברענגט צום בעלזא רב?

[ארעסטאנט]

ליפענלואי;

נישט נאר קענטעלאפ, לויט די דעה האט מען נישט געגעסן קיין רויע עפל אויך, ווייל די קערלעך קוקן אויס א_ווי ווייצלעך. אבער געקאכטע האט מען יא געגעסן.
הגה"ח ר' שלום בראנדער זצ"ל פלעגט זאגן אז דאס איז געווען אזא שטילע חומרא.

למעלה מע';

דער סיפור איז מיט א אידן וואס האט געברענגט צו מהרי"ד זי"ע אוקערגעס בדעה מ'זאל דאס נוצן פאר כרפס, היות אמאל פלעגט נאר זיין צו באקומען אוגערקעס אין די זומער, נאר דער איד האט אנגעבליך געארבעט ביי א פריץ וואס האט געהאט די טייערע קעמיקאלן און טעכניקן עס זאל יא קענען וואקסן ווינטער.
דער רב האט דאס אבער נישט געוואלט נוצן, מיטן אויסרייד אז אויף די מאכלים פון פסח דארף מען א עקסטרע סייעתא דשמיא, דעריבער די עסן וואס ס'איז מקובל פון די עלטערן אז מ'עסט האבן זיי שוין מתפלל געווען דערויף און מ'קען זיך פארלאזן דערויף. משא"כ נייע מאכלים האט דאך נישט אזויפיל תפילות און בקשות אז עס זאל זיין אפגעהיטן פון הימל, דערפאר האט ער דאס נישט געוואלט נעמען.
דער לעצטער בעלזער רב מהר"א האט מוסיף געווען אז דער סיפור איז באמת געווען א "רבי'שע זאך". ווייל נאכער איז מען געוואר געווארן אז דער פריץ פלעגט אלס מעטאד עס זאל וואקסן ווינטער באגיסן די אוגערקעס מיט חמץ'דיגע ברוינפען..

[verveist]

tzitris frucht iz oich nisht given tzeefil inderheim, in bananas iz shoin yu given in derheim faren krig (chutch ich veis nisht vee farshpreit) epil lifee ideeusee, leigt men arein in dee charoses! (in es iz oich in dee bakanta rushei teives vus macht ous dem retzept far charoses)
efsher leigen dee belzer gekuchta epil? uder hubin zei an anderer retzept? 1

[verveist]

ליפענלואי;

נישט נאר קענטעלאפ, לויט די דעה האט מען נישט געגעסן קיין רויע עפל אויך, ווייל די קערלעך קוקן אויס א_ווי ווייצלעך. אבער געקאכטע האט מען יא געגעסן.
הגה"ח ר' שלום בראנדער זצ"ל פלעגט זאגן אז דאס איז געווען אזא שטילע חומרא.

למעלה מע';

דער סיפור איז מיט א אידן וואס האט געברענגט צו מהרי"ד זי"ע אוקערגעס בדעה מ'זאל דאס נוצן פאר כרפס, היות אמאל פלעגט נאר זיין צו באקומען אוגערקעס אין די זומער, נאר דער איד האט אנגעבליך געארבעט ביי א פריץ וואס האט געהאט די טייערע קעמיקאלן און טעכניקן עס זאל יא קענען וואקסן ווינטער.
דער רב האט דאס אבער נישט געוואלט נוצן, מיטן אויסרייד אז אויף די מאכלים פון פסח דארף מען א עקסטרע סייעתא דשמיא, דעריבער די עסן וואס ס'איז מקובל פון די עלטערן אז מ'עסט האבן זיי שוין מתפלל געווען דערויף און מ'קען זיך פארלאזן דערויף. משא"כ נייע מאכלים האט דאך נישט אזויפיל תפילות און בקשות אז עס זאל זיין אפגעהיטן פון הימל, דערפאר האט ער דאס נישט געוואלט נעמען.
דער לעצטער בעלזער רב מהר"א האט מוסיף געווען אז דער סיפור איז באמת געווען א "רבי'שע זאך". ווייל נאכער איז מען געוואר געווארן אז דער פריץ פלעגט אלס מעטאד עס זאל וואקסן ווינטער באגיסן די אוגערקעס מיט חמץ'דיגע ברוינפען..

loit dem vult ich farshtanin az es iz ein einmulga rebbisha masa vus iz nisht davka a horua lichasidim lidores?

[ארעסטאנט]

ו-ו-א-ס?

[והוא פלאי]

איך רעד פון בני משפחה
און חסידים האבן שוין באכגעמאכט
בכלל איז דא נאך חומרות בנוגע גידולי קרקע
קנאבעל האט מען נישט געגעסן און אסאך מקומות, ומובא בפרמ"ג, אבער עס איז געווען מקומות ווי מען האט געגעסן, וביש מקומות שלא העלו על השלחן אבל נתנו סתבשילין
יש מקומות שלא אכלו בצלים חיים ובכלל דברים חריפים משום הפלאמבעס בשיניים, זולת כריין אצל הסדר, ואמרו מפני שהוא מרוסק, ואין דוחקא דסכינא
יש מקומות, ואך מובא בספרים אודות תבלינים
ונעגעלעך אין משתמשים אף במוצ"ש להריח מפני שהגויים זייפו, וכן הי' מקומות שלא השתמשו בפלפל אף בשרביטיו, רויע שווארצע פעפער, מפני זיוף הגוים
ובכלל אודות חומרות בפסח יכולים לכתוב תלי תלים, ובפרט אודות מנהגים שכמעט נשכחו, כגון שבצאנז לקחו כלי חרס רק מיודישע פארבריק, ובקאמינקא עשו היימישע כלים, כו'
ועוד חזון למועד

[שוועמל]

דוכט זיך שוין דא אשכול איבער די אלע זאכן.

[פייש קרויז]

ובכלל אודות חומרות בפסח יכולים לכתוב תלי תלים, ובפרט אודות מנהגים שכמעט נשכחו, כגון שבצאנז לקחו כלי חרס רק מיודישע פארבריק, ובקאמינקא עשו היימישע כלים, כו'
ועוד חזון למועד

פון ר' יאנקעלע האב איך געהערט, אז אין בעלז איז געווען א קפידא נישט זיך צו באנוצן מיט א כלי חרס וואס האט א גלאז אויבן, ס'איז געווען א שאלה פון שפיריטוס, אז מ'מאכט עס מיט חמץ, האט מען געזאגט א ווערטל, אז די בעלזע חסידים פלעגט יעדער האבן א כלי חרס אויף פסח וועגן דעם סיבה, האט זיך געמאכט איינער איז ארויסגעגאנגען לצרכיו, האט ער געבעטן זיין חבר צו היטן אויפ'ן כלי, צוגעבנדיג, אז ער דארף דערויף אבאכט געבן מער ווי אויף תפילין, ווייל תפילין אז ס'פאלט אראפ פאסט מען נאר איין טאג, אבער די כלי אז ס'וועט פאלן, דארף ער פאסטן אכט טאג פסח, ווייל איך וועל נישט האבן מיט וואס צו עסן...

[אריאל]

אין ויז'ניץ, לויט ווי איך ווייס, עסט מען נישט קיין פיש. אנשטאט פיש עסט מען פאלשעפיש.

[מאקאווער]

ווייסט איינער וואס טוצעך מיט פלוימען? ס'ווייב מיינער האט איינגעקויפט עפל מיט פלוימען זיי צוקאכן בענאזאם כדי צומאכן א פיינעם קאמפאט. האב איך מיר אריינגעקלערט אז לכאורה ברויך נישט צוזיין א פראבלעים דערמיט אויב שיילט מען זיי אפ אבער למעשה האביכעס קיימאל נישט געזען אינערגעץ מיילע פרעג איך צו איינער ווייסט עפעס דערוועגן צו סיז א פראבלעם צונישט!

[אריאל]

אקארשט קאכט זיך ביי מיר א גרוסער טאפ מיט עפל און פלוימען. יאר איין יאר אויס, עסט מען ביי אונדז פסח אזא באטאמטען קאמפאט, אין כ'האב קיינמאל נישט געהערט עמעצער זאל עס אסרן.

"יאכלו ענווים ופלומען וישבעו"

[מאקאווער]

הרב אריאל כפארשטיי אז מסברא אינישטא קיין פראבלעם דערמיט ווייל משיילטאכעס אפ כקלער נאר צו סאיז נישט שייך דא אן ענין פון מסורה וכדומה?

[אריאל]

מאקעווער רב,

אויב איר ווייסט פון אזא מסורה, אדרבא, לאמיר הערן, ווו און ביי וועמען פירט מען זיך נישט צו עסן.

[דארפסמאן]

איך האב א קרוב פון די מלאכים און ער עסט פיקל (איגערקע) פאר כרפס, ווייל אזוי האט די מלאך געטיען,

מחילק אויף ארעסטאנט וואס ברענגט אראפ פון מהרי"ד זי"ע

[קרעמער]

איך רעד פון בני משפחה
און חסידים האבן שוין באכגעמאכט
בכלל איז דא נאך חומרות בנוגע גידולי קרקע
קנאבעל האט מען נישט געגעסן און אסאך מקומות, ומובא בפרמ"ג, אבער עס איז געווען מקומות ווי מען האט געגעסן, וביש מקומות שלא העלו על השלחן אבל נתנו סתבשילין
יש מקומות שלא אכלו בצלים חיים ובכלל דברים חריפים משום הפלאמבעס בשיניים, זולת כריין אצל הסדר, ואמרו מפני שהוא מרוסק, ואין דוחקא דסכינא
יש מקומות, ואך מובא בספרים אודות תבלינים
ונעגעלעך אין משתמשים אף במוצ"ש להריח מפני שהגויים זייפו, וכן הי' מקומות שלא השתמשו בפלפל אף בשרביטיו, רויע שווארצע פעפער, מפני זיוף הגוים
ובכלל אודות חומרות בפסח יכולים לכתוב תלי תלים, ובפרט אודות מנהגים שכמעט נשכחו, כגון שבצאנז לקחו כלי חרס רק מיודישע פארבריק, ובקאמינקא עשו היימישע כלים, כו'
ועוד חזון למועד

שאלני ת"ח אחד: אותן שאין אוכלין בצלים חיים מחשש הנ"ל, איך אוכלין רעטעך לכרפס?