ליקוטים וענינים על פרשת אמור

חידושים ופלפולים בפרד"ס התורה

די אחראים: אחראי,גבאי ביהמד

זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

"אמור, ואמרת" להזהיר גדולים על הקטנים (רש"י). יש מפרשים "להזהיר" לשון זוהר, להזהיר מהגדולים לקטנים .
"לנפש לא יטמא", רק טומאת מת אסור לו להטמא, אך אין איסור להטמא טומאות אחרות.
ז' קרובים: אב, אם, בן, בת, אח, אחות, אשה. "אחותו" פי' שאינה נשואה. אלו ז' קרובים חייב הכהן להטמא להם שנאמר "לה יטמא" שמטמאים אותו בעל-כרחו, אבל אשתו הפסולה אסור לו להטמא לה .
איסורי חיתון: לכהן הדיוט – זונה, חללה, וגרושה. ולכהן גדול – גם אלמנה אסורה לו.
החיוב לכבד את הכהן, יש למדים זאת מהכתוב "קדוש יהיה לך", ויש למדים מהכתוב "וקדשתו".
בפרשה מפורט 12 מומין באדם, ו 12 מומין בבהמה, פסוק כ"ב מתחיל בל' ומסתיים בל' , רמז לשישים מומין שיש באדם. (בעל הטורים)
בעל-מום אסור לעבוד את העבודה במקדש, אך מותר בקדשים, וכ"ש בתרומה.
ג' פעמים מצינו בתורה תשלומי "קרן וחומש": 1) באשם גזילות, 2) באשם מעילות, 3) באוכל תרומה בשוגג. בגזילות ובמעילות מביא תוספת גם קרבן, ויכול לשלם הקרן והחומש גם בכסף, והאוכל תרומה בשוגג אינו מביא קרבן, ומשלם הקרן והחומש דווקא בפירות.
מותר לקבל קרבן מגוי, אבל רק עולות.
"ואשה גרושה מאישה", קשה: והרי כל אשה גרושה היא מבעלה, אלא חז"ל למדו מזה, שכהן שגירש את אשתו על-מנת שתהא אסורה לכל העולם, נקראת גרושה ואסור לכהן שגירשה להינשא לה בשנית.
בת-כהן שהיתה אשת-איש ולקחה איש אחר, אז היא נענשת בשריפה, והוא בחנק. גם בשפחה-חרופה יש הבדל בין האיש לאשה, שהיא חייבת מלקות, והוא מביא קרבן אשם-שפחה-חרופה.
"והוא אשה וכו'" והוא גמ' 18, רמז "בן שמונה עשרה לחופה". (בעל הטורים)
כהן-גדול הנישא לאחת מאיסורי-חיתון, עובר בלאו: "לא יקח", וכן עובר בעשה "והוא אשה בבתוליה יקח".
אלו חייבים מיתה בידי שמים על אכילה במזיד: האוכל טבל, זר האוכל תרומה או חלה או תרומת-מעשר, זר וכהן שאכלו תרומה-טמאה.
בקריאת התורה בחגים מתחילים לקרות ב"שור או כשב וכו'", יש אומרים הטעם: מפני ששם כתוב דיני מחוסר זמן, אותו ואת בנו, ובחגים צריכים לקנות קרבנות, לכן קורים בו כדי להזהיר דינים אלו.
יש אומרים, שבהמה שנולדה צריך שיעבור עליה שבת, וזהו שאומרים בתפלת מוסף "תכנת שבת רצית קרבנותיה".
בשבת כתוב הלשון "מועדי", וביו"ט כתוב הלשון "מועדם", כי שבת עשה ה', ויו"ט בית-דין קובעין אותם. (חיד"א)
המוציא הוצאות בחגים מקבל כפול מהקב"ה, וזה מרומז בתיבה "מועד" גמ' מ – 40 ועד - 80, מוציא 40 ומקבל 80. (חיד"א)
בתורה כתוב ג' פעמים תיבת "בסוכות" פעמיים חסר – בסכת, ואחד מלא – בסוכות, חז"ל דורשין אותו בענין דפנות הסוכה, יש אומרים רמז על המקדשות: בית ראשון ושני שנחרבו – כתיב חסר, אך הבית השלישי – מלא, שיהא קיים לעולם, בב"א .
ביום-הכיפורים כתוב בענין מלאכה "חקת עולם", אך באיסור אכילה אין כתוב "חקת עולם", מפני שכאשר בנה שלמה המלך את הבית הראשון עשו שמחה שבועיים וזה כלל גם את יום-כיפור ואכלו ושתו ביום זה , ויצתה בת-קול ואמרה שמהשמים מסכימין לזה, לכן לא כתוב בענין איסור אכילה "חקת עולם", שהרי פעם אחת אכלו בו.
בב' מועדים כתוב "בעצם היום הזה": בשבועות, וביום-הכיפורים, כל המועדים על ענין העבר, פסח – יציאת מצרים, סוכות – ענני הכבוד, אבל שבועות שהוא על נתינת התורה שהיה כבר, אך בכל יום יהיו בעניך כחדשים כאילו ניתנה תורה "בעצם היום הזה. ויום-הכיפורים שהקב"ה סולח ביום זה .
בסוכות וד' מינים כתבה בהם התורה ענין הדר ויופי, בעלי-מוסר מסבירים: משל לילד שהיתה אמו צריכה להלבישו בגדי הדר כדי להשתתף בשמחה, הילד בא מהרחוב כשגופו ובגדיו מלוכלכים, והלכה אמו להלבישו בגדי היופי על גופו המלוכלך, באו ואמרו לה: לא זו הדרך, אלא קודם תרחצי אותו , ועל גופו הנקי ילבש בגדי יופי. כן הוא הדבר אצל ישראל , בחודש אלול מטהרים את עצמינו, וכן בר"ה ויוהכ"פ, ולאחר-מכן באים עניני הדר ויופי – סוכה נאה, וארבעת המינים דכתיב בהם "הדר".
אין די פרשה שטייט די מצוה פון ספירת העומר, דער חינוך אין מצוה ש"ו זאגט אויף דעם ענין פון ספירת העומר ווייל דער עיקר פון די יודען איז נאר די תורה און נאר צוליב די תורה זענען באשאפען געווארען די הימעל און ערד און די יודען, און דער עיקר פון יציאת מצרים איז געווען כדי די יודען זאלען מקבל זיין די תורה און זי מקיים זיין און דאס איז נאך מער ווי דאס ארויס גיין מעבדות לחרות, פארדעם האט דער אויבערשטער געמאכט א אות באלד ביים ארויס גיין פון מצרים א צייכען צו קבלת התורה און דאס ענין פון ציילען ווייזט אז מיר גליסטען זעהר צו דעם בכבודיגען טאג, יום מתן תורה. קען מען פרעגען פארוואס הייבט מען נישט אהן צו ציילען באלד דעם ערשטן טאג פסח, דער תירוץ איז ווייל דער ערשטער טאג פסח איז געאיינציגט געווארן צו געדענקען דאס גרויסע נס פון יציאת מצרים וואס דאס איז אן אות אין א מופת אין חידוש העולם און אויף השגחה פון אויבערשטען אויף די מענטשן פון די וועלט, וויל מען גארנישט אריין מישן אין די שמחה און נישט דערמאנען נאך עפעס.
(ספר החינוך)
א כהן הדיוט וואס האט חתונה געהאט מיט א אלמנה און נאכדעם ווערט ער א כהן גדול דארף ער נישט גט'ן זיין ווייב וואס איז געוועהן א אלמנה. אפילו אויב ער האט נאר מקדש געוועהן און נאכדעם געווארען א כהן גדול מעג ער אויך חתונה האבען (נישואין) מיט איר.
(יבמות דף סא)
די מצוה פון ספירת העומר זאגט אביי אז עס איז א מצוה צו ציילען טעג און וואכען (אמר אביי מצוה למימני יומי ומצוה למימני שבועי) ווייל אין פרשת אמור שטייט "תספרו חמשים יום" און אין פרשת ראה שטייט "שבעה שבועות תספר " זעהן מיר אז מ'דארף ציילען טעג און וואכען אזוי מיר ציילען (למשל היום שבעה ימים .שהם שבוע אחד לעומר).
(חגיגה יז:)
"וספרתם לכם וגו' מיום הביאכם את עומר התנופה וגו' עד ממחרת השבת השביעית תספרו חמשים יום והקרבתם מנחה חדשה לה'", דער טעם פארוואס די תורה האט געהייסען ציילען די טעג צווישען דעם הקרבת העומר ביז צו דעם הקרבת שתי הלחם (מנחה חדשה), ווייל די גמרא זאגט אין ראש השנה אז וועגען דעם האט השי"ת געהייסען ברענגען דעם קרבן העומר בפסח כדי עס זאל געבענטשט ווערען די תבואה שבשדות ווייל בפסח נידונין על התבואה, און וועגען דעם האט השי"ת געהייסען ברענגען די שתי הלחם בשבועות כדי עס זאל געבענטשט ווערען די פירות האילן ווייל אין שבועות איז מען דן על פירות האילן (ראש השנה טז), איז כדי מ'זאל געדענקען צו מתפלל זיין אויף די צוויי ענינים האט די תורה געזאגט מ'זאל ציילען צווישען פסח און שבועות ספירת העומר.
(ספר אבודרהם)
די אידען אין מדבר ווען זיי האבען געציילט ספירה האבין זיי נישט געקענט ציילען היום יום פלוני לעומר ווייל זיי האבען דאך נישט געהאט מקריב געוועהן דעם עומר ביז זיי זענען אריין געגאנגען אין ארץ ישראל, נאר זיי האבען געציילט היום יום פלוני ליום יציאת מצרים.
(ספר מנחם ציון מהרה"ק ר"ר מענדל מרימינוב)
די גמרא לערנט ארויס פון פסוק "וקדשתו כי את לחם וכו'" אז מ'דארף בכבוד האלטן א כהן און ביי יעדן ענין קומט ער פריער,און וועגן דעם דארף מען צום ערשט אויפרופן א כהן צו די תורה. דער רמב"ם האלט אז דער דרש איז מן התורה און עס איז א צוה מן התורה, תוס' (חולין דף פז.ד"ה וחייבו) האלט אז דער דרש איז נארר אן אסמכתא, און דער דין איז נאר א דרבנן.
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

ולקחתם לכם ביום הראשון.
- כ'האב געטראפן אין א אלטע כתב יד פון א קדמון: אז די ווערטער אתרוג לולב הדס ערבה איז בגימטריא אלף כ"ד, און אויך די מזבח איז געווען 32 אמות און 32 מאהל 32 איז אויך בגימטריא אלף כ"ד. דאס איז פשט אין די גמרא - ווער ס'איז מקיים די מצוה פון ארבע מינים איז אזוי ווי ער איז מקריב אויף די מזבח. אויך טייטש ער מיט דעם די פסוק "תשב אנוש עד דכ"א" דכ"א איז ר"ת אלף כ"ד וואס דאס קומט ווייזן א סוכות איז א זמן תשובה, און פון ר"ח אלול ביז הושענא רבה איז 51 טעג, און פון פסח ביז שבועות איז אויך 50 טעג צוזאמען איז עס 101 טעג, וואס אלעס איז מסוגל צו צוברעכען די קליפות און אויף צוהייבען די קדושה. דאס איז פשט אין די גמרא אין ערבי פסחים: הוה עובדא עד ק"א ופקע שידא אז די ש-דים פלאצען דורך די 101 טעג. נאכדעם שטייט אין די גמרא חנות פתוחה, חנות איז ר"ת חודש ניסן וחודש תשרי, ווייל דעמאלס זענען אפן די טויערען פון גן עדן דאס אלעס ברענגט אראפ די חיד"א.
(חיד"א)

ראשון לחשבון עוונות.
- וואס וויל ער זאגן מיט דעם אוודאי האט יום כיפור מכפר געווען, און ס'איז נישט מוחל אויף עבירות וואס מ'גייט טוהן - וואס מיינט ראשון לחשבון עוונות.? נאר מ'קען זאגן מיט די חקירה פון ר' אברהם חייוין אין זיין ספר "אמרות טהורות": אז איינער האט געטוהן א עבירה און ער טוט תשובה דערויף און דערנאך טוט ער די זעלבע עבירה צי די גאנצע תשובה איז ווערט, צי מ'זאגט אז נאר יעצט האט ער געטוהן די עבירה ווייל די יצר הרע האט אים אנגערעדט, דאס איז די גמרא מחדש אז מ'רעכענט נאר ווי יעצט איז ראשון לחשבון עוונות און ס'פאנגט זיך אן א נייע חשבון און אפילו ער האט געטון די זעלבע עבירה רעכען איך נישט די אלטע עבירות אויב מ'טוט עס נישט במזיד.
(חיד"א)

כי בסוכות הושבתי.
ס'איז דא א מסורה דריי מאהל די ווארט "כי" כי בסוכות הושבתי, כי ברחוב נלין, כי נר מצוה ותורה אור, קען מען זאגן אז ס'איז דא דריי מצוות וואס אויב ס'איז צען הויך איז עס כשר, און העכער צוואנציג איז עס פסול ואלו הן : נר חנוכה, סוכה, עירוב, דאס איז מרומז אין די מסורה בסוכות איז מצות סוכה, ברחוב נלין איז די מצוה פון עירוב און נר מצוה איז מרמז אויף נר חנוכה, ווען איך בין געווען א קליין קינד האט מען געפרעגט א חכם די פשט אין די מסורה האט ער גענטפערט מיט א רמז יכלמנסע"פ פשט אין דעם איז אזוי דאס איז ר"ת י' כ'שר ל'מעלה מ'עשרים נ'ר ס'וכה ע'ירוב פ'סול דאס איז די אלע הלכות, און מ'קען צולייגען אז ס'איז טאקע מרומז אין די ווערטער כ"י ווייל כ"י איז 20 און 10 וואס די הלכות זענען נאר כשר ביז צען און פון צוואנציג און העכער איז עס פסול.
(חיד"א(

כי בסוכות הושבתי.
די חיד"א זאגט נאך א פשט ווייל סשטייט פארוואס האט דער אויבערשטער נאר געמאכט אויף ענני הכבוד א זכר און נישט אויף באר ומן, ווייל דאס מוזט מען געבען משא"כ עניי הכבוד איז דא אסאך וואס גייען אזוי אין וועג, אבער עסן מוז מען געבען ווייל מיר האבן מקבל געווען די תורה, דאס איז פשט כי בסוכות , איי וואס איז דאס מער ווייל כי ברחוב נלין און ער האט יא געגעבען ענני הכבוד, אבער באר ומן האט ער געמוזט כי נר מצוה און מיר האבן מקבל געווען די תורה.
(חיד"א)


הקדמה:

דער אלשיך הקדוש אין די פרשה פון יו"ט סוכות, שמועסט אויס אז די גאנצע שמחה פון יו"ט סוכות איז, ווייל מ'האלט נאך יום כיפור און מ'איז ריין פון אלע עבירות, דערפאר האט דער אויבערשטער געהייסען מאכן א יום טוב זיך צופרייען אז מ'איז ריין פון עבירות, און כדאי מ'זאל טאקע בלייבען ריין פון עבירות און נישט ח"ו ווייטער זינדיגען, האט דער אויבערשטער געהייסען ארויסגיין פון שטוב און אריינגיין אין א סוכה, צו דערמאנען אז א מענטש איז נאר צייטווייליג אויף דער וועלט, אראפגעקומען אויף דער וועלט, און ער דארף דאס געדענקען א גאנץ לעבען אז די עוה"ז איז נאר א ארעי, און די עוה"ב איז א קבע - א שטענדיגע זאך, און לויט וויפיל ער ארבעט אויף דער וועלט איז ער זוכה שפעטער אויף יענער וועלט.

די הלכות פון סוכה זענען מרמז סיי אויף דער וועלט, און סיי אויף יענער וועלט, און דאס איז איינגעטיילט אין צוויי חלקים: 1) די הלכות פון די סכך - וואס דאס איז די עיקר פון די סוכה - איז מרמז אויף יענער וועלט. 2) די הלכות פון די ווענט איז מרמז אויף עולם הזה, וואס דאס איז נאר דער טפל און נישט דער עיקר, און יעמט וועלען מיר בעזהי"ת אראפברענגען אלע הלכות פון סכך בדרך פשט ובדרך מוסר ווי פאלגענד:


דבר המקבל טומאה פוסל:
בדרך פשט: אז די סכך טאר נישט זיין פון אזא מען וואס קען טמא ווערן פון א שרץ.
בדרך מוסר: אז די מצוות וואס איז מרומז אין די סכך טאר נישט זיין אויסגעמישט מיט טמא'נע געדאנקען, און ווער רעדט נאך ח"ו אז זיין סכך - זיין שאטען איז צוזאם געשטעחט פון עבירות.

חמתה מרובה מצילתה פסול:
בדרך פשט: אז ס'דארף זיין גוט באדעקט, ווייל אויב נישט איז דא מער זון ווי שאטען און ס'איז פסול די גאנצע סוכה.
בדרך מוסר: אז מ'דארף האבן אסאך מצוות, וואס זאל גוט באדעקען דען מענטש אז זאל נישט קענען קומען אויף אים דינים ח"ו.

אויר ג' טפחים פוסל:
בדרך פשט: אויב ס'איז דא אין די סוכה א פלאץ ווי דריי טפחים איז ליידיג איז די סוכה פסול.
בדרך מוסר: ס'שטייט ווען א יוד מאכט א עבירה איין מאל איז נאך דער אויבערשטער מוחל, די זעלבע ביים צווייטן מאל, אבער ביים דריטען מאל ווערט ער שוין ר"ל אפגעהאקט פון אויבערשטען.

מחובר לקרקע פסול:
בדרך פשט: אויב די סכך איז נאך מחובר לקרקע, איז עס פסול.
בדרך מוסר: א יוד זאל נישט אריינעמען אין זיינע זכותים דברים ארציים - דאס מיינט זאכען וואס באלאנגען צו גשמיות זאל מען נישט אריינלייגען אין רוחניות.

סכך צריך להיות מדבר שגידולו מן הארץ:
בדרך פשט: די סכך דארף זיין פון אזא זאך וואס קומט און וואקסט פון די ערד.
בדרך מוסר: דאס קומט ווייזן אז א מענטש זאל נישט ווערן צובראכן ביי זיך און טראכטן וואס בין איך שוין מיט מיינע מצוות, נאר אדרבא א מענטש דארף זיך שטארקן און טוהן די מצוות מיט א שמחה, דאס ווייזט די רמז פון "גדולו מן הארץ" אז ער דארף זיך אביסעל אויפהייבעו פון די ערד.

סוכה שהיא גבוה מעשרים אמה פסולה:
בדרך פשט: א סוכה וואס איז העכער צוואנציג איילן איז פסול.
בדרך מוסר: א מענטש זאל נישט זאגן איך בין נאך יונג, איך האב נאך צייט צו טוהן מצוות, יעצט וויל איך נאך אביסעל פארברענגן, ווען איך וועל אלט זיין 20 יאר וועל איך שוין ווערן גוט, דערפאר זאגט ער "שהוא גבוה מעשרים" ווארט'ס אויף נאך 20 איז פסול - דאס איז נישט גוט.

שתים כהלכתן ושלישית אפילו טפח:
בדרך פשט: צוויי ווענט דארף זיין געהעריג און די דריטע וואנט איז גוט נאר אויב ס'איז א טפח גרויס.
בדרך מוסר: די ווענט פון די סוכה וואס איז מרמז אויף עולם הזה (ווייל דריי ווענט איז אזוי ווי די אות ה', און די גמרא זאגט טאקע אז דער אויבערשטער האט באשאפן די עולם הזה מיט די אות ה') און אין עולם הזה איז דא דריי זאכען וואס א מענטש דארף, בני, חיי, מזוני, צוויי פון די זאכען בני און חיי, פעלט אויס "כהלכתו" ווי עס דארף צו זיין, און די דריטע זאך וואס דאס איז מזוני - געלט, איז גענוג טפח, וויפיל דער אויבערשטער געט אפילו ווייניג אויך.

צריך לעשות צורת הפתח:
בדרך פשט: כאטשיג א סוכה פון דריי ווענט איז טאקע כשר, אבער מ'מוז מאכן א צורת הפתח, דאס מיינט א אויסזעהן פון א עפענוג פון א טיר.
בדרך מוסר: א מענטש דארף שטענדיג געדענקען אז די וועלט האט א טיר פון ווי מ'גייט ארויס, און מ'בלייבט נישט אייביג דא אויף דער וועלט.

* * *
ולקחתם לכם ביום הראשון
שטייט פון בעל התניא אז אין די ד' מינים איז מרומז די גרויסקייט פון אחדות ווייל אלע מינים ווייזן אויף דעם ווי פאלגענד: לולב ליגען די בלעטער איינ'ס אויפען אנדערען צו ווייזן אחדות, הדסים קומען אויך די בלעטער איינ'ס אויפ'ן אנדערען צו ווייזן אויף אחדות, און ערבי נחל ווערט אנגערופען אין מס' שבת והאח און רש"י איז מסביר אז די סדר איז א ס'וואקסט צו זאמען אזוי ווי ברודער'ס איז דאס אויך א רמז אויף אחדות און א אתרוג בוים איז די סדר אז ס'וואקסט א פאר אויפ'ן בוים קומט אויס אז ס'קען זיין גרויסע מיט קליינע אויף איין בוים און זיי פארטראגען זיך דאס איז א רמז אז מ'דארף זיף פארטראגען איינער מיט די אנדערע און האבן אחדות,
די ארבעה מינים קומט מכפר זיין די חטא פון אדם הראשון.
ווייל אין מדרש שטייט אז יום כיפור איז דעמאלס געווען זונטאג קומט אויס אז סוכות איז אויס געקומען פרייטאג און אדה"ר האט דאך געזינדיגט פרייטאג ממילא קומט דאס מתקן צו זיין די חטא.
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

ששת ימים תעשה מלאכה וביום השביעי שבת שבתון

אין ספר רעיא מהימנא שטייט אז מ'דארף האבן שבת ביי יעדע סעודה פיר ברויט. און דער הגהות הרצ"א שטעלט זיך אויף אים אז אין די זמירות וואס דער האר"י הקדוש האט געמאכט זעהט מען אז מ'דארף האבן צוועלעף ברויט ביי יעדע סעודה, אין ספר דברי שאול ברענגט ער פון ווילנער גאון אז מ'דארף נישט האבן צוועלעף חלות ווייל די נוסח אין זמירות איז תריסר ביצועין, און דאס מיינט אז די צוויי חלות צושניידט מען אויף צוויי שטיקלעך און אזוי קומט אויס אז פון אלע סעודות צוזאם איז דא צוועלעף שטיקלעך, און אין שיטה מקובצת מס' ברכות שטייט אז מ'זאל אויף שניידען אלע חלות פון לחם משנה ווייל ס'איז א כבוד פאר שבת און דאס שטימט מיט די תירוץ פון די גר"א.
***
ס'איז א מנהג צו נעמען רויזען לכבוד שבת. די מקור איז א מדרש שיר השירים אויפען פסוק כשושנה בין החוחים אז פונקט ווי רויזען זענען אנגעגרייט אויף שבת אזוי אויך די אידן זענען אנגעגרייט אויף די גאולה.
***
אין מדרש פרשת (בראשית) תנחומא שטייט אז עונג שבת איז אזוי ווי מ'פאסט טויזענט תעניתים.
***
אין זוהר הקדוש שטייט אז שבת איז נישטא קיין סכנה פון זוגות ווייל זיי זענען נישט שולט אין שבת קודש.
***
אויף שבת איז א ענין צו האבן ספעציעלע מלבושים אפילו די שיך, אין תרגום שיר השירים שטייט אז ווען מ'איז געגאנגען עולה רגל זיין האט מען געהאט ספעציעלע שיך וואס הייסט ססגונים.
***
אין ירושלמי מעשר שני פרק ד' הלכה ב' שטייט אז מ'זאל נישט פארקויפען חלות לכבוד שבת ווייל ס'איז נישט קיין כבוד אז מ'מאכט געשעפטען מיט שבת.
***
אין ספר ליקוטי ישר א תלמיד פון מהרי"ו שטייט אז זיין רבי האט מדקדק געווען אז שבת ביים טיש זאל זיין חריין ווייל ס'איז אזוי ווי שלמים וואס די כהנים האבן געדארפט עסן מיט חרדל וואס מאכט א חשק און א אפעטיט די זעלבע איז מיט מאכלי שבת קודש.
***
אין מדרש עשרת הדברות שטייט אז שבת איז א ענין צו האבן אסאך מלבושים אנגעטוהן ווי אין די גמרא שטייט אז מ'מעג ראטעווען פון א פייער אפילו אכטצען מלבושים אויף איינמאל אנגעטוהן.
***
אין רבנו חננאל מס' תענית דף כב ע"ב שטייט אז די עיקר תענוג פון די נשמה יתירה איז פון וויין.
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

(כ"א, א') "ויאמר ה' אל משה אמר אל הכהנים בני אהרן ואמרת אלהם לנפש לא יטמא בעמיו". זאגט רש"י, "אמור ואמרת, להזהיר גדולים על הקטנים". וועגן דעם שטייט א דאפעלטע לשון "אמור" און "אמרת", צו לערנען אז די גרויסע זאלן ווארענען די קליינע, אז זיי זאלן זיך אויך נישט מטמא זיין.
זאגט דער רמב"ן, אז די כונה פון דעם חז"ל איז, אז די גרויסע טארן נישט הייסן פאר די קליינע אז זיי זאלן זיך מטמא זיין. אבער אויב די קליינע זענען זיך אליין מטמא, בין איך נישט מחויב אים אפצושיידן דערפון. די זעלבע דרש טרעפן מיר אויף נאך ערטער אין די תורה. ביי די איסור פון שרצים און ביי די איסור פון דם.
זאגט דער רמב"ן, אז פון די דריי ערטער לערנען מיר ארויס ביי אלע איסורים פון די תורה, אז מיר טארן נישט געבן פאר'ן קטן די איסור בידים, אדער אים הייסן צו טוען די איסור, אבער אויב ער גייט אליין טוען די איסור, בין איך נישט מחויב אים אפצושיידן דערפון. קומט אויס אז די תורה מיינט נישט דא, צו געבן א ספעציעלע איסור וואס איז נישט דא ביי אנדערע איסורים. דאס איז אויך די שיטה פון דער רמב"ם.
דער נמוקי יוסף און דער טור האלטן אנדערש. די כונה פון די תורה דא איז צו לערנען, אז טומאת כהנים האט אן אנדערע גדר ווי אין די גאנצע תורה. דא וויל די תורה מחדש זיין מיט דעם דרש, אז אפילו אויב דער קטן וויל זיך מטמא זיין פון זיך אליין, איז דער גדול באפוילן אים אפצושיידן דערפון.

(שם) "לנפש לא יטמא בעמיו". צו א טויטע זעהל זאל ער זיך נישט מטמא זיין. וואס איז די כונה פון די ווארט "בעמיו"? מיר טרעפן דריי פשטים אין די ראשונים מפרש צו זיין דעם ווארט.
א- רש"י ברענגט פון די תורת כהנים, "בעמיו", אויב די מת איז אין זיין פאלק, דאס מיינט אז ער איז צווישן מענטשן וואס קענען אים באערדיגן, דעמאלס טאר דער כהן זיך נישט מטמא זיין. אבער אויב ער איז א מת מצוה, עס איז נישט דא ווער עס זאל אים באערדיגן, דעמאלס איז א מצוה אויף דער כהן, אז ער זאל זיך מטמא זיין צו אים, און ער זאל אים באערדיגן.
ב- דער רבינו סעדיה גאון לערנט, אז די ווארט בעמיו גייט ארויף אויף די עם ישראל. די פסוק וויל זאגן, אז דער כהן טאר זיך נישט מטמא זיין צו א נפש וואס איז פון עמיו, זיין פאלק, דאס מיינט מען צו אידן, אבער צו א טויטע גוי, מעג דער כהן יא אנרירן, ווייל דער טויטע גוי איז נישט מטמא.
דער פשט איז לכאורה אנטקעגן די הלכה, ווייל אפילו לויט שיטת רבי שמעון בר יוחאי, אז א גוי איז נישט מטמא מיט טומאת אהל, פון דעסטוועגן איז ער יא מטמא מיט די דין פון טומאת מגע, און אזוי אויך פסק'ענט דער רמב"ם.
ג- דער רשב"ם לערנט, אז עס גייט ארויף אויף די עם פון די כהנים. די פסוק מיינט צו זאגן, "לנפש לא יטמא", צו א טויטע זעהל זאל ער זיך נישט מטמא זיין. ווער זאל זיך נישט מטמא זיין, "בעמיו", די גאנצע עם פון די כהנים זאלן זיך נישט מטמא זיין. (די מפרשים זאגן אז פון די טראפן איז נישט משמע ווי די פשט פון דער רשב"ם)

(כ"א, ב') "כי אם לשארו הקרב אליו לאמו ולאביו ולבנו וגו'". די מפרשים פרעגן, פארוואס דא ווען די תורה רעכנט אויס די קרובים וואס א כהן הדיוט דארף זיך מטמא זיין, רעכנט אויס די תורה קודם די מאמע און נאכדעם דער טאטע, און ווייטער אין פסוק י"א, ווען די תורה רעכנט אויס די קרובים וואס א כהן גדול טאר זיך נישט מטמא זיין צו זיי, רעכנט ער קודם אויס דער טאטע און נאכדעם די מאמע? עטליכע תירוצים זענען געזאגט געווארן אויף דעם.
א- דער טור ענטפערט, אז די תורה רעכנט אויס ביי ביידע מיט די דרך פון "לא זו אף זו". עס איז די שטייגער קודם צו זאגן די קלענערע חידוש און נאכדעם איז מען מוסיף די גרעסערע חידוש. ביי א כהן הדיוט איז די מאמע די קלענערע חידוש און דער טאטע איז די גרעסערע חידוש.
די מאמע איז א זיכערע זאך אז דאס איז זיין מאמע, ווייל זי האט אים געבוירן, אבער דאס וואס איך זאג אז דאס איז זיין טאטע, דאס איז מכח חזקה, אזוי ווי די גמרא זאגט, אז אידן האבן א חזקה פון ערליכקייט, אז זיין מאמע האט נישט מזנה געווען, ממילא נעם איך אן, אז דאס איז זיין טאטע.
קומט אויס, אז ווען די תורה זאגט אונז, אז דער כהן הדיוט זאל זיך יא מטמא זיין, איז א גרעסערע חידוש אויף דער טאטע, ווייל אפילו דער טאטע וואס איך ווייס נישט אויף זיכער אז דאס איז זיין טאטע, נאר מכח חזקה, פון דעסטוועגן זאגט די תורה אז דער כהן דארף זיך מטמא זיין. נישט נאר צו די מאמע וואס ער ווייסט זיכער אז דאס איז זיין מאמע.
אבער ביי דער כהן גדול, וואס דארט זאגט די תורה אז ער טאר זיך נישט מטמא זיין, דארט איז די מאמע א גרעסערע חידוש. נישט נאר צו דער טאטע טאר ער זיך נישט מטמא זיין, וואס מען ווייסט נישט זיכער אז דאס איז זיין טאטע, נאר מכח חזקה, נאר אפילו די מאמע וואס מען ווייסט זיכער, אז דאס איז זיין מאמע, טאר ער זיך אויך נישט מטמא זיין.
ב- דער אבן עזרא זאגט, אז וועגן דעם האט ער ביי דער כהן הדיוט אויסגערעכנט קודם די מאמע, ווייל א זכר לעבט געווענטליך לענגער פון א נקבה, ממילא רעכנט ער אויס קודם די מאמע, ווייל געווענטליך שטארבט זי קודם. (דער אבן עזרא רעדט נישט, פארוואס ביי א כהן גדול שטייט קודם דער טאטע)
פרעגן די מפרשים, לויט דער אבן עזרא, פארוואס ביי דער כהן גדול רעכנט ער אויס קודם דער טאטע? ענטפערן די מפרשים, ווייל געווענטליך ווערט איינער א כהן גדול נאכדעם וואס זיין טאטע שטארבט, ווייל ער נעמט דאס איבער בירושה פון זיין טאטע. קומט אויס אז ווען איינער ווערט כהן גדול, איז זיין טאטע געשטארבן ערשט, ווייל אויב זיין מאמע איז געשטארבן ערשט, איז ער דאך דעמאלס נישט געווארן כהן גדול, ווייל וויבאלד זיין טאטע לעבט נאך, איז דאך זיין טאטע כהן גדול.
ג- דער משך חכמה לערנט פארקערט פון וואס מיר האבן אויבן געברענגט אין דער ערשטער תירוץ. ער לערנט, אז די תורה רעכנט אויס ערשט, דאס וואס איז א גרעסערע חידוש. ביי א כהן הדיוט איז א גרעסערע חידוש, אז ער דארף זיך יא מטמא זיין צו זיין מאמע, און ביי א כהן גדול איז א גרעסערע חידוש אז ער דארף זיך נישט מטמא זיין צו זיין טאטע.
די טעם פארוואס די תורה האט געהייסן אז מען זאל זיך מטמא זיין צו די קרובים איז, ווייל אויב די קרובים וועלן זיך נישט מטמא זיין, וועט נישט זיין ווער עס זאל זיך באשעפטיגן מיט די מת. געווענטליך ווען א פרוי שטארבט, טוט דער מאן זיך באשעפטיגן מיט איר קבורה.
קומט אויס, אז ביי א כהן הדיוט, ווען זיין מאמע שטארבט, איז דא דער מאן וואס קען זיך באשעפטיגן מיט איר קבורה, וואלט געווען א סברה צו זאגן, אז פארוואס זאל איר זון דער כהן, זיך מטמא זיין צו איר? זאגט די תורה, אז עס איז א מצוה אז דער זון זאל זיך יא מטמא זיין צו איר, כאטש אפילו עס איז דא א מאן וואס וועט זיך באשעפטיגן מיט איר. אבער ווען דער טאטע שטארבט, איז נישט דא ווער עס זאל זיך באשעפטיגן מיט אים, אויסער די קינדער, ממילא איז נישט אזא חידוש אז די תורה האט געהייסן דער זון, אז ער זאל זיך מטמא זיין צו אים.
ביי דער כהן גדול, וואס די תורה זאגט, אז ער זאל זיך נישט מטמא זיין צו די קרובים, איז די גרעסערע חידוש אז ער זאל זיך נישט מטמא זיין אפילו צו זיין טאטע. נישט נאר צו זיין מאמע זאל ער זיך נישט מטמא זיין, ווייל דעמאלס איז דא זיין טאטע וואס קען זיך באשעפטיגן מיט זיין קבורה, נאר אפילו ווען זיין טאטע שטארבט, וואס דעמאלס איז נישט דא ווער עס זאל זיך באשעפטיגן מיט זיין קבורה, זאל ער זיך אויך נישט מטמא זיין. וועגן דעם זאגט די תורה קודם זיין טאטע, ווייל דארט איז די חידוש גרעסער.

מצוה רס"ד

(כ"א, ג') "ולאחתו הבתולה הקרובה אליו אשר לא היתה לאיש לה יטמא". די פסוק לערנט אונז, אז כאטש אפילו א כהן טאר זיך נישט מטמא זיין צו א מת, פון דעסטוועגן איז א מצוה אז ער זאל זיך מטמא זיין צו זיינע שבעה קרובים וואס די תורה רעכנט אויס.
עס איז דא א גרויסע מחלוקת הראשונים צו דאס וואס די תורה האט געגעבן א מצוה פאר א כהן זיך מטמא זיין צו די קרובים, איז נאר אויב עס איז לצורך המת, דאס מיינט אז עס פעהלט אויס פארן מת, אז ער זאל זיך מטמא זיין, אבער אויב עס פעהלט נישט אויס, טאר ער זיך נישט מטמא זיין. צו מען זאגט אז אפילו אויב עס איז בכלל נישט לצורך פארן מת, מעג ער זיך אויך מטמא זיין.
תוס' אין מסכת פסחים (דף ט') האלט, אז נאר לצורך המת איז א מצוה אז ער זאל זיך מטמא זיין, און דער רמב"ן האלט, אז אפילו שלא לצורך מעג ער זיך אויך מטמא זיין. אין שלחן ערוך ווערט געברענגט ביידע שיטות (יורה דעה סימן שע"ג סעיף ה')
אין דעם מצוה איז אויך נכלל די מצוה פון אבילות, אז יעדע איד איז מחויב צו טרויערן אויף זיינע קרובים. דער ערשטער טאג פון די אבילות איז מן התורה, און די איבריגע זעקס טעג איז נאר מדרבנן.

(כ"א, ה') "לא יקרחו קרחה בראשם ופאת זקנם לא יגלחו ובבשרם לא ישרטו שרטת". די תורה האט דא געגעבן דריי לאוין פאר די כהנים. די ראשונים וואס ציילן די תרי"ג מצוות, רעכנען נישט אויס די דריי לאוין פאר באזונדער מצוות, ווייל ביי א ישראל איז אויך דא די דריי לאוין. (עיין מצוה רנ"ב, תס"ז, תס"ח) די תורה זאגט ביי די כהנים אויך, די דריי לאוין וועגן די חידושים וואס די תורה איז דא מגלה וואס עס שטייט נישט ביי א ישראל (עיין רש"י כאן). וועגן דעם רעכנט מען עס נישט אויס פאר א באזונדערע לאו, נאר די כהנים זענען אויך נכלל אין די לאוין וואס שטייט ביי א ישראל.

מצוה רס"ה

(כ"א, ו') "ולא יחללו שם אלקיהם וגו'". די מוני המצוות רעכנען דאס פאר א לאו, אז א כהן וואס איז א טבול יום, זאל נישט טוען די עבודה, ביז עס ווערט העריב שמשו. כאטש אפילו נאך טבילה איז מען שוין טהור צו קענען עסן מעשר שני, פון דעסטוועגן הייסט ער נאך טמא לגבי טוען עבודה, און אויף דעם איז די תורה געקומען געבן א לאו.

מצוה רס"ט

(כ"א, ח') "וקדשתו כי את לחם אלקיך הוא מקריב קדש יהיה לך כי קדוש אני ה' מקדשכם". די תורה גיט א צווי, אז מען זאל הייליגן די כהן, ווייל ער טוט מקריב זיין די קרבנות.
די ראשונים זענען מסביר, אז צוויי זאכן ליגן אין דעם מצות עשה.
א- אז מען דארף זיי הייליגן בעל כרחם, דאס מיינט אז אויב א כהן וויל חתונה האבן מיט איינע פון די פרויען וואס ער טאר נישט מיט זיי חתונה האבן און דאס וועט פוגם זיין אין זיין הייליגקייט, דארף מען אים צווינגען צו בלייבן הייליג, און מיר דארפן אים שטערן פון דאס צו טוען.
ב- אז מען דארף ארויסווייזן אז זיי האבן א הייליגקייט, מיט דעם וואס מען זאל זיי אייביג מכבד זיין ערשט. ער זאל ערשט עולה זיין לתורה. ער זאל ערשט רעדן ביי א פארזאמלונג. ער זאל ערשט מאכן די ברכה ביי א סעודה. ער זאל באקומען דער ערשטער פארציע ביי די סעודה, א.א.וו.
עס איז דא א גרויסער מחלוקת ראשונים, אויב די צווייטע חלק פון די עשה איז אויך בעל כרחו. טייל ראשונים לערנען, אז אפילו אויב דער כהן איז מוחל אויף די כבוד, העלפט עס נישט, און מען איז אים מחויב מכבד צו זיין, און אזוי לערנט דער חינוך.
אסאך ראשונים קריגן אויף דעם, און זיי האלטן, אז נאר די ערשטע חלק פון די מצוה איז בעל כרחו, אויב ער וויל חתונה האבן מיט איינע פון די פרויען וואס זענען פסול פאר אים, צווינגט מען אים, אז ער זאל בלייבן הייליג. אבער אויף די צווייטע חלק פון די מצוה, אז מען דארף אים מכבד זיין, העלפט יא זיין מחילה, און אויב ער איז מוחל, דארף מען אים נישט מכבד זיין.
אפילו אויב דער כהן איז א בעל מום, גייט אויך אן די מצוה, כאטש אפילו די תורה גיט די טעם, ווייל ער איז מקריב די קרבנות, און א בעל מום טאר נישט מקריב זיין קיין קרבנות, פון דעסטוועגן אלע אייניקלעך פון אהרן הכהן האבן די קדושה, אזוי ווי מען זעהט, אז זיי עסן פון די פלייש פון קדשים, און עס גייט אן ביי זיי די מצוה פון קידוש זרע אהרן.
אויב די כהן איז א קטן, איז דא א מחלוקת צווישן די אחרונים. דער מגן אברהם האלט, אז עס גייט נישט אן די מצוה פון מכבד זיין, און דער מנחת חינוך מיט הגאון רבי עקיבא איגר האלטן, אז עס גייט יא אן די דין אז מען דארף זיי מכבד זיין, ווייל זיי זענען נישט ערגער פון בעלי מומים, וואס כאטש אפילו זיי קענען נישט טוען קיין עבודה, אבער וויבאלד זיי עסן פון די קדשים, האבן זיי די קדושה, אזוי אויך א קטן, כאטש אפילו ער קען נישט טוען קיין עבודה, אבער ער עסט פון די בשר קדשים.
אויב דער כהן איז א חלל, איז אוודאי די דין, אז מען דארף אים נישט מכבד זיין, ווייל ער האט א דין אזוי ווי א זר צו אלע הלכות כהונה.
אויב דער כהן פירט זיך נישט אויף אזוי ווי עס דארף צו זיין, ער איז א בעל עבירה, דעמאלס גייט נישט אן די מצוה ביי אים.
(כ"א, ט') "ובת איש כהן כי תחל לזנות את אביה היא מחללת באש תשרף". זאגט דער בעל הטורים, אז וויבאלד די ארבייט פון די כהנים איז געווען מיט פייער, (די הייליגע עבודה אויף די מזבח) וועגן דעם דארף זי שטארבן מיט שרפה.

מצוה רצ"ה-רצ"ו

(כ"ב, ל"ב) "ולא תחללו את שם קדשי ונקדשתי בתוך בני ישראל אני ה' מקדשכם". דא האט די תורה געגעבן א לא תעשה מיט אן עשה אויף די ענין אז מען טאר נישט פארשוועכן דער אויבערשטער'ס נאמען, און מען איז באפוילן צו מקדש זיין דער אויבערשטער'ס נאמען, מיט דעם וואס מען דארף זיך לאזן הרג'ענען. עס איז א גרויסע אריכות אין די חז"ל און אין די פוסקים, ווען עס גייט אן די מצוה און ווען מען טאר זיך נישט לאזן הרג'ענען.
א- אויב עס איז א שעת השמד, דאס מיינט אז עס איז א צייט וואס די גויים צווינגען די אידן עובר צו זיין אויף די מצוות התורה, דעמאלס דארף מען זיך לאזן הרג'ענען אויף יעדע עבירה, אפילו אויב עס איז בצנעה, אויב די גוי'ס כונה איז, אז ער זאל עובר זיין אויף די מצוות התורה.
אויב עס איז נישט קיין שעת השמד, אויב עס איז בצנעה, דעמאלס זאל מען עובר זיין, אפילו אויב די גוי'ס כונה איז, אים צו מאכן עובר זיין אויף די מצוות פון די תורה. אויב עס איז בפרהסיא, דאס מיינט אז צען אידן זעהן די מעשה, דעמאלס געווענט זיך. אויב די כונה פון די גוי איז, פאר זיין אייגענע הנאה, דעמאלס זאל ער עובר זיין און זיך נישט לאזן הרג'ענען. אויב די כונה פון די גוי איז, אים צו מאכן עובר זיין אויף די מצוות פון די תורה, דעמאלס דארף ער זיך יא לאזן הרג'ענען.
ב- אויב עס איז איינע פון די דריי הארבע עבירות, וואס דאס איז עבודה זרה, גילוי עריות אדער שפיכת דמים, דעמאלס דארף מען זיך לאזן הרג'ענען אפילו עס איז נישט קיין שעת השמד, אפילו אויב די גוי'ס כונה איז פאר זיין אייגענע הנאה און נישט ווייל ער וויל אז דער איד זאל עובר זיין אויף די תורה, און אפילו אויב דאס איז באהאלטענערהייט.
עס מוז נישט זיין די דריי עבירות ממש, נאר אפילו אויב עס איז איינע פון די "אביזרייהו" פון די עבירות, איז מען אויך מחויב זיך צו לאזן הרג'ענען. אביזרייהו מיינט, א לאו אין די תורה וואס די טעם פון די איסור פון דעם לאו האט א שייכות מיט איינע פון די דריי עבירות, למשל, די תורה האט געגעבן א לאו, אז מען טאר נישט הנאה האבן פון עבודה זרה. כאטש אפילו ווען דו האסט הנאה פון עבודה זרה, האסטו נישט געדינט עבודה זרה, פון דעסטוועגן וויבאלד דער לאו האט א שייכות צו עבודה זרה, גייט עס אריין אין די גדר פון יהרג ואל יעבור.

דאס וואס מען איז מחויב זיך צו לאזן הרג'ענען אויף עבודה זרה, איז אפילו אויב דו וועסט טוען א מעשה פון דינען די עבודה זרה, און אין דיין הארץ וועסטו טראכטן, אז דו גלייבסט בכלל נישט אין די עבודה זרה, טארסטו דאס אויך נישט טוען, ווייל די גיסט א פלאץ פארן גוי צו טראכטן, אז דו ביסט מודה אין זיין עבודה זרה, און דאס אליין איז שוין א חילול ה'.
אויב איינער האט זיך נישט געלאזט הרג'ענען אויף איינע פון די פריער'דיגע פעלער, האט ער עובר געווען אויף דעם לאו פון חילול השם, און זיין עבירה איז זייער גרויס. די גמרא זאגט אין מסכת יומא (דף פ"ו ע"א) אז עס העלפט נישט אויף דעם קיין תשובה, און אויך יום הכפורים איז נישט מכפר אויף דעם, און אפילו מיט יסורים האט מען אויך נישט קיין כפרה דערויף, נאר די יום המיתה מיט די פריער'דיגע זאכן, דעמאלס קען ער האבן א כפרה.
בית דין גיט נישט קיין מלקות אויף דעם לאו, ווייל ער איז אן אונס, מען האט דאך אים געצווינגען, און מיר האבן א כלל, אז ווען איינער איז עובר אויף אן עבירה באונס, איז נישט דא קיין עונש ביי בית דין של מטה. אויך וועט ער נישט באקומען די עונש אויף די עבירה וואס ער האט עובר געווען למשל סקילה אויף עבודה זרה, סייף אויף שפיכת דמים, און די עונש אויף די גילוי עריות, וועגן די זעלבע טעם, ווייל ער איז געווען אן אונס.
די ראשונים זאגן, אז נאר אויף עובר צו זיין א לאו בקום ועשה איז שייך די ענין פון יהרג ואל יעבור, אבער אויף א ביטול העשה, דאס מיינט אז ער וועט זיצן און נישט טוען א מצוה וואס די תורה הייסט טוען, זאגט מען קיינמאל נישט יהרג ואל יעבור, נאר יעבור ואל יהרג.
זאגט דער הייליגער חינוך, אז דאס וואס מיר טרעפן אין די חז"ל פארשידענע מעשיות, ווי צדיקים האבן זיך געלאזט הרג'ענען אויף א ביטול העשה, דאס איז געווען ביי זיי א מדת חסידות, און זיי האבן געזעהן אז די דור האט דאס געדארפט האבן, און זיי זענען געווען גרויסע צדיקים, וואס זיי זענען געווען ראוי אז זיי זאלן דאס ווייזן. ווייל אויב זיי וואלטן נישט געווען אזעלכע גרויסע צדיקים, וואלטן זיי נישט געטארט דאס טוען, ווייל נישט יעדע האט רשות, זיך צו לאזן הרג'ענען אויף א זאך וואס די חכמים האבן נישט געהייסן. נישט נאר וואס מען טאר עס נישט טוען, נאר מען איז א מתחייב בנפשו, און דאס הייסט אזוי ווי א מאבד עצמו לדעת.
ג- אויב איינער טוט אן עבירה, עס איז נישט קיין חילוק וועלכע, און זיין כונה איז נאר ווייל ער וויל דערצערנען דער אויבערשטער, און ער האט נישט קיין שום תאוה צו טוען די עבירה, דעמאלס איז ער אויך א מחלל שם שמים, און ער האט עובר געווען אויף דעם לאו. אויף דעם וועט ער אויך באקומען מלקות, ווייל דאס טוט ער שוין במזיד.
ד- אויב איינער וואס איז מפורסם פאר אן ערליכער איד, און ער טוט א זאך ברבים וואס זעהט אויס צו זיין א חטא, און דאס איז א זאך וואס פאסט נישט פאר אזא מענטש צו טוען, כאטש אפילו עס איז נישט ממש אן איסור, האט ער מחלל געווען דער אויבערשטער'ס נאמען.
דאס איז די כונה פון די גמרא אין מסכת יומא (דף פ"ו ע"א) "היכי דמי חילול השם כגון אנא דשקילנא בשרא מבי טבחא ולא יהיבנא דמי לאלתר". רב האט געזאגט, וואס מיינט א חילול ה'? למשל אויב איך וועל נעמען פלייש פון א געשעפט וואס פארקויפט פלייש, און איך וועל נישט באלד באצאלן, נאר איך הייס אים אויפשרייבן, דאס וועט זיין א חילול ה'.
איז רש"י מפרש, ווייל אויב ער וועט פארשפעטיגן צו צאלן, וועט ער זאגן, אז איך בין א גזלן, און פון דעם וועט ער זיך לערנען צו מזלזל זיין אין די איסור פון גזל.
רבי יוחנן זאגט, למשל אויב איך וועל גיין פיר איילן, אן תורה און אן תפלין. איז רש"י מפרש, אז מענטשן וועלן נישט וויסן אז איך לערען נישט ווייל איך בין שוין אפגעשוואכט פון אזוי פיל לערנען היינט, נאר מען וועט זיך אפלערנען מזלזל צו זיין אין לימוד התורה.
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

אין פרשת אמור איז דא 63 מצות, און 39 לא תעשה'ס


שלא יטמא כהן הדיוט במת זולתי בקרובים
פסוק: לנפש לא יטמא בעמיו
א כהן הדיוט טאר זיך נישט מטמא זיין צו א מת, דאס מיינט טראגען אדער אנרירען די מת, און אפילו אין די קלענסטע אבר פון די מת טאר ער נישט אנרירען ווי די רמב"ם שרייבט אפילו אין די נעגעל, און די זעלבע זאך טאר ער נישט אריינגיין אין א הויז אדער געצעלט ווי דער מת אבער א רביעית בלוט פון א מת ליגט.
די טעם פון די מצוה איז: ווייל די כהנים זענען אויסדערוועלט געווארען צו זיין די משרתים פון דער אויבערשטער, און די ענין פון טומאה איז זייער א מיאוס'ע זאך, ווייל דער נשמה פון א מענטש וואס דאס איז די שכל פון א מענטש גייט אוועק, און ס'בלייבט נאר איבער דער חומריות - וואס איז פאר זיך אן די נשמה - גארנישט, איז עס א אבי אבות הטומאה, און די משרתי ה' די כהנים דארפ'ן זיך דערווייטערען דערפון.
נאר ביי קרובים וואס די תורה האט געוויסט אז ס'וועט זיין א צער פאר די כהנים אז זיי קענען נישט קומען נאנט צו זייערע קרובים און זיי באוויינען, און די תורה וויל נאר גוטע זאכען ווי ס'שטייט דרכיה דרכי נועם וכו', ממילא האט מען מתיר געווען ביי קרובים אז מען מעג זיך יא מטמא זיין.
די צדיקים וואס האבן זיך אויסגעארבעט זייער גוף, זענען טאקע נישט מטמא, ווייל זייער גוף בלייבט הייליג אפילו נאך זייער שטארבן.
* * *

מצות ענין טומאת הכהנים לקרוביהם ובכללה שיתאבלו כל אחד מישראל על ששה מקרוביו הידועים
פסוק: לה יטמא
א כהן מוז זיך מטמא זיין צו זיינע קרובים, און די גמרא ברענגט א מעשה מיט יוסף הכהן וואס האט זיך נישט געוואלט מטמא זיין צו זיין ווייב וועלכע איז געשטארבן, האבן אים די חכמים געצווינגען מטמא צו זיין, און דער רמב"ם שרייבט אז דא איז אויך די מצוה אויף יעדען יוד ווען איינער פון די ז' קרובים שטארבן ל"ע אז ער דארף מתאבל זיין און טרויערן נאך אים.
די טעם פון די מצוה פון אבילות איז, ווייל יעדער מענטש ווערט נתעורר פון די פעולות וואס ער טוט, ווייל א מענטש איז דאך נאר א מענטש פון בלוט און פלייש, ווערט ער נישט נתעורר סתם אזוי נאר ווען ער טוט עפעס דערצו, וועגען דעם האבן די חכמים געוואלט אז ווען ס'שטארבט א מענטש זאל מען נישט קלערען אז דאס איז געקומען וועגען פארשידענע זאכען, נאר וועגען די עוונות וואס מ'טוט, ווייל דער אויבערשטער טוט נישט קיין שלעכטע זאך נאר ווען א מענטש טוט א עבירה, וזאת הוא אמונתינו השלמה אנחנו בעלי דת היקרה, און דאס איז געוואלדיגע מצוה ווייל מיר ווייזן אז מיר האלטען נישט ווי די כופרים וואס האלטען אז אלעס וואס געשעהט מיט א מענטש איז גלייך ווי ס'געשעהט מיט א בהמה, און זיי שרייבען אין זייערע ביכער אז מען דארף פארברענען ווער ס'זארגט זיך, און כדאי אויסצורייסען זייערע שלעכטע מיינוגען האט דער אויבערשטער געהייסען די מצוה.
* * *
שלא ישמש כהן טבול יום עד שיערב שמשו
פסוק: במים יובא וטמא עד הערב וטהר - ולא יחללו וכו'
א כהן וואס איז געווען טמא און ער האט זיך געטובעלט טאר נישט טוהן די עבודה ביז די זון גייט אונטער.
די טעם פון די מצוה איז: ווייל א כהן איז דער שליח צווישען די אידן און דער אויבערשטער, און דורך זיינע מעשים ווערן די אידן באוויליגט פאר'ן אויבערשטען, ליגט אויף אים א חוב צו זיין זייער ריין בשעת ווען ער טוט די עבודה, און ס'קען זיין אז די רוח הטומאה גייט נישט אוועק ביז די זון גייט אונטער, וברוך אדון החכמה וואס ער ווייסט ווען די טומאה גייט אוועק, און ער האט אונז צוויסען געטוהן אז די צייט איז ווען די זון גייט אונטער.
* * *
שלא ישא כהן אשה זונה
פסוק: אשה זונה וחללה לא יקחו
א כהן טאר נישט חתונה האבן מיט א זונה.
די טעם דערפון איז, ווייל די כהנים זענען געווארען אויסגעוועלט צו טוהן די עבודה, וועגען דעם מוזען זיי זיין הייליגער ווי יעדען איינעם, און ממילא טאר ער נישט חתונה האבן מיט איר ווייל זי וועט אים נאך אויך אפקערען פון די יודישע וועג, אויך וועט מען נאכרעדען שלעכטע רייד נאך זיי, און דאס פאסט נישט פאר א כהן.
* * *
שלא ישא כהן אשה חללה
פסוק: אשה זונה וחללה לא יקחו
א כהן טאר נישט נעמען א חללה פאר א פרוי, און דאס מיינט איינער וואס איז געבוירען געווארען פון די פסולי כהונה, ווי צום ביישפיל א טאכטער פון א כהן וואס האט חתונה געהאט מיט א גרושה א.ד.ג.
* * *
שלא ישא כהן אשה גרושה
פסוק: ואשה גרושה מאישה לא יקחו
א כהן טאר נישט נעמען א גרושה, דאס מיינט א פרוי וואס האט שוין געהאט חתונה געהאט צו א מאן, און איר מאן האט איר גע'גט.
די טעם פון די מצוה איז פונקט ווי ביי איסור זונה ועיין שם
* * *


מצות קידוש זרע אהרן
פסוק: וקדשתו כי את לחם אלקיך הוא מקריב
מען דארף אים מאכן די ערשטע צו יעדע זאך, און אים מכבד זיין.
די טעם פון די מצוה איז, ווייל די כבוד וואס מ'געט פאר א קנעכט פון א הער, איז אויך א כבוד פאר'ן הער, און בשעת מיר געבען כבוד פאר'ן כהן, וועלען מיר זיך דערמאנען אין דער אויבערשטער וואס האט זיי אויסגעוועלט, און בזכות די גוטע מחשבה וואס מיר וועלען האבן וועט שורה זיין די ברכה פונעם אויבערשטען.
* * *
שלא יכנס כהן גדול באהל המת
פסוק: ועל כל נפשות מת לא יבא
א כהן גדול טאר נישט אריינגיין אין א געצעלט אדער הויז ווי ס'איז דא מת, און אפילו צו זיינע קרובים טאר זיך א כהן גדול אויך נישט מטמא זיין.
די טעם דערפון איז, ווייל אויבן האבן מיר שוין געשמועסט אז ביי א כהן הדיוט האט די תורה מתיר געווען זיך מטמא צו זיין צו די קרובים ווייל מ'וועט עס נישט קענען אויסהאלטען און ס'וועט זיין א געוואלדיגע צער, אבער ביי א כהן גדול וואס ער איז געווען די הייליגסטער פון אלע כהנים, איז זיין גוף אינגאנצען באהאפטען צום אויבערשטען, און ער איז שוין געווען אפגעטיילט פון זיינע קרובים אפילו זיינע קרובים לעבען, ווייל ער איז אזוי ווי איינער פון יענע וועלט, און ער טאר זיך נישט מטמא זיין.
* * *
שלא יטמא כהן גדול בשום טומאה במת
פסוק: לאביו ולאמו לא יטמא
דער כהן טאר זיך נישט מטמא זיין אפי' צו די ז' קרובים.
דאס איז א עקסטערע לאו פון פריער, ווייל פריער רעדט ער פון אריינגיין צו א אהל און דא רעדט ער נאר פון מטמא זיין, און ס'ווערט פארעכענט פאר צוויי עקסטערע לאווין.

* * *
מצות כהן גדול לישא נערה בתולה
פסוק: והוא אשה בבתוליה יקח
א מצות עשה אז די כהן גדול דארף נעמען א מיידעל פאר א פרוי.
די טעם דערפון איז ווייל זי האט נאך נישט חתונה געהאט קיינמאל מיט א אנדערע מאן איז די מחשבות הייליגער פון איינעם וואס האט שוין יא חתונה געהאט, וועלען די קינדער וואס קומען ארויס פון זיי זיין זייער הייליג ווי ס'פאסט פאר'ן כהן גדול.
* * *
שלא ישא כהן גדול אלמנה
פסוק: אלמנה וגרושה וחללה זונה את אלה לא יקח
א כהן טאר נישט חתונה האבן מיט א אלמנה.
די טעם פארוואס ס'איז איבערגעשריבען עקסטער ביי א כהן גדול כאטשיג ס'שטייט שוין ביי א כהן הדיוט, איז די גמרא מסביר אז דאס קומט לערנען אז אויב ס'מאכט זיך ביי אייין פרוי עטליכע לאווין, באקומט מען עקסטער מלקות אויף יעדע לאו פאר זיך, די טעם פון די מצוה קען מען פארשטיין פון די פריעדיגע מצוה ועיי"ש.
* * *
שלא יבעול כהן גדול אלמנה
פסוק: ולא יחלל זרעו בעמיו
א כהן טאר נישט וואוינען מיט א אלמנה אפילו אן קידושין, און א כהן וואס וואוינט מיט קידושין איז עובר אויף ביידע לאווין און באקומט צוויי מאל מלקות.
די טעם פון די מצוה איז כנ"ל.
* * *
שלא יעבוד כהן בעל מום
פסוק: אשר יהיה בו מום לא יקרב להקריב לחם אלקיו
א כהן וואס האט א מום קבוע - וואס גייט נישט אוועק, טאר נישט טוהן די עבודה אין בית המקדש.
די טעם פון די מצוה איז ווייל יעדע זאך וואס ווערט געמאכט דורך א שליח, קוקען מענטשען ווער די שליח איז, און וויאזוי ער זעהט אויס, און לויט ווי ער זעהט אויס איז זיין ארבעט נושא חן, במילא איז פאסיג אז דער כהן וואס איז דער שליח צווישען אידן און אויבערשטען צומאכן די קרבנות, אז ער זאל אויסזעהן שיין, נישט אז ער זאל ח"ו האבן א מום.
* * *
שלא יעבוד כהן בעל מום עובר
פסוק: כל איש אשר בו מום מזרע אהרן הכהן לא יגש
א כהן טאר נישט ארבעטן אפילו מיט א מום וואס גייט שפעטער אוועקגיין.
דאס איז לויט'ן רמב"ן פארעכענט די זעלבע מצוה ווי די פריעדיגע, און מ'רעכענט עס נישט פאר א עקסטערע מצוה, און אזוי האלט אויך דער רמב"ם, ווייל דאס איז אזוי ווי א חלק פון די פריעדיגע מצוה.
* * *
שלא יכנוס בעל מום בהיכל
פסוק: אך אל הפרוכת לא יבא
א כהן וואס האט א מום זאל נישט אריינגיין אין בית המקדש, און די זעלבע אויך נישט צום מזבח.
די טעם דערפון איז ווייל ס'איז זייער א וויכטיגע זאך שיין צו האלטען די מקום המקדש וואס איז דארט איז דער מקום השלימות, און ס'פאסט נישט אז א מענטש וואס איז נישט בשלימות, נאר האט א מום זאל אהין אריינגיין.
* * *
שלא יעבוד כהן טמא
פסוק: וינזרו מקדשי בני ישראל ולא יחללו את שם קדשי
א כהן טאר נישט ארבעטן ווען ער איז טמא, און ווער ס'איז עובר אויף דעם קומט זיך מיתה בידי שמים.
די טעם פון די מצוה איז ווייל ס'פאסט נישט אז איינער וואס איז נישט ריין, וואס דאס איז א מיאוס'ע זאך זאל ארבעטן אין אזא הייליג פלאץ.
* * *
שלא יאכל כהן טמא תרומה
פסוק: איש איש מזרע אהרן וכו' בקדשים לא יאכל עד אשר יטהר
א כהן וואס איז טמא זאל נישט עסן תרומה, און אויב ער עסט יא איז ער חייב מיתה בידי שמים.
מ'לערנט עס ארויס פון איש איש - וועלכע איז די זאך וואס איז גלייך ביי אלע כהנים סיי זכרים, און סיי נקיבות, יעדער מעג עס עסן, דאס איז תרומה, זעה איך אז די פסוק רעדט פון תרומה, און די פסוק זאגט בקדשים לא יאכל.
די טעם דערפון איז, ווייל מען דארף גרויס מאכן אין יעדעמ'ס אויגען אלע הייליגע זאכען, און איינער פון די מעלות איז אז נאר ווער ס'איז ריין קען עס עסן.
* * *
שלא יאכל שום זר תרומה
פסוק: וכל זר לא יאכל קודש
א זר טאר נישט עסן קיין תרומה.
מ'לערנט ארויס אז די ווארט קודש וואס שטייט דא מיינט תרומה, און די טעם דערפון איז די זעלבע ווי פריער.
* * *
שלא יאכל תושב כהן ושכיר תרומה
פסוק: תושב כהן ושכירו לא יאכל
א תושב - דאס מיינט א געדינגענער אויף אייביג, און א שכיר - דאס מיינט נאר אויף א שטיק צייט, טאר'ן נישט עסן תרומה, און די טעם איז די זעלבע ווי פריער.
* * *
שלא יאכל ערל תרומה
פסוק: גזירה שוה
איינער וואס איז נישט גע'מל'עט טאר נישט עסן פון די תרומה.
מ'לערנט עס ארויס פון א גזירה שוה, ווייל דא שטייט תושב ושכיר, און ביי קרבן פסח שטייט אויך תושב ושכיר, פונקט ווי דארט ביי קרבן פסח טאר א ערל נישט עסן, די זעלבע ביי תרומה.
די רמב"ם שרייבט אז די חכמים אין די גמרא זאגן אז דאס איז א איסור דאורייתא, זאגט דער חינוך אז די רמב"ם וויל פארענטפערן א קשיא, ווייל לכאורה איז שווער אז ער אליין זאגט אז די אלע זאכען וואס מ'לערנט ארויס פון א גזירה שוה ווערט נישט אריינגערעכענט אין די תרי"ג מצוות און דא רעכענט ער עס יא אליין אויס, ממילא זאגט די רמב"ם אז דא רעכענט מען עס יא אויס ווייל די חכמים זאגן בפירוש אז ס'איז יא א דאורייתא, אבער זאגט דער חינוך ווען נישט איך האב מורא פון דעם רמב"ם וואלט איך געזאגט אז ס'איז א דוחק וואס ער זאגט, אויך די רמב"ן האט אפגעשריבען זיבען בלאט אויף דעם רמב"ם, און ער שרייבט אז די גאנצע ספר פון רמב"ם איז כולו מחמדים אויסער די מצוה וואס איז זייער שווער צו פארשטיין און ס'איז עוקר הרים.
* * *
שלא תאכל חללה מן ההקדש
פסוק: ובת כהן כי תהיה לאיש זר היא בתרומת הקדשים לא יאכל
פון די חזה ושוק וואס א כהנת פלעגט צו באקומען, אויב זי איז א חללה טאר זי נישט עסן פון די זאכען, ווייל זי איז ווי א זר, ועיין לעיל.
* * *
שלא לאכול טבל
פסוק: ולא יחללו את קדשי בני ישראל את אשר ירימו לה'
מען טאר נישט עסן קיין טבל, דאס מיינט נישט גע'מעשר'טע פירות.
מ'לערנט עס ארויס פון אשר ירימו - דאס מיינט פון די פרוכט וואס מ'גייט אפשיידן, אבער מ'האט נאך נישט אפגעשיידט ווייל ס'איז נאך טבל, טאר מען דאס נישט עסן, און ווען איינער עסט יא באקומט ער מלקות, אויב אבער מ'האט נאך נישט אראפגענומען תרומה גדולה אבער תרומת מעשר און מ'עסט עס באקומט מען מיתה.
די טעם פון די מצוה איז אזוי ווי ס'שטייט ביי עסן טמא'נערהייט קדשים.
* * *
שלא נקדיש בעלי מומין להקריבם למזבח
פסוק: כל אשר בו מום לא תקריבו
מען טאר נישט מקדיש זיין א בעל מום פאר א קרבן, אפילו מ'איז עס נישט מקריב, איז דא א באזונדערע לאו פאר מקדיש זיין.
די טעם שטייט שפעטער ביי די מצוה.
ווען איינער איז עובר אויף דעם וואלט מען ווען נישט געדארפט באקומען מלקות, ווייל ס'איז א לאו שאין בו מעשה, אבער די רמב"ם האלט אז מ'געט יא מלקות, ווייל ס'איז אזוי ווי תמורה וואס אפי' ס'איז א לאו שאין בו מעשה געט מען מלקות, און צום רמב"ם וויל איך צו הערען ותורה נבקש מפיהו כי מלאך ה' צבאות הוא. (לשון ספר החינוך)
* * *
מצות הקרבן להיות תמים
פסוק: תמים יהיה לרצון
אלע קרבנות וואס מ'איז מקריב זאלן זיין גאנץ אן א פעלער.
די טעם דערפון איז ווייל א קרבן איז געמאכט געווארען מעורר צו זיין דער מענטש אז ער זאל זיך דערמאנען פון אויבערשטען, ווייל א מענטש ווערט נאר נתעורר ווען ער טוט עפעס דערצו א מעשה ממש, מוז עס אבער זיין א גאנצע זאך, ווייל א פעלער'דיגע זאך איז נישט מעורר די זעלבע התעוררות ווי א גאנצע זאך אן א פעלער.
* * *
שלא ניתן מום בקדשים
פסוק: כל מום לא יהיה בו
אין א בהמה וואס איז אנגעגרייט פאר קרבן טאר מען נישט מאכן א מום.
די טעם איז ווייל א קרבן דארף מען האלטען מיט א חשיבות, ווייל דאס איז א גרויסע תועלת, ועיין באריכות מצוה צ"ה.
* * *
שלא נזרוק דם בעל מום על המזבח
פסוק: עורת או שבור וכו' לא תקריבו אלה לה'
מען טאר נישט שפריצען די בלוט פון א קרבן בעל מום.
די טעם איז די זעלבע ווי פריער, אבל אין לחשבו עם האיסורים הנוהגים היום לפי שאין לנו מזבח בעוונותינו.
* * *


שלא נשחוט בעלי מומין לשם קרבן
פסוק: לא תקריבו אלה לה'
מען טאר נישט שחט'ן א בעל מום פאר א קרבן.
די טעם איז די זעלבע ווי פריער, אבל אין לחשבו עם האיסורים וכו'.
* * *
שלא נקטיר אימורי בעלי מומין
פסוק: ואשה לא תתנו מהם על המזבח
מען טאר נישט מקריב זיין די אימורין פון בעלי מומין אויפ'ן מזבח, די טעם איז די זעלבע ווי פריער, אבל אין לחשבו עם האיסורים וכו'.
* * *
שלא לסרס אחד מכל המינין
פסוק: ובארצכם לא תעשו
מען טאר נישט קראנק מאכן א בהמה אז זאל נישט ווייטער קענען האבן קיין קינדער.
די טעם דערפון איז ווייל דער אויבערשטער האט באשאפן די וועלט מיט אלע זאכען בשלימות, ס'פעלט נישט גארנישט פון איר, און ס'איז קיין איין זאך אין די וועלט נישט איבעריג, און זיין רצון איז געווען אז די בעלי חיים זאלן זיך מערען, און ווער ס'טוט דאס צושטערען ווייזט מיט דעם אז ער וויל נישט די זאכען וואס דער אויבערשטער האט באשאפן, און וויל ח"ו פארשטערען די גוטע וועלט וואס דער אויבערשטער האט באשאפן.
* * *
שלא להקריב קרבן בעל מום מיד הגוים
פסוק: ומיד בן נכר לא תקריבו את לחם אלקיכם מכל אלה
מען טאר נישט נעמען פון א גוי א קרבן מיט א מום, ווייל די תורה האט מתיר געווען אז מען מעג נעמען קרבנות פון א גוי, דערפאר האט ער געדארפט מאכן א עקסטערע לאו, אז א מיט א מום טאר מען נישט.
* * *
מצות הקרבן שיהיה משמונה ימים ולמעלה
פסוק: ומיום השמיני והלאה ירצה
יעדע קרבן וואס מ'איז מקריב דארף זיין פון אכט טעג און העכער, און פאר דעם קען מען עס נישט מקריב זיין.
די טעם דערפון איז ווייל א קרבן איז געמאכט געווארען אויסצואיידעלען דעם וואס ברענגט די קרבן, און ממילא מוז עס געמאכט ווערן מיט א גאנצע זאך וואס איז שוין פערטיג בשלימות, און א בהמה ווילאנג ס'איז נישט אלט קיין אכט טאג איז עס נאכנישט פערטיג געהעריג, דערפאר דארף מען ווארטען כאטשיג אכט טעג.
* * *
שלא לשחוט בהמה ובנה ביום אחד
פסוק: אותו ואת בנו לא תשחטו ביום אחד
מען טאר נישט שעכטען די מאמע מיט די קינד אין איין טאג, סיי ווען מ'ברענגט א קרבן, און סיי ווען מ'איז מקריב חולין.
די טעמים דערפון זענען:
1) ווייל א מענטש דארף טראכטן אז דער אויבערשטער פירט די גאנצע וועלט, און ער איז משגיח אויף אלע באשעפענישען פון די וועלט, הגם אויף מענטשען גיט ער מער אכטונג, אבער אויף בהמות און חיות געט ער אויך אכטונג אז קיין שום מין זאל נישט פארלוירען גיין, און וועגען דעם טאר מען נישט שעכטען א מאמע מיט א קינד אין איין טאג צו ווייזן אז מיר ווילן נישט פארלענדען פון די מינים וואס דער אויבערשטער גיט אכטונג אויף זיי.
2) דער אויבערשטער האט געוואלט איינפלאנצען אין אונז די מדה פון רחמנות וואס דאס איז א מדה רעה, אז אפילו מיר מעגען טאקע שעכטען בהמות צום עסן, אבער מיט דעם אלעם דארפן מיר רחמנות האבן און זיי נישט אוועקנעמען אין איין טאג.
* * *
שלא לעשות דבר שיתחלל בו שם שמים בין בני אדם
פסוק: ולא תחללו את שם קדשי
מ'זאל נישט פארשוועכען דעם אויבערשטענ'ס נאמען, און דאס איז איינגעטיילט אין דריי חלקים:
1) אויב מען בעט פון א יוד זאל ח"ו עובר זיין אויף איינער פן די דריי עבירות עבודה זרה, גילו עריות, שפיכות דמים, מוז ער זיך מוסר נפש זיין און זיך לאזען הרגענען, די זעלבע אויב דער באצווינגער מיינט אים צו שמד'ן איז ער אפילו אויף א שיך בענדעל (א משל פון די גמרא אויף די קלענסטע זאך) אויך זיך מחויב מוסר נפש צו זיין, און ווער ס'איז עובר אויף דעם איז מבטל א לא תעשה אבער קיין מלקות באקומט ער נישט ווייל ער איז א אונס, אבער חטאו עצום מאוד.
2) ווען איינער מאכט פאר זיך א עבירה ואס ער האט נישט דערפון קיין הנאה, נאר ער מיינט להכעיס, ח"ו צו דערצערענען דעם אויבערשטען, דער איז א מחלל שם שמים און ער באקומט יא מלקות.
3) ווען א יוד וואס יעדער ווייסט אז ער איז זייער גרויס אין גמילות חסדים און ער טוט א מעשה וואס יעדער זעהט אז דאס פאסט נישט פאר אזא חשוב'ע מענטש, דאס איז חילול שם שמים, אזוי ווי ר' יוחנן האט געזאגט "ווען איך גיי פיר אמות אן תורה ותפילין איז עס א חילול שם שמים," און דאס איז ביי יעדער מענטש לויט זיין מדריגא, דארף זיך אכטונג געבען זיך אויף צופירען ווי עס פאסט פאר אים.
* * *
מצות קידוש השם
פסוק: ונקדשתי בתוך בני ישראל
מען דארף זיך מוסר נפש זיין פאר די זאכען וואס זענען פריער געשטאנען.
די טעם דערפון איז ווייל א יוד איז נישט באשאפן געווארען נאר צו דינען דעם בוכ"ע, און ווער ס'איז זיך נישט מוסר נפש איז נישט א גוטע עבד, אזוי ווי קנעכט וועלען זיך שטענדיג מוסר נפש זיין פאר זייער הער, דארפן מיר דאס זעכער טוהן פאר'ן אויבערשטען וואס ער איז דער מלך מלכי המלכים.
* * *
מצות שביתה ביום ראשון של פסח
פסוק: ביום הראשון מקרא קודש
מען דארף רוען אין דעם ערשטען טאג פסח.
די טעם דערפון איז כדאי מיר זאלן האבן די ריכטיגע צייט אריינצוטראכטן אין די געוואלדיגע נס וואס איז געשעהן צו אונז אין די טעג, און לויבען דעם אויבערשטען וואס האט דאס געטוהן פאר אונז, און אויב מיר וועלען ארבעטן אין יו"ט וועלען מיר נישט האבן די ריכטיגע צייט צו דעם.
* * *
שלא לעשות מלאכה ביום ראשון של פסח
פסוק: כל מלאכת עבודה לא תעשו
מען טאר נישט טוהן א מלאכה וואס איז נישט קיין אוכל נפש אין די ערשטען טאג פסח.
די טעם איז:
1) וואס מיר האבן שוין אויבן געהאט.
און נאך א טעם אז אידן זאלן האבן צייט צו גיין אין בית המדרש און הערען די ווערטער פון חכם, וואס זיי פלעגען יעדע יו"ט זאגן, ווי משה רבינו האט דאס שוין מתקן געווען.
* * *
מצות קרבן מוסף כל שבעת ימי הפסח
פסוק: והקרבתם אשה לה' שבעת ימים
מען דארף יעדען טאג מקריב זיין א קרבן מוסף, וואס דאס איז שני פרים ואיל אחד ושבעת כבשים.
די טעם דערפון איז ווייל מענטשען ווערן נישט נתעורר נאר ווען זיי טוען עפעס א מעשה וואס זאל זיי דערמאנען, און אזוי אז מיר וועלען יעדען טאג פון יו"ט מקריב זיין א קרבן וועלען מיר גוט געדענקען אז ס'איז יו"ט און דאנקען פאר די אלע ניסים וואס ער האט געטוהן פאר אונז.
* * *
מצות שביתה בשביעי של פסח
פסוק: ביום השביעי מקרא קודש
מען דארף רוען שביעי של פסח.
די טעם איז די זעלבע ווי די ערשטע'ן טאג פסח.
* * *
שלא לעשות מלאכה בשביעי של פסח
פסוק: כל מלאכת עבודה לא תעשו
מען טאר נישט מאכן א מלאכה שביעי של פסח, און די טעמים עיין לעיל.
* * *
מצות קרבן העומר של שעורים ביום שני של פסח
פסוק: והבאתם את עומר ראשית קצירכם אל הכהן וכו'
דעם צווייטן טאג פסח האט זיך יעדער צוזאם גענומען און מ'האט אפגעשניטען פון די נייע תבואה וואס איז געוואקסן דאס יאר, און מ'האט געברענגט א עומר און מקריב געווען פאר'ן אויבערשטען,
די טעם דערפון איז ווייל פאר מ'גייט עסן פון די נייע תבואה זאל יעדער אריינטראכטן ביי זיך די געוואלדיגע חסדים וואס דער אויבערשטער טוט פאר אונז אז ער געט אונז תבואה, און דורכדעם וואס מ'דערמאנט דעם אייבערשטענס נאמען וועט דאס ברענגען א ברכה אויף די תבואה, און דערפאר האט מען טאקע געמאכט א עסק דערפון און צוזאם גענומען אזא גרויסער עולם, כדאי אז יעדער זאל אינדעם אריינטראכטן און מאכן די חשבון הנפש.
* * *
שלא לאכול מתבואה חדשה קודם כלות יום י"ו ניסן
פסוק: ולחם וקלי וכרמל לא תאכלו עד עצם היום הזה
מען טאר נישט עסן פון די נייע תבואה, פאר מ'ברענגט די מנחת עומר.
די טעם דערפון איז ווייל פונקט ווי מען טאר נישט עסן א מאכל פאר מ'מאכט א ברכה, און אויב מ'עסט יא איז מען ל"ע א גזלן, די זעלבע איז די מנחה ווי א ברכה אויף די נייע תבואה, און דאס אלעס איז נאר מ'זאל זיך מאכן גרייט צו קענען מקבל זיין די ברכה פון אויבערשטען.
* * *
שלא לאכול קלי מתבואה חדשה עד היום ההוא
פסוק: ולחם וקלי וכרמל לא תאכלו עד עצם היום הזה
נישט עסן פון די נייע תבואה געבראטענערהייט.
די טעם איז: אזוי ווי פריער.
* * *

שלא לאכול כרמל מתבואה חדשה עד היום הנזכר
פסוק: ולחם וקלי וכרמל לא תאכלו עד עצם היום הזה
נישט עסן פון די נייע תבואה, געבראטענערהייט אין די זאנגען.
די טעם איז אזוי ווי פריער.
* * *
מצות ספירת העומר
פסוק: וספרתם לכם ממחרת השבת וכו'
אנצופאנגען ציילען פון דעם צווייטן טאג פסח ביז שבועות יעדען טאג די ספירה ווי מ'האלט.
די טעם פון די מצוה איז ווייל די עיקר פון די אידן איז נאר די תורה, און וועגען די תורה איז באשאפן געווארען די וועלט, און דאס איז די עיקר סיבה פארוואס מ'איז געווארען אויסגעלייזט פון מצרים, און דאס איז געווען א גרעסערע שמחה ווי דאס אז מ'איז געווארען אויסגעלייזט פון מצרים, און דערפאר האט מען געהייסען תיכף נאך פסח אנצופאנגען ציילען וויפיל טעג מ'האט נאך צו מתן תורה, צו ווייזן אז דאס איז ביי אונז דער עיקר, אזוי ווי א קנעכט ציילט שוין די טעג ווען ער קען ארויסגיין פון זיין קנעכטשאפט, ווייל ער גלוסט צו דעם טאג אזוי אויך מיר אידן ווארטען שוין ווען ס'קומט שוין אן די טאג פון מתן תורה, אויב אזוי, פארוואס ציילט מען נישט פון דעם ערשטען טאג פסח אליין, און נישט נאר פונעם צווייטן טאג? נאר דעם ערשטען טאג איז א זכר צו יציאת מצרים וואס דאס איז געווען א מופת צו די גאנצע בריאת העולם, דערפאר קען מען נישט אויסמישען איין שמחה מיט די אנדערע און מ'פאנגט הערשט אן צו ציילען פון דעם צווייטן טאג פסח.
* * *
מצות קרבן מנחה חדשה מן החיטים ביום עצרת
פסוק: ממושבותיכם תביאו לחם תנופה
מען דארף ברענגען א קרבן פון שתי הלחם פון די נייע תבואה וואס איז געוואקסן די יאר, און די כהנים האבן עס שפעטער באקומען.
די טעם פון די מצוה איז אזוי ווי ביי מנחת עומר.
* * *
מצות שביתה ממלאכה ביום עצרת
פסוק: וקראתם בעצם היום הזה מקרא קודש
מען טאר נישט טוהן א מלאכה אין יו"ט שבועות, נאר אויב ס'איז דא א צורך אוכל נפש.
די טעם פון איסור מלאכה שטייט שוין אויבן.
* * *
שלא לעשות מלאכה ביום חג השבועות
פסוק: כל מלאכת עבודה לא תעשו
מען טאר נישט טוהן א מלאכה אין יו"ט שבועות, נאר אויב ס'איז דא א צורך אוכל נפש.
די טעם פון איסור מלאכה שטייט שוין אויבן.
* * *
מצוה שביתה ביום ראש השנה
פסוק: בחודש השביעי באחד לחודש יהיה לכם שבתון
מען טאר נישט טוהן א מלאכה אין ראש השנה, נאר אויב ס'איז דא א צורך אוכל נפש.
די טעם פון איסור מלאכה שטייט שוין אויבן.
* * *

שלא לעשות מלאכה ביום ראשון של תשרי
פסוק: כל מלאכת עבודה לא תעשו
מען טאר נישט טוהן א מלאכה אין ראש השנה נאר אויב ס'איז דא א צורך אוכל נפש.
די טעם פון איסור מלאכה שטייט שוין אויבן.
די טעם פון די מצוה איז ווייל דער אויבערשטער האט געטוהן מיט אונז א חסד און באשטימט א טאג וואס ער זאל באקוקען יעדעמ'ס מעשים, און אויב ס'איז נאר דא ווייניג עבירות איז ער מעביר, און אויב ס'איז דא אביסעל מער באצאלט ער צוביסלעך, אויב אבער ס'וואלט נישט געווען אזא טאג וואלט ווען זיך אנגעזאמעלט אסאך עבירות אויף איינמאל און מ'וואלט ח"ו חייב געווען כליה, קומט אויס אז דער טאג ראש השנה האלט די וועלט, אבער א יו"ט קען מען אויך נישט אינגאנצען מאכן ווייל ס'איז אפן די ספרים און מ'איז יעדען דן, און דערפאר זאגט מען טאקע נישט קיין הלל.
* * *
מצות קרבן מוסף ביום ראש השנה
פסוק: ועשיתם עולה לריח נחוח
מקריב זיין א קרבן מוסף אין ראש השנה.
די טעם פון די מצוה שטייט שוין ביי מוסף פון שביעי של פסח.
* * *
מצות תענית ביום עשירי בתשרי
פסוק: בעשור לחודש וכו' ועניתם את נפשותיכם
מען דארף פאסטן אין יום כיפור, און אים דעם ליגט אויך די פינף עניים וואס א מענטש דארף אלס פייניגען אין יום כפור.
די טעם פון די מצוה איז ווייל דער אויבערשטער האט מיט אונז געטוהן א גרויסע חסד צו באשטימען איין טאג אין יאר וואס ער איז מוחל אונזערע עבירות, און דערפאר דארף מען זיך אפשיידעו פון די אלע זאכען וואס שטארקען דעם חומר, און מאכן די מענטשען שווערער צו טראכטן מיט'ן ריכטיגען שכל, און דאס איז זייער וויכטיג אין אזא טאג וואס מ'קומט פאר'ן באשעפער, אפגעבען א דין וחשבון אויף אלע מעשים וואס מ'האט געטוהן אין דעם יאר.
* * *
מצות קרבן מוסף ביום עשירי בתשרי שהוא נקרא יום הכיפורים
פסוק: והקרבתם אשה לה'
מקריב זיין א קרבן מוסף אין יום הכיפור.
די טעם פון די מצוה שטייט שוין ביי מוסף פון שביעי של פסח.
* * *
שלא לעשות מלאכה בעשרה בתשרי
פסוק: וכל מלאכה לא תעשו בעצם היום הזה
מען טאר נישט ארבעטן כדאי מ'זאל האבן ישוב הדעת אריינצוטראכטן אין אלע מעשים וואס מ'האט געטוהן במשך די יאר, במילא איז נישט גוט צו ארבעטן אין אזא טאג.
* * *
שלא לאכול ולשתות ביום הכיפורים
פסוק: כי כל הנפש אשר לא תעונה בעצם היום הזה ונכרתה
מען טאר נישט עסן אין יום כיפור און נישט טרונקען, די טעם דערפון שטייט ביי די עשה.
* * *
מצות שביתת ממלאכה ביום הכיפורים
פסוק: שבת שבתון הוא לכם
מען טאר נישט ארבעטן כדאי מ'זאל האבן ישוב הדעת אריינצוטראכטן אין אלע מעשים וואס מ'האט געטוהן במשך די יאר, במילא איז נישט גוט צו ארבעטן אין אזא טאג.
* * *
מצות שביתת ממלאכה ביום ראשון של חג הסוכות
פסוק: ביום הראשון מקרא קודש
מען טאר נישט טוהן א מלאכה אין יו"ט סוכות, נאר אויב ס'איז דא א צורך אוכל נפש.
די טעם פון איסור מלאכה שטייט שוין אויבן.
* * *
מצות קרבן מוסף ביום שמיני של סוכות שהוא נקרא שמיני עצרת
פסוק: שבעת ימים מקרא קודש
מקריב זיין א קרבן מוסף אין שמיני עצרת.
די טעם פון די מצוה שטייט שוין ביי מוסף פון שביעי של פסח.
* * *
שלא לעשות מלאכה ביום שמיני בו
פסוק: ביום השמיני מקרא קודש יהיה לכם
מען טאר נישט טוהן א מלאכה אין יו"ט שמיני עצרת, נאר אויב ס'איז דא א צורך אוכל נפש.
די טעם פון איסור מלאכה שטייט שוין אויבן.
* * *
מצות נטילת לולב
פסוק: ולקחתם לכם וכו'
צו נעמען דעם ערשטען טאג פון סוכות די ד' מינים אין די הענט און מיט זיי שאקלען (ווי די חכמים זאגן).
די טעם פון די מצוה איז, ווייל א מענטש ווערט נישט נתעורר נאר אויב ער טוט עפעס א זאך וואס דערמאנט אים דערצו, האדם נפעל לפי פעולותיו, און וועגען דעם האט דער אויבערשטער געהייסען לייגען תפילין אויפ'ן קאפ און די האנט, וואס דארט ליגט דער לב און דער מח, וואס דאס דערמאנט א מענטש אז ער דארף טראכטן כסדר פון אויבערשטען, אזוי אויך אין יו"ט סוכות וואס איז די צייט וואס מ'נעמט אריין די תבואה פון פעלד און ס'איז א געוואלדיגע שמחה ביי יעדעם איינעם, האט דער אויבערשטער געהייסען די מצוה פון ד' מינים, וואס דאס איז אזעלכע מינים וואס ברענגען בטבע אריין שמחה אין גוף, כדאי צו דערמאנען בשעת שמחה אז דאס אלעס דארף זיין נאר לשם שמים.
נאך א ענין איז דא מיט די ד' מינים ווייל זיי זעהן אויס ווי די איברים פון א מענטש, ווי א אתרוג איז גלייך צום הארץ, דאס קומט דערמאנען אז מען דארף דינען דעם אויבערשטען מיט'ן גאנצען הארץ, און די לולב איז אזוי ווי די שדרה, וואס דאס קומט ווייזן אז אז ער זאל דינען דעם באשעפער מיט אלע זיינע איברים, און די הדסים זענען אזוי ווי די אויגען, דאס קומט ווייזן אז ער זאל נישט קוקען מיט די אויגען ווי מען טאר נישט, און די ערבות איז אזוי ווי די מויל, צו ווייזן אז א מענטש דארף לייגען א שלאס אויף זיין מויל אפילו יעצט בשעת שמחה, און רעדען נאר וואס מען דארף.
* * *
מצות ישיבת סוכה
פסוק: בסוכות תשבו שבעת ימים
צו עסן גאנץ יו"ט סוכות אין די סוכה.
די טעם דערפון איז ווייל מיר זאלן געדענקען אלע גוטע זאכען וואס דער אויבערשטער האט אונז געטוהן ווען מיר זענען ארויס פון מצרים און ער האט אונז ארום גענומען מיט די ענני הכבוד, וואס האט אונז געשיצט א גאנצען וועג.
זיידעניו
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4376
זיך איינגעשריבן אום: פרייטאג פעברואר 01, 2008 12:51 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך זיידעניו »

- סיפורים -


אמור אל הכהנים בני אהרן לנפש לא יטמא בעמיו.
די גמרא (יומא עא:) פארציילט א מעשה מיט א כהן גדול וואס ער איז ארויס געגאנגען מוצאי יום כיפור פון בית המקדש בשלום נאך די גאנצע עבודה פון יום כיפור, זענען אלע יודען געגאנגען באגלייטען דעם כהן גדול. ווען דער עולם האט געזעהן שמעיה ואבטליון, האבן זיי איבערגעלאזט דעם כהן גדול וואס איז נישט געוועהן קיין תלמיד חכם (ביים צווייטען בית המקדש), און זענען געגאנגען נאך שמעיה ואבטליון וואס זענען געווען די גרעסטע תלמידי חכמים פון דעם דור. שפעטער זענען אויך שמעיה ואבטליון געקומען באגריסען דעם כהן גדול, האט ער זיי געזאגט "ייתון בני עממין לשלם" - זאלען קומען די מענטשען וואס שטאמען פון די פעלקער פון גוים צו פרידן, (ווייל זיי האבן געשאמט פון גרים, אייניקלעך פון סנחרב), האבן שמעיה ואבטליון פארשטאנען אז ער מיינט זיי צו טשעפענען, האבען זיי אים צוריק גענטפערט "ייתון בני עממין לשלם דעבדין עובדא דאהרן, ולא ייתי בר אהרן לשלם דלא עביד עובדא דאהרן" - זאלען קומען די קינדער וואס קומען ארויס פון די פעלקער צו פרידען וואס טוען די זעלבע מעשים ווי אהרן הכהן האט געטוהן, דאס מיינט זיי זענען רודף שלום, און זאל נישט קומען צו פרידן דער קינד פון אהרן (דער כהן גדול) וואס טוט נישט די מעשים פון אהרן, ווייל ער מאכט מחלוקת.
יעצט קען מען זאגען פשט "אמור אל הכהנים" זאג צו די כהנים זאלען געדענקען "בני אהרן" זיי זענען קינדער פון אהרן, וואס אהרן איז דאך געוועהן א אוהב שלום ורודף שלום, דעריבער "לנפש" צו א הייליג זעהל אזוי ווי שמעיה און אבטליון, "לא יטמא" זאל ער נישט דערווייטערן, "בעמיו" וועגן זיין פאלק ווייל זיי שטאמען פון גוים, זיי דארפען זיך לערנען די מדה פון אהרן הכהן און ליב האבען שלום, און זיך דערווייטערן פון מחלוקת. אגרא דכלה

לנפש לא יטמא:
דער צדיק ר' צדוק הכהן האט אמאל געדארפט גיין צו א לויה פון א גוי'אישע מלוכה מענטש. אויפן וועג גייענדיג צו דעם גוי'אישן בית הקברות זענען זיי א דורך געגאנגן א אידישע בית החיים איז ר' צדוק נישט אריין געגאנגן נאר ארום געגאנגן דעם בית החיים, ווייל ער איז געווען א כהן, און א כהן טאר זיך נישט מטמא זיין.
איינער פון די גוי'אישע מיניסטארן האבן דאס באמערקט, האט ער אים געפרעגט. פארוואס זענט איר נישט אריין אין דעם אידישן בית בחיים ?
האט ר' צדוק אים געענטפערט, ווייל איך בין א כהן, און א כהן טאר זיך נישט מטמא זיין צו א טויטן.
פרעגט דער מיניסטער ווייטער: אויב איר טארט זיך נישט מטמא זיין צו א טויטן, פארוואס זענט איר אריין געגאנגען אין דעם גוי'אישן בית הקברות? גוים זענען דען נישט קיין מענטשן ?
האט אים ר' צדוק געענטפערט: ווייל אזוי ווי אייער גא-ט (די ע"ז) האט געזאגט (קען ער דען רעדן) אז ער וועט נישט שטארבן (לעבט ער דען, צו דארפן שטארבן). און אלע וואס גלייבן אין אים שטארבן אויך נישט, וועגן דעם זענען די גוי'אישע קברים נישט מטמא.
אבער אונזער רבי, משה רבינו האט געזאגט אז ער גייט שטארבן, און איז טאקע געשטארבן, און מיר אידן שטארבן אויך, וועגן דעם זענען די אידישע קברים יא מטמא.
(פארשטייט זיך אליין אז דאס איז נישט די ריכטיגע תירוץ. ער האט נישט געוואלט זאגן דעם ריכטיגן תירוץ. כדי דער גוי זאל זיך נישט אויפרעגן אויף אים. האט ער געענטפערט סתם א נארישער תירוץ, אז דער נארישער גוי זאל זיין צופרידן).

לנפש לא יטמא בעמיו
עס ווערט דערציילט אז דעם לעצטען ערב סוכות פאר דעם הסתלקות פון הייליגן חתם סופר (שנת ת"ר)האט דער חת"סאוועק געשריבען א בריוו צו זיין גרויסן תלמיד הגאון רבי מנחם כ"ץ און וועלכן ער האט אים געבעבטען אז ער זאל זאפארט קומען צו פארן קיין פרעשבורג באשר כן מיט עטליכע יאר צוריק האט ער אים געזאגט א חידוש אין סוף מסכת סוטה און אזוי ווי ער האט שוין כמעט פארגעסען דעם דאזיגען חידוש בעהט ער אים אז ער זאל קומען כדי ער זאל זיך דערמאנען
צוליב עפעס א סיבה האט זיך דער בריוו פון חתם סופר פארשפעטיגט און רבי מנחם כ"ץ האט נישט ערהאלטען דעם בריוו ערשט אין סאמע טאג פון הסתלקות פון חתם סופר . (כידוע איז דער חת"ס קראנק געווארען הושענא רבא און אזוי ווי ערב יום טוב שמיני עצרת איז דאך קיינער נישט געפארען פון פרעשבורג קיין ראגינדארף האט מען זיך ערשט אסרו חג סוכות דערוואוסט אין ראגינדארףאז דער חת"ס איז א חולה מסוכן ר"ל אבער קיינער האט נישט געוואלט דערציילען א שלעכטע בשורה פאר'ן מרא דאתרא רבי מנחם כ"ץ, אזוי ארום האט רבי מנחם נישט געוואוסט אזזיין רביאיז קראנק געווארען).
דעם אנדערען טאג כ"ה תשרי צופרי איז אנגעקומען דער בריוו פון חת"ס פאר רבי מנחם אז ער זאל קומען צו פארן קיין פרעשבורג, רבי מנחם האט תיכף זיך גענומען גרייטען צו פארן קיין פרעשבורג אזוי ווי זיין רבי האט אים געבעטען , ער האט זיך אבער געוואונדערט וואס זוכט דער חת"ס איצט זיך צו דערמאנען זיינס א חידוש מיט יארן צוריק?
די בני בית האט געזעהן אז רבי מנחם איילט זיך צו פארן קיין פרעשבורג האבען זיי באין ברירה דערציילט פאר רבי מנחם'ן אז דער חת"ס דארף גרויס רחמים הערענדיג די ביטערע בשורה, האט רבי מנחם שוין פארשטאנען פארוואס זיין רבי דער חת"ס האט אזוי שטארק געוואלט איבער חזר'ן דעם חידוש וואס ער האט אים אמאהל געזאגט ..שפירענדיג אז עס איז קרב יום פקדתו. (דער חת"ס האט פאר זיין הסתלקות איבער גע'חזר'ט כל התורה כולה , אלע חידושי אורייתא וואס ער האט געלערנט במשך כל ימי חייו, ווי חז"ל זאגען "אשרי מי שבא לכאן ותלמודו בידו" דעריבער האט ער נישט געקענט זיך שיידען פון דעם עולם ביז מען האט אים געמוזט דערמאנען זיינס א חידוש אויף סוף מסכת סוטה וואס ער האט געהאט פארגעסען ).
רבי מנחם האט באלד מיט איין אטעם , זיך גענומען איילען קיין פרעשבורג .
אנקומענדיג נאנט צום הויז פון חתם סופר האט ער שוין געטראפען דארט ווארטן טויזענטער אידען אנשים נשים וטףאלע מיט פארוויינטע אויגען קוים קוים האט זיך רבי מנחם כ"ץ באוויזען דורכצושטופען צווישען דעם גרויסען עולם ביז ער האט געקענט אריינגיין אין צימערוואו דער חתם סופר איז געלגען על ערש דוי.
דער חתם סופר האט אים באלד געגעבען שלום און ער האט זיך זייער געפרייט צו זעהן זיין תלמיד , רבי מנחם כ"ץ,
רבי מנחם האט באלד איבעברגעזאגטדעם חידוש פארן חת"ס און ווי נאר ער האט פארענדיגט איבערצוזאגען דעם חידוש האט באלד דער חת"סזיך אנגערופען צו זיין תלמיד בזה"ל "רבי מנחם כ"ץ גסיסה"...! און דער חת"ס האט אים געוויזען מיט'ן פינגער אז ער זאל ארויסגיין פון צימער (רבי מנחם כ"ץ איז געוועהן א כהן) רבי מנחם איז באלד ארויס פון צימער, און ווי נאר ער איז אנגעקומען אינדרויסען ביים טויער פון הויף האט ער שוין געהערט ווי מען שרייט "שמע ישראל" ווייל דעמאלט פונקט איז געוועהן יציאת נשמה. רבי מנחם כ"ץ האט דערנאך געזאגט אז עס איז ביי אים זיכער אז דער רבי האט געווארט מיט יציאת נשמה ביז ער איז געוועהן אונטען אין הויף ....

ונקדשתי בתוך בני ישראל
ווען דער גרויסער צאר ניקאליי האט ארויסגעגעבן די שווערע גזירה אויף די אידן אין רוסלאנד אז מ'דארף זיך עטוואס אסימילירן, און ס'האט געהערשט א סכנה פאר'ן גאנצען קיום פונעם רוסישן אידענטום, האבן זיך די צוויי צדיקים ר' איציק'ל וואלאזשינער און דער צמח צדק ארויסגעלאזט צום קיסר, אים צו בעטן און פּרובירען אפּצושרייען די שווערע גזירה.
קומענדיג פאר'ן קיסר, האט דער צמח צדק גערעדט גאר שארפע רייד, אקעגען די וועלכע ווילן אונטערברעכען דעם אמאליגען אידישן וועג, און ווילן אריינדרינגען מיט זייערע נייע וועגען. דער קיסר איז געווארען אויפגערעגט, און האט געווארענט דעם צמח צדק אז ער וועט שטרענג באשטראפט ווערן, אויב ער וועט נישט אויפהערן מיט די שארפע רייד, אבער דער צמח צדק האט נישט נאכגעגעבן.
ר' איציקל וועלכער איז געשטאנען דערנעבן, האט זיך שטארק דערשראקען, וויסענדיג וואס עס באדייט אין רוסלאנד אז דער קיסר באשטראפט שטרענג... האט ער זיך אנגערופען צום צמח צדק, אז מ'טאר זיך נישט איינשטעלן דאס לעבן אין א געפאר, און מ'קען נאך דערפאר אנווערן דעם גאנצען חלק עוה"ב.
אויב כלל ישראל וועט נישט האבן קיין עוה"ז, האט דער צמח צדק געענטפערט, טא וואס דארף איך עוה"ב? אבער דאך, האט זיך ר' איציקל געבעטן, מיר דארפן זיך פירן עפּ"י תורה, און וואו שטייט אין די תורה אז מ'דארף האבן מסירות נפש וועגן די ענינים?
אין די תורה, האט דער צמח צדק געענטפערט, געפינט זיך בכלל נישט אז מ'דארף האבן מסירות נפש, נאר מיר געפינען די מצוה פון ונקדשתי בתוך בני ישראל, און קידוש השם האט קיין שיעור ביז וואו מ'דארף גיין...
דער בעל התניא שרייבט, יעדעס מאל ווען א מענטש גלוסט צו טאן א געוויסע תאוה של איסור, און ער שטופּט דאס אוועק, איז דאס די בחינה פון מסירות נפש, ווייל "מה לי קטלה כולה מה לי קטלה פּלגא"...
דער אוה"ח הק' שרייבט, אז די אלע אידישע נפשות וואס זענען אוועקגעריסען געווארען דורך די גויים, אויף קידוש שמו יתברך, טוט השי"ת אויסמאלען מיט דעם בלוט פונעם איד זיין צורה אין דעם קלייד פון השי"ת, וואס דאס קלייד וועט השי"ת אנטאן ווען ער וועט נקמה נעמען פון די פעלקער, פאר דעם אומשולדיגען בלוט וואס זיי האבן פארגאסן.
איינער פון די חסידים פון הרה"ק ר"ר שמחה בונם מפּשיסחא זי"ע, וועלכער איז געווען באוואוסט מיט זיין אנגעצויגענקייט און שטענדיג זיין אין כעס, איז אמאל אנגעקומען קיין פּשיסחא אין א מוצאי שב"ק און זיך אויסגערעדט פאר'ן רבי'ן, אז ער האט באמת געפּלאנט אנצוקומען אהער אויף שב"ק, נאר אינמיטן וועג האט זיך געמאכט א סיבה, און ער האט געמוזט פארבלייבן איבער שב"ק אין א געוויסען פארשטופּטן דארף, און דער גאנצער שב"ק איז אים אדורך מיט א דערשלאגענקייט, אז ער מוז דאס האלטן אינמיטן וועג, און ער קען נישט זיין ביים רבי'ן.
דער רבי האט אים געענטפערט, וויסען זאלסטו, אז דער שב"ק איז א גרויסער מכניס אורח, צ.ב.ש. ווען ר"ח געפאלט אום שב"ק, גיט דער שב"ק אוועק דעם מפטיר, און מ'לייענט די פּרשה פון ר"ח, ווי אויך ווען יו"ט געפאלט אום שב"ק גיט דער שב"ק אוועק די תפילות און די קריאה. דאס זעלבע ווען יום כיפּור געפאלט שב"ק גיט דער שב"ק אוועק אפילו די סעודות, אבער אן אויסנאם איז דא ווען ת"ב געפאלט אין שב"ק רירט זיך דער שב"ק נישט אוועק, און מ'שטופּט אפּ דעם תענית אויף נאך שב"ק, ווייל טראצדעם וואס דער שב"ק נעמט טאקע יעדן אויף ווי עס פּאסט, אבער טרויעריגקייט און מרה שחורה פארנעמט ער נישט, און שיקט דאס ווייטער...

שבתון זכרון תרועה
דער רבי ר' ברוכ'ל מעזבוזשער זי"ע איז געווען באוויסט פאר זיין מדה פון הכנסת אורחים, אמאל איז געקומען צו פארן אויף שבת א יוד וואס האט געהאלטן אסאך פון זיך, און ר' ברוכ'ל האט איהם נישט געהעריג מקרב געווען.
ווען דער יוד איז אהיים געפארן האט ר' ברוכ'ל געזאגט: איך וועל אייך ערקלערן פארוואס איך האב איהם נישט אויפגענומען בסבר פנים יפות. איך פיר מיך ווי דער הייליגער שבת וואס איז אויסגעצייכנט אין די מדה פון הכנסת אורחים, ווייל ווען עס קומט אן ראש חודש, גיבט דער שבת אוועק דער הפטורה פארן גאסט, און ווען עס קומט אן חול המועד, גיבט איהם דער שבת אוועק דער גאנצער קריאת התורה, און ווען עס קומט צו גיין יום כיפור, גיבט איהם דער שבת אוועק אלע דריי סעודות, אבער ווען עס קומט ראש השנה איז דער שבת גארנישט מוותר, און ער לאזט נישט בלאזן קיין שופר, זעט מען פון דעם אז א גאסט וואס בלאזט [פון זיך] קען דער שבת נישט דערליידן!

געווארן א צדיק דורך "קדושת השבת"
אין די געגנט "מארמאראש" איז געווען א שטעטל "מאמיעף", וואו עס האט געוואוינט א פראסטער יונג, א "לץ", מיטן נאמען "הירש מאיסיעווערא. ער פלעגט פארן יעדעם יאר אויפן "יריד" אין די שטאט "טשערנאוויץ", דארט וואו דער הייליגער באר מיים חיים איז געווען דער רב. איין אינדערפרי שטייט זיך דער "הירש מאיסיעווער" אינמיטן יאריד און א גאנצע גרופע מענטשן שטייען און הערן אויס זיינע ווערטלעך. פלוצלונג קומט אן אהין א וואגן און עס שטייגט דערפון אראפ דער "רב" רבי חיים. ווי הירש האט דערזעהן דעם רב רופט ער זיך אן מיט שפאט: "וואס זיכט דער רבי דא אינמיטן מארק?" דער באר מים חיים ענטפערט רואיג: "איך בין עוסק אין א הייליגע מצוה צו זאמלען געלט אויף פדיון שבוים" פרעגט הירש פונעם רב: "וויפיל געלט ברויך דער רבי האבן צו דעם צוועק?" "טויזנט פינף הונדערט רענדלעך" ענטפערט אים דער רב. ווי הירש האט דאס דערהערט איז ער שטארק איבעראשט געווארן, ווייל ער האט ביי זיך געהאט גענוי דעם דאזיגן סכום צום האנדלן אויפן "יאריד", האט ער נישט געטראכט קיין סאך, נאר ארויס-גענומען פון טאש דעם גאנצן סכום געלט און אהין געגעבן פארן רב דער הייליגער "באר מים חיים" איז זייער אנציקט געווארן פון דעם געוואלדיגן שריט וואס הירש האט געטוהן אוועק-צוגעבן זיין גאנצע געלט. וואס ער האט געברענגט צום האנדלן, פאר א מצוה. האט אים דער "באר מים חיים" אנגעווינטשען אז אינעם זכות פון די מצוה זאל ער זוכה זיין צו שפירן דעם "טעם" פון "קדושת השבת". (דער הייליגער באר מים חיים איז באוואוסט מיט זיין געוואלדיגע קדושת השבת, מען דערציילט אז יעדן פרייטאג ווען ער איז ארויס געקומען פון "מקוה" איז ער געווען מיט א "גאנצן קאפ" העכער... ער האט פארפאסט דעם הייליגן ספר "סידורו של שבת" וואס ווערט געלערנט איבער די גאנצע וועלט.דארט ווערט קלאר ארויס געברענגט די געוואלדיגע גרויסקייט און הייליגקייט פון שבת). פארשטייט זיך אז הירש האט שוין גארנישט געקענט איינקויפן, ער האט זיך אפילו געדארפט "בארגן געלט" אויף שפעזן אהיים צופארן. אנקומענדיג אהיים מיט ליידיגע הענט, זענען אים זיין פרוי און קינדער באפאלן פארוואס ער האט גארנישט איינגעקויפט, און האבן אים שטארק פארגעהאלטן "היתכן" ער האט פארלוירן זיין גאנצע געלט. אבער הירש האט זיך נישט וואוסענדיג געמאכט. יענעם דאנערשטאג נאכמיטאג, האט פלוצלונג אנגעהויבן צו ברענען ביי הירש'ן אין הארץ דער "קדושת השבת"... און אזוי ווי ער איז געווען א פשוט'ער מענטש האט ער עס נישט געקענט באהאלטן, ווייל ער האט נאך קיינמאל נישט זוכה געווען צו שפירן אפילו א ברעקל פון די זיסקייט און געשמאק פונעם הייליגן שבת, דעריבער האט ער אנגעהויבן צו זינגען, טאנצן און זיך פרייען, שרייענדיג: "דער שבת קומט..." און ער פרעגט זיין ווייב מיט א ברען: "דו ווייסט וואס מארגן גייט זיין" ענטפערט זי מיט כעם: "איך ווייס אז מארגן גייט זיין שבת און איך האב נאך נישט מיט וואס איינצוקויפן אויף שבת" אבער הירשן האט זיך נישט בארואיגט, נאר געגאנגען אין בית המדרש צו מנחה מעריב, און געדאווענט מיט א לעבעדיגקייט און שמחה. די מענטשן פון שטאט האבן אים גוט געקענט און געוואוסט אז ער דאווענט קיינמאל נישט מיט אזא געוואלדיגן ברען און התלהבות, האבן זיי געמיינט ער איז ליידער אראפ פון זינען ווייל ער איז געווארן אן ארעמאן. נאך מעריב האט ער געפרעגט פונעם עולם ארום מיט לעבעדיגקייט: "איר ווייסט וואס מארגן גייט זיין?" יעדער קוקט אים אן מיט פארוואונדערונג, און הירש ענטפערט: "מארגן גייט זיין ערב שבת" יענע נאכט האט שוין הירש נישט געקענט שלאפן, זיין הארץ האט געברענט ווי א פייער אויס בענקשאפט צום הייליגן שבת. אזוי האט זיך איבערגעחזר'ט פרייטאג צופרי, און א גאנצן טאג פרייטאג, מיט יעדע שעה וואס עס איז געווארן נענטער צום שבת האט ער מער און מער געברענט און געטאנצן, ער האט שוין ממש נישט געקענט שטיין גראד אויף איין ארט. ווער רעדט נאך שבת אליין, דעמאלט איז ער שוין געווען אין זיבעטן הימל. ער האט נישט געוואוסט וואס עס טוט זיך מיט אים, ער האט ממש געטאנצן אויף די גראדע ווענט, אויס גרויס ליבשאפט און קדושה. די גאנצע שטאט האט ארום גערעדט פון דעם גרויסן וואונדער. יעדער האט געזאגט אז עס מוז זיין דאס ער איז גערירט געווארן, ווייל ער איז דאך געווען אזא לעבעדיגער "לץ" און פלוצלונג דאווענט ער מיט התלהבות און שרייט "שבת שבת". אבער צו יעדנס וואונדער האט זיך דאס אלעס אויפגעהערט, און מוצאי שבת איז ער צוריק געווארן דער אלטער הירש. קומענדיגן דאנערשטאג האט זיך ווידער איבער געשפילט דער זעלבער שפיל. ער האט אנגעהויבן צו ברענען און שרייען אז עס קומט דער הייליגער שבת...אזוי איז געווען יעדע וואך. "קדושת שבת" איז דאך א העכערער כח. דעריבער האט עס געווירקט אויף הירש'ן און ער האט צוביסלעך אנגעהויבן צו ווערן אן ערליכער איד, און שטענדיג געפארן קיין "טשערנאוויץ" צו הערן תורה און שעפן פונעם קוואל פונעם "באר מים חיים", ביז ער איז געווארן א גרויסער צדיק.
ווען דער נאסוידער רב האט געענדיגט די מעשה, האט ער דערציילט אז ער האט נאך געקענט אלטע אידן פון "סיגעט" וואס האבן דערציילט דאס זיי האבן געקענט אידן וואס פלעגן פארן אויף שבתים צום רבי הירש זכרונו לברכה (ביים סוף פון די מעשה האט ער אים שוין גערופן רבי הירש זכרונו לברכה). ער האט געפירט טיש יעדן שבת און פיל חסידים פלעגן קומען הערן זיינע דברי תורה און געבענטשט ווערן פון זיינע ברכות... אויף די עלטערע יארן איז ער ארויף געפארן קיין "ארץ ישראל" און איז דארט נסתלק געווארן.

וספרתם לכם
הג"ר עקיבא איגר ז"ל איז אמאל צווישן פסח און שבועות אנגעקומען אין אן עם-הארצ'ישן שטעטל און ער האט געזעהן אז זיי קענען גארנישט לערנען, האט ער זיי געפרעגט אין רעכנען קענט איר? - ענטפערן זיי אלע מיט א זיכערקייט, יא! - נו, וועלכע טאג איז היינט צו דער עומר?!
אוועטאר
יודל מענדלזאהן
שר שלשת אלפים
תגובות: 3111
זיך איינגעשריבן אום: זונטאג נאוועמבער 09, 2008 4:19 pm
לאקאציע: ואנה מפניך אברח?

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יודל מענדלזאהן »

אמור אל הכהנים (כא, א) - רש"י: (יבמות פ"ה ת"כ) אמור ואמרת להזהיר גדולים על הקטנים:
די כהנים האבן נישט קיין חלק ונחלה אין ארץ ישראל. דערפאר ווען איינער פון זיי איז נפטר געווארן און איבערגעלאזט קליינע יתומים, האבן די קינדער דאך נישט געקענט ארומגיין אין די שייערן נאך תרומה אדער טוען די עבודה אין בית המקדש און עסן פון די קרבנות, איז פון וואו זאלן זיי לעבן?
דאס זאגט אן די תורה: להזהיר גדולים על הקטנים, אז די גרויסע כהנים וועלכע זענען עוסק אין די חסד של אמת מיט זייערע קרובים און א מת מצוה, זאלן אויך זיין געווארנט גומל חסד צו זיין מיט די קינדער פון די געשטארבענע און אויך אכטונג געבן זיי מגדל צו זיין לתורה ועבודה.
תורת משה – חתם סופר
--
אמור אל הכהנים (כא, א)
די מדרש רבה זאגט (כו, ד): זהו שאמר הכתוב יום ליום יביע אומר וכו'. לכאורה איז אומפארשטענדליך די שייכות פון דעם פסוק אהער.
דער ילקוט אין פר' יתרו זאגט אז די שס"ה מצות לא תעשה זענען קעגן די שס"ה טעג פון יאר, ווייל יעדע טאג בעט זיך צום מענטש: איך בעט דיר, זינדיג נישט היינט. מען קען זאגן אז דאס איז די בת קול וואס רופט יעדן טאג צו תשובה. לויט דעם קען מען אויך ערקלערן דעם פסוק (תהלים מב, ד) באמור אלי "כל היום" איה אלוקיך, אז יעדע באזונדערע טאג זאגט פאר מענטש "איה אלוקיך' אויב חלילה טראכט דער מענטש פון טוהן א חטא. און דאס זאגן מיר אויך אין ברכת יוצר: המשובח והמפואר והמתנשא מימות עולם, אז דער נאמען פון הקב"ה ווערט דערהויבן פון די טעג וואס בעטן אז מען זאל נישט זינדיגן.
די עובדי השם שפירן און הערן טאקע יעדן טאג דעם געשריי פון דעם טאג. און דאס איז מרמז דער פסוק ביי אונז אין פרשה: אמור אל הכהנים, דאס זענען די עובדי השם, ואמרת אליהם. און לכאורה איז דאך שווער די דאפעלטע לשון "אמור – ואמרת"? קומט דער מדרש און פארענטפערט עס: זהו שאמר הכתוב: יום ליום יביע אומר, דאס הייסט אז ער איז מרמז דאס וואס יעדע טאג זאגט פאר די עובדי השם אז: לנפש לא יטמא בעמיו, מען זאל זיך נישט פארשמירן מיט עבירות.
דברי ישראל
--
לְנֶפֶשׁ לֹא יִטַּמָּא בְּעַמָּיו: (כ"א, א')
אמאל טוט דער מענטש עפעס וואס איז נישט אויסגעהאלטן, נישט ווייל ער אליין האלט טאקע דערביי, נאר ווייל ער מיינט אז אזוי וועט ער געפעלן פאר'ן צווייטן. ווארנט דא דער פסוק: לנפש לא יטמא, אז א מענטש זאל נישט זינדיגן – בעמיו, כדי צו געפעלן פאר די פחותי העם. נאר ויגבה לבו בדרכי השם אן קיין שינוי.
דגל מחנה אפרים
--
כִּי אִם לִשְׁאֵרוֹ הַקָּרֹב אֵלָיו לְאִמּוֹ וּלְאָבִיו וכו' (כא, ב)
פארוואס מעג דער כהן הדיוט זיך יא מטמא זיין צו זיינע קרובים, אבער דער נזיר נישט? די קדושה פונעם כהן, א קדושת עולם, איז דאך מער פון די קדושה פון דעם נזיר?
מען קען זאגן א סברא, ווייל די קדושה פונעם כהן שטאמט מכח זיין משפחה, ד.ה. ווייל ער איז זון פון א כהן, ווערט ער אויטאמטיש אויך א כהן. דערפאר ווען עס פאסירט ל"ע אן אומגליק אין די משפחה, דארף ער מוותר זיין אויף זיין קדושה און זיך מטמא זיין צו זיין קרוב. ווייל זיין גאנצע קדושה איז נאר פון קירבה'שאפט צו זיין פאמיליע. משא"כ דער נזיר, וואס זיין קדושה קומט מכח עצמו און האט גאר קיין שייכות מיט די משפחה, דערפאר טאר ער נישט פארשוועכן דעם קדושה פאר זיינע קרובים.
דערפון קען מען אויך פארשטיין פארוואס דער כהן גדול טאר זיך נישט מטמא זיין צו זיינע קרובים, ווייל אויך ביי אים האט זיין קדושה נישט מיט די משפחה, ווייל פון משפחה אויס וואלט ער בלויז געווען א כהן הדיוט, נאר ער איז דערוועלט געווארן צום פאסטן פון כהן גדול מחמת זיין אייגענע זכות. דערפאר טאר ער זיך נישט מטמא זיין צו קיין קרובים פונקט ווי א נזיר.
שם משמואל
--
וְכִי תִזְבְּחוּ זֶבַח תּוֹדָה לַה' לִרְצֹנְכֶם תִּזְבָּחוּ: (כב, כט)
ווען עס געשעהט עמיצן א נס, דארף ער ברענגען א קרבן תודה און דאנקען דעם רבש"ע אויף די גוטס וואס ער האט אים געטוהן. אבער כאטש ער פריידט זיך אז דער רבש"ע האט אים געראטעוועט פון שלעכטס, איז די גאנצע זאך אים נישט ניחא, ווייל אים איז דאך ליבערשט ווען ער קומט נישט לכלל סכנה און ער דארף נישט אנקומען צום נס. לויט דעם איז די קרבן תודה נישט לרצון פאר'ן מענטש.
דער אמת איז אבער, אז א מענטש דארף זיך יא פרייען מיט די יסורים וואס זענען אויף אים אריבער, ווייל דער באשעפער ברענגט נישט קיין יסורים אומזיסט טאמער וואלט קומט זיך עס נישט פאר'ן מענטש. נאר וויבאלד דער אויבערשטער איז א רחמן האט ער אים געראטעוועט. דערפאר זאל זיך דער מענטש פרייען מיט די יסורים און דאנקען אז ער קומט אפ אויף די וועלט און השי"ת פארצייהט אים זיינע עוונות. און אזוי זאגט אויך דוד המלך אשרי הגבר אשר תיסרנו ה'.
דאס זאגט דער פסוק: וכי תזבחו זבח תודה לה', לרצונכם תזבחו, אז מען זאל מקבל זיין באהבה וברצון אלע צרות און יסורים, ווייל דאס איז דאך פאר דיין טובה וועגן.
כתב סופר
--
וְהִקְרַבְתֶּם מִנְחָה חֲדָשָׁה לַה': (כג, טז)
מען קען ערקלערן דעם פסוק לויט ווי איך האב געהערט פון מיין רבי מהר"ם מפריסטיק שיחי' (הרה"ק רבי מנחם מענדל מרימינוב זי"ע. יארצייט איז די וואך ל"ד בעומר) אז יום טוב באקומט יעדער איד מוחין דגדלות, און יעדער באקומט "שכל חדש" - נייע השגות אין ידיעת הבורא ב"ה וב"ש. נאר נאך יו"ט גייט אוועק די שכל פונעם מענטש. אבער א קלוגער איד זעהט באלד מוצאי יו"ט צו לערנען תורה, ווייל אורייתא וקוב"ה חדא הוא, און דאן בלייבט ביי אים די מתנה וואס השי"ת האט אים געגעבן און גייט נישט אוועק נאך יו"ט.
און דאס זאגט דער פסוק: והקרבתם מנחה חדשה, אז די נייע מתנה וואס השי"ת גיבט אונז יו"ט, זאל מען מקריב זיין – דערנענטערן צום באשעפער, ד.ה. אז מען זאל זיך באלד זעצן לערנען, און השי"ת מיט די תורה זענען דאך איינס. אזוי וועט ביי אים בלייבן די מתנה אויך נאך יו"ט.
קול יעקב
--
1x1
שר האלפיים
תגובות: 2840
זיך איינגעשריבן אום: מיטוואך מאי 27, 2009 6:15 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך 1x1 »

ארויף
אוועטאר
שינאווע חסיד
שר העשר
תגובות: 42
זיך איינגעשריבן אום: מאנטאג פעברואר 21, 2011 11:57 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך שינאווע חסיד »

קשיות העולם רבי הערשעלע האלבערשטאט'ס קשיא בת כהן בשריפה
אטעטשמענטס
בת כהן בשריפה.pdf
ליסטע פון ספרים וואס רעדן וועגען די קשיא
(20.06 KiB) געווארן דאונלאודעד 160 מאל
אוועטאר
msp
שר עשרת אלפים
תגובות: 18061
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מארטש 10, 2011 10:03 am
לאקאציע: בין גברא לגברא

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך msp »

א פאר הערה'לעך
א
אמור ואמרת
להזהיר גדולים על הקטנים
פון רמב"ם איז קלאהר אז עס איז נישט נאר אנ'ענין פון איסור לא תאכילום
נאר איינער איז מטמא א כהן איז ער עובר און באקומט מלקות
די מפרשים שטעלען זיך פון וואנעט דער רמב"ם נעמט דאס
אנדערע זאגען אז דער רמב"ם לערנט אז לא יטמא בלשון נפעל
מיינט אז א כהן מעג נישט טמא ווערען און עס איז נישט קיין חילוק ווער עס מאכט אזא מצב
ממילא איז אויב איינער איז מטמא א כהן איז ער עובר אויף דער לאו
ב
ששת ימים תעשה מלאכה וביום השביעי שבת שבתון
באקאנט דעם גר"א'ס פשט ווי אזוי קומט אריין שבת אין פרשת המועדים
און ער זאגט אז דא מיינט די זעקס טעג יום טוב וואס מלאכת אוכל נפש איז מותר
און דער זיבעטער מיינט יום הקדוש ווי עס איז אזוי ווי שבת און מען טאהר קיין מלאכה נישט טוהן
למעשה איז דא א שאלה צו יוהכ"פ איז בעצם אזוי ווי יום טוב נאר עס איז נישט שייך דער היתר פון אוכל נפש
וויבאלד מען מוז דאך פאסטען, אדער איז עס אזוי ווי שבת ממש אז בעצם טאהר מען סייווי נישט טוהן קיין שום מלאכה
ר' יוסף ענגעל האט א שמועס וועגען דעם
א נפק"מ קען זיין לגבי מאכען מוגמר לפי ר"ג וואס האלט אז מוגמר הייסט שוה לכל נפש ודו"ק
ג
ובקוצרכם את קציר ארצכם לא תכלה פאת שדך
און רש"י זאגט אמר רב אבדימי ברבי יוסי מה ראה הכתוב ליתנם [די מתנות עניים] באמצע הרגלים
פסח ועצרת מכאן, ור"ה ויוה"כ וחג מכאן,
ללמדך שכל הנותן לקט שכחה ופאה לעני כראוי מעלין עליו כאילו בנה ביהמ"ק והקריב קרבנותיו בתוכו
און דאס איז דאך ממש א מדרש פליאה
נאר קען זיין אין דער מעגל השנה איז דא מועדים
און עס איז ליידער אויך דא א מועד היינט
דער קרא עלי מועד תשעה באב
דאס פאלט באמצע הרגלים, פסח ועצרת מכאן און ראש השנה יום הכפורים וחג מכאן
און וויבאלד די תורה האט אוועקגעשטעלט די מצוה פון מתנות עניים אויף דעם פלאץ פון תשעה באב
קומט דאך אויס אז איינער וואס איז מקיים מתנות עניים ווי עס דארף צו זיין
איז כאילו בנה ביהמ"ק והקריב קרבנותיו בתוכו....
חכלילי עינים מיין ולבן שנים מחלב
אוועטאר
שטאלצער יוד
שר האלפיים
תגובות: 2438
זיך איינגעשריבן אום: דאנערשטאג מאי 19, 2016 2:00 pm

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך שטאלצער יוד »

ארויף
יעדער
שר ארבעת האלפים
תגובות: 4410
זיך איינגעשריבן אום: מוצ"ש אקטאבער 30, 2021 11:01 pm
פארבינד זיך:

Re:

  • ציטיר
  • צו לייגן א דאנק דארפט איר זיין אריינגעלאגט

תגובה דורך יעדער »

msp האט געשריבן:א פאר הערה'לעך
א
אמור ואמרת
להזהיר גדולים על הקטנים
פון רמב"ם איז קלאהר אז עס איז נישט נאר אנ'ענין פון איסור לא תאכילום
נאר איינער איז מטמא א כהן איז ער עובר און באקומט מלקות
די מפרשים שטעלען זיך פון וואנעט דער רמב"ם נעמט דאס
אנדערע זאגען אז דער רמב"ם לערנט אז לא יטמא בלשון נפעל
מיינט אז א כהן מעג נישט טמא ווערען און עס איז נישט קיין חילוק ווער עס מאכט אזא מצב
ממילא איז אויב איינער איז מטמא א כהן איז ער עובר אויף דער לאו

ווער זענען די מפרשים וואס פרעגן אויפען רמב“ם?
די אחרונים אין או“ח סי' שמג זאגען אז פשטות הגמ' גייט אזוי ווי די רמב“ם זיי פרעגן אויף די אנדערע אחרונים וואס קריגען זיך מיט די רמב“ם
כאפט אריין טויזענטער מצות טעגליך:
ווען א יוד טוהט א מלאכה אינדערוואכען און ער טראכט אז אז ער טוהט עס יעצט ווייל יעצט מעג מען נאך אבער שבת גייט ער נישט הנה עשיית המלאכה הלזו למצוה יחשב תיכף כאלו עשה מצות עשה מעשיות בפועל ממש אגרא דכלה פרשת בהר
שרייב תגובה

צוריק צו “דברי תורה”