מצה אין אויווען אריין

[והוא פלאי]

איך האב א שטיקל צ"ב לפענ"ד, וואס איך קלער אז אפשר די ידענים דא וועלן מיר קענען העלפן, און אפשר איז שוין גאר דא שוין געווען געשריבן דערוועגן, ביטע אנצייכענען
יעדער יודע ספר ווייסט אז דער סיסטעם פון אריינלייגן מצות אין אויווען איז היינט אינגאנצען אנדערש ווי פארצייטענס, און נישט גאר פארצייטענס נאר ביז הארט פארן קריג
מען פלייגט אריינלייגן די מצות אין אויוון אויף א מרדה, נישט אויף א דרענגל כנהוג היום, ובכל הספרים יש מדובר שיגעילו כל משך זמן, ושיחליפו בכל כמה דקות המרדה וכדו', ולדוגמא עי' בתשו' דבר"י ח"ב השמטות או"ח תקנות המצות, ותראה שכן הי'
ולכאורה אויבן אויף איז א גרויסע מעלה די דרענגלעך אז די אלע פראבלעמן איז נישטא
מאידך גיסא, מען איז מקפיד נישט צו פירן איין מצה העכערן צווייטן אין אויבן, ווייל עס שטערט דעם חום התנור פון צוקומען ובאותו רגע קען נתחמץ ווערען, און בשעת מ' לייגט אריין די מצה ליגט די אויבערשטע העלפט העכער די אונטערשטע,
ולא ראיתי מי שיעיר בזה,
וצ"ע מי הורה לשנות
ולמה לא פחדו מלשנות, הלא בכל דבר של פסח יש כמה וכמה דברים, כך נהגו אבותינו
ובאמת מה התשובה על זה
ואי אפשר לומר שאינו נכון, כי הלא כמעט כל גדולי ישראל אפו כך

[יהיה כן]

מאן יימר אז די חומרא איז אויך אויף די זעלבע מצה? אולי איז די חומרא נאך איין מצה אויפן צווייטן (כנלע"ד ואולי אני טועה)

[והוא פלאי]

למה יהי' נפ"מ, הלא הסברא היא שאין חום התנור מגיע, וכפולה יוכיח כי אף באותו מצה חיישינן.
ועיקר קושייתי היא, אם סברא זו היא התשובה, מה מקורו, ומי דן בזה, ועוד יותר על מה סמכו "לשנות"

[יהיה כן]

לויט ווי איך קוק אין פסקי תשובות (סי' תסא אות יא) איז די חומרא נישט וועגן עס קומט נישט צי די חום התנור, נאר וועגן מי'ז חושש שמא יפול פירורי בצק על גבי המצה הנאפית ויעכב את האפיה, (און אפילו אויף דעם ברענגט ער דעם חזו"א ווועלכע איז מקיל), עכ"פ ביי די זעלבע מצה וואס באקט זיך אפ אייניג איז דער חשש נישט אזוי שייך, נישט אזוי?

[farshlufen]

פארוואס זאל א מצה פון דער הייעך פאר א סעקונדע אפהאלטן די היץ? ע"פ הטבע הוא רחוק מהמציאות, די היץ פון פארשידענע אופנים פון טערמעל טרענספער קומט פון אלע זייטן ביינעזאם אויסער דאס ביסעלע איפרערעד היץ פונעם גג התנור ווערט גארנישט פארשטעלט.

[והוא פלאי]

הקו' היא חזקה, אבל המציאות היא שמחמירים מאד שלא להעביר מצה מעל מצה, ולדוגמא עי' בתשו' דבר"י הנ"ל, אולם כמעט בכל ההנהגות אודות אפיית מצות מובא חומרא זו' ונניח שהוא רק חומרא, אבל קושייתי היא' איך וויתרו על חומרא זו, בלי ראי'

[איזעי]

מען לייגט נישט א מצה אויף א מצה ווייל עס האלט אפ פון צו ווערן אדורכגעבאקן, און אפי' איין מצה ליגט א חלק דערפון אויף די אנדערע חלק, ווערט עס א כפולה, וואס איז טיילמאל חמץ גמור (אפי' עס איז דא א לעכל אין צווישן),זעט אויס אז אויף איין רגע ווילאנג עס דויערט אויפצוראללן די מצה האט מען נישט מקפיד געווען, ווען מען נעמט ארויס די מצות פון אויבן, לייגט מען אויך ארויף איינס אויף די צווייטע (קען זיין ווייל דאן איז עס שוין אפגעבאקן)

[והוא פלאי]

פירען איינס העכערן צווייטען איז מען מקפיד אפי' ווייניגער ווי א רגע
די שרייבסט האט מען נישט מקפיד געווען, ווען האט מען מחליט געווען אז מען איז נישט מקפיד, און ווער האט דאס מחליט געווען, דא איז דאך געשעהן א שינוי, און איך בין זיכער אז עס איז גוט, ווייל גאנץ כלל ישראל טוט אזוי, איך וויל נאר פארשטיין דער פראסעס פון דער החלטה

[יהיה כן]

אין ערוך השלחן (סי' תנט סעי' ד') ווערט דערמאנט די שטעקלעך וואס מיר פירן זיך היינט, אויך אין משנה ברורה סי' תנ"ט סק"י עיי"ש
די חומרא פון נישט לייגן איין מצה העכערן צווייטן ברענגט די ערשטע דער בוטשאטשער רב אין אשל אברהם סי' תסא, (ער זאגט נישט קיין טעם איבער די חומרא, אבער מאידך גיסא זאגט ער אליינס דארט אז באמת אין אויבן דארף מען נישט אזוי חושש זיין, נאר לכתחילה
אין ספר סמא דחיי (על הלכות אפיית המצות) סי' י' זאגט ער דעם טעם פאר די חומרא שמא תפול פירור בצק על המצות האפויות, ועוד שמא תיגע מצה במצה
אין נטעי גבריאל ברענגט ער בשם כ"ק אדמו"ר מוויזניץ מאנסי שליט"א בשם זקינו האהבת ישראל זי"ע שלא יפסוק הבל החום מהמצות המונחות בתנור.

[והוא פלאי]

יש"כ פאר די מראה מקומות, ולפי הנראה האט מען דאס אין די ליטא שוין גענוצט בימים ההם, אבער עיין בתשו' דברי יואל הנ"ל וכן בשאר ספרים באותו תקופה כגון דרחו"ש ותראה אז מען האט אריינגעלייגט מיט א מרדה
ואודות פירען איין מצה העכרן צווייטן, עי' בדברי יואל הנ"ל, ובייטב פנים שמביא שם, וכן בהגדת מראה יחזקאל

[farshlufen]

ימחול נא כבוד הרב, איר האלט אז לינקע האלבע הייסט שוין אפוי' אינמיטן אראפלייגן ווען די רעכטע האלבע איז איבער אים?

ממה נפשך, א"כ איז יענע העלפט אויך די זעלבע.

ודוק היטב בלשון רבינו.

ואם תשאול ווער עס האט איינגעפירט דעם סדר דאהי ביים רבי'ן אין בעקעריי. בימי ר' ליפא לעוי דער רבי אליינס, שפעטער איז שוין געוועזן שינויים כידוע ליודעים.

[ווינקל]

איך בין דער איינציגסטער וואס פארשטייט נישט וואס מען רעדט דא?

פארוואס האט דער גאנצער שמועס צו טאן מיטן דרענגל? מיט א מרדה גייט מען נישט העכער אנאנדערע מצה?

[והוא פלאי]

ניין! ווען מען לייגט אריין מיט א מרדה, לייגט מען אריין די גאנצע אויף א מאל פלאך, כעין ווי מען לייגט אריין להבדיל א פיצא אין אויוון
און מען רעט פון הכרח, דער העלפט וואס מען לייגט אראפ צווייט העכער דעם אנדערען העלפט באותו מצה
ובנוגע לשון רבינו, אין לשונו לפני לפלפל, ובל"נ כשיהי' הספר לפני אפלפל

[ווינקל]

סארי פארן מוטשען (ולא הביישן למד).

מיינסט צו זאגן אז בשעת'ן אריינלייגן מיט א שטעקעלע, לייגט מען אראפ די מצה איבערגעבויגן איין האלב אויף די צווייטע, דאן ראולט מען עס אויף.
וע"ז מוסב שאלתך פונוואנעט מען נעמט די הוראה צו האבן אין אויוון די מצה כפולה פאר א רגע.

הבנתי?

[יגעתי ומצאתי]

לפי ידיעתי (אפשר נאר אין מיין כיתה) איז מען שטארק מקפיד אז בשעת מ'לייגט אריין די מצה אין אויון זאל נישט איין חלק ליגן אויפן צווייטן. דהיינו נאך פאר מ'לייגט דעם שטעקן אריין אין אויון דרייט מען די רעכטע זייט אראפציר אז בשעת מלייגט אראפ די רעכטע זייט זאל נאך די לינקע זייט הענגען, און אזוי דרייט מען דעם שטעקל בשעת'ן אראפלייגן ממילא ליגט נישט די לינקע זייט אינטער די רעכטע פאר קיין סעקונדע (וצריך לזה מומחיות גדול).
(כ'האב פראבירט מסביר צו זיין די מערסטע וואס מעגליך)

[והוא פלאי]

סארי פארן מוטשען (ולא הביישן למד).

מיינסט צו זאגן אז בשעת'ן אריינלייגן מיט א שטעקעלע, לייגט מען אראפ די מצה איבערגעבויגן איין האלב אויף די צווייטע, דאן ראולט מען עס אויף.
וע"ז מוסב שאלתך פונוואנעט מען נעמט די הוראה צו האבן אין אויוון די מצה כפולה פאר א רגע.

הבנתי?

הבנת
אולם אף כשאין מונח אחד על השני ממש, תלוי בהשיבער, אבל עכ"פ באויר מונח למעלה מהחצי השני' ואנו מקפידין, ותשמע זה מכל שיבער' שלא להעביר מצה על חברתה בהתנור

[והוא פלאי]

לפי ידיעתי (אפשר נאר אין מיין כיתה) איז מען שטארק מקפיד אז בשעת מ'לייגט אריין די מצה אין אויון זאל נישט איין חלק ליגן אויפן צווייטן. דהיינו נאך פאר מ'לייגט דעם שטעקן אריין אין אויון דרייט מען די רעכטע זייט אראפציר אז בשעת מלייגט אראפ די רעכטע זייט זאל נאך די לינקע זייט הענגען, און אזוי דרייט מען דעם שטעקל בשעת'ן אראפלייגן ממילא ליגט נישט די לינקע זייט אינטער די רעכטע פאר קיין סעקונדע (וצריך לזה מומחיות גדול).
(כ'האב פראבירט מסביר צו זיין די מערסטע וואס מעגליך)

חומרא יפה, אבל תודה שאין חומרא זו שכיח, ולא ראיתי חומרא זה מובא בספרי זמנינו, ושאלתי היא למה, ועכ"פ כששינו אופן ההנחה בתנור' למה לא הי' מדובר מזה

[והוא פלאי]

הרב יהי' כן! לפי דברי הסמא דחיי למה לא חוששין שיפול מחצי העליונה לחצי התחתונה

[יהיה כן]

כי החשש הוא שהפירור יעכב גמר האפיה של המצה האפויה למטה ממנו משא״כ באותו המצה שכל המצה הוא עתה בדרגה שוה בחום

האופן של כיתת יגעתי לא תפסתי איך נעשית איך אפשר להניח חלק המצה במקל ולא יהיה חלק מצה נגד החלק האחרת?

[יגעתי ומצאתי]

פארן אריינלייגן די שטעקן אין אויבן, דרייט מען די שטעקן אביסל צו רעכטס (פארקערט פון א זייגער), ממילא קומט אויס אז די רעכטע זייט מצה ליגט ציעט זיך אראפ נידריגער און ס'רירט אן די קרקע התנור פאר די לינקע זייט, דערנאך ווילאנג די שטעקן איז נאך אין די לופט און די רעכטע זייט רירט שוין אן די קרקע, גייט מען צו לינקס און מדרייט די שטעקן ווייטער צו רעכטס. דוק ותשכח.

[יואל ווייס]

ווי איך פארשטיי פון דיינע ווערטער: די זייט וואס רירט אן דעם דרענגל קומט אויס פון אונטן, נישט ווי רוב שיבער וואס דער אויבערשטער זייט קומט אויס פון אונטן.
אגב, דרייען צו רעכטס איז ווי א זייגער, נישט פארקערט.

[אזוי איז די מעשה]

אלס א שיבער אין איינע פון די היימישע בעקערייען וועל איך פרובירן זאגן מיין מיינונג פונעם חלק הפראקטיק (ווי אויך וואס כ'האב געהערט פונעם רב המכשיר).
די פראבלעם פון איבערפירן איין מצה אויפן צווייטן איז נישט ווייל מען שטערט די היץ, נאר ווי הרב יהיה כן האט געשריבן אז מחשש שמא יפול, ומה"ט טאר מען טאקע נישט איבערפירן העכער מצות וואס זענען שוין גענצליך אפגעבאקן וואס דארט איז נישט שייך דעם טעם פון שטערן די היץ כמובן.
יעצט ווען מלייגט אריין מצות אין אויוון איז עס נאך אינגאצן רוי און אפילו ס'רירט אן די אנדערע העלפט איז עם נאכנישט מחמיץ (משא"כ די מצה וואס ליגט שוין דארט פון פריער איז עפ"ר קרמו פניה) ממילא איז לכאורה נישט שייך צו זאגן אז אויב מוועט איבערבייגן די מצה אויף די אנדערע העלפט האב איך מורא שמא יפול ווייל אויב עפעס פאלט וועט עס אנרירן נאר די זעלבע מצה וואס דאס וועט געשעהן אפילו מ'וועט עס אריינלייגן מיט א מרדה
דאס וואס הרב יגעתי ומצאתי שרייבט בנוגע דרייען אביסל צו רעכטס איז אזוי א) לויט ווי איך ווייס איז די סיבה ווייל ס'לייגט זיך גרינגער אראפ און ס'געשעהט ווייניגער כפולות און קנייטשן (ווייל מ'דרייט עס ווייניגער אויף די פלאר פונעם אויוון) ב) מיט די סייז דינע שטעקענעס וואס מ'נוצט אריינצולייגן די מצות איז נישט מעגליך אז ס'זאל נישט אנרירן די אנדערע העלפט מצה נישט קיין חילוק ווי סאך מ'זאל דרייען די מצה אויף רעכטס.
כנ"ל לפי חלק הפראקטיק

[farshlufen]

והא לכם לשון רבינו ז"ל [סעיף כ"ד]:
"ולא יקח מצה אפוי' על מצה שאינה אפוי-ה"
http://www.hebrewbooks.org/pdfpager.asp ... &pgnum=182

[והוא פלאי]

ומסיים שם וכן להיפך. ונא ונא לבאר הדברים באר היטב, הוכן להיפך אני מבין כי יפול חתיכת בצק, אבל מה איכפת שיובילו אפוי'ה על שאינו אפוי', ואולי הטעם שכשיפול פירור אפוי' המקום שתחתיו לא יהי' אפוי כעין כפולה
אולם מפי השמועה שמעתי שהוא משום חום, וכאשר הביא אחד מידידינו לעיל
וצריך בירור המציאות האם הטעם משום פירורים נולד ליישב המציאות והמנהג של היום, כי הלא היא דבר שלא שכיח שיפול משהו' ועוד שלכאו' היא דבר הנראה ואפשר לבדוק לאח"כ

[מאנאגרעמס]

און איך, אלס א שטיקל שיבער, פלאג זיך צו פארשטיין וויאזוי מ'קען אריינלייגן א מצה אין אויוון שנעלערהייט מיט א מרדה.