רבי אהרן יחיאל האפשטיין מקאזניץ זצ"ל - ה' תשרי תש"ב

[נחמן נתן]

ייש"כ ר' יצחק!

קוועטשט אויס דעם איד מיט וואס איר קענט נאר. יעדעס ווארט איז וויכטיג.

[יצחק פון ישיבה]

נאך אפאר זאכן וואס איך האב געשריבן מפיו:
סיפר לי מעשה מהריגת ר' ארהלה, מה ששמע אחר המלחמה מאנשים נאמנים, [ביז יעצט איך האב נישט געטראפן אנ אנדערע מקור צו דעם].
שפע"א אסרו הרשעים לצאת מפתח הבית בלילה בגטו, אמנם ר' ארהלה יצא כרוח סערה מביתו, ותוך שהוא רץ, קרא בקול גדול 'צאן קדשים', 'צאן קדשים', והרשעים בראותם אותו ירו עליו והרגוהו. הי"ד.
ביז יעצט איך האב נישט געטראפן קיין אנדערע מקור צו דעם.

[farshlufen]

ייש"כ ר' יצחק!

קוועטשט אויס דעם איד מיט וואס איר קענט נאר. יעדעס ווארט איז וויכטיג.

[יצחק פון ישיבה]

ייש"כ ר' יצחק!

קוועטשט אויס דעם איד מיט וואס איר קענט נאר. יעדעס ווארט איז וויכטיג.

מדארף פארשטיין, אז אמענטש וואס איז שוין קע"ה כמעט געקומען צו אינדערט יאר, סי אביסל שווער צו 'קוועטשן', מדארף זוכן שעת הכושר. און בעז"ה סי העט נאך קומען.

[יצחק פון ישיבה]

איך האב יעצט אדורך געליינט דער נפלא'דיגע אשכול פין דעם נפלא צדיק פלא כל כולו פלא הרה''ק רבי אהרל'ע מקאזניץ זי''ע ועכי''א הנקרא דער ווילדער קאזניצער רבי

וועל איך דערציילן דא א מעשה וואס כ'האב געהערט פין די בעל המעשה, ער האט זיך געדרייט אין בני ברק אין די בית מדרש פין הרה''ק רבי שמעול'ע מלעלוב זצ"ל, א אלטע בחור, האב איך אמאל געהערט פין זיין מויל אליינס ווי ער דערציילט אז וואס איז דער מעשה וואס ער איז נאך א בחור'ל, ער איז שוין געוועהן א עלטערע יודל, האט ער אזוי דערציילט

ווען ער איז געוועהן א בחור'ל איז איהם ערגעץ אויס געקומען אין פוילען צו זיין ביי די טיש פין רבי אהר'לע קאזשניצער אין ער איז נישט געוועהן געוואוינט צו די ווינדליכע הנהגה, האט ער בשעת די טיש געזעהן עפעס אפענפאלנד האט ער אינטער געשמייכלט ווי נאר די רבי האט דאס געזעהן געט ער א זאג הויעך בחור'ל קום נאר אהער בחור'ל.. פארשטייט זיך אז עס האט איהם אנגעכאפט א שטארקע פחד אבער א ברירה האט ער געהאט איז ער צוגעגאנגען אין דער רבי קוקט איהם אן אזעלכע שארפע אויגן אין זאגט איהם בחור'ל האסט עפעס צו זאגן פארשטייט זיך אז ער איז געבליבן שטיל פאר פחד אין האט איהם געזאגט בחור'ל קענסט שוין גיין ...

האט ער תולה געוועהן אז דער קפידא האט איהם געשאדט אז ער איז געבליבן כל ימיו א בחור רח''ל...

א מעשה נורא

הכרתי את יהודי זה, וזכורני שסיפר כי רבו ר' ארהלה אמר, שכאשר יהודי רק נוגע בקלאמקע, לצאת לנסיעה מביתו לרבי, מיד הוא מרגיש את כל מחשבותיו לכל אורך הדרך, זי"ע ועכי"א.

[חמרא טבא]

ייש"כ ר' יצחק!

קוועטשט אויס דעם איד מיט וואס איר קענט נאר. יעדעס ווארט איז וויכטיג.

מדארף פארשטיין, אז אמענטש וואס איז שוין קע"ה כמעט געקומען צו אינדערט יאר, סי אביסל שווער צו 'קוועטשן', מדארף זוכן שעת הכושר. און בעז"ה סי העט נאך קומען.

מ'מגע וויסן די נאמען פון דער איד?

[יצחק פון ישיבה]

ייש"כ ר' יצחק!

קוועטשט אויס דעם איד מיט וואס איר קענט נאר. יעדעס ווארט איז וויכטיג.

מדארף פארשטיין, אז אמענטש וואס איז שוין קע"ה כמעט געקומען צו אינדערט יאר, סי אביסל שווער צו 'קוועטשן', מדארף זוכן שעת הכושר. און בעז"ה סי העט נאך קומען.

ער האט מיר פארציילט נאך א פאר עובדות, און יעצט זעה איך, אז איך האב עס געשריבן ביי מיינע רשימות:
סיפר לי שהיה דרכו לילך לפעמים לבתי קרקסאות ותיאטרונים, והיה מוציא משם יהודים ולוקחם עמו, והיו נהפכים לבעלי תשובה ממש כהרף עין, והיה לפלא גודל כחו בזה.
עוד סיפר לי, שלשולחנו הטהור היו באים המון מפשוטי העם, ומהם שאינם שומרי תומ"צ, ואחר עריכת השולחן, היו פותחים ברקידה, והיה עומד הרה"ק באמצע המעגל מביט על הרוקדים, ולעתים היה מושך א' מהנוכחים בכח לאמצע המעגל לרקוד וכו', וממעשה זה היה הלה שב בתשובה.
עוד ממה שסיפר לי לאחרונה שפע"א הלך לבית מדרשו, ברצותו לראות שם וכו', ובעת שישב בבית המדרש, נפתתחה לפתע דלת חדרו הק' בסערה, והרבי יצא כשהוא בורח ונמלט מאשה שרדפה אחריו, וקפץ משולחן לשולחן, והאשה אחריו, לבסוף נעצר וצעק: מקען נישט פטור ווערן פון איר, זאל זי שוין האבן א ישועה...

[יצחק פון ישיבה]

ייש"כ ר' יצחק!

קוועטשט אויס דעם איד מיט וואס איר קענט נאר. יעדעס ווארט איז וויכטיג.

מדארף פארשטיין, אז אמענטש וואס איז שוין קע"ה כמעט געקומען צו אינדערט יאר, סי אביסל שווער צו 'קוועטשן', מדארף זוכן שעת הכושר. און בעז"ה סי העט נאך קומען.

מ'מגע וויסן די נאמען פון דער איד?

הגה"ח הישיש ר' יוסל הלוי הורביץ ר"י חידושי הרי"ם גור ת"א.
הגה"ח הנ"ל איז גווען כל ימיו בתוך ד' אמות של הלכה, אובער לעצע יאר'ן וועגן סי העם שווער צו לערנען בעומק העיון מחמת גילו המופלג, האט ער אנגעהויבן צו פארציילן אסאך זכרונות בבהירות רבה, און ער געדענק נאך אסאך צדיקים פון דער חסידים און פון דער ראשי הישיבות פאר'ן קריג, ובתוכם אף צדיקים וואס זנענען אוועק פאר נאנציג יאר צוריק הויכעט.

[ראספשע]

שכוח ר' יצחק, תביא עוד
קצת ממה שכתבת כבר ידועים, אבל יש 'חן' מיוחד לדברים הנאמרים מכלי ראשון, וכמו שאמרו חסידים 'כלי ראשון רותח ומבשל'...

יש קונטרס על ר' אהרה'לע קאזניצער נדפס בשם 'לחי ראי', מישהו יודע איפה ניתן להשיג?

[חמרא טבא]

ייש"כ ר' יצחק!

קוועטשט אויס דעם איד מיט וואס איר קענט נאר. יעדעס ווארט איז וויכטיג.

מדארף פארשטיין, אז אמענטש וואס איז שוין קע"ה כמעט געקומען צו אינדערט יאר, סי אביסל שווער צו 'קוועטשן', מדארף זוכן שעת הכושר. און בעז"ה סי העט נאך קומען.

מ'מגע וויסן די נאמען פון דער איד?

הגה"ח הישיש ר' יוסל הלוי הורביץ ר"י חידושי הרי"ם גור ת"א.
הגה"ח הנ"ל איז גווען כל ימיו בתוך ד' אמות של הלכה, אובער לעצע יאר'ן וועגן סי העם שווער צו לערנען בעומק העיון מחמת גילו המופלג, האט ער אנגעהויבן צו פארציילן אסאך זכרונות בבהירות רבה, און ער געדענק נאך אסאך צדיקים פון דער חסידים און פון דער ראשי הישיבות פאר'ן קריג, ובתוכם אף צדיקים וואס זנענען אוועק פאר נאנציג יאר צוריק הויכעט.

פון וועמען נאך פארציילט ער?

[ראספשע]

נאך אפאר זאכן וואס איך האב געשריבן מפיו:
סיפר לי מעשה מהריגת ר' ארהלה, מה ששמע אחר המלחמה מאנשים נאמנים, [ביז יעצט איך האב נישט געטראפן אנ אנדערע מקור צו דעם].
שפע"א אסרו הרשעים לצאת מפתח הבית בלילה בגטו, אמנם ר' ארהלה יצא כרוח סערה מביתו, ותוך שהוא רץ, קרא בקול גדול 'צאן קדשים', 'צאן קדשים', והרשעים בראותם אותו ירו עליו והרגוהו. הי"ד.
ביז יעצט איך האב נישט געטראפן קיין אנדערע מקור צו דעם.

ענליכס ווערט דערציילט אויף ר' אהרל'ע סטאלינער אין ווארשעווער געטא, ואולי נתחלפו כאן שני אנשים...
ווייל פריער אין דעם אשכול ווערט דערציילט אז ער איז נפטר געווארן על מטתו ממחלת הטיפוס, בזעליחוב

[יצחק פון ישיבה]

נאך אפאר זאכן וואס איך האב געשריבן מפיו:
סיפר לי מעשה מהריגת ר' ארהלה, מה ששמע אחר המלחמה מאנשים נאמנים, [ביז יעצט איך האב נישט געטראפן אנ אנדערע מקור צו דעם].
שפע"א אסרו הרשעים לצאת מפתח הבית בלילה בגטו, אמנם ר' ארהלה יצא כרוח סערה מביתו, ותוך שהוא רץ, קרא בקול גדול 'צאן קדשים', 'צאן קדשים', והרשעים בראותם אותו ירו עליו והרגוהו. הי"ד.
ביז יעצט איך האב נישט געטראפן קיין אנדערע מקור צו דעם.

ענליכס ווערט דערציילט אויף ר' אהרל'ע סטאלינער אין ווארשעווער געטא, ואולי נתחלפו כאן שני אנשים...
ווייל פריער אין דעם אשכול ווערט דערציילט אז ער איז נפטר געווארן על מטתו ממחלת הטיפוס, בזעליחוב

דער מעשה מיט ר' ארהלה פון וארשא, איז אביסל אנדערש כידוע, און אינרעסאנט אז דער מקור צו דעם מעשה איז פון איינער אפלומעניק זיינע, נישט קיין שומר תומ"צ, דער סופר ש' שלום.
אובער סאיז באווסט אז סאיז געדראייט אסאך גירסאות וי אזוי ר' ארהלה פון קאזניץ איז אוועק, און קען זיין אז דער מעשה איז נישט ריכטיג, דאס ער האט נאר גיעהרט פון מענטשן.

[יצחק פון ישיבה]

מדארף פארשטיין, אז אמענטש וואס איז שוין קע"ה כמעט געקומען צו אינדערט יאר, סי אביסל שווער צו 'קוועטשן', מדארף זוכן שעת הכושר. און בעז"ה סי העט נאך קומען.

מ'מגע וויסן די נאמען פון דער איד?

הגה"ח הישיש ר' יוסל הלוי הורביץ ר"י חידושי הרי"ם גור ת"א.
הגה"ח הנ"ל איז גווען כל ימיו בתוך ד' אמות של הלכה, אובער לעצע יאר'ן וועגן סי העם שווער צו לערנען בעומק העיון מחמת גילו המופלג, האט ער אנגעהויבן צו פארציילן אסאך זכרונות בבהירות רבה, און ער געדענק נאך אסאך צדיקים פון דער חסידים און פון דער ראשי הישיבות פאר'ן קריג, ובתוכם אף צדיקים וואס זנענען אוועק פאר נאנציג יאר צוריק הויכעט.

פון וועמען נאך פארציילט ער?

פון דער צדיקים פאר'ן קריג פארציילט ער זכרונות פון הרה"ק ר שימעלה סקרנוביצ'ער [זון פון ר' מנדלע ווארקער] ובניו הק', פון הרה"ק ר' יחזקאל אוסטראווצער, פון הרה"ק ר' אברהם אלימלך פון קארלין, דער יונגע סלאנימער רבי, אמרי אמת [געפארן נסיעות אין גער נאך], ואחיו ר' נחמיה'לה, הרה"ק ר' ארהלה קאזניצער, הרה"ק ר' שימעלה אמשינווער, ואחיו ר' יוסלה מיט בנו מ"מ ר' יעקב דוד, הרה"ק ר' שי"א ממאדזיץ, הרה"ק ר' שימעלה זעליחווער, ר' אלחנן ואסערמאן, ר' חיים עוזר, ר' ברוך בער, ר' אברהם צבי קמאי, און נאך און נאך אסאך.

[חמרא טבא]

אויף אוצה"ח האט איינער געלייגט זכרונות פון הגאון רבי חיים קרייזווירטה זצ"ל

2.png (105.67 KiB) געזען 1902 מאל

1.png (33.69 KiB) געזען 1902 מאל

[חמרא טבא]

נאך

3.png (17.31 KiB) געזען 1900 מאל

4.png (153.28 KiB) געזען 1900 מאל

[יצחק פון ישיבה]

איינער וויסט צו ר' ארהלה האט געהאט אפעס א קשר מיט דער אנדערע רביים וואס האבן געווינט אין אוטווצק? [פאר'ן קריג איז גווען אין אוטוואצק אפאר חצירות פון רביים כידוע].

[משה ברמן]

ידוע המעשה עם המאדזיצע רבי ואכמ"ל

[יצחק פון ישיבה]

דער מעשה איז כמובן נישט קיין ריכטיגע מעשה, אובער איך רעד אויף דער אנדערע רבייס הוכעט.
סאיז פשוט אז דער מעשה איז נישט אמת, וועגן דער טענות זיינע אויפן מאדז'יצע רבע לפי דער מעשה איז גווען אויף דער קירוב פון אנשים שאינם שומתומ"צ, והנה כידוע ביי זיין הויף אליין, האבן געדראייט אזעלכע נידריקע מענטשן, וואס מסתמא ר' ארהלה איז גווען דער איינציגע רבע אין גאנץ פולין וואס ער האט מקרב גווען אזעלכע מענשטן, און ממילא כמובן אז סי אשטארקע פירכא אויף דער מעשה.
אובער מלבד כל זאת איך האב גיעהרט פון דער איינקל פון אדמו"ר הנחל"ד ממאדז'יץ, מה ששמע מפי זקנו, שבילדותו היה באוטוואצק וקרבו ר' ארהלה מאד, אחר ששמע שהוא נכד הרה"ק ממאדז'יץ, און ממילא מן הסתם סאיז נאך א ראיה, אז דער מעשה איז נישט אמת.

[נחמן נתן]

רבי יצחק,

וואס מיינט 'רבע'?

[יצחק פון ישיבה]

רבי יצחק,

וואס מיינט 'רבע'?

איך מיין 'אדמו"ר'...

[חמרא טבא]

רבי יצחק,

וואס מיינט 'רבע'?

און וואס 'הוכעט' מיינט ווייסט איר יא?

[יצחק פון ישיבה]

רבי יצחק,

וואס מיינט 'רבע'?

און וואס 'הוכעט' מיינט ווייסט איר יא?

אויב סאיז דא אפעס אפראבלעם מיט מיין יידיש, קען איך שראייבן אויף לשון הקודש.
סה"כ אויף מיר קען איך זאגן דער פסוק 'מילדי העברים הוא זה'.

[יום זה מכובד]

נאך פון ר' חיים קרייזווירטה.
פון ספר צור צדיק לכ"ק מרן אדמו"ר מטשערנאביל זי"ע

1.jpg (101.57 KiB) געזען 1802 מאל

2.jpg (39.05 KiB) געזען 1802 מאל

[נחמן נתן]

ר' יצחק,

אויב סאיז דא אפעס אפראבלעם מיט מיין יידיש, קען איך שראייבן אויף לשון הקודש.
סה"כ אויף מיר קען איך זאגן דער פסוק 'מילדי העברים הוא זה'.

חלילה!

מיר האבן נישט קיין שום פראבלעם מיט אייער אידיש. מיר האבן געהאט א פראבלעם מיט אייער לשון הקודש...! "רבי".

אייערע דיבורים זענען משמחים און זענען תורם גאר אסאך אינפארמאציע דא, ביטע זייט ממשיך מיט וויפיל איר קענט, ווייל מיר לעבן אין א דור יתום און יעדעס ווארט וואס א איד קען איבערגעבן פון די צדיקים הקודמים איז כמים קרים על נפש עייפה!

[יצחק פון ישיבה]

אפאר שאלות:
איינער וייסט ווער איז גווען דער שווער פון ר' ארהלה?.
דער הנהגה פון ר' ארהלה, אלס רבי איז גווען ווי דרך קארלין? [אזוי ווי זיין טאטע רי"מ מקאזניץ, מיט זיין שוואגער חובת התלמידים].
דער חסידים פון זיין טאטע האבן געפארן צו העם, אודער צו זיינע ברודערס\ שוואגער?