רבי מאיר אייזנשטאט-מהר"ם א"ש מאונגוואר - כ"ד טבת תרי"ב

[שויתי'ניק]

רבי מאיר אייזנשטאט המכונה מהר"ם א"ש, נולד בשנת ה'תק"ם, בעיר אייזנשטאט שבהונגריה (כהיום אוסטריה), לאביו רבי יהודה לייב.

בילדותו למד רבנו תורה אצל אביו רבי יהודה לייב, לאחר מכן שלחו אביו ללמוד תורה מפי רבי רפאל מגלאגוב שהיה הדיין באייזנשטאט.

כאשר פתח החתם סופר את ישיבתו בעיר מטרסדורף, הפך רבנו להיות מראשוני תלמידיו, גם כאשר העתיק החתם סופר את הישיבה לעיר פרשבורג, עבר רבנ ויחד עמו לישיבה החדשה, עד אשר נחשב רבנו לאחד מגדולי תלמידי החתם סופר.

נישואיו:
בשנת ה'תקס"ב נשא רבנו לאשה את מרת חנה בת רבי דוד דייטש מחבר ספר אהל דוד ואב"ד בק"ק כגון: ימניץ, סרדהל ועוד.

רבנותו:
בשנת התקס"'ז הוזמן רבנו אחר כבוד לכהן כאב"ד בעיר 'ייאה' והוא בן עשרים ושבע שנים בלבד.

עשרה שנים לאחר מכן בשנת תקע"ז עבר רבנו לכהן כאב"ד בעיר 'באלאש יארמוט' בה הקים ישיבה גדולה ובה כשישים תלמידים.

בשנת ה'תקצ"ה הוזמן רבנו לכהן כרב ואב"ד בעיר אונגוואר המעטירה, בה הקים את ישיבתו מחדש, שם למדו מאות תלמידים וביניהם מחשובי רבנ הונגריה.

לאחר פטירת רבו החתם סופר בתחילת שנת ת'"ר, החלו המוני לומדים להפנות אל רבנו את שאלותיהם, מאז כתב רבנו מאות ואלפי תשובות בהלכה ונחשב בזמנו לגדול המנהיגים ביהדות הונגריה.

פטירתו:
בכ"ד טבת שנת ה'תרי"ב נפטר רבנו ונשמתו עלתה הישר לפני כסא הכבוד ומנחותו כבוד בעיר אונגוואר.

מספריו:
שו"ת אמרי א"ש - שני חלקים.
אמרי בינה - על הש"ס
אמרי יושר
אמרי א"ש - על התורה
אמרי א"ש - על הגדה של פסח

מילדיו:
רבי מנחם, אב"ד חוסט - אונגוואר
רבי יהודה, אב"ד סאבראנץ
רבי חיים
בתו אשת רבי צבי הירש וייס
בתו אשת רבי שמעון קעהלמאן
בתו אשת רבי מרדכי לייב באנעט

[ר' יצחק]

כאשר פתח החתם סופר את ישיבתו בעיר מטרסדורף, הפך רבנו להיות מראשוני תלמידיו, גם כאשר העתיק החתם סופר את הישיבה לעיר פרשבורג, עבר רבנ ויחד עמו לישיבה החדשה, עד אשר נחשב רבנו לאחד מגדולי תלמידי החתם סופר.

נישואיו:
בשנת ה'תקס"ב נשא רבנו לאשה את מרת חנה בת רבי דוד דייטש מחבר ספר אהל דוד ואב"ד בק"ק כגון: ימניץ, סרדהל ועוד.

רבנותו:
בשנת התקס"'ז הוזמן רבנו אחר כבוד לכהן כאב"ד בעיר 'ייאה' והוא בן עשרים ושבע שנים בלבד.

די יארן שטימן עפעס נישט, נאר אז מען וועט איינזעצן אז אויך נאך די חתונה איז ער געבליבן לערנען ביי זיין רבי.

דער חת"ס איז אריבער קיין פרעשבורג נישט פאר תקס"ז, זעהט די כתב רבנות.

[צושויער]

מורא'דיגע מעשה , מ'האט פרובירט נישט אויסצוזאגן פארן מהר"ם א"ש אז זיין רבי איז אוועק, און וואס ער האט געענטפערט.
http://www.hebrewbooks.org/pagefeed/heb ... 776_35.pdf

[ללמוד וללמד]

כאשר פתח החתם סופר את ישיבתו בעיר מטרסדורף, הפך רבנו להיות מראשוני תלמידיו, גם כאשר העתיק החתם סופר את הישיבה לעיר פרשבורג, עבר רבנ ויחד עמו לישיבה החדשה, עד אשר נחשב רבנו לאחד מגדולי תלמידי החתם סופר.

נישואיו:
בשנת ה'תקס"ב נשא רבנו לאשה את מרת חנה בת רבי דוד דייטש מחבר ספר אהל דוד ואב"ד בק"ק כגון: ימניץ, סרדהל ועוד.

רבנותו:
בשנת התקס"'ז הוזמן רבנו אחר כבוד לכהן כאב"ד בעיר 'ייאה' והוא בן עשרים ושבע שנים בלבד.

די יארן שטימן עפעס נישט, נאר אז מען וועט איינזעצן אז אויך נאך די חתונה איז ער געבליבן לערנען ביי זיין רבי.

דער חת"ס איז אריבער קיין פרעשבורג נישט פאר תקס"ז, זעהט די כתב רבנות.

איך האב שוין דא געפרעגט אן ענליכע שאלה פון ווי עס זעהט עפעס אויס אז די מהר"ם א"ש האט געלערנט אויך שפעטער אין פרעסבורג ביים הייליגן חת"ס.

די הייליגער דברי חיים באזוכנדיג אמאל די מהר"ם אש, האט זיך די מהר"ם אש מפלפל געוועהן מיטן דברי חיים אויף זיין דברי תורה און ער האט איהם גארנישט געענטפערט. שפעטער האט ער איבערגעגעבען פארן זון הגאון ר' מנחם אש מראה מקומות צו ווייזן פארן טאטען. ווי די מהר"ם האט דאס נאכגעקוקט איז ער ערשטוינט געווארן צו זעהן ווי ער האט אפגעוואנדן די אלע פלפולים פון פריער, און מרוב ענוותנותו האט ער עס נישט געוואלט זאגן בפניו פונעם מהר"ם אש.
די מהר"ם אש האט דאן פארציילט פאר זיין בני הקהל אז יעצט פארשטייט ער שוין די רמז פון זיין הייליגן רבי'ן די חתם סופר.
ומעשה שהי' כך הי', די הייליגער חת"ס האט קיינמאל נישט ערלויבט אז מיר זאלן איהם איבערגעבן די בריעווען וואס פלעגן טעגליך אנקומען מכל קצוי תבל אין מיטן זיין שיעור צו די בחורים. אבער איינמאל האבן די תלמידים יא איבערגעגעבן א בריעוו וואס איז געקומען פון צאנזער רב וואוסנדיג אז ס'איז נוגע צו א גט וואס די חת"ס האט גע'אסרט און די דב"ח האט מתיר געוועהן. די דב"ח איז נאך געוועהן דענסטמאל גאר יונג. ווי די חת"ס ענדיגט לייענען דעם בריעף, דרייט ער זיך אויס צום מיר (די מהר"ם אש) און רופט זיך אהן "דער פאללאק שטרייט גוט" (שטרייט מיינט ער קריגט גוט) און ער האט איבערגעזאגט די ווערטער עטליכע מאל זיך ווענדענדיג צו מיין ריכטונג. איך האב מיר אייביג געוואונדערט פארוואס האט ער דאס געזאגט דווקא צו מיר? רבותי, יעצט פארשטיי איך שוין. ער האט געזעהן מיט זיין ליכטיגע אויגען אז איך וועל זיך אויך מיט איהם אמאל מפלפל זיין זאל איך וואוסן אז ער וועט באזיגן ווייל ער שטרייט גוט...
די מעשה ווערט געברעגט דא. . אבער לפענ"ד איז עס צריך ביאור, ווייל די מהר"ם אש האט לכאורה געלערנט ביים חת"ס נאך אין מאטערסדארף אין די הויכע תק"ן יאהרן, דען ער איז דאך געבוירן אין תק"מ און האט חתונה געהאט שנת תקס"ב. וואו אלט איז די צאנזער רב דעמאלס געוועהן? ער איז דאך אוועק שנת תרל"ו, האט ער דאך לכל היותר געקענט זיין א בר מצוה בחור דעמאלס?

[רמונים]

מ'נעמט ארויס איין קלייניגקייט און די מעשה שטימט.
נישט ווען ער איז געווען א בחור אין ישיבה, נאר אין איינע פון זיינע באזוכן ביים רבין.

[רמונים]

כאשר פתח החתם סופר את ישיבתו בעיר מטרסדורף, הפך רבנו להיות מראשוני תלמידיו, גם כאשר העתיק החתם סופר את הישיבה לעיר פרשבורג, עבר רבנ ויחד עמו לישיבה החדשה, עד אשר נחשב רבנו לאחד מגדולי תלמידי החתם סופר.

נישואיו:
בשנת ה'תקס"ב נשא רבנו לאשה את מרת חנה בת רבי דוד דייטש מחבר ספר אהל דוד ואב"ד בק"ק כגון: ימניץ, סרדהל ועוד.

רבנותו:
בשנת התקס"'ז הוזמן רבנו אחר כבוד לכהן כאב"ד בעיר 'ייאה' והוא בן עשרים ושבע שנים בלבד.

די יארן שטימן עפעס נישט, נאר אז מען וועט איינזעצן אז אויך נאך די חתונה איז ער געבליבן לערנען ביי זיין רבי.

דער חת"ס איז אריבער קיין פרעשבורג נישט פאר תקס"ז, זעהט די כתב רבנות.

טעות דמוכח, וצריך לומר, שהי' מראשוני תלמידיו בדרעזניץ ואח"כ עבר לישיבתו במאטערסדארף.

[ללמוד וללמד]

מ'נעמט ארויס איין קלייניגקייט און די מעשה שטימט.
נישט ווען ער איז געווען א בחור אין ישיבה, נאר אין איינע פון זיינע באזוכן ביים רבין.

מסכים. מ׳וועט מוזען עס אזא וואס פארענטפערן. הגם דאן וואס האט זיך דער מהר״ם אש אזוי געוואונדערט אז די הייליגע חת״ס האט אויף איהם געקוקט מער ווי אויף די אנדערע תלמידים. ער איז דאך געוועהן א גאסט און פון די גרעסטע תלמידים וואס דוכט זיך די חת״ס האט איהם נישט געוואלט רופן תלמידי ווייל ער האט געהאלטן אז ער האט פון איהם געלערנט.

[יודל קליין]

די וואך איז די יארצייט
עס איז באקאנט עפעס א מעשה מיט'ן מהר"מ א"ש זי"ע מיט הרה"ק רבי יהודה צבי מראזלי זי"ע. ווייסט אפשר איינער די מעשה?

[יציב פתגם]

מצבת תלמידו ר' שמואל ארי' ראזענבלום ז"ל במיהאלאוויץ (Michalovce, Slovakia)

[יציב פתגם]

תמונת הגה"ק מהר"ם א"ש זי"ע אב"ד אונגוואר

[יציב פתגם]

משמאל מצבת רבי מאיר א"ש זצ"ל, מימין מצבת בנו רבי מנחם א"ש זצ"ל

[יוראפ]

נכדו רבי דוד ב"ר מנחם א"ש אבד"ק סאבראנץ

[יוראפ]

רבי יהודה, אב"ד סאבראנץ

מציבת הרבנית בסאבראנץ

[יוראפ]

רבי יעקב ב"ר יוסף חתן רבי מנחם א"ש זצ"ל
מנו"כ אין נאטאפאלווא

[פאלאד]

בזיווג שני נשא את בת ר' יואב אב"ד סאנטוב בן ר' ירמיהו אב"ד סאנטוב ומאטערסדארף אלמנת ר' יצחק איציק פרענקל אב"ד קראלי
ראה בספר תולדת יצחק אודות הזיווג הזה ומעשה עם מרן החת"ס.(מסוף שורה 6)
וראה בשו"ת חת"ם סופר יו"ד ס' שמ"ט שמתיר לו לישאנה קודם שעברו שלשה' רגלים.
מצורף תמונה של מצבת ר' יואב בסאנטוב

[ישמחו]

רבי מאיר אייזנשטאט המכונה מהר"ם א"ש

דער בילד פונעם אוהל אנהויב פון דעם אשכול, איז נישט דער מהר"ם אש'ס אוהל.
אין דעם אוהל איז נטמן הגאון רבי שלמה גאנצפריעד ז"ל בעל קיצור שולחן ערוך וואס ליגט אויך אין ביה"ח אין אונגוואר.
דער מהר"ם אש ליגט אין זעלבן בית החיים אין אן אנדערן אוהל מיט זיין זון רבי מנחם אש און אנדערע רבני אונגוואר.

דא האט איר א נאענטערן בילד, צו זען קלאר אז דאס איז דער אוהל פון בעל קיצור שולחן ערוך:

[ישמחו]

דאס איז דער גרויסער בית הכנסת אין אונגוואר, וואו די הרבנים הגאונים הצדיקים לבית משפחות המהר"ם אש זי"ע האט געפירט זייער רבנות.

[יוראפ]

מרת חי' ב"ר מנחם אש, אשת ר' יוסף פריעד - אין מוזשאי

[ישלהוסיף]

אין בית החיים אין שטאט ליסקא (אביסל מאדנע אויפשריפט):

חיי מרומים הרונו לענה
יציר נפש טהורה בת כ"ד שנה
הבתולה חיי יהודית בת יהודה
של ר' חיים יצחק נין למהר"מ א"ש זלל"ה
וי"ו חשוון שנת עטר"ת נפלה
דמע תדמע עיני מכירה
י' אמר האי שופרא בלע בארעא
ת.נ.צ.ב.ה.

מער אינפראמאציע איבער איהר, ווי אזוי איז זי א נין למהר"מ א"ש?
זיכער נישט א טאכטער פון רבי יהודה א"ש אבד"ק סאבראנץ, אויב יא וואלט געשטאנען נכדת.

[מיללער]

אין בית החיים אין שטאט ליסקא (אביסל מאדנע אויפשריפט):

חיי מרומים הרונו לענה
יציר נפש טהורה בת כ"ד שנה
הבתולה חיי יהודית בת יהודה
של ר' חיים יצחק נין למהר"מ א"ש זלל"ה
וי"ו חשוון שנת עטר"ת נפלה
דמע תדמע עיני מכירה
י' אמר האי שופרא בלע בארעא
ת.נ.צ.ב.ה.

מער אינפראמאציע איבער איהר, ווי אזוי איז זי א נין למהר"מ א"ש?
זיכער נישט א טאכטער פון רבי יהודה א"ש אבד"ק סאבראנץ, אויב יא וואלט געשטאנען נכדת.

לכאורה איז דאס "בת יחידה"

[יוראפ]

אשת המהר"ם אש


בתו מרת יהודית


בתו מרת שבע


נכד שו"ת אמרי אש [זון פון מרת שבע הנ"ל]


ר' מאיר ב"ר יהודא א"ש


מרת מרים ב"ר יהודא א"ש


מרת רייזל ב"ר יהודא א"ש


חתן רבי יהודא א"ש


כלתו של רבי יהודא א"ש


נכד רבי יהודא א"ש


אשת רבי מנחם א"ש


נתגדלו בבית דודם רבי מנחם א"ש

[ישלהוסיף]

ארויף געברענגט לכבוד זיין יארצייט

[מיללער]

אפשר באלאנגט דאס אין דעם אשכול שטעל איך עס דא, ווער עס קען העלפן וועל איך אים שטארק דאנבאר זיין

איך האב געטראפן אויף א ספר פון א גרויסן איד זצ"ל ער האט זיך פארצייכנט בקיצור נמרץ פארשידענע עובדות וואס ער האט געהערט/געדענקט, צווישן די זאכן שרייבט ער בזה"ל:
שמעתי מנכד של הגה"ק מוהר"ם אש זצ"ל איך העניש לאחד שעסק בחכמת חיצונית, ואיך ששלח לאדם א' ג' מאות
איינער ווייסט וואס די מעשה איז געווען?

[איטשע]

ביי וועמן איז ר׳ מנחם א״ש געוועזן אן איידעם?

[אוצרות ליסקא]

ביי וועמן איז ר׳ מנחם א״ש געוועזן אן איידעם?

בזייוג ראשון אצל הרבני רבי אלחנן דוב הכהן ראטה ז"ל מעיר ליסקא
ואחר שנפרטה צעירה לימים, לקח נכדת הרבנית הנ"ל מרת רבקה רחיל בת רבי שמואל סג"ל הורויץ (נכד השלה"ק) ז"ל
שהיה חתן הרבני הנ"ל רבי אלחנן דוב הכהן ראטה ז"ל

ואחרי נישואין גר שם בליסקא ולמד עם הרה"ק האך פרי תבואה זי"ע בצעירתם. והיו כתרי רעין דלא מתפרשין.