אריינפיר:
א בליק אויפן פריעדיגן דור האט אסאך אפטייטשן, אבער איינער פון די באוויסטע זאכן פונעם אמאל איז די אמאליגע שטייגער אין עולם הישיבות, וואס די אמאליגע סטייל ישיבות זענען היינט כמעט נישטא, יעדער ווייסט צו פארציילן פונעם טאטן פונעם זיידן פון אלטע אידן פונעם פריעדיגן דור, ווי אזוי זיי האבן אפגעראכטן זייערע ימי הבחרות, אין דחקות אין צער, ווי חז"ל זאגן פת במלח תאכל וכו', פשוטו כמשמעו פשוט און גראד קוים געגעסן קוים געטרינקען, געשלאפן אויף אביסל שטרוי ווי אין די אלטע צייטן, אבער דאס אלעס קוקט מען אן נאר פאר א שטארק פארצייטישע הנהגה וואס היינט מאן דכר שמי', ב"ה יעדע ישיבה איז אויסגעשטאט מיט אזא ברייטקייט מטה, כסא, מנורה, (און הערשט איז מען נישט צופרידן מיט אלעם גוטן...).
דעריבער קומען מיר און פארציילן סודות פון חדר אז אפי' היינטיגע צייטן נישט אין די ווייטע פארגאנגענהייט איז אויך געוועהן פארהאן א ישיבה לויטן אמאליגע שטייגער אין אלע הינזיכטן, דאס איז די בארימטע ישיבה "ישיבת תורת חסד" לאנדאן – היטשין אין ענגלאנד, וואס ווען מיר תלמידים קוקן אביסל צוריק גלייבט זיך אליינס נישט אז ווירקליך מיר אליין האבן דורך געמאכט אזעלכע אומשטענדן וואס וואלט געפאסט פאר אמאליגע צייטן פון פארן קריג, נישט אין די "ניינטין ניינטיס"..., אין די קומענדיגע שורות ווילן מיר אביסל מיטיילן פון אונזערע איבערלעבענישן במשך די צוויי א האלב יאר וואס מיר האבן געהאט די זכי' זיך צו געפונען צווישן די הייליגע ווענט, און אויך מיטלעבן די אריבער גאנג פון די ישיבה אין שטאט לאנדאן און ארויס פארן אינדרויסן צום צווייטן מקום תורה אין דעם קליינעם שטעטל "אפלי" וואס איז לעבן היטשין:
חורף תש"ן – פלענער פון א נייעם פלאץ
ר"ח חשון תש"ן דעם ערשטן טאג אין די ישיבה, אלס קליין בחור'ל קום איך אריין אין דעם בנין הישיבה נישט גרויס און נישט קליין א קארנער הויז (אויף קעזנאוו רד. קארנער פאנטעין רד.), די ערשטע רושם וואס מאכט אויף מיר עפעס א האלב חרוב'דיגע בנין מיט אראפ געפאלענע פעינט פון די ווענט, אבער שטראלנדיגע פנים'ער זעהט מען איבעראל יעדער באגריסט מיר מיט א ברייטן שלום עליכם און אפערט אן הילף, דער ר"י אליין גיבט מיר שלום אין קוקט מיר אריין גראד אין די אויגן מיט א האלבן שמייכל ווי איינער זאגט מיט איין בליק האב איך דיר ארויס...,
צופרי ביי שחרית עפעס א מין דאווענען, ס'איז מיר געוועהן ווילד פרעמד אין מיינע אויגן אזא ווארעמע דאווענען האט מיר עפעס ארויף געברענגט יו"ט'דיגע געפילן, נאכן דאווענען דער ר"י דרייט זיך אויס צום עולם נעמט ארויס א משנה ברורה צייגט אן אין הל' תפלה ווי דער מחבר זאגט אז מ'דארף דאווענען אויף אזוי ווייט מ'זאל ארויס גיין מהתפשטות הגשמיות, דער ר"י ווערט צופייערט און שרייט "דאס איז נישט קיין מוסר ספר!!! דאס איז א שולחן ערוך" אזוי דארף זיך יעדע איד פירן עפ"י הלכה!!!!,
פרישטאג, די ערשטע טאג האמיר נאך געגעסן שריים פון דערהיים ווייל קיין גרויסע עסן איז נישט געוועהן, אביסל נעכטיגע ברויט מיט הארטע פיטער אפאר ביליגע גרינצייג וכו' אבער דאס איז געוועהן די פרישטאג יעדן טאג, מיטאג, פלעגט מען יא געבן געקאכטע עסן, אבער! ווי וואס ווען, קארג און מאגער, דעריבער האט זיך אין יענע צייטן געמאכט צווישען די ישיבה זעלבסט אייגענע עסן פארקויפער, איינער האט פארקויפט שטיקלעך מזונות, איינער האט פארקויפט טרינקען, (יא! טרינקען איז אויך נישט געוועהן...), נאכטמאל האט מען כנוסח אייראפה אויך געגעבן מילכיג כמעט די זעלבע וואס ביי פרישטאג,
די ישיבה איז באשטאנען פון בערך 85 בחורים צוטיילט אין דריי כיתות, די אינגסטע כתה איז געוועהן דער מגי"ש הרה"ג ר' יעקב דוד דאמב שליט"א, די צווייטע שיעור איז געוועהן הרה"ג ר' יצחק מאיר ברוין שליט"א, דער דריטע שיעור איז געוועהן הרה"ג ר' יוסף שווימער שליט"א, דער ר"י אליין פלעגט אויך אלץ האבן א שיעור אבער שנת תש"ן איז נישט געוועהן קיין כתה פארן ר"י אליין בלויז פיר פון די עלטערע בחורים האבן געלערנט מיט'ן ר"י,
דער משגיח כללי איז געוועהן הר"ר אלטר אליעזר לאווען שליט"א (וואס וואוינט היינט אין קרית טאהש) א זעלטענהייט פון א משגיח וואס פון אים אליין פאדערעט זיך א באזונדערע באשרייבונג, זיינע דרשות מיט זיינע אויף טוען אריין צו ברענגען פרישע התחדשות'ער אפגערעדט פון זיין געטריישאפט און געדולד, נערוועז אדער אנגעצויגנקייט איז נישט געוועהן ביי אים פארהאן, אויך האט ער פארמאגט שטארקע טאלאנטן צוויי געבענטשטע הענט, (א יאר פריער שנת תשמ"ט האט ער מעכאניש צוזאמען געשטעלט א אייגענע מאטאר ביציקל ארויף געלייגט א מאטאר אויף א געהעריגע ביציקל און מיט איין דריי מיט די פיס האט זיך אנגעצינדן דעם מאטאר און געפארן אליין ווי א מאטאר ביציקל...)
יענעם ווינטער האט מען געלערנט מס' שבת די ערשטע פרק ביז דף י' אין דערנאך פ' הזורק, ווייל דער ר"י האט מסביר געוועהן אז פ' הזורק מיט די ערשטע פרק איז איין המשך, פון דף י' האט מען געלערנט במקום שיעור פשוט, ר' אלטר אליעזר האט געמאכט אזעלכע קצורים די סך הכל'ס פון די גמרא, און אפגעטייפט ער האט פלאנירט צו מאכן אזעלכע קליינע פייל'ס יעדער זאל אריין לייגן דערין די קצורים, למעשה האט זיך נישט אזוי אויסגעארבעט,
יעדער בחור וואס איז אריין געקומען חורף תש"ן האט געוויסט אז דער ר"י האט גאר ערנסטע פלענער פון קויפן א פלאץ אויסער די שטאט א מקום מוכשר פאר די ישיבה, במשך דעם פארגאנגענעם יאר איז דער ר"י שוין געוועהן עטליכע מאל באקוקן עפעס א פלאץ בערך א שעה וועג פון לאנדאן אוועק פון יעדע מענטשליכע באשעפעניש, ווי ס'איז געוועהן דארט בעפאר א גוי'שע ערציאונג'ס היים, אבער צו ענדיגן דאס געשעפט האט זיך אויס געפעלט אסאך געלט, אין יענע צייט איז די ריעל עסטעיט געשטאנען זייער הויך אין ענגלאנד און דער אנגעגעבענע פרייז פאר דעם פלאץ איז געוועהן בערך א מילאן ענגלישע פונט פיל מער וויפיל ס'איז טאקע ווערד געוועהן, דער ר"י האט געדרייט ארויף און אראפ מיט די בענק מענידשערס און אויף א שלא עפ"י דרך הטבע'דיגע אופן נושא חן געוועהן אין זייערע אויגן און אים געטרויעט מיט אזא הלוואה.
איך געדענק ערב שבת פ' חיי שרה מ'האט געשמיסט אין די ישיבה אז היינט גייט מען ענדיגן דעם דיל מיטן באנק, אונז אלע האמיר געוויסט אז אן א נס משמים קען דאס נישט דורך גיין, ווייל ס'איז נישטא מיט וואס אויף צו ווייזן אפי' 10 טויזענד פונט, איך האב מעביר סדרה געוועהן מיט די תפילין (ווי עס איז באקאנט פאר אלע תו"ח תלמידים אז דער ר"י האט אלץ געפאדערט מ'זאל ערב שבת נאכן דאווענען מעביר סדרה זיין מיט די תפילין, למעשה אזוי ווי ערב שבת איז אין יעדע ישיבה איז א שווערע זמן פלעגט זיך עס קיינמאל נישט געהעריג אויסארבעטן נאר די נייע בחורים אדער די אנדערע תמימי לב זיי האבן ערליך אויסגעפאלגט אין מעביר סדרה געוועהן מיט די תפילין) בין איך אנגעקומען צו פסוק אין פ' חיי שרה ווי אליעזר האט געבעטן זיין תפלה צו השי"ת ויאמר ד' אלקי אדוני אברהם הקרה נא לפני היום ועשה חסד עם אדוני "אברהם" ס'האט זיך מיר געבעטן פון הארצן רבש"ע העלף היינט מיט חסד אונזער ר"י ר' "אברהם" שמואל ס'זאל אלעס אדורך גיין בשלום,
למעשה פונקטלעך ווי אזוי אלעס איז אדורך בין איך נישט אזוי באקאנט אין די פרטים, אבער אזויפיל ווייסן מיר יא אז דער בנין איז אפגעקויפט געווארן בשעה טובה ומוצלחת,
במשך דעם גאנצן ווינטער איז דער ר"י געוועהן זייער פארנומען, מיט די ישיבת טרדות און אויך פארשידענע אנדערע שטאטישע פראבלעמען וואס איז מרוב טובו וחסדו איז דאס געפאלן אויף זיינע פלייצעס, ס'איז געוועהן זייער א שווערע זמן ווייל אין די שטאט איז געוועהן אפאר אומגליקן צוויי אינגע מענטשן זענען אוועק, די ישיבה זעלבסט איז געוועהן צו גרויס פאר אזא קליינע בנין מ'האט געזעהן בחוש אז דאס ארויס פארן איז קריטיש וויכטיג בגשמיות וברחניות, די גוי'שע גאס ווערט ערגער מ'קען נישט האלטן קאנטראל אויף די בחורים, דעריבער יעדע זאך וואס איז געוועהן קאמפלעצירט פלעגט מען אלץ זאגן "אין היטשין וועט זיין בעסער",
ר' שלמה ראזען ז"ל
ר' שלמה איז געוועהן א אלטע פארצייטישע באבוב'ער חסיד, א עלנדע איד מיט געמאכט שבעה מדורי גיהנום געליטן פון די סיבירישע קעלטן און פון די דייטשע שטיוול, ער איז געוועהן דער ש"ץ אין בעל תוקע די ימים נוראים אין סאטמאר'ע ביהמ"ד אין לאנדאן, און זייענדיג א מענטש אליין אן קיינעם פלעגן די בחורים פון די ישיבה גיין שלאפן צו אים, ער פלעגט מטיב זיין די בחורים מיט אפאר פונט, אבער מיינט נישט ס'איז געוועהן נהמה דכסופא ווייל מיט צו מאכן א נאכט מיט דעם איד שוין איבער די תשעים איז נישט געוועהן פון די לייכטע זאכן, אבער טראץ די אלע זאכן פלעגן בחורים גיין מיט מסי"נ מיט איבער געגעבנקייט שלאפן דארט איבערנאכט און ארויס העלפן מיט וואס מ'דארף, דעם ווינטער האט אבער פאסירט אז אינמיטן די נאכט איז ער אליין אראפ פון בעט און אראפ געגאנגען די שטיגן אליין, און וויבאלד ס'איז געוועהן טונקל איז ער אומגעפאלן און זיך שטארק צוקלאפט, די הצלה איז שנעל אנגעקומען אבער למעשה איז ער אוועק פון די וועלט נישט איבערלאזנדיג קיין קרוב און קיין גואל, די בחורים האבן זיך מקבל געוועהן צו לערנען משניות לע"נ, (נאך היינט איז ר' שלמה א שם דבר ווען ס'קומט די הייליגע טעג דערמאנען זיך די לאנדאנער אידן ווי ר' שלמה פלעגט צו דאווענען אין זינגען זיינע נעימות'דיגע שטיקלעך)
שבת חנוכה
שבת חנוכה האבן מיר געהאט די זכי' אז כ"ק אדמו"ר מקרעשניף שליט"א (זצ"ל) איז געוועהן צוגאסט אין לאנדאן, פארשטייט זיך אז די תו"ח תלמידים זענען געוועהן די יושבים ראשונה (ווי ער פלעגט זיך אלץ אויסדריקן תורת חסד זענען מיינע תלמידים) דעם גאנצן שבת איז געוועהן גאר געהויבען, און מטעם הישיבה האט מען צוויי טעג געמעגט גיין צו הדלקת הנירות, וואס איז צוגעגאנגען מיט א אש קודש כידוע דרכו בקודש, במשך אגאנץ ווינטער איז געוועהן א שפע פון רבי'ס וואס זענען געקומען אויף לאנדאן נאך געלט (די לאנדאנער עקענאמיע אין יענע יארן איז געוועהן בשפע) ווי די בחורים האבן געהאט די מעגליכקייט להתחמם לאורם,
אזוי ווי ס'איז געוועהן א עיבור יאר איז דער זמן געוועהן לענגער ווי יעדע זמן אויב איז סתם אזוי סוף זמן שוואך איז דא געוועהן א שטיקל צו מישעניש מיט די סדרי הישיבה בנוסף צו די זייטיגע גשמיות'דיגע פראבלעמען, דעריבער האט ר' אלטר אליעזר דער משגיח געזאגט א שטרענגע דרשה אז מ'גייט נעמען אפאר וואכן פראבע ווער ס'וועט זיך נישט געהעריג צושטעלן וועט מען מוזן ארויס שטעלן דעם קומעדיגן זמן פון די ישיבה, וכן הוה דעם קומענדיגע זמן האט מען היפש בחורים נישט צוריק גענומען, חודש אדר איז אדורך געגאנגען גאר געהויבן, וויבאלד ס'איז געוועהן א עובור יאר האט מען שוין אדר א' מסדר געוועהן איין פ"ר, און למעשה די לעצטע מינוט ליל שישי פאר שבת זכור וואס איז געוועהן ערב פורים (פורים זעלבסט איז געפאלן מוצאי שבת ממילא איז תענית אסתר געוועהן דאנארשטאג) האט געזאלט זיין די הכתרה פונעם פ"ר און צו אלעמענס סופרייז האט ערשיינט א צווייטער פ"ר נישט דער וועמען יעדער האט זיך פארגעשטעלט, אזוי איז נמשך געווארן דער שבת זכור מיטן פורים אויף גאר א געהויבענע פרייליכע פארנעם:
חסל זמן חורף תש"ן
.
