חסידות ווינקל: פסח מאמר דמיכלא דמהימנותא. מוגה ע''י ידידי נודה לך ותשחח"ל.
מיכלא דמהימנותא וואס מיינט דאס?
די טעם פון מצה זאגט אונז די תורה איז כדי צו דערמאנען יציאת מצרים. שבעת ימים תאכל עליו מצות וכו' כי בחפזון יצאת מארץ מצרים. וואו זעהט מען ווען מען עסט די מצה די שייכות צו יציאת מצרים? און וואס איז פשט אז מצה איז א "מיכלא דמהימנותא" א מאכל פון אמונה, וואס מיינט דאס?
די בני יששכר איז מסביר
זאגט די בני יששכר און נאך פיהל ספרי חסידות אז די יסוד פון יציאת מצרים איז צו ווייזן אז די מענטש אליין קען גארנישט. ס'דא א באשעפער אויף די וועלט. און ווי די מהר''ל איז מסביר אז אין יעדע מכה וואס די באשעפער האט באשטראפט די מצריים האט די באשעפער געוויזן אז ער אליינס איז דער שליט אויף די גאנצע וועלט. פון די ערד אונטען ביז די הימל אויבן. ביי דם די וואסער, צפרדע העכער די וואסער, כנים די לופט, און אזוי ווייטער און ווייטער, ביז בכורות אפי' אויף די מענטשן איז די באשעפער אויך שולט.
חמץ פארלאזט זיך נישט אויף די אומן!
די חילוק פון חמץ און מצה איז די בני יששכר מסביר אז חמץ בלאזט זיך אויף און בלייבט נישט שטיין ווי מ'האט איהם געמאכט, ווידער די מצה בלייבט פונקט ווי די אומן האט איהם באשאפען! וואס דאס קומט פסח אונז צו לערנען, זיין אזוי ווי די מצה! וויסן אז מיר קענען גארנישט אליינס אן די באשעפער. מצה קומט אונז צו לערנען אז ס'איז נישט דא אזא מין זאך ווי כוחי ועוצם ידי עשה לי את החיל הזה! דאס זאגט די בני יששכר איז די פשט פון מיכלא דמהימנותא און דאס איז די טעם הקרא פון עסן מצה ווייל די מצה דערמאנט אונז די ניסים פון יציאת מצרים וואס האט געוויזן ווי די מהר''ל איז מסביר אז ס'איז נאר דא איין באשעפער וואס ער פירט די גאנצע וועלט! און ער אליינס איז שליט אויף אלעס. און דאס איז די מצה מרמז אז מיר פארלאזן זיך אינגאנצן נאר אויף די אומן די באשעפער.
ווען די בילד מיינט ער האט זיך באשאפען..
די גמרא זאגט א דרש אויף די פסוק "אין צור כאלקינו" אין "צייר" כאלקינו. איז דא א טייטש "אין צייר" ס'איז נישט דא נאך אזא "מעלער" ווי די באשעפער. וואס איז פשט? ס'איז אמאל געווען דריי מעלער, די ערשטע האט געמאלן א בילד פון עסן הערליך ארגעניאל אז ס'האט אויסגעקוקט פונקט עכט אויף אזוי ווייט אז בעלי חיים זענען געקומען עסן פון די הערליכע מזונות וואס ער האט געמאלן... די צווייטער מעלער האט געמאלען א בילד פון א הויז וואס האט אפי' פאר'נער'ט מענטשן! זיי זענען געקומען עפענען די טירן... די דריטע מעלער האט געמאלן א בילד וואס האט איהם אליינס אפי' פאר'נער'ט... ער האט געמאלן א בילד פון א ספרים שאפע וואס האט אזוי שטארק אויסגעקוקט ארגעניאל און עכט אז ער האט בטעות אראפ געלייגט אויף די שאפע א גלאז וואסער ווואס האט איהם גלייך צוריק געשפריצט און פנים אריין..! דאס איז די פשט פון די חז''ל "אין צייר כאלקינו " די באשעפער באשאפט בילדער, וואס דאס זענען מיר מענטשן וואס נעבעך נעבעך גייען די בילדער ארום און שרייען אז אלעס קומט זיך מיר, אלעס איז בלויז נאר מיך מיך מיך, הייסט עס אז די באשעפער איז אזא געוואלדיגע מעלער וואס קען אפי' מאכן בילדער וואס די בילדער אליינס, (וואס דאס זענען מיר די מענטשן) זאלן זיך אליינס פארנערן... און שרייען אז מיר זענען עכט! ס'קומט זיך מיר אלעס!
פסח אזא שווערע יו''ט..
מענטשן גייען ארום ווען ס'רעגענט און רעדן זיך אפ אויף די רעגן א מין מעשוגענע וועטער... ווען עפעס גייט נישט גוט רעדט מען זיך אפ. און אז ס'קומט אן פסח רעדט מען זיך כסדר אפ ווי שווער ס'קומט אן דאס פסח'דיג מאכען.. בפרט נאך היינט וואס אלעס איז געווארן אזוי גרינג און צו פסח דארף מען פיזיש ארבעטען רעדט מען זיך אפ פוהל מער.. דאס מיינט אין אנדערע ווערטער אז א מענטש קוקט אן די וועלט אז אלעס קומט זיך מיר, און אויב אלעס קומט זיך מיר, קומט זיך מיר אז אלעס און די וועלט זאל מיר גיין גוט.. ממילא רעדט זיך א מענטש אפ ווען ס'גייט איהם נישט ווי ער וואלט געוואלט אדער געפלאנט. אויב אבער זאל א מענטש מאכן א אמת'דיגע חשבון און גוט אריין טראכטן, וועט ער זעהן און פארשטיין אז די זאך איז פונקט פארקערט. דו מענטש איז אין די וועלט פונעם באשעפער, און די באשעפער האט זיך זיינע חשבונות און פלענער, און דו מענטשעלע דארפסט זיך צושטעלען צו איהם נישט פארקערט. סא וואו קומט אז דער מענטש זאל זיך אפרעדן ווען ס'גייט איהם נישט ווי אזוי ער וואלט ווען געוואלט? דאס איז דער אמת.
דוד המלך מאכט דעם ברכי נפשי
דוד המלך האט געמאכט די קפיטל תהילים "ברכי נפשי" ווי ער באטראכט דעם באשעפערס הערליכע און לעכטיגע בריאה, און ווי דוד המלך טראכט אריין צו זיך, ווערט ער גאר שטארק פארטיפט און באגייסטערט און ס'קומט ארויס פון זיין ליפן דעם קפיטל תהילים ברכי נפשי את השם און פון איבעראשונג שרייט ער פון זיך ארויס, מה רבו מעשיך ה' כולם בחכמה עשית! מלאה הארץ קנינך! די בריאה שרייט אז ס'איז דא א גאט אויף די וועלט! אלעס האט אזא אויסגערעכענטע חשבון אלעס אין די בריאה קלאפט אזוי הערליך שיין און פונקטלעך.. און אזוי ווי דוד המלך איז אזוי שטארק פארטיפט מיט אמאל טראכט ער צו זיך: יצא אדם לפעלו? ולעבודתו עדי ערב? נאך וואס ס'שרייט אזוי קלאר ארויס פון די בריאה אז ס'איז דא א באשעפער אויף די וועלט, איז נאך דא מענטשן וואס ארבעטען פון צופרי ביז ביינאכט און רעדן זיך איין, און מיינען אז זיי מאכען געלט! זיי פירן אן א ווערטשאפט! ווי אזוי קען דען זיין אזא מין זאך...? ענפערט דוד המלך צו זיך אליינס: מה רבו מעשיך השם! דאס איז אויך די באשעפער'ס חכמה! און די גרעסטע חידוש וואס ס'איז נאר פארהאן. אויף דעם זאגט דוד מיז זיין אז דאס איז אויך מה רבו מעשיך השם! ווייל ואין "צייר" כאלקינו!
רבי שלום שוואדראן איז מסביר
ס'איז באקאנט וואס רבי שלום שוואדראן פלעגט דערציילן. אז ס'איז געווען אמאל א משוגע'נער וואס ער האט פארשטאנען מעומק חכמתו אז כדי צו האלטן די טרעפיק איז אזא קליינע טרעפיק לייט נישט גענוג.. ווייל ווי קען דען אזא קליינע לעקטער האלטן סדר אויף אזויפיל קארן? איז ער געגאנגען און זיך געקויפט א לאנגע ברעט און זיך געשטעלט ביי די פרשת דרכים און עס אויפגעהויבן ביי גרין און אראפ געלייגט ביי רויט. און אזוי מכלומרשט געהאלטען סדר ביי די די קארן ווען מען קען יא און ווען מען קען נישט פארן... ויהי היום ער שטארק קראנק געווארן און מען האט איהם אריין געפירט אין שפיטאל פאר א שטיק צייט. ווען ער איז אויפגעשטאנען און געקומען צו זיך האט ער די ערשטע זאך זיך גענומען שרייען און פארפירן אז געוואלד! ס'גייען פאר געפערליכע פאטאליטעטן וויבאלד קיינער האלט נישט קיין סדר אויף די קארס... האבן זיך פארשטייצעך אלע דאקטוירעם זיך גענומען לאכן פון איהם! וואס ווען וואו? דו האלטסט דען סדר? ס'דא א טרעפיק פאול וואס האלט סדר און דו ביסט סך הכל א נער און א שוטה וואס רעדט זיך איין אז ער האלט קאנטראל... יא יא די זעלבע ליצנות זענען מיר אליין! מיר מיינען מיר פירן, מיר מיינען מיר זענען, מיר מיינען מיר קענען. זענען מיר פונקט אזעלכע נערנים ווי די נער וואס שטייט דארט ביי דעם טרעפיק לייט און האלט קאנטראל פון די קארס..
פסח לערנט אונז אין צייר כאלוקינו, דו מאכסט נישט, דו קענסט נישט, און דו טוהסט נישט! נאר מיר לעבן פונקט ווי די מצה וואס פארלאזט זיך אינגאנצן אויף דער אומן! ס'איז דא א באשעפער אויף די וועלט און מיר פארלאזן זיך אינגאנצן נאר אויף איהם! דאס איז פשט פון די מיכלא דמהימנותא.