ה' אייר

[ניס קראכער]

אין סאטמאר איז געווען אלס אנגענומען מיט א פשטות פאר אלע חסידים ותלמידים צו זאגן תחנון ה' אייר "אפילו אויב עס איז דא א ברית". שאל אביך ויגדך, קיינער וועט דיר נישט זאגן אנדערש אז אזוי האבן אונז איבערגעגעבן אלע תלמידי רבינו, און אזוי האט מען זיך געפירט אלע יארן בכל בתי מדרשים דסאטמאר ברחבי תבל.

די חידוש פון אדמו"ר מהר"א נישט צו זאגן ה' אייר ביי א ברית, איז אפשר אמת, אבער גייט אריין בגדר חידוש.

אווי די זאגסט ס'איז נאר אפשר אמת!
איך האב נאך אזא זאך נישט געהערט ביז יעצט

[איךביןאיך]

לאמיר דא קלאר מאכן
סתם אזוי ווען ס'איז דא א ברית זאגט מען נישט אין גאנצען בהמ''ד יענע טאג תחנון
און אויף די צעטל שטייט במנין שיש שם בעל ברית או מוהל זאגט מען נישט תחנון אבער די אנדערע מנינים יא

[דריידל]

היי יאר ווען די יום העצמאות ווערט געפייערט ד' אייר און דאס איז די טאג ווען מזרח'יסטן הלל, איז נישט שייך די סברה צו זאגן תחנון פרייטאג להוציא מליבם

[אוי וויי טאטע]

תחנון זאגן די מזרחיסטן אויך פרייטאג?

[בערלשמערל]

דער הייליגער בני יששכר שרייבט אז אויב א איד גלייבט נישט באמונה שלימה אז יעדע ריר וואס פאסירט מיט יעדן איינציגן מענטש יעדע זכרו די איז חלילה אן אפיקורס.

אויב מ׳גלייבט נישט אז יעדעס בלעטל וואס רירט זיך איז בהשגחה פרטית איז אן אפיקורוס.

ווער ווייסט וויפיל אידן זענען געשלאגן אין דעם אין זענען חלילה אפיקורסים לויטן בני יששכר.

זעה ספר החינוך מצוה קסט

כל ענין הסגרין אלו יורה השגחתו ברוך הוא על כל דרכי האדם אחת לאחת. ולפי שהדעות רבות בהשגחת האל על כל ברואיו, יבואו בה הרבה פסוקים במקרא והרבה מצות להורות על הענין מהיותו פנה גדולה בתורתנו. שיש כתות בני אדם יחשבו כי השגחת השם יתברך [על כל המינין בפרט בין אנשים או כל שאר בעלי חיים, ויש מהן כתות יחשבו כי השגחת השם ברוך הוא] על כל עניני העולם בין בעלי חיים או כל שאר דברים, כלומר שלא יתנועע דבר אחד קטן בעולם הזה רק בחפצו ברוך הוא ובגזרתו עד שיחשבו כי בנפל עלה אחד מן האילן הוא גזר עליו שיפל, ואי אפשר שיתאחר או יקדם זמן נפילתה אפילו רגע, וזה דעת רחוק הרבה מן השכל. ויש כתות רעות יחשבו שלא ישים השגחתו ברוך הוא כלל בכל עניני העולם השפל, בין באנשים או בשאר בעלי חיים, והוא דעת הכופרים, רע ומר. ואנחנו בעלי הדעת האמיתים לפי מה ששמעתי נשים השגחתו ברוך הוא על כל מיני בעלי חיים בכלל, שכל מין מן המינים הנבראים בעולם, יתקיים לעולם, לא יכלה ויאבד כלו, כי בהשגחתו ימצא קיום לכל דבר. ובמין האדם נאמין כי השגחתו ברוך הוא על כל אחד ואחד בפרט, והוא המבין אל כל מעשיהם (תהלים לג טו). וכן קבלנו מגדולינו, וגם נמצא על זה הרבה כתובים יורו כי הענין כן. ולכן הזהירתנו התורה כי בהגיע אל האדם החלי הרע, והוא הצרעת, שלא יקחנו דרך מקרה, רק יחשב מיד כי עונותיו גרמו וירחיק מחברת בני אדם כאדם המרחק מרע מעשיו, ויתחבר אל המכפר המרפא שבר החטא ויראה אליו נגעו, ובעצתו ובדבריו ובפשפוש מעשיו יוסר מעליו הנגע, כי האל ברוך הוא שמשגיח עליו תמיד יראה מעשה תשובתו וירפאהו, וזהו ענין ההסגרין כמו שאמרנו.

אוודאי תלמידי בעל שם טוב האלטען אנדערש אבער די ספר החינוך איז געווען פין די ראשונים אין איז נישט אוועק צימאכען

[משה כהן]

הער איך היינט ווי איינער זאגט בשם הרב עובדי' יוסף: איך טוה אזוי ווי בן גריון; נישט קיין תחנון און נישט קיין הלל...

[משהלע]

הער איך היינט ווי איינער זאגט בשם הרב עובדי' יוסף: איך טוה אזוי ווי בן גריון; נישט קיין תחנון און נישט קיין הלל...

מרן הרב עובדיה זצ"ל האט דאס נאך געזאגט פון די פאנאוויטשע רב זצ"ל.

[אוי וויי טאטע]

דער הייליגער בני יששכר שרייבט אז אויב א איד גלייבט נישט באמונה שלימה אז יעדע ריר וואס פאסירט מיט יעדן איינציגן מענטש יעדע זכרו די איז חלילה אן אפיקורס.

אויב מ׳גלייבט נישט אז יעדעס בלעטל וואס רירט זיך איז בהשגחה פרטית איז אן אפיקורוס.

ווער ווייסט וויפיל אידן זענען געשלאגן אין דעם אין זענען חלילה אפיקורסים לויטן בני יששכר.

זעה ספר החינוך מצוה קסט

כל ענין הסגרין אלו יורה השגחתו ברוך הוא על כל דרכי האדם אחת לאחת. ולפי שהדעות רבות בהשגחת האל על כל ברואיו, יבואו בה הרבה פסוקים במקרא והרבה מצות להורות על הענין מהיותו פנה גדולה בתורתנו. שיש כתות בני אדם יחשבו כי השגחת השם יתברך [על כל המינין בפרט בין אנשים או כל שאר בעלי חיים, ויש מהן כתות יחשבו כי השגחת השם ברוך הוא] על כל עניני העולם בין בעלי חיים או כל שאר דברים, כלומר שלא יתנועע דבר אחד קטן בעולם הזה רק בחפצו ברוך הוא ובגזרתו עד שיחשבו כי בנפל עלה אחד מן האילן הוא גזר עליו שיפל, ואי אפשר שיתאחר או יקדם זמן נפילתה אפילו רגע, וזה דעת רחוק הרבה מן השכל. ויש כתות רעות יחשבו שלא ישים השגחתו ברוך הוא כלל בכל עניני העולם השפל, בין באנשים או בשאר בעלי חיים, והוא דעת הכופרים, רע ומר. ואנחנו בעלי הדעת האמיתים לפי מה ששמעתי נשים השגחתו ברוך הוא על כל מיני בעלי חיים בכלל, שכל מין מן המינים הנבראים בעולם, יתקיים לעולם, לא יכלה ויאבד כלו, כי בהשגחתו ימצא קיום לכל דבר. ובמין האדם נאמין כי השגחתו ברוך הוא על כל אחד ואחד בפרט, והוא המבין אל כל מעשיהם (תהלים לג טו). וכן קבלנו מגדולינו, וגם נמצא על זה הרבה כתובים יורו כי הענין כן. ולכן הזהירתנו התורה כי בהגיע אל האדם החלי הרע, והוא הצרעת, שלא יקחנו דרך מקרה, רק יחשב מיד כי עונותיו גרמו וירחיק מחברת בני אדם כאדם המרחק מרע מעשיו, ויתחבר אל המכפר המרפא שבר החטא ויראה אליו נגעו, ובעצתו ובדבריו ובפשפוש מעשיו יוסר מעליו הנגע, כי האל ברוך הוא שמשגיח עליו תמיד יראה מעשה תשובתו וירפאהו, וזהו ענין ההסגרין כמו שאמרנו.

אוודאי תלמידי בעל שם טוב האלטען אנדערש אבער די ספר החינוך איז געווען פין די ראשונים אין איז נישט אוועק צימאכען

ס'איז א גרויסע מחלוקת הראשונים לכאן ולכאן דער רמב"ן האלט אויך ווי די חינוך והר"ן ג"כ יש לו שי' בזה איני זוכר כל המראה מקומות און מ' דארף א עקסטרע אשכול אויף דעם

[סידיראם]

הער איך היינט ווי איינער זאגט בשם הרב עובדי' יוסף: איך טוה אזוי ווי בן גריון; נישט קיין תחנון און נישט קיין הלל...

מרן הרב עובדיה זצ"ל האט דאס נאך געזאגט פון די פאנאוויטשע רב זצ"ל.

אינטערסאנט אז א [גדול] בישראל זאל זיך אינדענטיפיצירן מיט אזא כופר? אפשר זאל ער טוהן וואס בן גריון האט געטוהן ה' אייר, דהיינו געגאנגען אן א קאפל און געגעסן נבילות?

[משה כהן]

הער איך היינט ווי איינער זאגט בשם הרב עובדי' יוסף: איך טוה אזוי ווי בן גריון; נישט קיין תחנון און נישט קיין הלל...

מרן הרב עובדיה זצ"ל האט דאס נאך געזאגט פון די פאנאוויטשע רב זצ"ל.

אינטערסאנט אז א [גדול] בישראל זאל זיך אינדענטיפיצירן מיט אזא כופר? אפשר זאל ער טוהן וואס בן גריון האט געטוהן ה' אייר, דהיינו געגאנגען אן א קאפל און געגעסן נבילות?

סתם געהאקט אין קאפ. און ווי משה'לע האט פריער ערווענט קומט דער קרישקע מהגאון מפאנאוויטש, און עס איז סתם א ווערטל, און דא קומט בכלל נישט אריין אז ער האט זיך אידענטיפיצירט, וכמובן לכל מי שיש לו מח בקדקדו. מ'האט שוין געהערט אזאנ'ס, עס איז א גוט ווארט און שלינג עס אראפ, אדער שפיי עס אויס...

[dovidal]

בעוד על גג פוניבז' נתלה 'דגל ישראל' לכבוד יום העצמאות מדין הכרת הטוב, במנין שחרית של ראש הישיבה הגר"ג אדלשטיין אמרו תחנון - למרות שיש לו סנדקאות היום (חרדים)
אין סאטמאר איז געווען אלס אנגענומען מיט א פשטות פאר אלע חסידים ותלמידים צו זאגן תחנון ה' אייר "אפילו אויב עס איז דא א ברית". שאל אביך ויגדך, קיינער וועט דיר נישט זאגן אנדערש אז אזוי האבן אונז איבערגעגעבן אלע תלמידי רבינו, און אזוי האט מען זיך געפירט אלע יארן בכל בתי מדרשים דסאטמאר ברחבי תבל.

[ידיעות שונות]

דער הייליגער בני יששכר שרייבט אז אויב א איד גלייבט נישט באמונה שלימה אז יעדע ריר וואס פאסירט מיט יעדן איינציגן מענטש יעדע זכרו די איז חלילה אן אפיקורס.

אויב מ׳גלייבט נישט אז יעדעס בלעטל וואס רירט זיך איז בהשגחה פרטית איז אן אפיקורוס.

ווער ווייסט וויפיל אידן זענען געשלאגן אין דעם אין זענען חלילה אפיקורסים לויטן בני יששכר.

זעה ספר החינוך מצוה קסט

כל ענין הסגרין אלו יורה השגחתו ברוך הוא על כל דרכי האדם אחת לאחת. ולפי שהדעות רבות בהשגחת האל על כל ברואיו, יבואו בה הרבה פסוקים במקרא והרבה מצות להורות על הענין מהיותו פנה גדולה בתורתנו. שיש כתות בני אדם יחשבו כי השגחת השם יתברך [על כל המינין בפרט בין אנשים או כל שאר בעלי חיים, ויש מהן כתות יחשבו כי השגחת השם ברוך הוא] על כל עניני העולם בין בעלי חיים או כל שאר דברים, כלומר שלא יתנועע דבר אחד קטן בעולם הזה רק בחפצו ברוך הוא ובגזרתו עד שיחשבו כי בנפל עלה אחד מן האילן הוא גזר עליו שיפל, ואי אפשר שיתאחר או יקדם זמן נפילתה אפילו רגע, וזה דעת רחוק הרבה מן השכל. ויש כתות רעות יחשבו שלא ישים השגחתו ברוך הוא כלל בכל עניני העולם השפל, בין באנשים או בשאר בעלי חיים, והוא דעת הכופרים, רע ומר. ואנחנו בעלי הדעת האמיתים לפי מה ששמעתי נשים השגחתו ברוך הוא על כל מיני בעלי חיים בכלל, שכל מין מן המינים הנבראים בעולם, יתקיים לעולם, לא יכלה ויאבד כלו, כי בהשגחתו ימצא קיום לכל דבר. ובמין האדם נאמין כי השגחתו ברוך הוא על כל אחד ואחד בפרט, והוא המבין אל כל מעשיהם (תהלים לג טו). וכן קבלנו מגדולינו, וגם נמצא על זה הרבה כתובים יורו כי הענין כן. ולכן הזהירתנו התורה כי בהגיע אל האדם החלי הרע, והוא הצרעת, שלא יקחנו דרך מקרה, רק יחשב מיד כי עונותיו גרמו וירחיק מחברת בני אדם כאדם המרחק מרע מעשיו, ויתחבר אל המכפר המרפא שבר החטא ויראה אליו נגעו, ובעצתו ובדבריו ובפשפוש מעשיו יוסר מעליו הנגע, כי האל ברוך הוא שמשגיח עליו תמיד יראה מעשה תשובתו וירפאהו, וזהו ענין ההסגרין כמו שאמרנו.

אוודאי תלמידי בעל שם טוב האלטען אנדערש אבער די ספר החינוך איז געווען פין די ראשונים אין איז נישט אוועק צימאכען

ס'איז א גרויסע מחלוקת הראשונים לכאן ולכאן דער רמב"ן האלט אויך ווי די חינוך והר"ן ג"כ יש לו שי' בזה איני זוכר כל המראה מקומות און מ' דארף א עקסטרע אשכול אויף דעם

די גדר פון א מאמין אדער אן אפיקורס איז זייער דקות'דיג!

לדאבונינו ווערט נישט דער הלכה קלאר אויסגעשמו'סט אין די פוסקים, כ'האב אמאל געהערט פון איינעם זיך ווינדערן דערויף, און ס'איז טאקע מרפסן איגרא אז אזא יסודת'דיגע זאך וואס איז נוגע צו וויסן ווער ס'איז נמנה צו זיין א חלק פון כלל ישראל און ווער ס'ווערט אויסגעשניטן, און לקוצר שכלינו איז נישט פארשטענדליך פארוואס די גרויסע פוסקים האבן נישט אויסגעטרעטן א קלארן מהלך ווי אזוי צוצוגיין צו די זאך.

אין פרק חלק זענען חז"ל מגדיר ווער ס'גייט אריין אינעם כלל פון אן אפיקורס, און אפילו ס'זאל ווען נישט זיין א הכרעה ברורה אינעם אויבנדערמאנטן מחלוקת איבער השגחה פרטית, אבער וויבאלד ס'איז אזוי אנגענומען ביים בעל שם הק' ותלמידיו, איז דער וואס איז אויפגעוואקסן אין דעם סביבה, און דאך זוכט ער צו זאגן אנדערש, כאטש ס'הערט זיך שווער איהם אנצוטייטלען ווי אן אפיקורס, איז עס לכל הפחות קרוב אל האמת.

ס'אבער דא א יש אומרים אז ס'איז שייך א הכרעה אפילו בעניני עיקרי אמונה, (כמשמעות דברי החת"ס בשו"ת יו"ד סי' שנ"ו), ולפי"ז כבר הכריעו גורי האריז"ל, והבעש"ט הק' ותלמידיו, ומי יבוא אחר המלך.

[רחש לבי]

אין סאטמאר איז געווען אלס אנגענומען מיט א פשטות פאר אלע חסידים ותלמידים צו זאגן תחנון ה' אייר "אפילו אויב עס איז דא א ברית".

[פ' לך לך]

ר' חיים קניבסקי זאגט אויך תחנון אפילו אויב ס'דא א ברית.

[לחם לשובע]

ר' חיים קניבסקי זאגט אויך תחנון אפילו אויב ס'דא א ברית.

ביי ר' חיים איז כמעט אלע מאל דא א ברית, ה' אייר איז מן הסתם דער איינציגסטער מאל וואס ער זאגט תחנון...

הגאון האדיר הרב אדלשטיין האט אויך געזאגט תחנון טראץ וואס ער איז געווען א סנדק

[לחם לשובע]

הער איך היינט ווי איינער זאגט בשם הרב עובדי' יוסף: איך טוה אזוי ווי בן גריון; נישט קיין תחנון און נישט קיין הלל...

מרן הרב עובדיה זצ"ל האט דאס נאך געזאגט פון די פאנאוויטשע רב זצ"ל.

אינטערסאנט אז א [גדול] בישראל זאל זיך אינדענטיפיצירן מיט אזא כופר? אפשר זאל ער טוהן וואס בן גריון האט געטוהן ה' אייר, דהיינו געגאנגען אן א קאפל און געגעסן נבילות?

ווען דו וועסט כאפן אז עס איז א בלויזער וויץ, זאלסטו מעלדן...

[שמעלקא זאפטיגער]

איך מיין אז מיט דעם וואס איך זאג תחנון פרייטאג, בין איך מכיר אז ס'דא א מדינה

[לייבקע יענטע'ס]

אין סאטמאר איז געווען אלס אנגענומען מיט א פשטות פאר אלע חסידים ותלמידים צו זאגן תחנון ה' אייר "אפילו אויב עס איז דא א ברית". שאל אביך ויגדך, קיינער וועט דיר נישט זאגן אנדערש אז אזוי האבן אונז איבערגעגעבן אלע תלמידי רבינו, און אזוי האט מען זיך געפירט אלע יארן בכל בתי מדרשים דסאטמאר ברחבי תבל.

אדמו"ר סאטמאר מהר"א דערציילט אז די ברית פון הרה"ח לוי אפפעל איז פארגעקומען ה' אייר ביים רבין און מען האט נישט געזאגט תחנון.

[סידיראם]

די ברית פון ר' לוי אפעל איז פארגעקומען לכאורה שוין אין די נישט געזונטע יארן. אין די נישט געזונטע יארן האט דער רבי זי"ע "קיינמאל" נישט געזאגט קיין תחנון (צוליב וואס עס איז געווען ביי אים א גרויסע עבודה, כידוע עבודת הצדיקים) ממילא איז בכלל נישט קיין ראי' אז ער האט דעמאלס נישט געזאגט קיין תחנון, ווייל עס איז נישט געווען וועגן די ברית בכלל, וואלט מען געווען א טאג פארדעים און א טאג נאכדעים וואלט מען געזען אז דעמאלס האט דער רבי אויך נישט געזאגט קיין תחנון.

דארף מען אבער מברר זיין ווען פונקטליך ר' לוי אפעל איז געבוירן...

[סידיראם]

הער איך היינט ווי איינער זאגט בשם הרב עובדי' יוסף: איך טוה אזוי ווי בן גריון; נישט קיין תחנון און נישט קיין הלל...

מרן הרב עובדיה זצ"ל האט דאס נאך געזאגט פון די פאנאוויטשע רב זצ"ל.

אינטערסאנט אז א [גדול] בישראל זאל זיך אינדענטיפיצירן מיט אזא כופר? אפשר זאל ער טוהן וואס בן גריון האט געטוהן ה' אייר, דהיינו געגאנגען אן א קאפל און געגעסן נבילות?

ווען דו וועסט כאפן אז עס איז א בלויזער וויץ, זאלסטו מעלדן...

אוודאי האב איך פארשטאנען אז דאס איז א ווערטל. די פראבלעים איז אבער אז אין די ווערטל ליגט אביסל ערנסקייט אויך, דהיינו אז ער זאגט נישט קיין תחנון ה' אייר וועגן א געוויסע סיבה, ועל כל פנים אינו מתאבל ביום מר כזה ודי.

[צו געזונט]

לוי איז געבוירן כ"ז, כפי שמונח בזכרוני

[משהלע]

הער איך היינט ווי איינער זאגט בשם הרב עובדי' יוסף: איך טוה אזוי ווי בן גריון; נישט קיין תחנון און נישט קיין הלל...

מרן הרב עובדיה זצ"ל האט דאס נאך געזאגט פון די פאנאוויטשע רב זצ"ל.

אינטערסאנט אז א [גדול] בישראל זאל זיך אינדענטיפיצירן מיט אזא כופר? אפשר זאל ער טוהן וואס בן גריון האט געטוהן ה' אייר, דהיינו געגאנגען אן א קאפל און געגעסן נבילות?

ווען דו וועסט כאפן אז עס איז א בלויזער וויץ, זאלסטו מעלדן...

אוודאי האב איך פארשטאנען אז דאס איז א ווערטל. די פראבלעים איז אבער אז אין די ווערטל ליגט אביסל ערנסקייט אויך, דהיינו אז ער זאגט נישט קיין תחנון ה' אייר וועגן א געוויסע סיבה, ועל כל פנים אינו מתאבל ביום מר כזה ודי.

ברעיקינג ניוז! גדולים וקדושים פון אנדערע קרייזן האבען געהאלטן אנדערש ווי דיין קרייז. ומי לנו גדול ממרן מאור ישראל זי"ע.

[הודו להשם]

לוי איז געבוירן כ"ז, כפי שמונח בזכרוני

יא, אין די מיטעלע כ' יארן, המעשה רב שמענו פעמיים מפי אדמו"ר מהר"א

[וואס עפעס?]

הער איך היינט ווי איינער זאגט בשם הרב עובדי' יוסף: איך טוה אזוי ווי בן גריון; נישט קיין תחנון און נישט קיין הלל...

מרן הרב עובדיה זצ"ל האט דאס נאך געזאגט פון די פאנאוויטשע רב זצ"ל.

אינטערסאנט אז א [גדול] בישראל זאל זיך אינדענטיפיצירן מיט אזא כופר? אפשר זאל ער טוהן וואס בן גריון האט געטוהן ה' אייר, דהיינו געגאנגען אן א קאפל און געגעסן נבילות?

ווען דו וועסט כאפן אז עס איז א בלויזער וויץ, זאלסטו מעלדן...

אוודאי האב איך פארשטאנען אז דאס איז א ווערטל. די פראבלעים איז אבער אז אין די ווערטל ליגט אביסל ערנסקייט אויך, דהיינו אז ער זאגט נישט קיין תחנון ה' אייר וועגן א געוויסע סיבה, ועל כל פנים אינו מתאבל ביום מר כזה ודי.

עכ״פ עס האט זיכער נישט אויסגעפעלט ארומצורינגלען דאס ווארט גדול פאר איינער פון די גרעסטע גדולי ישראל נאר צוליב דעם וואס די שמעקט נישט עפעס
אז די ווילסט נישט שרייבן דאן שרייב בכלל נישט, ביזו ת״ח איז נישטא קיין תרופה

[אהרן הלוי]

איך מיין אז מיט דעם וואס איך זאג תחנון פרייטאג, בין איך מכיר אז ס'דא א מדינה

כ'האב געהערט בשם הרש''י זוין (דאכצעכמעך) אז עס האט אים פארדראסן די פארעווע יחס פונעם ברייטען חרד'ישע ציבור כלפי די מדינה, ''עפעס איז דאך דא געשעהן'', האט ער געטענה'ט, אדער איז עס אתחלתא דגאולה אדער איז עס טמא ומטמא, אבער גלייכגילטיג קען מען זיכער נישט זיין...
אבער מכיר זיין אז עס עקזעסטירט בכלל א מדינה מיין איך אז יעדער איז מכיר...
---
בנוגע די ווערטל פון פאנוויזשער רב, איך מיין אז די ווארט גייט: איך דארף נישט פייערן דעם חג העצמאות מער ווי ב''ג, אז ער זאגט נישט קיין הלל דארף איך זיכער נישט זאגן.