פורים'דיגער מוסף אין טעגלאש'ער ביהמ"ד אויף יוז עוועניו

[קרעמער]

באמת וואלט איך דאס געדארפט שרייבן מיט מיין "צום זאך" ניק, אבער גרויזי האט דאס אויפגעגעסן פאר נאכטמאל (ווען דאס וואלט געווען די גאנצע עוולה, החרשתי, אבער מה יעשה אותו הבן אז ער האט אפילו נישט געמאכט קיין נאך-ברכה, זאגנדיג אז ער איז ניטאמאל זאט געווארן דערפון און ער פלאנירט נאך צוצועסן אלע מיינע אנדערע ניקס פאר קינוח והדחה).

די מעשה איז אזוי. ווי יעדער איינער ווייסט און קען זעהן (איך רעד נישט צו די בלינדע ל"ע, ווייל איך קען נישט די ברעיל שפראך, אדרבה, ווער עס וויל קען דאס איבערטייטשן מיט גוגעל-טרענסאטלאנטיק ותשואת חן בעיני אלקים ואדם הרחמן) איז דא א מנהג המקום אז ווען מען דערגרייכט א געוויסע תגובה נומער ווערט מען דערהויבן אין ראנק און לכבוד דעם שרייבט מען אן ארטיקל כדבעי למיהוי, אזאנס און אזעלכס, איש על מחנהו ואיש על אל, יעדער איינער לויט ווי מען האט אים חונן דעת געווען ארבעים יום קודם פתיחת פי האתון.

מאכט זיך אבער א צרה, אז די מייסדים און מנהלים ווערן קיינמאל נישט דערהויבן, ביי זייער ניק וועט שטענדיג שטיין די זעלבע ביטערע טיטל וואס האט קיין אויסזיכטן געביטן צו ווערן אפילו אויף די נידריג-ראנגיקע "מ. ראש הקהל" (וואס באדייט אין אנדערע ווערטער: א פענסיאנער וואס נעמט די הויזן צום הארצן און טיילט פעניס פאר די געלטגייער - אויב דאס). אבער דער עולם שטייט און וויינט "למה נגרע", פארוואס זאלן מיר נישט קענען ליינען א "צייטליך" ארטיקל (נאר א נמשל) אזוי ווי מיר פאסמאקעווען זיך רעגלמעסיג מיט די ארטיקלעך פון "איזעי" און אנדערע וואס זענען נארוואס געשטיגן אין ראנק.

אויף דעם איז אבער אויך דא א לעזונג, ווי דער פסוק זאגט שוין (אשר א', ג') "לכל תחילה ראיתי סוף, רחבה בטנך כמים שאין להם סוף" (די צווייטע האלב איז אביסל פארביטן פון לשון הפסוק, כדי נישט עובר צו זיין אויף לערנען תורה שבכתב אויסעווייניג, בפרט נאך חצות הלילה). און דאס איז צו וואס איך וויל צוקומען.

איך וועל אבער מקדים זיין אז ערב ראש חודש סיון איז א זמן וואס איז מסוגל צו בעטן אויף גוטע קינדער (סתם אריינגעווארפן דא כדי מען זאל קענען שרייבן פון אונטן "נא לשמור על קדושת הגליון". פארשטייסט דעם עסק? ער שליידערט אן מיין בית המדרש מיט אשר יצר פאפיר, און איך דארף היטן דערויף ווי דאס שווארצאפל פון שווארצענעגער אדער שווארצקאפ. א לאך אין קאפ [פאר אלע שונאי ישראל, און איך וועל נישט וויינען אויב קאדאפי וועט זיין דער ערשטער])

וואו האבן מיר נאר געהאלטן? אה, שוין דערמאנט. מען דארף צוריקקומען און מאכן א שילוב צום קעפל, כמו שאמר הכתוב (ווילבער ג', ת"צ [די לענגסטע קאפיטל גראדע אין גאנץ ווילבער, און דערפאר געפאלט דאס שטענדיג אין פרשת נשא ווען די סדרה דויערט לאנג]) "וגומר".

אלנפאלס, דער נאכט פאלט צו, און דער קושן דערנענטערט זיך שוין צו די לינקע פיאה (הגם נאך חצות לייגט מען זיך נישט אויף די לינקע זייט נאר אויף די רעכטע [נא להזהר בקדושת הגליון]), אבער דער עולם ווארט אויף א ביאור: וואס האט פאסירט ביי די פורימ'דיגע מוסף אין טעגלאש'ער בית המדרש אויף יוז עוועניו?

איבערדעם, אין א נאכפאלגנדע ארטיקל אי"ה

[ביקסאד]

בסך הכל האט א איד באשריבן אן עפיזאד וואס ער האט בייגעוואוינט. פערצופאל איז עס געווען אין ביהמ"ד ראדני מיט איינער פון די חשוב'ע אידן דארט, אבער איך גלייב אז די זעלבע וואלט מען געקענט שרייבן אויף אומצאליגע אידן אין מערערע אנדערע בתי מדרשים ברחבי היהדות החרדית

איך וועל נאכאמאל קלארשטעלן: מיר לאזן נישט עפענען אשכולות וואס זענען געצילט צו בארימען לעבעדיגע מענטשן, אבער אזא סארט אשכול פאלט נישט אונטער די קאטעגאריע (אדרבה, באשרייב דו אן עפיזאד מיט ענליכע הרגישים. אבער נאכן זעהן דעם געפילדער דא, וואלט איך דיר טאקע געראטן צו שרייבן פיקטיווע נעמען אדער אויסלאזן די נעמען לגמרי. ואת הנעשה אין להשיב, ומשנה לא זזה ממקומה)

[leiby]

איז דאס די נייע קרעטשמע לשם יחוד פאר א ארטיקל?

[געלעגער]

חחח קרעמער ... איך קען קוים ווארטן אויף דיין ארטיקל טו פאלאו...אבער מאך זיכער נישט אריין צופאלן אין א סומאטוכע צו מוסף איז א דאוריתא צו נישט.

און צו דיר גרויזי, אויב מיינסטו אז מיטן אראפשלינגן צומ זאך האט זיך עס געענדיגט... נא! מיר קענען קוים ווארטן אויף די אשר יצר וואס גייט קומען.

[פארדינט]

ס'ארא פארברענגען דאס!!!

למעשה האסטו געדאווענט מוסף???

[ווינקל]

כ'בין צופעליג אריינגעפאלן דארט ערב ת"ב ביי מוסף, אויב איך וועל זאגן אז ס'האט אויסגעזען ווי זאת חנוכה נאך הושענות קלאפן האב איך נאך ווייניג געזאגט....

כ'וואונדער זיך נאר, ווי זוי קרעמער וועט שרייבן אנע אפענע גילוי, בעת פילע אלטגעזענסענע אפגעטער (ניקס) האבן זיך דארט באטייליגט.


---
ביקסאד; האסט מיר געקאסט א זאפטיגן אויספלאץ, ביל וועט נאכפאלגן...

[ים רויבער]

קרעמער
ביקסאד, די קאפ אויפ'ן פלאץ

[צייטליך]

גיי ווייס וואס האט אויפגעקוועקט דעם אלטן בער צו שרייבן אן ארטיקל מיט זיבן פאראגראפן, נאך א צירקע פון עטליכע יאר וואס דאס איז שוין נישט געשעהן א_חוץ אין די זומער וואכן ווען די גערוך אין באנגעלאו שטיפט אים ארויס אויפן פארטש מיטן לעפ-טאפ. און אפשר טאקע דאס? אפשר האט ער זיך שוין דערמאנט פון קאנטרי? דאס קען זיין גאר גוטע נייעס!

און ס'קומט נאך א נאכפאלגנדע ארטיקל? האָלי!

[ווינקל]

העיקר שכחתי, מזל טוב לרגל מעמד השלמת מספר שלשה ועשרים אלף ושלש מאות תגובות, כן ירבו!

[מי יודע]

בסך הכל האט א איד באשריבן אן עפיזאד וואס ער האט בייגעוואוינט. פערצופאל איז עס געווען אין ביהמ"ד ראדני מיט איינער פון די חשוב'ע אידן דארט, אבער איך גלייב אז די זעלבע וואלט מען געקענט שרייבן אויף אומצאליגע אידן אין מערערע אנדערע בתי מדרשים ברחבי היהדות החרדית

איך וועל נאכאמאל קלארשטעלן: מיר לאזן נישט עפענען אשכולות וואס זענען געצילט צו בארימען לעבעדיגע מענטשן, אבער אזא סארט אשכול פאלט נישט אונטער די קאטעגאריע (אדרבה, באשרייב דו אן עפיזאד מיט ענליכע הרגישים. אבער נאכן זעהן דעם געפילדער דא, וואלט איך דיר טאקע געראטן צו שרייבן פיקטיווע נעמען אדער אויסלאזן די נעמען לגמרי. ואת הנעשה אין להשיב, ומשנה לא זזה ממקומה)

ביקסאד, איך האב געפלאצט

[יגעתי ומצאתי]

די ערשטע ארטיקל אינעם קרעטשמע\פארברענגען פארום פון קרעמער יארע עלעוו!!! עס פארלאנגט זיך א באזונדערע אשכול אזוי גרויס ווי בין לאדינ'ס טויט, אויסצופארשן די נושא פון אלע זייטן.

און מזל טוב צום נייעם שר ה3X3X0! אוי אנטשולדיגט, דארפסט נאך לויפן א צעהן טויזנט ביז אהין.

[צום זאך]

[גימעל]

הער אויף קליקו! נישט אין יעדן אשכול דארפסטו אריינמישן ציונות.

[קרעמער]

נאופס, איך כאפ נישט ביקסאד'ס תגובה... באמת נישט

צום זאך'ס בילד מאכט שוין מער סענס (אקעי, דאס איז בלויז א ליגנט)

[צום זאך]

א בילד פון מאמי מאגאזין, "טעגלאש" איז די קאווער סטארי. (נישט אז "טעגלאש" דארף צוקומען צו א באשרייבונג אין 'מאמי' מאגאזין, ס'נאר אז 'מאמי' גלייכט קאנטארווערסיע...)

[ביקסאד]

נאופס, איך כאפ נישט ביקסאד'ס תגובה... באמת נישט

מער ווייניגער קען מען דא נעמען אן אנקעטע אויף יעדן ניק וואוהין ער באלאנגט...

[שאץ מאץ]

קרעמער
וויאזוי האט דער ראפשיצער רב געזאגט? צו זיין א תם מוז מען זיין א חכם....

כאילו דו פארשטייסט נישט ביקסאד'ס תגובה.....

צום עצם אשכול האב איך פיין געלאכט, ס'האט מיר צוריק געטראגן צו די אלטע צייטן.... אוי ווי דרייט מען צוריק די זייגער...

[מר. קליען]

יאפס זעהט אויס אז מהדרין נייע אייזקרים מאכט וואונדער

קרעמער

און פארן נישט שרייבן אפטער

[מידער]

קוקט אויס אז קרעמער האט געהאט א שווערע טאג נעכטן. מ'העט מוזן נעמען ערנסטע שריט צו מאכן פון אים א קרעמעש יעדן טאג באזונדער!

קרעמער מיר בענקן צו די צייטן ווען דיין זייגער איז געלאפן שטייטער, און א באזונדער'ן דאנק קומט זיך פאר די האלאנד'ישע קאפיטאל!

[יואל ווייס]

_________________
"והמדקדקים כותבים בכל יום ארטיקל חדש משום חביבות המצוה

[איזעי]

צום זאך'ס בילד מאכט שוין מער סענס (אקעי, דאס איז בלויז א ליגנט)

יש לפרש שהוא לשיטתו:

באמת וואלט איך דאס געדארפט שרייבן מיט מיין "צום זאך" ניק

אבל יש להקשות ע"ז:

אבער גרויזי האט דאס אויפגעגעסן פאר נאכטמאל

ואולי יש לומר:

ער האט אפילו נישט געמאכט קיין נאך-ברכה

אויב מיינסטו אז מיטן אראפשלינגן צומ זאך האט זיך עס געענדיגט... נאו!

געקאסט א זאפטיגן אויספלאץ, ביל וועט נאכפאלגן...

איבערדעם, אין א נאכפאלגנדע ארטיקל אי"ה

ודו"ק ודי וק"ל.



ווינקל, רש"י טייטש אלילים - ניקסן, מלשון אל, עיי"ש.

[משה קארנפעלד]

וויאזוי ליינט מען דאס? פון אינטן אויף ארויף הערשט א מיספארשטענדעניש, פון אויבן אויף אראפ שטימט עס עפעס נישט און ברעיל קען איך זיכער נישט ליינען.

[קרעמער]

יישר כח קארנפעלד פארן אויפברענגן דעם אשכול, ווייל איך בין טאקע שולדיג דעם פארזעצונג (ער מאנט עס נישט פון מיר, ווייל די הלכה פארלאנגט אוועקצוקוקן פונעם שולדיגן, זינט די ערשטע תגובה האלט זיך "פארזעצונג" אפילו אפ פון באגריסן מיין וועזנהייט, זייענדיג א מדקדק בכלה כחמורה של פנחס בן יאיר אז מען טאר נישט באגריסן דעם לוה, ער זאל נישט שפירן ווי מען מיינט דא צו אפמאנען דאס געלט).

קוקנדיג אויפן זייגער קען א געניט אויג באמערקן אז יעצט איז העט נישט די צייט פון די ערשטע איינטראגע, און יודעי דבר וועלן וויסן צו זאגען אז אזא ארטיקל איז שטארק תלוי בזמן [און טאקע דערפאר נעמען מיר נישט אן קיין פרויען ניקס, ווייל זיי זענען פטור פון מצות עשה שהזמן גרמא]. ולא זו בלבד, נאר אפילו ווען עס וואלט יא געווען יעצט אחר חצות הלילה, איז דאך אבער אינו דומה שונה פרקו נאך א זונטאג'דיגער טאג ווי נאך אן אנדערע טאג, ווייל כשם שאין פרצופיהן כך אין דיעותיהן, קוק אן א מענטש זונטאג און דו קענסט נישט מעיד זיין אויף אים אין א מיטוואך מתיר צו זיין דעם עגונה זיינעם רח"ל, ווייל פשוטו כמשמעו, דאס איז כולי עלמא מודה אז א זונטאג-דיגער פרצוף איז נישט גלייך אפילו קיין משהו צו א מיטוואך-דיקער (הגם איך גלייב נישט אז מען וועט דאס געפונען קליפ און קלאר אין די פוסקים, אבער די אונטערליגנדע סיבה קען זיין ווייל זייערע זונטאג'ס האבן אנדערש אויסגעקוקט. בקיצור נמרץ מסביר צו זיין אין קורצע ווערטער און ארויסברענגן אביסל מער פראקטיש - ווי דער שטייגער פון די היינטיגע מפרשים - קיין פעסטראמי אויף זכר בונדלעך האבן זיי ניעט געהאט פון וואו צו באצאלן, אלזא מיט וואס זאל דער זונטאג אנדערש זיין פונעם מיטוואך?)

צוריק צום ענין - ווי מאשקע פארפירט לעצטנס - וואלט מען געקענט זאגען אז וויבאלד דער ערשטער תגובה אין אשכול איז געשריבן געווארן אין אן אור ליום חמישי אחר חצות הלילה, און אזא מאמענט און מצב וועט זיך האפנטליך נישט מאכן אין די נאנטע צוקונפט, איז אפשר בין איך אינגאנצן פטור פון ממשיך זיין דעם פארזעצונג, ווייל לא ראי זו כראי זו, זי האט נישט געזען און זי האט נישט געזען. למעשה אבער ווייסן מיר אז הכל הולך אחר החתן, ואם הסוף טוב הכלה טוב, בפרט ווען מען שטייט 2 טעג פאר די תיקון ליל שבועות נאכט און 2 און א האלב טעג פאר די דעלקעלעך וואס קומען אראפ אויפן בארג סיני איינגעהילט אין געלע טליתים (מיר האבן דאך נישט קיין צייט זיך פארצוברייטן געהעריג מיט חסידישע ספרים, כאפט מען א שאפערס-רוט מיט א בולעטין און מען זעהט וואס די גראפיקער האבן מחדש געווען לכבוד האי יומא, און פון דארט כאפט מען התפעלות אויפן יום טוב. יא יא, שיין זעהן מיר אויס בעוה"ר היינטיגע צייטן)

איז [כלשון הבאלייכטונגען] וואו האבן מיר געהאלטן? דאכט זיך אז מיר האבן נישט געהאלטן ביי גארנישט. נו, אז מען האלט שוין ביי גארנישט, האלט מען דאך שוין גאר ווייט. ווייל דער גאנצער תכלית פון די ירידה איז דאך נאר צוצוקומען צו גארנישט. און די תכלית פון גארנישט איז צוצוקומען צו גארנישט מיט נישט. אבער גארנישט מיט נישט איז דאך שוין ווייטער ווייט פונעם תכלית, ווייל עס איז דאך שוין ווידער "מיט" עפעס? אבער אויף דעם האבן דאך אלע ספרים פארשידענע תירוצים, יעדער איינער אויף די קשיא וואס ער שטעלט זיך, ממש יכלה הנייר והנאר לא יכלה.

קלערט איר אז אויב מען גייט נאך די גמר, און די גמר פונעם ארטיקל וועט יא האבן א חלות נאך חצות, וועט אנדערש זיין די גאנצע דין און די סברא פונעם תגובה? אמער, מיר ווייסן דאך אז ביי דרבנן זאגט מען יא ברירה, האסטו דאך א ברירה צו ווערן א רב!

שוין, איך הייב שוין אן רעדן צום דבר, און דער כלל גילטעט אז ווי נאר מען הייבט אן רעדן "צום זאך", קומט ... אן און פארפירט. אה, נאך א מזל איך האב מיך דערמאנט פון [נאמען ארויסגענומען צוליב וכו'], ווייל איך בין אים שולדיג א קאמפלימענט ווי פלייסיג ער האט געלערנט אין שוהל, אזש ער האט מיך אפילו נישט באמערקט מרוב התלהבות און קאך. דער פראבלעם איז נאר, אז ער האט געלערנט "מסכת מדות"... סארי מיין גוטער חבר, אבער נישט דאס האט דער טעראפיסט געמיינט ביים הייסן לערנען עניני מדות...

וואס נאך? ווער זאגט אז עס קומט נאך עפעס? נישט יעדע סעודה ענדיגט זיך מיט קאמפאוט, אמאל מוז מען זיין צופרידן מיט קרויט.

[ים רויבער]

דער קרעמער זעהט לעצטענס אויס פארקילט
קוי לאכוי

[יואל ווייס]

קרעמער איך וועל נישט לאנג אויפהאלטן נאר א קורץ ווארט: הכל מודים בקרעמער דבעינן למהוי קמא קמא חוזר וניעור, כדכתיב חדש ימינו כקדם.