ניגונים פון גדולי ישראל און חסידים - ווער ווייסט?

[סטאוו יא פיטא]

ניגון 9 - ווער ווייסט?

א לייכטערע דאס מאל

הייליגן בני יששכר דאכצעך.

ס'הייסט צי זיין דעם בני יששכר'ס ניגון אבער ס'דא ערעורים דערויף וואס צייגן אן אז דער ניגון איז נאך פון די דור פון תלמידי הבעל שם.
י"א ס'פון ר' פנחס'ל קאריצער זי"ע

ומקובל שהביאו אותו להרה"ק בעל הישמח משה זי"ע ומתוך חשיבות הניגון אצלו ביקש שיניחהו לזמרו בימים נוראים והושר אצלו בר"ה על הפיוט "וכל מאמינים " וביוה"ק על הפיוט "אמרו לאלקים".

אין "דער בלאט" די וואך ברענגען זיי פון ר' יושע מעדלאוויטש זז"ג אז דאס איז ר' שמואל גארליצער'ס ניגון.

זאלן זיי זיין געזונט און שטארק.

ר' שמואל האט געברענגט דעם ניגון צים ישמח משה פון גאליציע:

ומקובל שהביאו אותו להרה"ק בעל הישמח משה זי"ע ומתוך חשיבות הניגון אצלו ביקש שיניחהו לזמרו בימים נוראים והושר אצלו בר"ה על הפיוט "וכל מאמינים " וביוה"ק על הפיוט "אמרו לאלקים".

דער ישמח משה האט נישט זיך מתייחס געווען איבער די מקור הניגון, ר' שמואל האט עס געזינגען שבת ביים סעודה אויף וואס דער ישמח משה האט געזאגט אז אזא ניגון לייגט מען אוועק אויף די הייליגע טעג.

יש מייחסים אותו להרה"ק רבי מאיר מפרימשלאן זי"ע.

טוט מיר א גרויסע גענאדע, שטא קיין צד צי דעם

[Who knows]

ניגון 17 - ווער ווייסט?

באקאנטע וועלטס ממקומך, ווער שטייט דערניטער?

נישט ר' יחזקאלי ראטטענבערג?

אז דו זאגסט שוין, כאפ איך מיך טאקע אז עס איז היבש זיין שניט

[סטאוו יא פיטא]

ניגון 16 - ווער ווייסט?

דער הערליכע ווארעמע וואלס, ווער ווייסט ווער דער מחבר דערפון איז?

ר' הערש לייב באקאן?

פיין געקענט

טעות ס'איז רבי איציקל'ס מעליצערס ניגון

גערעכט!
געטראפן ווי ר' שמואל זינגט אריין דעם טאטנס ניגונים

סתם אזוי ווייסן נישט די באקאנס דערפון

יישר כח פארן אינז מעמיד זיין אויפן טעות

[חמרא טבא]

ניגון 17 - ווער ווייסט?

באקאנטע וועלטס ממקומך, ווער שטייט דערניטער?

נישט ר' יחזקאלי ראטטענבערג?

אז דו זאגסט שוין, כאפ איך מיך טאקע אז עס איז היבש זיין שניט

ליגט מיר אין קאפ אז די ניגון איז עלטער ווי אים ער פלעגט עס נאר נוצן פאר גראמען

[יצחק טובי']

ניגון 17 - ווער ווייסט?

באקאנטע וועלטס ממקומך, ווער שטייט דערניטער?

נישט ר' יחזקאלי ראטטענבערג?

אז דו זאגסט שוין, כאפ איך מיך טאקע אז עס איז היבש זיין שניט

ליגט מיר אין קאפ אז די ניגון איז עלטער ווי אים ער פלעגט עס נאר נוצן פאר גראמען

אדרבה, ילמדנו רבינו.

[סטאוו יא פיטא]

ניגון 18 - ווער ווייסט?

היבש א שווערע, וועלטס באקאנטע ושמחת

[Who knows]

ניגון 18 - ווער ווייסט?

היבש א שווערע, וועלטס באקאנטע ושמחת

פונעם אינטערוועלט:
הלחן מופיע במילים "הנה מה טוב" באוסף (ניו יורק 1968), Songs of the Chassidim, ed. Velvel Pasternak, vol. 1 עמ' 49 שיר מס' 59 ("הנה מה טוב 3").

גם בכרטסת של מאיר נוי בספרייה הלאומית מתועד הלחן כ"הנה מה טוב" (עמ' 516 במקבץ הסרוק) ושם מובאת עדות דב צוקר מרח' לה גרדיה 44 משנת 1962 כי את הלחן חיבר הרבי מאלכסנדר בשנת 1929. מהימנות המידע מפוקפקת: אין פרטים על מוסר המידע. אמנם אין עדות כתובה או מוקלטת לקיום הלחן לפני 1929, ועצם המידע המדויק נראה כשאוב ממקור ממשי. מצד שני, אין כל עדות תומכת נוספת למידע זה. כפי שכותב לנו חוקר הזמר החסידי יעקב מזור, הרבי מאלכסנדר באותה שנה היה יצחק מנחם מנדל דנציגר, והוא לא חי בארץ (נספה כעבור זמן בשואה), רבני השושלת מאלכסנדר לא היו ידועים כמחברי ניגונים, ובעיקר בחוגים חסידיים הלחן נחשב ל"וועלטס ניגון" (עממי חסידי; בחר הביטוי המתאים לכם) קדום, לאמור ניגון אשר מוכר, והיה מוכר, לכל השושלות ואינו מיוחס לשושלת ספציפית. תמיכה לכך אפשר למצא בעצם העובדה כי שרו אותו גם לא חסידים, וגם בחוגים ציוניים דתיים ואף חילוניים.

[סטאוו יא פיטא]

ניגון 18 - ווער ווייסט?

היבש א שווערע, וועלטס באקאנטע ושמחת

פונעם אינטערוועלט:
הלחן מופיע במילים "הנה מה טוב" באוסף (ניו יורק 1968), Songs of the Chassidim, ed. Velvel Pasternak, vol. 1 עמ' 49 שיר מס' 59 ("הנה מה טוב 3").

גם בכרטסת של מאיר נוי בספרייה הלאומית מתועד הלחן כ"הנה מה טוב" (עמ' 516 במקבץ הסרוק) ושם מובאת עדות דב צוקר מרח' לה גרדיה 44 משנת 1962 כי את הלחן חיבר הרבי מאלכסנדר בשנת 1929. מהימנות המידע מפוקפקת: אין פרטים על מוסר המידע. אמנם אין עדות כתובה או מוקלטת לקיום הלחן לפני 1929, ועצם המידע המדויק נראה כשאוב ממקור ממשי. מצד שני, אין כל עדות תומכת נוספת למידע זה. כפי שכותב לנו חוקר הזמר החסידי יעקב מזור, הרבי מאלכסנדר באותה שנה היה יצחק מנחם מנדל דנציגר, והוא לא חי בארץ (נספה כעבור זמן בשואה), רבני השושלת מאלכסנדר לא היו ידועים כמחברי ניגונים, ובעיקר בחוגים חסידיים הלחן נחשב ל"וועלטס ניגון" (עממי חסידי; בחר הביטוי המתאים לכם) קדום, לאמור ניגון אשר מוכר, והיה מוכר, לכל השושלות ואינו מיוחס לשושלת ספציפית. תמיכה לכך אפשר למצא בעצם העובדה כי שרו אותו גם לא חסידים, וגם בחוגים ציוניים דתיים ואף חילוניים.

דער עקדת יצחק הי"ד האט נישט געמאכט דעם ניגון!
אבער ביזט גאנץ נאנט

[סטאוו יא פיטא]

ניגון 18 - ווער ווייסט?

היבש א שווערע, וועלטס באקאנטע ושמחת

ענליך צי וואס who knows האט געברענגט פונעם געוועב, דער מחבר איז דער מלחין המשובח לבית אלכסנדר הרה"ח ר' געציל זיידה הי"ד

ער האט עס טאקע מחבר געווען אויף די ווערטער הנה מה טוב

[סטאוו יא פיטא]

ניגון 19 - ווער ווייסט?

א גרינגערע, און מיט דעם העמיר מסיים זיין פאר היינט

[חמרא טבא]

נישט ר' יחזקאלי ראטטענבערג?

אז דו זאגסט שוין, כאפ איך מיך טאקע אז עס איז היבש זיין שניט

ליגט מיר אין קאפ אז די ניגון איז עלטער ווי אים ער פלעגט עס נאר נוצן פאר גראמען

אדרבה, ילמדנו רבינו.

למעשה זאגן די חברה אז ס'איז יא זיינס

[דוד משה]

ניגון 19 - ווער ווייסט?

א גרינגערע, און מיט דעם העמיר מסיים זיין פאר היינט

מודזיץ? (אזוי האב איך געהערט אין די יוגנט).

אז מען רעדט שוין פון אן אויסגעדראשענע ניגון (אין מיין סביבה), אפשר ווייסטו ווער איז דער מחבר פון דעם מערסט אויסגעדראשענע ניגון וואס כלל ישראל פארמאגט?

[סטאוו יא פיטא]

ניגון 19 - ווער ווייסט?

א גרינגערע, און מיט דעם העמיר מסיים זיין פאר היינט

מודזיץ? (אזוי האב איך געהערט אין די יוגנט).

יא, גיי ווייטער, ווער פון מאדזשיץ?...

אז מען רעדט שוין פון אן אויסגעדראשענע ניגון (אין מיין סביבה), אפשר ווייסטו ווער איז דער מחבר פון דעם מערסט אויסגעדראשענע ניגון וואס כלל ישראל פארמאגט?

איני יודע (און כנראה אז קיינער פראבירט נישט צי קלעימען דעם ניגון...)

[יוסף פריעדמאן]

ניגון 19 - ווער ווייסט?

א גרינגערע, און מיט דעם העמיר מסיים זיין פאר היינט

מודזיץ? (אזוי האב איך געהערט אין די יוגנט).

יא, גיי ווייטער, ווער פון מאדזשיץ?...

וואלעכעל פון בעל אמרי אש זצ"ל.
ר' בן ציון פלעגט זינגען אפט אויף אתקינו סעודתא - מלו"מ.

[הלבלר בקולמסו]

אז מען רעדט שוין פון אן אויסגעדראשענע ניגון (אין מיין סביבה), אפשר ווייסטו ווער איז דער מחבר פון דעם מערסט אויסגעדראשענע ניגון וואס כלל ישראל פארמאגט?

קיינמאל נישט געכאפט אז ידיד נפש, איז אזא שיינער טאנץ ניגון...

[סטאוו יא פיטא]

ניגון 19 - ווער ווייסט?

א גרינגערע, און מיט דעם העמיר מסיים זיין פאר היינט

מודזיץ? (אזוי האב איך געהערט אין די יוגנט).

יא, גיי ווייטער, ווער פון מאדזשיץ?...

וואלעכעל פון בעל אמרי אש זצ"ל.
ר' בן ציון פלעגט זינגען אפט אויף אתקינו סעודתא - מלו"מ.

דער וועלטס ניגון האט דער אמרי אש מחבר געווען אויף מכלכל חיים תשט"ז

[farshlufen]

ס'דא נאך א מאדזשיצער ניגון מיט זייער אן ענדליכער פאל, נאר ס'איז א וואונדער ווייט וייט אט דער ניגון איז צושפרייט, צווישן קרייזן וואס ווייסן קוים פון מאדזשיץ צו זאגן.

נאר ר' סטאוו, א בעסערע רעקארדירונג האסטו נישט?

[סטאוו יא פיטא]

ס'דא נאך א מאדזשיצער ניגון מיט זייער אן ענדליכער פאל, נאר ס'איז א וואונדער ווייט וייט אט דער ניגון איז צושפרייט, צווישן קרייזן וואס ווייסן קוים פון מאדזשיץ צו זאגן.

מיינסט דאס? (דא נאך אפאר ניגונים וואס האבן ענליכקייטן)

נאר ר' סטאוו, א בעסערע רעקארדירונג האסטו נישט?

דא איז א בעסערע רעקארידרונג
פון ר' בנציון'ס מלוה מלכה אלבום
(כ'האב געלייגט יענעם ווייל כ'האב זיך פינקט אנגעטראפן אין יענעם, בכלל פאר די חידה איז בעסער צי לייגן א אומבאקאנטע ריקארדינג ווי איידער א גוטע רעקארדירונג וואס פירט גרינגער צים ענטפער...)

[farshlufen]

מיינסט דאס?

געוויס.

[סטאוו יא פיטא]

ניגון 20 - ווער ווייסט?

גאר באקאנטע וועלטס וואלס, נו ווער ווייסט ווער דער מחבר דערפון איז?

[און שוין!]

ניגון 20 - ווער ווייסט?

גאר באקאנטע וועלטס וואלס, נו ווער ווייסט ווער דער מחבר דערפון איז?

א ווערצבערגער ניגון?

[סטאוו יא פיטא]

ניגון 20 - ווער ווייסט?

גאר באקאנטע וועלטס וואלס, נו ווער ווייסט ווער דער מחבר דערפון איז?

א ווערצבערגער ניגון?

נאופ
גאר ווייט....

[פליטה גדולה]

ניגון 20 - ווער ווייסט?

גאר באקאנטע וועלטס וואלס, נו ווער ווייסט ווער דער מחבר דערפון איז?

הרה"ח ר' עזריאל דוד פסטג ז"ל הי"ד מחסידי מודזיץ.

[סטאוו יא פיטא]

ניגון 20 - ווער ווייסט?

גאר באקאנטע וועלטס וואלס, נו ווער ווייסט ווער דער מחבר דערפון איז?

הרה"ח ר' עזריאל דוד פסטג ז"ל הי"ד מחסידי מודזיץ.

נעעע... פארוואס מיינסטו אזוי?

[פליטה גדולה]

ניגון 20 - ווער ווייסט?

גאר באקאנטע וועלטס וואלס, נו ווער ווייסט ווער דער מחבר דערפון איז?

הרה"ח ר' עזריאל דוד פסטג ז"ל הי"ד מחסידי מודזיץ.

נעעע... פארוואס מיינסטו אזוי?

איך האב בטעות מגיב געווען אויף א אנדערע ניגון.