"אויבן" נעבען די " אויווען"

[אנדי פעטיט]

דויט ווי איך האב געלערנט אין חדר:

אויבן = ארויף ציער

אויווען = ווי מען באקט חלות און מצות וכדומה

1)איז דאס גערעכט?

2) איך האב אלעמאל געוואוסט אז מען ניצט נישט קיין "ב" פאר די "וו" סאונד אין אידיש, וואס איז דא אנדערש?

[אלעקסיי]

1) יא ס'איז גערעכט
2) מקום דלא אפשר שאני

[לחיים ולברכה]

ס'איז נישט אנדערש. אויבן = ארויף ציער, קומט מיט א בל. - אויבלן. מ'זאגט נאר אנעם דגש ווייל מ'פארמישט זיך מיט אויווען.

יבא יונה און זיך טענה'ן מיט מיר. אזוי האבעך מקבל געווען.

[אלעקסיי]

מ'זאגט אנעם דגש "כדי" מען זאל זיך פארמישען?

[מיללער]

אנדי,
ס'איז אן אינטערעסאנטער באמערקונג, נאכמער באלערנד איז דער כלל איז אין אידיש נוצט מען נישט דעם ב' אנעם פינטל, פארשטייט זיך אז דער כ' און ת' אויך נישט ווייל דער דגוש איז א לשה"ק'דיגער באגריף, פונקט אזוי וואו דער ח' ווערט נישט באנוצט עמטליך אויף אידיש ("חריין" באלאנגט טאקע כאריין).

אלעקס,
אויף נומער 2) קלערסטו אדער דו ווייסט פאר א פאקט?

לחיים,
קוקט אויס זייער א אננעמבארע פשט, איך קען געוויסע מענטשן וועלכע דרוקן טאקע יא דעם דגוש ביים זאגן אויבן, אזוי ווי אויבערשטע אדער אייבירשטער, וזה לך האות ומשם ראי' לדבריך ודו"ק.

[לחיים ולברכה]

אלעקסיי, דו שרייבסט כדי "כדי" דו זאלסט האבן וואס צו פרעגן?

יאך האב געשריבן "ווייל". דאס איז א נתינת טעם כידוע ליו"ח.

[cano]

ווווווווואאאאאאאאס?

מען ניצט נישט דעם "ח" אין די אידישע שפראך?

די האסט שוין א מאל געהערט פון די היימישע קרעטשמע ?

די מערסטע תגיבות באשטייען פון חחחחחחחחחח אדער חאחאחאח

דזשאסט קידינק וועא"מ

[מיללער]

לאמיתת הדבר ברויך מען ערווענען אז דער געפינטעלטער פ' (P) ווערט יא גענוצט אויף אידיש, אבער דער אמת'ער וועג מבחין צו זיין צווישן דעם פ' מיט אדער אן דעם פינטל, איז דורכ'ן אויסשפרייטן א דאך העכער דעם פ' ווי מ'זעהט נאך אין די אידישיסטישע ליטעראטור, ווין איך בין געווען אין חדר האבן נאך די שיין-שרייבן ביכער אויך פארמאגט דעם פ' מיט'ן דאך (וויאזוי זאגט מען דאס?)

איך האף נאך מיט כליון (עטוואס ווייניגער ווי מליון) אויגן אז דער רבי זזגא"ש וועט מאיר זיין עינינו בהענין להבין ולהשכיל.

[בני היכלא]

[מיללער]

רבי,
ווי נוצט מען דעם כ"ף הדגוש אויף אידיש?

[בני היכלא]

וואס פאלט אייך ביי אז מ'נוצט?

[מיללער]

וואס פאלט אייך ביי אז מ'נוצט?

הא לך לשונך בתוגבתך הקודמת, אולי היה כשגגה היוצאה מלפני הרבי:

אויסער ביי דעם ח-כ איז שוין נישט אזוי קלאר דער מצב, ווייל מ'נוצט יא א "דגוש" ורפה אות כ' אנשטאט ח'

[בני היכלא]

[מיללער]

מ'סארי, איך האב געוואוסט אז דער רבי האט נישט קיין טעות געהאט חלילה, נאר יאך האט נישט פארשטאנען דבריו הגדולים.

[בני היכלא]

[מיללער]

כ'האדיר א גוטע נאכט, קיין פראבלעם, ווי אר אלוועיס רעדי טו ליסטען ענד ריעד.

[אידיש]

אויבן = ארויף ציער

נישטא קיין "ארויף ציער". מן-הסתם האסטו געמיינט "ארויפצו".

ס'דערמאנט מיך: איינער האט געשריבן "ליציאה". ביז איך האב געכאפט וואס ער האט געמיינט... "לו יצוייר".

[מיללער]

ברוך הבא הרב אידיש, פון ווי קומט א איד מ'האמיר שוין לאנג נישט געהערט פון אייך, זאגט נאר, חוץ ארויף-ציער (וואס, שרויפן-ציער?....) איז אלעס אל-רייט דא אונעם אשכול?

וויאזוי הייסט דער דאך פונעם פ' אויף אידיש, איז גער מקור פונעם ווארט "אויבן" מיט א ב' הדגוש, פארוואס פונקט די ווארט איז נשתרבב געווארן צום משמעות פון א וו', וויאזוי איז ריכטיג "חריין" אדער "כריין"?

[אנדי פעטיט]

אז אידיש אליינס קומט זאגען ווי אזוי מען שרייבט מוז איך מיך בייגען פאר אים.

[אידיש]

מילער: לגבי דעם דעכל העכערן פ' - דעם אמת געזאגט? איך ווייס נישט. ווער מאכט עס, עניוועי, א פאר יידישיסטעלעך דארט? מ'זאגט, זיי זענען אבסעסיוו מיט זייערע פינטעלעך און פאסיקלעך... אויב דו ווילסט שטארק וויסן, וועל איך פרובירן געוואויער ווערן.
לגבי אויבן - יא, איך גלייב ס'איז מיט א ב' דגושה, כאטש כ'ווייס נישט אויף זיכער. פארוואס פונקט דאס האט זיך פארטוישט מיט אויוון? א גוטע קשיא. אפשר טאקע ווייל ס'איז דא א ווארט ווי אויוון. קענסט דאך די מעשה וואס ר' יאנקעלע דערציילט וועגן דעם עם-הארץ וואס האט געזאגט "שובר אויוון" - יא?
כריין איז ריכטיג.

[אנדי פעטיט]

וואס איז די מעשה מיט די עם הארץ? פארצייל ביטע.

[אידיש]

נע, כ'ווייס אליין נישט. פארגעסן.

[אידיש]

לגבי כריין, מאכט זיך אזא מעשה: כ'האב זיך פונקט איצט אנגעשטויסן אין דעם פאלגנדן. נישט קיין שלעכט לידל:
http://www.cs.engr.uky.edu/~raphael/yid ... rg.lid.gif

[מיללער]

יישר-כח הרב אידיש פאר די קלאריפיקאציע, דער לידל איז אויך נישט שלעכט כלשונך, דער כריין מיטן רעטעך, כ'בעטעך.

[ערנסטער]

לגבי כריין, מאכט זיך אזא מעשה: כ'האב זיך פונקט איצט אנגעשטויסן אין דעם פאלגנדן. נישט קיין שלעכט לידל:
http://www.cs.engr.uky.edu/~raphael/yid ... rg.lid.gif

ס'האט מיר דאס לידל שטארק געפעלן געווארן. א שיינעם שכו"ח!