אידישע וועלט פארומס

ר' שמחה, איך דענק נישט צי דער 'עצם' חיבור האט אויך געהאט הגהות והערות, אבער איך האב זיך בעיקר באצויגן צום 'מבוא' דארט. דער מבוא איז בעארבעט און מעוטר מיט הגהות והערות, ווי די היינטיגע סטיל.

מן המיצר קראתי... וענני במרחב... יא, איז וואס האב איך נאר געוואלט זאגן? אה כ'דערמאן זיך שוין. כליפ... כליפ... קיין בעלזער רב האמיר שוין נישט, קיין צדיקים אזוי ווי אמאל פארמאגן מיר שוין נישט, קיין געלט אויך נישט, און דער א.ג. פרייהייט פון וואשינגטאנ'ס חלומות איז שוין ליידער אט אט אויך צעבלאזן געווארן...

בכל קודש לא תגע ואל המקדש לא תבוא, פרעג זיך זארעך אזוי תמיה'דיג. ער פארהייבט זיך די אלטע אפגעשימלטע פארהארטעוועטע גרויע אויגן ברעמען, וועלכע זענען זיך שוין ווילד צעוואקסן איבער זיינע זע קראפטן, נעמליך ער האט זיי דאך שוין פאר לאנגע לאנגע וויילע זיי נישט געניצט. איר פרעגט פארוואס? הא... הא... ער פרעגט...

הננו בא אליך בעב הענן... רבותי, ס'איז צרות אויף דער וועלט! איך האלט דאס שוין נישט אויס. ס'האלט שוין אן אויפן האריזאנט א שלשת ימי העננים (אפילה). שוין דריי טאג בזה אחר זה וואס דיקע געשיכטע עננים באדעקן מיין קעפעלע, און כ'ווייס מיך נישט וואו אהין צוטון. העלפט א צעריקטן צעבראכענעם אידעלע. גיבט אים עפעס...

הרב מביקסאד, אייער הערה: "א גרויס טייל חסידישע אידן האבן דערינען א שרעקליכן אירטוהם", איז מיר א חידוש עצום. קיינמאל נישט געהערט דערפון. און אדרבה, עס וואלט מיר געווען א פארגעניגן צו הערן מער פרטים איבער די פאלעמיק דערפון, ופתח לנו שערי אוצרך הטוב. לויט וויפיל איך ווייס, איז דער 'ארגינאלער'...

אפסס.... איך האב פרובירט צו צולייגן עפעס צו מיין פריערדיגע תגובה און גיבט א קוק. איך האב ממש בארירט אייער פראגע. איך האב געליינט די ערשטע הוצאה. * תיקון טעות: איך בין נישט זיכער צו ער גיסט דארט זיין כעס אויף ר' שאול'ן, אדער אויף ר' שאול'ס פאטער ר' ארי' לייב, וועלכער איז אויך געווען רב אין אמסטערדאם....

ר' שמחה, איך האב שוין דעם ספר געליינט. לדעתי איז דאס נישט קאמפעטענט. עוד אשיב לזה. ער שרייבט דארט אויך בתוך דבריו, אז נאך זיין חתונה האט ער משקיע געווען אסאך געלט אין מסחר (כ'דענק נישט צו דער נדן), און שפעטער ווען ער האט דאס אנגעזעצט איז ער וואכן געווען אין א מ"ש און נישט געקענט לערנען און דאוו...

הרב מביקסאד, 'בנוהג שבעולם' ווען א מענטש זאגט עפעס א מיינונג אין א נושא און דערויף קומט א צווייטער און שמייסט אריין אין אים, ווערט דער געטראפענער באליידיגט און הויבט אן צוריק צו שמייסן אחת למעלה ושבע למטה. דאס איז 'בנוהג שבעולם' הווירקלעכאלי. אבער, לא יעשה כן במקומינו! גאר אנדערשט איז דער איז דער 'ב...

יישר כח ר' שמחה און ר' פארשלאפן, מיר האבן שוין ב"ה נאכגעקוקט דעם מזרחי, און יא ער פרעגט טאקע ממש דאס אויפן רמב"ן (ער טיילט שוין אזוי באגב צו א פארציע פארן אבן עזרא אויך, וועלכע וויל אויך עפעס אננעמען ווי דער רמב"ן). די קשיא בלייבט קשיא, לעת עתה. (אין חדר פלעגט מען אין אזא פאל זאגן: ב&...

שכוח הער מילער פאר די אויפנאמע און באגריסונג. אבער לאמיך דיר עפעס זאגן בנוגע זיינע ספרים. איינע פון מיינע צעגערנישן איבער דעם אשכול, וועלכע האט מיר אריינגעווארפן אין פארשלעפטקייט, איז טאקע געווען דער פראבלעם פון זיינע ספרים. א חלק ניכר פון זיינע ספרים זענען כידוע געצילט איבער די ביטערע מחלוקה פונעם ...

שוין א לענגערע צייט וואס איך ריכט מיך צו עפענען אן אשכול איבער ר' יעקב עמדינ'ס ספרים און זיין בית הדפוס. אין אמת'ן אריין איז דא אזויפיל צו רעדן דערוועגן, סיי איבער זיינע צענדליגע ספרים און סיי איבער זיין בית הדפוס, אז איך ווייס גאר נישט וואו אנצוהייבן און וואו צו ענדיגן. עס ליגט מיר אין זכרון צענדלי...

פאליטישער קאלום: ווען אן אויסדריק ווערט פארפולקאמט דורך: זארעכפעפער ווען לייכטזיניגע פערזאנען לאזן צומאל פאלן ווערטער אין א קאמפלעמענטאריש פורמאט, געצילט צו א געוויסן מאן-דהוא, איז קלאר פאר ביידע צדדים אז די ווערטער זענען בלויז אין א פארום פון 'גוזמא קא-נקיט' אדער אפילו וויינגער פון דעם. מיט די צייט...

ר' זאנוויל און ר' גד, באמת איני כדאי להכניס ראשי שני ההרים האלו, און דעריבער וועל איך טאקע נישט אריינרעדן. אבער, פון אייך ר' זאנוויל וואלט איך גראדע יא געוואלט א שטיקל ביאור אויף דיזע ווערטער אייערע וואס איר שרייבט: ווי אויך זע איך נישט פון ווי עס נעמט זיך צו זאגן אז די זוהר מיינט דוקא א קהלה. קודם,...

פעוואליע... פעוואליע... דא ווערט געמישט ארום א דריי-פיר נושאים בהעלם אחת. 1 – צי דער זוהר הקדוש רעדט בכלל פון אזא סארט פאסירונג ווי עס איז פארגעקומען ביי די קדושי במומביי הי"ד. טייל מקובלים האלטן אז ס'שטייט דארט פיל מער ווי מ'זעמער, און ס'איז קלאר מרומז דערין די פרשה. ווייטער אנדערע האלטן אז לא...

ר' שמחה, איר זענט נאך דא? אזוי ווי עס איז אין די היינטיגע פרשה, וועל איך בשייכות צו די תגובה אייערע מעתיק זיין נאך א שטיקל רמב"ן. בן אוני - בן צערי. בנימין, נראה בעיני לפי שהוא לבדו נולד בארץ כנען שהוא בנגב, כשאדם בא מארם נהרים, כמו שאמר בנגב בארץ כנען (במדבר לג מ), הלוך ונסוע הנגבה (לעיל יב ט)...

מי שטרח, און געשריבן אן ארטיקל כמו שצריך, פרעג איך זיך צו מיר און וואס זאגט זארעך? הארך א גוטן פריינד, וועלכער וואוינט שוין אין די קרעטשמע נישט פון היינט, און האט זיך שוין מיט אסאך סחורה אנגעליינט. איר פרעגט וואס זאג איך? איר פרעגט צו איך קען דיך? און איר האט זיך אפילו קובע ניק געווען "קענסט מי...

ראמני, יישר כח פאר דיין אויפקלערונג. איך האב באמת הנאה געהאט. * סתם אזוי, דאט קאם און יאנאש, פון אייערע סטעיטמעינטס וואס איר לאזט פאלן, קוקט אויס ווי איר זענט ממש צדיקים בעלי מדריגה. אזעלכע און ענדליכע דיבורים זאגט מען דאך נאך פון צדיקי אמת ממש, וועלכע זענען געווען גרייט אדורך צו גיין דאס ארגסטע ווא...

דער אויסדריק קומט ווארשיינליך פון איינעם וואס האט נאך נישט הנאה געהאט דערפון. פאר איינעם וואס האט נאך נישט מיטגעמאכט די סיטואציע פון זיין אין א ווילד פרעמד מקום, ווי מ'זעט נישט קיין אידישע צורה פאר די אויגן, וועט אין זיין לעבן נישט פארשטיין דער אויפטוה פון אזא סארט אנטשטאלט. ס'אשאד און איבעריג אויף ...

נו, אז היינטיגע וואך איז די אושפיזין פון דעם 'קטונתי', און צו דערצו איז דאך א וואל סעזאן אויך, איז דאך נישט מער ווי רעכט ארויפצוברענגען דעם ארטקיל און א שמייכל טוהן אויף די פאריעריגע שניי... * וואס שייך איבער די היי יעריגער וואלן, איז דאך באמת נישט דא וואס מוסיף צו זיין. איך בין דאך ווי באקאנט א ניי...

ויחד זארעך, זאגן זיי צוויי פשטים אינעם 'ויחד'. איינס, עס האט אים געשטאכן. דבר אחר, ער האט זיך געפרייט. האב איך געזען אין די אונטערשטע (משום קפידת בעלז) מפרשים, זענען זיי דאס מסביר אזוי: ליינענדיג דעם ארטיקל, האט דער זארעך געטראכט צו זיך כזה: אויב איז דער שאץ מאץ אן אפגעמאלעטער אין דעם ענין און ער אי...

קאלטס און ווארעמס, זייער אמת'דיגע אידישע דיבורים. יישר כח. לויט די רמזים פון זוהר, מיט וועלכע מיר זענען באשאנקען געווארן די לעצטעריגע פאר יארן, וואלטן מיר שוין לאנג געדארפט האלטן נאך די גאולה. נאך מער, עס זענען געווען צדיקים אמתיים וועלכע האבן געגעבן פיל מער דעטאלירטע דאטומ'ס ווי אט דער אויבנדערמאנט...

ואתך הסליחה. נו נאדער דעם אשכול

וראה שם מה שכתוב בני היכלא ותגובתי משם ולהלאה.

מרוב זקנותו, שכח זה זקן שקנה חכמה, שכבר דברנו מנושא זו באשכול המצויין כאן עיי"ש ותמצא נחת.

ס'הייסט וויאזוי? רבי משולם זוסיא אויערבאך

א ווארט וואס כ'האב געזען בימי ינקותא פון ר' יהודא אסאד, אין ספר דברי מהרי"א על התורה. דאס ווארט איז זייער אן אינטערסאנט ווארט און א חידוש נפלא, און איך וואלט געוואלט הערן דערויף א ביאור מחכמי ותושבי הקרעטשמע. קאפיטל לג פסוק ה וישא את עיניו וירא את הנשים ואת הילדים ויאמר מי אלה לך. ויאמר הילדים ...