אידישע וועלט פארומס

יאסל אהא נחמתני, איך האב ח"ו נישט געטראכט אז מ'איז משקר ביודעין ממש, ס'איז מיר נאר געווען א פלא וויאזוי מ'קען שרייבן ... רח"ל. נאכ'ן הערן די נייע גילוים און פאקטן, אבער אז דו זאגסט אז מ'קען זיך טענה'ן דערין, ווייס איך שוין נישט, נישט אז איך ווייס אז ס'יא געווען די צוויי ווערטער דארט, איך ב...

ס' נורא נוראות די גילוים מיט די זיופים מיט די אמת מיט די שקר, טראץ אלע אנגעהאלטקיינט, ווען נישט ס'חודש אדר, וואלט איך געפרעגט א שאלה אויב מ'מעג לאכן פאר התעוררות.

מילער
זעט אויס שטעיתי, בד"ץ זאגט אז ס'איז בן ר' שלום, ואין אחרי בית דין כלום...
וועגן די קינדער איז בעסער אז מ'רעדט נישט דא.

מילער דער רבי דערמאנט דעם נאמען ריקל ריזל אין א בריוו אדער אין דברי יואל מכתבים אדער אין אגרות מהרי"ט. שישא יישר כח פאר די פרישע אינפארמאציע, בנוגע די משפחה נאמען, אפילו מ'זאל אננעמען אז מ'קען נישט טוישן נעמען בעלמא דקשוט, [מ'דארף עס נאך מברר זיין, אבער אפילו את"ל] קענען מיר אבער פארט א טו...

שישא קודם א הארציגן ברוך הבא, אז מ'לעבט דערלעבט מען! אדאנק אייך, איז די תולדות משפחת טעטש, געקומען צו א זעלטענע שלימות דא ביי אונז אויף אידישע וועלט. אין בריוו פון מרן הדר"י שרייבט ער אויף די מיידל, יתומה שכולה וגלמודה, ס'האט מיר באנומען די ווערטער, איך האב נישט געוואוסט אז ס'גאר געווען א קיילע...

מילער
דער ר' יואל איז געווען א שפירא, דער בריוו האב איך געזען ביי ביגלאייזן אין א קונטרס. אגב אין אגרות מהרי"ט איז דא א בריוו צו ר' יואל אשכנזי איז דארט אויך דא א גריס פאר אים דאכט זיך דארט שטייט אויך בן אחותי.

יאסל.
זיי צו מקרב זיין, וועסט דארפן מאכן א באזוך אין נאסא.

יאסל ר' אהרן טייטלבוים איז געווען א רעכטער אייניקל פון ר' שמואל גארליצער, זיין טאטע ר' לייבוש פון אוהעל איז געווען א זון פון ר' שמואל גארליצער, ר' אהרן איז געבוירן ווען זיין טאטע איז אלט געווען 53 יאר!, דער אויבנדערמאנטער ר' נתן טייטלבוים-גאלדבערג, איז געווען א זון פון ר' אלי' פון אוהעל ער איז געווע...

ער איז געווען מער מאדערן, ס'דא פון אים קינדער דער רבי שרייבט אויף אים בן אחותי

יאסל קיינער כאפט נישט ס'דא גענוג. ליאון איז א שטאט אין פראנקרייך ריכטיג. דער ר' ישעי' איז געווען דארט רב אין קהל עדת ישורון, ער האט געמאכט א ספר חזון ישעיה. ער איז געווען כמו שאמרתי לך אן איידעם ביי ר' יעקב שמשון בן ר' חיים. ר' מאיר איז א איד אין וויליאמסבורג, ווער ס'וואוינט אין וויליאמסבורג דארף אי...

אונזער נייער חבר הרב שישא, אויך א ידיד נאמן לבית טעטש, וואס ווארט נאך אויף רשות כתיבה, האט מיר פארענטפרט ביידע שאלות אין אישי. ר' אלי' בצאלאל האט נישט געהאט א טאכטער. און דער ר' אברהם האלבערשטאם רודניקער רב'ס זון, איז טאקע געווען א איידעם ביי ר' חיים פון טעטש. און דער רודניקער רבי פון לאס אנדזשעלעס ...

איך האב געהערט אמאל אז דער זון וואס איז אוועק האט געהייסן משה. ס'איז אזאך וואס מ'קען נאך היינט וויסן, ווייל די כפי השמועה איז דא די מאטריקל ביכער פון סיגוט נאך בנמצא. דער ר' יואל ט"ב פון וועם מ'רעדט האט דער פעטער ז"ל פארארבעט וועלטן ער זאל אהערקומען פון ארץ ישראל קיין אמעריקא, כאטש וואס פא...

יאסל זיכער א טעות! דער דריטער ברודער איז ר' יעקב שמשון [נאכ'ן זיידן פון שפיטיווקע], ער האט געהאט א שטיבל אין מונקאטש און האט נעבעך נישט איבערגעלעבט, זיין טאכטער איז די ליאנער רביצין מרת גאלד ע"ה. און איר איידעם איז ר' מאיר טייטלבוים, איך ווייס דאך אז מיללער וועט גראד פרעגן אויב ס'איז מגזע הישמח...

מילער

אינטעליגענט וויל וויסן מיט א קלארקייט אז ער איז א קראי, למעשה שרייבט נישט דער אבן עזרא די ווארט אויף אים.
די דאאט וועבסייט. האט דאך אויך נישט קיין מקור אויף אים פון ערגעץ אנדערש. נאר דאס איז א דבר המובן מאיליו

א דרשן פאר די המון... און אן ערליכער וואס גלייבט אין חז"ל? ער לייקנט דאך אין תורה שבעל פה, ער זאגט דאך עין תחת עין אנדערש ווי די גמרא. ער טענה'ט נאך מיט רב סעדיה גאון דערוועגן.. מ'רעדט דאך דא פון אן אפיקורוס, וואס זאגט פשטים אין פסוק, און ליקנט אין חז"ל, נו צו וועלכע כת טוט ער געהערן? איז ...

ר' דוד דער עטשעדער רב, האט זיך אמאל געווערטלט מיט סאטמאר רבין דער בעל דברי יואל, אז ער איז דארף באמת זיין סיגוטער רב, זייענדיג בכור בן בכור.

אינטעליגענט.
דו זעסט דען נישט פון בן זוטא'ס פירושים אז זיי זענען באבסקע טייטשן אין פסוק היפך דברי אלקים חיים של חז"ל, וועלכע איד האט דאס געטון אויב נישט א קראי? דאס איז א דבר המובן מאיליו. וועגן דעם רופט מען זיי דאך קראים, ווייל זיי האבן נאר אנגענומען מקרא, און אויך לויט זייער פארדרייטע מיינונג.

יאסל און מילער
יישר

יאסל, זיי זענען געקומען נאכ'ן קריג, פון מענדל איז גארנישט דא, אבער זלמן ליב האט א פיינע ערליכע שטוב, זלמן ליב האט זיך געדרייט ביים רבין זי"ע בעל דר"י, ער האט געהאט א גראסערי אויף קליימער.

מילער ר' מאיר טייטלבוים דער רב פון טעשין איז געווען א זון ר' חיים א דיין אין קראקא, בן ר' יוסף אב"ד ניעפאלומיץ, א זון פון ר' שמואל גארליצער. איך געדענק נישט אויב מ'האט שוין דערמאנט דא, אז ר' חיים טעטשער האט זיך משדך געווען מיט זיין ברודער, זיין זון ר' פנחס יוסף איז געווען אן איידעם ביים פעטער ר...

פארגעסן צו ענטפערן וועגן מיטמאכענישן.
געמיינט האב איך פונ'ם קריג, ער איז געווען אין אוקריינא און געארבעט עבודת משא המפרכות את הגוף, און די ווייב און קינדער נעבעך אין אוישוויץ השם ינקום דמם

מילער איך האב אריינגעהאקט אין אייך בטעות זייט מיר מוחל. מיין תגובה האט זיך באצויגן צו יאסל'ס ווערטער. ר' משה האט מען געברענגט צוריק קיין טעטש און ער ליגט אין זעלבן אוהל פון טאטן ר' אלי' בצלאל. ר' ישעי' גאלד'ס רעבעצין, איז א שוועסטער מיט ר' משה טעטשער'ס פאטער. יא דאס איז דער ר' אליעזר דוד, פון קעמפ.....

מיר ווייסן. דער רבי זי"ע איז געווען פארמישט דארט, מ'האט פארהאנדלט אז ער זאל אויסהאלטן ר' חיים'ל, און דערנאך איז געווען רוגזות וכו'.אבער ר' חיימ'ל איז געווען א רבי דארט פאר די סיגוטע אידן סיי ווי סיי. אגב, האב איך געזען שרייבן אז דער איידעם דער טרעסיפער רב האט מען קודם געוואלט ער זאל איבערנעמען,...

יאסל
יא

שאץ מאץ
אין אנדערע ווערטער זאגסטו/זאגט יענער, אין חכמה בנשים אלא בפלך.

הרב מילער, גערעכט איך האב מיך געאיילט און געשריבן בקיצור וה' הטוב יסלח וכו'. ר' מאיר גרינוואלד איז נישט געווען אן איידעם פון ר' אלי' בצלאל נאר פון ר' משה טייטלבוים רב פון טעטש וואס האט געהאט ממלא מקום געווען דעם פאטער ר' אלי' בצלאל, ר' משה איז געווען זייער שוואך און זייענדיג אין איטאליע אויף אפרוה א...

זיין זון ר' משה דערנאך האט איבערגענומען דער איידעם, ר' מאיר גרינוואלד א זון פון אונגווארער רב ר' אברהם יוסף, ער האט איבערגענומען אנשטאט ר' חיים טעטשער, ווייל אזוי האט די טאכטער פון ר' משה די יתומה און די אלמנה געהאט א פארזארגער, עס איז געווען א איינגעפירטע זאך, אז א רב'ס א טאכטער זאל באקומען א רבנות...