אידישע וועלט פארומס

איך האב אויבן געשריבן: מערב איז פון אונטן (אחרון) אויף דעם שרייבט ערנסטער: פון הינטן . נישט אויסמישן די צוויי: אונטן איז דער טייטש פון אראפ-אונטן ("למטה/DOWN"), בעת וואס "הינטן" איז דער טייטש מער צו לעצט ("אחור/BACK"). ווי איך זע האט דאס שוין קרעמער ערווענט. עס איז גענ...

נאטרוליסט שרייבט: דו זאגסט אן אינטרעסאנטע דערהער, אבער... אזוינס קען נישט זיין. ס'קען נישט זיין 80 רעפטלעך פון א פיצא וואס פארמאגט נאר 8 סלייסעס. עס קען נישט געבוירן ווערן קיין איבריגע 72 סלייסעס (רעפטלעך), ובכן קען נישט זיין קיין טויזענט פראצענט, מאטעמאטיש גרערעדט. די וועלט זאגט טאקע אז באואינג אי...

עס איז זייער קלאר אז אין אלטערטימליכע מאפעס האט "מזרח" פארגעשטעלט דעם פארנט און דעם אויבנאן. אויף לה"ק איז "קדם" (פארנט) א נרדף צו מזרח. "תימן" איז א נרדף צו דרום. דאס איז דער זעלבער שורש ווי "ימין", וויבאלד אויב מען איז מיטן פנים צו מזרח, דאן איז דרום צו...

קרעמער שרייבט: למעשה דאכט זיך אבער אז די ווארט פראצענט האט זיך במשך די צייט ערווארבן א נייע באדייט פון "חלקים", א שטייגער ווי מענטשן זאגען דו ביסט "טויזנט פראצענט" גערעכט (דאס האט דאך זיכער נישט מיט 100'סטלעך צו טאן), דערפאר קען מען ווייטער רואיג טייטשן אחוז אחד מחמשים א פראצענט...

מען דארף אכטונג געבן מיט די רעקלאמעלעך. מיין לערער (יאן) דערציילט אז עטליכע פון זיינע סטודענטן האבן זיך ארויסגעשטעלט אלס לערער נאכדעם וואס זיי האבן געלערנט ביי אים נישט מער ווי עטליכע לעקציעס. פארהאן פיל אזעלכע וואס קלערן תיכף אז זיי זענען שוין פעאיג אויסצולערנען אנדערע אויך. עס איז כדאי מברר צו זיי...

על-אתר איז דער פילאלאגישער מקור, וואס טייטשט למעשה אין דעם צוזאמענהאנג "תיכף, גלייך". ענליך צו דעם ווארט "האידנא" אין דער גמרא וואס איז א צוזאמשטעל פון האי-עידנא (אין דער צייט). אדער אזוי-ווי "מִנַיִן" (פון וואו) וואס איז א צוזאמשטעל פון מִן-אַיִּן. אויף אידיש האבן מיר ...

מען רעדט טאקע פון יאן? ווייזט אויס אז ער איז דער אנגענומענער רבי ביי אונז. איך וואלט אים ווארעם רעקאמענדירט, כאטש וואס איך האב ביי א צווייטן נישט געלערנט. אנדערע מקצועות האב איך דאך שוין יא געלערנט ביי אנדערע, און עס איז דאכט זיך נישט שווער צו אנערקענען די אייגנארטיגקייט פון יאן סיקארעוויטש. א ווארע...

הרב ניין, אייערע באהויפטונגען איבער דעם קראפט פון דער רעלאטיוויטעטס-טעאריע אין דער פראגע פון געאצענטריזם איבער העליאצענטריזם, איז דאכט זיך איבערהויפט נישט ריכטיג. ווי איך פארשטיי זענען די זאכן באטראכט געווארן דורך דיר לויט דער טעאריע פון רעלאטיוויטעט וואס שטעלט אונזער וועלט אין צענטער פונעם יקום לוי...

קרעמער שרייבט: יעסקעוו (איך געדענק "יעווסעקעס") זענען מסתמא געווען אזעלכע מתיוונים אידעלעך וואס האבן אפגעפירט זייערע ברודער צום קאמוניזם. יעווסעקציעס: א צוזאמשטעל פון "יעוורעסקא - סעקציא". דער באדייט דערפון איז "אידישע אפטיילונג". די טרויעריג-בארימטע אידישע קאמוניסטן ו...

ליפשיץ שרייבט: דער אויסדרוק 'הנחה' קען גענוצט ווערן סיי אויף לייגן (להניח תפילין), סיי אויף אראפלייגן (המניח כד ברה"ר), סיי אויף רוען (וינח ביום השביעי) און סיי אויף איבערלאזן (הניח אחריו דורות ישרים). און כמובן ס'איז אלץ פון זעלבן שורש. דער אויסדרוק "הניח אחריו דורות ישרים" איז אויך...

מיר איז באקאנט דאס ווארט "קאמיקער" פאר א "CLOWN", כאטש וואס אויך דאס ווארט איז פונעם זעלבן שורש ווי קאמעדיע. דאס איז נישט אנדערש ווי העברעאיש וואס באנוצט אויך דעם שורש פון ליצנות (קאטאוועס-טרייבעריי) אויף א קאמיקער (ליצן), בעת וואס א קאמעדיאנט הייסט א "בדרן" (אדער "...

הרב ערנסטער עס זעט מיר אויס פראבלעמאטיש: ווען די צוויי ווייטע זייטן לויפן אין אזא שנעלקייט אז זיי זאלן ווערן אומאפהענגיג פון רוים/צייט (מרחב/זמן) באדייט דאך דאס אז עס מוז ווערן אויס מאסע. טראכט דערפון וואס מיר זאגן אז די מאסע ווערט אומאפהענגיג פונעם רוים, דאס מיינט דאך אין אנדערע ווערטער אז עס איז א...

איך האב ווירקליך נישט געליינט יענעם ארטיקל, אבער די צייטשריפט איז נישט דאס איינציגסטע פלאץ וואו מען קען אפירזוכן אינפארמאציע. למעשה, איז דער געווענליכער שמועס וואס מען זעט כסדר איבער דעם ענין פון אן אסטראנאמישן אבזערווירנדן שטאנדפונקט אינגאנצן נישט שייך צו אונזער געגנווערטיגער באהאנדלונג. אנטשולדיגט...

טייערער פאטאקי פון אן אויסערליכן אסטראנאמישן שטאנדפונקט ביסטו הונדערט פראצענט גערעכט. וואס מיר באהאנדלען יעצט איז פון גאנץ א צווייטן שטאנדפונקט וואס איך גלייב אז די צייטשריפט האט עס ניטאמאל בארירט. עס איז די רעדע איבער דער רעוואלוציע וואס איינשטיין האט געברענגט אין דעם געביט מיט זיין רעלאטיוויטעטס ט...

א דאנק הרב ערנסטער, איך האב אין דעם געהאט מיין ספק. יעדנפאלס, אפשר קענסטו מיר ערקלערן וויאזוי דאס קען שטימען מיט די אנדערע פארמולאס (נוסחאות) פון איינשטיין אז א מאסע וואס גרייכט א שנעלקייט ווי די ליכט מוז אינגאנצן פארלירן איר גרויסקייט. ד.ה. אין אנדערע ווערטער אז יעדע מאסע - אלס א מאסע - קען קיינמאל...

אזעלכע אויסדרוקן ווי "ס´טייטש?" "ס´הייסט?" קענען מיר טרעפן פיל אין אמאליגע ביכער מיט פיינעם זיסן אידיש. עס איז נישט מער ווי עס איז אפשר געווארן מער אויסגעברייטערט דער באנוץ פון דעם סלענג. עס איז נישט זעלטן צו זען אזא סארט ארטיקל אין אמאליגע מקורות: "איך וועל אים שוין אנלערנע...

מאנטיסעלא פרעגט: Could this also be the Yiddish equviliant of one-dimensional, two-dimensional, and so on? דאס ווארט "איינפאך" איז א ווארט פאר זיך פון דעם שורש וואס נוצט דעם באדייט פון SIMPLE. דאך די ווערטער "צווייפאכיג, דרייפאכיג, און אפשר לויט דעם אויך איינפא כיג , זענען - לויט ווי...

גאנץ זיכער. מיר קענען דאך אזעלכע ווערטער ווי צווייפאכיג, דרייפאכיג, אדער פילפאכיג.

אוּאוואַ!! אינטערעסאנט, איך האב דאס קיינמאל נישט באמערקט. דו ביסט ווארשיינליך זייער גערעכט אין דעם אריגינעלן באדייט פונעם ווארט, כאטש וואס אינם טאג-טעגליכן אידיש איז דער דאזיגער באדייט (כאטש כמעט) אינגאנצן אוועקגעפאלן פונעם ווארט. א בליק אין א העברעאיש-יידישן ווערטערבוך האט מיר געגעבן אזעלכע ווערטער...

אינטערעסאנט, איך האב נאך קיינמאל נישט געהערט אנדערש ווי קארטאפל. ווייזט אויס אז מיר האבן נישט געלערנט ביי דעם זעלבן מלמד .

ייש"כּ פארשלאפן! איך האב נישט געוואוסט אז דו קענסט דייטש אויך. אליהו האט געשריבן: דערוויל האט ער מיר געזאגט אז די ווערטער פְּרָאסט (געמיין SIMPLE) און טשיק טשאק (שנעל, איינס צוויי!) שטאמען פון רוסיש. עס איז נישט ריכטיג צו טייטשן פּראָסט - געמיין, וויבאלד פראסטקייט באדייט איינפאך "פשטות&quo...

א גרויסן ייש"כ! עס ווארט זיך מיר שוין אויף אונזער דועט.. (ווען איך וועל ענדיגן די לימודים, פארשטייט זיך)

אויב עס זאל נישט זיין איינשטימיג מיט חז"ל טאר מען דאס נישט זאגן, אבער וויבאלד מיר ווייסן אז פיל גדולי ישראל האבן סיי ווי געשטיצט די העליאצענטרישע שיטה אין די לעצטע הונדערטער יארן, ווייזט דאך אויס פון דעם אז זיי האבן נישט געזען דערין קיין סתירה צו חז"ל. מיללער שרייבט: ברוך שובך! א דאנק! איך...

א שיינעם דאנק פארן אנטווארט. נאר אויב מען מעג פרעגן נאך א שאלה, ביטע: וואס האסטו אויפגעטון אין אנדערטהאלבן יאר? ביסטו צוגעקומען צו א הויכפונקט פון האבן דעם פידל פריי אין דער האנט צו שפילן סיי וואס (א שטייגער ווי "חזנות", "קלאסישע מוזיק", א.ד.ג.), אדער נאר געווענליכע אידישע לידער?...

א שיינע זאך פאר קינדער! אבער עס איז דאכט זיך גאנץ מאדנע וואס ביי כרפס זאגט דאס קינד פאָר אז מען זאל נעמען א רעטעך אדער "פאטעטא". דאס איז פארגלייכליך ווי מען זאל זאגן ביי די "מה נשתנה" - שבכל הלילות..שאר ירקות: "פארשידענע וועדזשטיבעלס". איז דאס נישט לעכערליך אריינצומישן ...